Ihinahapot nin mga Hobenes . . .

Taano ta Dapat Akong Magin Halimbawa sa Sakong Mas Hoben na mga Tugang na Lalaki Asin Babae?

SI Darryl an pinakamatuang aki sa pamilya. Durante kan partikularmenteng masakit na lawig nin panahon, pinabayaan niang bumaba an saiyang mga grado. Marikas an nagin reaksion kan saiyang mga magurang. Nagigirumdoman ni Darryl: “Pinakosog ninda akong mag-oswag sa sakong mga asignasyon sa eskuwelahan bako sanang para sa sako kundi para sa kapakanan kan sakong mas hoben na mga tugang na babae, na ipinaheheling saindang mahalaga an halangkaw na mga grado.”

Kun kamo an pinakamatuang aki sa saindong pamilya, mayong duwa-duwa na aram nindo kun paano sabihan na, ‘Magpaheling ka nin marahay na halimbawa para sa saimong mas hoben na mga tugang na lalaki asin babae!’ Alagad, parateng nagigin dahelan ini nin kaanggotan. Sa saindang librong Raising Siblings, sinabi ni Carole asin Andrew Calladine: “An panganay na mga aki parateng nagrereklamo dapit sa katimbang na halangkaw na mga linalaoman kan saindang mga magurang. Namamatean ninda an pangigipit kan magurang na mangenot, na makagibo. An tipikong mga pagirumdom sa mga panganay iyo an, ‘Nasa edad ka na nanggad tanganing gibohon iyan,’ ‘Dapat na mas nakaaaram ka.’”

Alagad, taano ta kadakol nanggad an linalaoman kan mga magurang sa saindang pinakamatuang aki? Sobra-sobra daw an linalaoman ninda?

Kun Taano ta Dapat Kamong Magin Halimbawa

Sa pinakasuanoy na panahon, an panganay na mga aki—nangongorogna an mga aking lalaki—linalaoman na gayo kan mga magurang. Bilang kapinonan kan puwersang magkaigwa nin aki kan saindang mga ama, an panganay na mga aking lalaki sa panahon kan Biblia parateng nangongorognang namomotan. (Genesis 49:3; Deuteronomio 21:17) Tara, inapod mismo ni Jehova an nasyon nin Israel na saiyang “panganay” sa pagpahayag kan saiyang dakulang pagkamoot para sainda. (Exodo 4:22) Alagad, dakol na gayo an linalaoman sa panganay na aking lalaki, mantang sia an saro na sa katapustapusi masalihid sa saiyang ama bilang payo kan pamilya.

Kun siring, dai kamo dapat magngalas, na an mga magurang may tendensia pang magkaigwa nin halangkaw na paglaom sa saindang pinakamatuang aki—asin may marahay na rason. Sarong bagay, kun kamo an pinakamatua, posibleng nag-ako kamo nin orog na pagpatood sa mga gibohon sa harong, moral na mga ugale, asin mga prinsipyo kan Biblia kisa sa saindong mga tugang na lalaki asin babae. Bako daw na linalaom na itotokdo nindo sainda an nanodan nindo?

Kaya sarong 14 taon an edad na aking lalaki an sinabihan kan saiyang mga magurang na tabangan an saiyang mas hoben na mga tugang na babae na makanood kan mga gibohon sa harong. Nagigirumdoman nia: “Ipinaliwanag kan sakong mga magurang na nagkaigwa ako nin mas dakol na pagpatood asin eksperyensia kisa sa sakong mga tugang na babae huli ta ako an pinakamatua.”

An saindong tabang sa pagpatood sa mas hoben na mga tugang na lalaki asin babae tibaad partikularmenteng kaipuhan huli sa mga kagipitan sa ekonomia na naaatubang ngonyan kan dakol na magurang. Parateng, an mga ina siring man an mga ama dapat na gumibo nin sekular na trabaho, kaya dikit sana an panahon ninda sa harong. Asin kun kamo nasa pamilyang saro sana an magurang, an saindong magurang tibaad nagtatrabaho sa irarom nin kasakitan sa paghingoang otobon an kabtang nin duwang magurang. An pagtao nindo nin marahay na halimbawa para sa mas hoben na mga tugang sa pamilya makagigibo nin dakol tanganing pagianon an pasan. Dugang pa, aram kan saindong mga magurang na an pagtao nin marahay na halimbawa para sa saindong mas hoben na mga tugang na lalaki asin babae makatatabang saindo tanganing magdakulang magin responsableng adulto.

Pagigin Responsable Sainda

Totoo, tibaad dai kamo makamateng komportable sa pagigin sarong halimbawa. Siring kan sinabi nin sarong hoben na babae: “Masakit nanggad an pagigin pinakamatua huli ta nagkakaigwa ako nin orog na pribilehiyo asin paninimbagan.” Alagad an katotoohan iyo, na an saindong mga tugang naiimpluwensiahan kan saindong paggawe. Parate nindang aarogon an saindong pagtaram, paggubing, asin paggawe. Siring kan sinabi kan sarong hoben dapit sa saiyang mas matuang tugang: “Gusto kong sia an enot na gumibo kan mga bagay. Dangan naheheling ko kun paano gigibohon an mga iyan.” Kaya, an ginigibo nindo asin sinasabi mahalaga nanggad! Siring kan itinokdo kan mga autor kan Raising Siblings: “An pagigin responsable iyo an sekretong apod kan magurang sa mga panganay.”

Si Miriam, an mas matuang tugang na babae ni Moises, sarong marahay na halimbawa sa pag-ako nin paninimbagan sa tugang. Magigirumdoman nindo na sinuway kan mga magurang ni Moises an pagboot kan hade na gadanon an gabos na bagong mundag na mga aki, itinago an aking si Moises sa lalagan na papiro, o arka. Binantayan ni Miriam an arkang iyan mantang naglatawlataw ini sa Salog nin Nilo, asin naheling niang maingat na kinua ini kan aking babae ni Faraon. Makosog an boot, nagdulok si Miriam saiya asin inareglong an mismong ina kan aki an mag-ataman saiya. Huli kan saiyang mapusong paghiro sa kapakanan kan saiyang omboy na tugang na lalaki, bako sanang nakaligtas si Moises kundi nagdakula na nagin paraligtas kan Israel!—Exodo 2:1-10.

Nakakamate daw kamo nin kaagid na paninimbagan sa saindong mga tugang lalaki asin babae? Imbes na maanggot sainda, pinagmamaigotan daw nindong magin saindang dayupot na kairiba asin katood? (Talinhaga 17:17) Bilang halimbawa, dakula an magigibo nindo paagi sa pag-alok sainda nin tabang asin sadol sa pagresolber nin mga problema. Tibaad an sarong tugang dai nakakaoyon an iba sa eskuwela. An iba tibaad nahahadit huli sa nagdadangadang na pangyayari—an pagbalyo sa bagong lugar, an enot na aldaw sa eskuwela, an pagpaheling sa doktor—asin tibaad mangaipo nin panpakosog asin suporta. Parate, naeksperyensiahan na nindo an kaagid na kamugtakan asin nasa posisyon na ihiras an saindong kaaraman asin eksperyensia. Siring kan sinabi nin sarong tin-edyer na babae dapit sa saiyang mas matuang tugang na babae: “Siring sia sa giya sa sako. Nasasabotan nia na nangyayari sako, huli ta inagihan na nia mismo ini.”

Alagad, may peligro sa paggibo nin mga bagay na kamo sana.

Aramon an Saindong mga Limitasyon!

“Sa paghona nia sia an autoridad,” an sinabi nin sarong 15 taon an edad dapit sa saiyang mas matuang tugang na lalaki. “Nakikisuhay ako saiya, tinatampal nia ako. Dai kami nagkakaoyon.” Sarong tin-edyer na babae an nagbareta nin kaagid na problema sa pakikiiba sa saiyang mas hoben na mga tugang na babae. “Nakikipag-olay ako sainda asin ipinaheling sainda an nagkapirang kasuratan,” an pagsaysay nia. “Alagad naaanggot sinda! May panahon na an samong argumento nagigin madahas na gayo kaya nasagkod kami sa suntukan.”

Makamomondo, may panahon na ikinariribong kan mga hobenes an pagigin halimbawa sa pagigin amo. Mantang puwede kamong magin katood asin parasadol sa mas hoben na mga tugang na lalaki asin babae, nungka na kamo magin magurang ninda! Mas posible, maaanggot sinda sa ano man na pagprobar nindo na trataron sinda nin siring paagi sa pagdisiplina o pagsadol sainda. Gibohon kan saindong mga magurang na ‘padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova’—bako nindo! (Efeso 6:4) Kaya mantang marahay an tataramon nin pagsadol, kun igwa nin pagtumang saindo, tibaad magigin madonong na mag-ontok kamo asin bayaan an saindong mga magurang na atubangon an bagay na iyan.

An pakaaram kan saindong mga limitasyon sa bagay na ini puwede man na maglikay saindo sa pagkontra sa saindong mga magurang. An mas hoben na tugang na lalaki o babae tibaad maghagad nin sadol nindo dapit sa bagay na mayo kamong eksperyensiang atubangon. O tibaad magtuga sia na nakagibo nin kasalan na katanosan kan saindong mga magurang na maaraman. Imbes na pagmaigotan na atubangon an mga bagay na kamo sana, girumdomon an mga tataramon kan Talinhaga 11:2: “Nag-abot na daw an kapaabaw-abawan? Dangan maabot man an maraot na dangog; alagad yaon sa mga may hababang boot an kadonongan.” May hababang boot na siertohon na ipaaram sa saindong mga magurang an kamugtakan; iyo nanggad, marahay na pakosogon an saindong tugang na dumolok mismo sainda.

Sarong hoben an nagtotokdo sa saro pang kamugtakan na dian maninigo nindong girumdomon an saindong limitasyon, sa pagsasabing: “Gusto ko an pagigin panganay, alagad kun minsan masakit gibohon nin tama an gabos.” Imbes na makamateng may darang mapan-aping pasan, realisaron na “kita gabos nasisingkog nin dakol na beses.” (Santiago 3:2) Solamenteng si Jesu-Cristo an sangkap na halimbawa! (1 Pedro 2:21) Kaya dai kamo gayong manluya.

An mga Pakinabang

An pagmamaigot na magtao nin marahay na halimbawa sa saindong mas hoben na mga tugang na lalaki asin babae may mga problema man kaini, alagad igwa man ini nin mga balos. Sarong bagay, sa pagpaheling na responsable kamo, mas madali kamong magin maygurang asin mayong duwa-duwa na magtatao saindo nin dugang na mga pribilehiyo. (Lucas 16:10) Mapapaoswag nindo an mga abilidad asin kakayahan na mapatutunayan na mahalagang marhay sa ngapit, kun magkaigwa na kamo nin mga aki nindo. Dai man paglingawan, an magigin epekto kan saindong halimbawa sa saindong mas hoben na mga tugang na lalaki asin babae, na magpapahiro saindang magin responsable, natatakot sa Dios na mga adulto.

Sa pagpaheling nin mainit, mamomoton na interes sa saindong mga tugang, puwede nindong akoon an saindang nagdadanay na pagkamoot asin paggalang. Totoo, nenerbiyoson kamo huli sainda kun minsan. Alagad siring kan inako nin sarong tin-edyer na babae: “May sarong bagay na tunay na ipinasasalamat ko, asin iyan an pagkakaigwa nin duwang tugang na babae na nakikipag-olay sako manongod sa personal na mga problema asin kinukugos ako kun kaipuhan ko sinda.” An bogkos na ini nin pagkamoot, basta nakamtan, puwedeng magdanay sa bilog na ikabubuhay. May halaga an paghingoa na magtao nin marahay na halimbawa.

[Ritrato sa pahina 25]

Tabangan an saindong mas hoben na mga tugang na lalaki asin babae na manodan na gibohon an mga bagay

[Ritrato sa pahina 26]

An mas matuang tugang na babae tibaad kaanggotan kun naghihiro sia siring sa sarong amo