Dapat daw na Pagtiwalaan an Siisay Man?
KASUNOD kan pagkarumpag kan Lanob nin Berlin kan 1989, dakol na itinagong marhay na sekreto an nahayag. Halimbawa, naaraman ni Lydiaa na durante kan Sosyalistang rehimen sa Sirangan na Alemania, an Stasi, o Serbisyo sa Seguridad kan Estado, nagkompilar nin rekord kan saiyang pribadong mga aktibidad. Kun nagngalas man si Lydia kan maaraman nia an manongod sa rekord na iyan, orog siang nabigla kan maaraman nia kun siisay an nagtao kan impormasyon sa Stasi—an saiyang agom. Trinaydor sia nin sarong tawo na maninigo kutana na mapagtiwalaan nia nin biyo.
Si Robert sarong may edad nang lalaki na “dakulang marhay an paggalang, paghanga asin pagtitiwala” sa saiyang lokal na doktor, an bareta kan The Times sa Londres. An doktor sinasabing igwa nin “maboot asin maduminamay na hiro-hiro.” Dangan si Robert bigla na sanang nagadan. Atake daw sa puso o atake serebral an dahelan? Bako. An mga autoridad nagkonklusyon na si Robert dinalaw kan doktor sa saiyang harong asin, daing kaaram-aram si Robert asin an saiyang pamilya, tinawan sia kaini nin nakagagadan na ineksion. Minalataw na ginadan si Robert nin sarong tawo na pinagtiwalaan nia nin biyo.
Si Lydia asin Robert parehong nakaeksperyensia nin makatatakot na pagkaraot nin tiwala, na nagkaigwa nin grabeng epekto. Sa ibang mga kaso an mga resulta bakong seryosong marhay. Minsan siring, an masudya an linalaoman sa sarong tawo na tinitiwalaan niato bakong pambihirang eksperyensia. An sarong report na ipinublikar nin sarong pangenot na institusyon sa pagsurbey sa Alemania, an Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-2002, naghahayag sa sarong surbey na 86 porsiento kan mga hinapot an nasudya an linalaoman sa sarong tawo na pinagtiwalaan ninda. Tibaad nagkaigwa man kamo nin arog kaiyan na eksperyensia. Kun siring, dai na kita mangalas na gayo na an peryodikong Suizo na Neue Zürcher Zeitung nagbareta kan 2002 na “sa industrialisadong mga nasyon sa Solnopan, an mga relasyon na may pagtitiwala an saro sa saro nagluluya na sa laog na nin dakol na dekada.”
Pinatatalubo nin Luway-luway, Nararaot nin Padali
Ano an pagtitiwala? Segun sa sarong diksionaryo, an pagtitiwala sa iba nangangahulogan nin “paniniwala na sinda onesto asin sinsero saka na dai sinda tuyong magibo nin ano man na makadadanyar sa saimo.” An pagtitiwala pinatatalubo nin luway-luway alagad puedeng maraot nin bigla. Huling kadakol kan nakaririsa na an saindang pagtitiwala inabuso, makangangalas daw na an mga tawo nagduduwaduwang magtiwala sa iba? Segun sa sarong surbey na ipinublikar sa Alemania kan 2002, “mayo pang 1 sa 3 hoben an may dawa kadikit na pagtitiwala sa ibang tawo.”
Tibaad ihapot niato sa satong sadiri: ‘May mapagtitiwalaan daw kita talaga? May pakinabang daw na magtiwala kita sa sarong tawo dawa posibleng masudya an satong linalaoman?’
[Nota sa Ibaba]
a Sinalidahan an mga ngaran.
[Blurb sa pahina 3]
Ihinayag sa sarong surbey na 86 porsiento kan mga hinapot an nasudya an linalaoman sa sarong tawo na pinagtiwalaan ninda