Kun Paano Makagigibo nin Mas Dakol sa Mas Halipot na Oras
‘Napasaen an oras?’
Gurano kaparate na nakapaghapot kamo kaiyan? Kun kapareho kamo nin kadaklan na tawo, posible na ihinahapot nindo iyan nin mas parate kisa gusto nindong girumdomon.
An minasunod nagtatao nin mga suhestion sa punto-de-vista nin sarong babae, pero mantang an mga babae asin lalaki kapwa pareho an oras kada semana, an hapot na, ‘Paano ko orog na mapapakinabangan an sakong oras?’ saro na gusto kapwa nin mga lalaki asin babae na masimbag.
Italaga Kun Ano an mga Eenoton
Mantang an gabos na aktibidad sa buhay nagkakaipo nin oras, may mga bagay na natural sanang orog kisa iba. Halimbawa, sa malipot na aga nin tiglipotan, mayo nin mas gustong gibohon nin sarong ina kundi an maghaloyhaloy pa sa mahimbong niang higdaan. Pero an relo nagsesenyal na oras na tanganing magluto nin pamahawan asin padumanon na sa trabaho an saiyang agom asin an mga aki naman sa eskuwelahan.
Kaipuhan man na italaga kun ano an mga eenoton tanganing magdalagan nin tama an saindong pamilya. May oras sa pagsaod nin kakanon asin oras sa pagluto kaiyan; may oras sa paglinig sa harong asin oras sa paglaba; oras sa pagpahingalo asin oras sa pag-adal; oras sa pag-asikaso sa leksion asin mga trabaho kan mga aki—asin daing katapusan an listahan.
Nagtatrabaho daw kamo sa luwas kan harong? Kun iyo, huling nadugangan an mga paninimbagan, nagigin mas mahalaga nin orog an oras. Dai nindo puwedeng sayangon iyan, ni puwede man na perming idigson an mga bagay sa masunod na aldaw. Iyan an dahelan na inaadmitir nin dakol na babae na kaipuhan nanggad an iskedyul tanganing matapos an saindang trabaho.
“Kun mayo nin pan-aroaldaw na iskedyul,” sabi ni Josephine, ina nin anom na aki magpoon sa 2 sagkod 15 anyos, “dai ko nanggad mahahaman an sakong mga pasohan sa kada aldaw.” Si Sandra, na may tolong aki, nagtatrabaho sa luwas kan harong 25 oras kada semana, asin sia minaoyon: “Tara, kun mayo ako nin iskedyul, paghona ko makakapay ako.”
Dugang pa, an mga bagay na eenoton daing duwa-duwa na itinatalaga kan saindong pagpapahalaga mismo sa oras. Iyan totoo ki Lola. Sia bako sanang may inaataman na agom kundi nagdudusay man nin 90 sagkod 100 na oras kada bulan sa saiyang pagtotokdo kan Biblia. Sia nagsasabi: “Napakahalaga sa sako kan oras. Sa paghona ko tama sana na dai pagpahalaton an iba. Asin kun naheheling kan mga pabaya na pinahahalagahan kong gayo an oras, sinda may tendensiang igalang nin orog an sakong oras.”
Organisaron an mga Trabaho
Taano an ibang babae ta garo baga noarin man dai nakatatapos sa trabaho ninda? O taano ta an iba perming nagrereklamong kulang nin oras? Posible daw na an sarong dahelan dai ninda naoorganisar an saindang trabaho? Kan nakaaging mga kapag-arakian sarong aldaw na naglalaba an mga babae asin saro na naman sa pagplantsa, mantang aroaldaw sinda nagsasaod asin nagluluto. Pero, sa kadaklan na nasyon ngonyan, an sarong babae puwedeng durungan na maglinig sa harong, labhan asin pamarahon an mga gubing, asin magluto kun organisado sia. An modernong mga kasangkapan nagtao nin katalingkasan sa dakol na babae na magtrabaho sa luwas kan harong asin atamanon pa man giraray an mga pangangaipo kan pamilya.
Pero kumusta man an oras na ginagamit sa luwas kan harong? An dakulang kabtang kaiyan, apuwera sa oras na aktuwal na ginagamit sa pagtrabaho, ginagamit sa pagbiyahe pasiring asin papuli sa trabaho, paghalat sa opisina nin mga doktor asin dentista asin sa iba pa. Magagamit daw an dakol sa oras na ini? Halimbawa, kamo daw nagniniting, naggagansilyo, o nagbuburda? Puwede daw nindong iiskedyul an pira sa mga abilidad na ini sa mga oras asin lugar na iyan? An dakol na babae nagbabasa, naggigibo nin lista nin pamamakalon, o naggigibo nin surat. An totoo, sa sunod na kamo tumukaw sa pagheling nin TV, taano ta dai magtahitahi o gumibo nin mga bagay para sa pamilya? Tibaad mas magustohan ninda ini kisa binakal sa tindahan, asin magkakaigwa kamo nin naheheling na pruweba sa dai pagsayang nin oras!
Pero, igwa nin saro pang lado sa bagay. An saro maninigong likayan na magin sobra kaestrikto sa paghihingoang gamiton an kada minuto. Puwede kamong magin oripon nin oras, asin makahahale iyan sa saindong kaogmahan. May mga oras na gusto nin saro na tumukaw nin toninong asin horophoropon an saiyang nagibo. An siring na mga oras puwedeng magin napakahalaga nanggad!
Totoo man an prinsipyong iyan kun manongod sa pag-ekonomiya sa oras. Kaipuhan an pagkatimbang. Tibaad liboton nindo an bilog na banwaan sa pag-ekonomiya nin pirang sentabo, tangani sanang ubuson an mas dakol na oras asin gasolina sa paggibo kaiyan. Siyempre, kun kamo nasa estriktong badyet, mahalaga an pag-ekonomiya. Kaya tibaad makatabang an pamamakal sa sarong nasa sentrong tindahan. Aram nindo kun haen an mga bagay (na nakaeekonomiya sa oras), asin aram nindo kun noarin may baratilyo (na nakaeekonomiya sa saindong kuwarta).
Pagpili sa Pinakamarahay na Oras
An kada babae may sadiring panlaog na relo. An iba pinakamatibay magtrabaho sa aga; an iba daing gayo nin nahahaman sagkod sa hapon. Kun kamo tawong pan-aga, iiskedyul nindo an pinakadepisil nindong mga trabaho sa oras na iyan. Gamiton an saindong kosog sa oras na kamo pinakamabagsik. Kun kamo nagtatrabaho sa luwas kan harong, taano ta dai kaolayon an saindong among? Sa ikararahay nindo asin nia na iiskedyul an saindong trabaho sono dian. Kun, sa ibong na kampi, maluya kamo sa aga, itagama an pinakamahalaga nindong trabaho sa hapon na kamo mas mahigos.
Si Mary tawong pan-aga. Ibinibilang nia an oras na ginagamit nia sa saiyang ministeryo na iyo an pinakamahalagang kabtang kan saiyang aldaw. Kaya nagkua sia nin trabahong por-ora sa hapon. Ini nagpapangyari saiya na idusay an pinakamabunga niang mga oras sa saiyang pagtotokdo kan Biblia. Magigibo man daw nindo an kaagid kaini sa saindong iskedyul?
Magin Realistiko
Tanganing magin praktikal an iskedyul, dapat na bako man na kadakol kan aktibidad. An paghihingoang magin Super Nanay, Misis, o Trabahadora puwedeng magbunga nin pagkabigo asin pagkadisganar. Ini nangorognang totoo kun kamo may mga problema sa salud. Pag-adalan na magtrabaho sa kaya nindo.
Si Dolly, na may pabalikbalik na helang, nagpapaliwanag: “An oras ko nakasentro sa mga aktibidad kan sakong agom. Sia nagbibiyaheng ministro. Mantang kami nag-iistar sa sarong sadit na mobile home, kun tapos na sia sa trabaho nia, ako naman. An helang ko minaolang sako na gibohon an gabos na gusto kong gibohon. Pero kun kaya ko, naeenot an sakong ministeryo. An ibang bagay sa harong dai nguna ginigibo sa aldaw na iyan.”
Magin Madaling Bumagay sa Kamugtakan
An nakababalo sa abilidad nin babae kun paano sia naghihiro sa irarom nin tension. Kun sia makapagdadanay na kalmado sa panahon nin krisis, mas dakol nanggad an mahahaman nia kisa mataranta.
Nadiskobre ni Sandra an sekreto sa pagkontrol sa tension. Sabi nia: “Kun minalataw an mga emerhensia asin garo ako naiipit sa man-ibong-ibong, nagrerelaks sana ako. Aram ko na garo iyan dai mapaniwalaan, pero epektibo iyan. Oras na kontrolado ko na an sakong boot, nadedeterminaran ko na kun ano an kaipuhan na enoton. Kun dai ako magrerelaks, dai ko maaaraman kun ano an tamang enoton. Kun ini nakatalaga na, rinirikasan ko an sakong mga gibo tanganing maatubang an emerhensia asin nahahaman an mga bagay. Halimbawa, sarong beses may nag-abot na mga bisita sa pamanggihan na amay pang marhay. Imbes na mataranta, nagluto sana ako mantang inaasikaso sinda sa pinakamarahay na paaging makakaya ko. An gabos nagrelaks asin naogma.”
Patabang
May nagsabi na an pinakamatibay na manedyer iyo an saro na pinalilibotan an sadiri nin may kakayahan na mga katabang. Nagpapatabang daw kamo sa iba sa trabaho? Kun aram nin mga katrabaho na inaapresyar an saindang tabang, mas madali sindang magboluntaryo. Totoo man iyan sa harong. Makamomondo, may mga babae na suripot nanggad na mga paralinig asin paraluto kaya nawawaran nin gana an iba na tumabang. Asin an mismong ugaleng iyan an tibaad dahelan na an ibang agom asin ina perming sobra an trabaho mantang an saindang mga kaiba sa pamilya nagtuturukawtukaw sana na garo daing pagmakolog.
Ngonyan kumusta man kamo? Kun kaipuhan nindo nin tabang, dinadagka daw nindo iyan? Kamo daw nakikiolay na tabangan, o nagmamanda kaiyan? An “Puwede daw tabi” mas magayon na pagdangogon kisa “Gusto ko”—baga man an kaolay nindo an saindong mga aki o an saindong agom.
An sarong babae, sa pag-omaw sa saiyang agom huli sa tabang kaini sa saiya, nagsasabi: “Marahayon sia dian. Kun bakong marahay an pagmate ko, pinahihigda nia ako, asin sia an nagluluto; sia asin an mga aki gabos nagtatarabang asin ginigibo an mga trabaho sa harong. Talagang inaapresyar ko iyan!”
Marahayon nanggad ining kaisipan nin sarong pamilya! Pero an pinakapundamental sa situwasyon na ini iyo an ina. Matotokdoan nia an saiyang mga aki na marealisar an halaga nin oras asin makakultibar nin positibong kaisipan manongod sa trabaho. An siring na mga aki sa kadaklan gustong tumabang huli ta sinda nagkakamit nin kaogmahan sa pakakontribuwir sa sarong pasohan kan pamilya.
Siyempre, may mga magsasayang nin oras ano man an sabihon o gibohon nin iba. Dai niato sinda mababakle; an magigibo sana niato paoswagon an satong sadiri. Puwede kitang magdesisyon na magin realistiko manongod sa oras, magin mas organisado, italaga kun ano an mga tamang enoton, asin patabang kun kaipuhan.
[Ritrato sa pahina 25]
Kaipuhan na italaga kun ano an mga eenoton tanganing magdalagan nin tama an saindong pamilya