An Katongdan nin Babae Sono sa Kasuratan

“An sarong ini ngangaranan na Babae, huli ta sa lalaki an sarong ini kinua.”—GENESIS 2:23.

1, 2. (a) Ano an paghona nin ibang tawo kun paano minamansay kan Biblia an mga babae? (b) Tanganing magin makatanosan, anong pagkomparar an maninigong gibohon, asin ano an sinabi nin sarong reperensiang libro?

PAANO minamansay kan Banal na Kasuratan an mga babae? Nagkakalaenlaen an mga opinyon manongod kaini. Sarong libro kasuarin sana manongod sa temang ini an nagsabi: “An presenteng patienot na paghona iyo na minimenus kan Biblia an mga babae.” An ibang tawo naghingako na kapwa sa kabtang na Hebreo asin Griego kaiyan, an Biblia makuri sa mga babae. Totoo daw ini?

² Tanganing magin makatanosan, angay ngunang siyasaton kun paano tinatratar an mga babae sa panahon kan Biblia sa tahaw kan mga banwaan na dai nagsasamba ki Jehova. Sa ibang suanoy na sibilisasyon na naggibo kan pagsamba sa inang-diosa, an mga babae tinawan nin onra bilang mga simbolo nin pagkamainaki. Minalataw na halangkaw an pagpahalaga sainda sa Babilonya asin sa Egipto. Alagad sa ibang lugar hababa an pagheling sainda. Sa suanoy na Asiria puwedeng basta na sana haboan nin lalaki an saiyang agom asin gadanon pa ngani an babae kun bako siang maimbod. Sa luwas kan harong, kaipuhan siang gumamit nin belo. Sa Grecia asin sa Roma, an mayaman na mga babae sana, na an dakol sainda naglilingkod sa palasyo, o haralangkaw na klaseng mga patotot, an nakapag-adal asin may nagkapirang katalingkasan. Kaya, nakagiginhawang basahon sa The New International Dictionary of New Testament Theology:a “Kabaliktaran kan kadaklan sa oriental na (relihiyosong) kinaban, sia [an babae sa Hebreong Kasuratan] minimidbid bilang persona asin bilang kapadis kan lalaki.” Marahay an pakasambit kaini sa pantapos na libro kan Hebreong Kasuratan, na dian ilinadawan kan propeta ni Jehova an agom kan lalaki bilang saiyang “kapadis,” na idinugang: “Mayo logod nin siisay man na magpasaloib sa agom na babae kan saimong pagkabarobata.”—Malaquias 2:14, 15.

Linalang Bilang Katimbang kan Lalaki

3 asin an nota sa ibaba. (a) Pakalalanga ki Adan, anong mga asignasyon nin gibohon an itinao ni Jehova saiya? (b) Maski ngani dai pa siang agom, ano an totoo ki Adan bago lalangon si Eva, asin ano an totoo man manongod sa “huring Adan,” si Jesus?

³ Sono sa Biblia, linalang ni Jehova si Adan “hale sa kabokabo kan daga” asin ibinugtak sia sa tatamnan nin Eden, tanganing kultibaron iyan. Dinara nin Dios an layas na mga hayop sa kapatagan asin an naglalayog na mga linalang ki Adan tanganing saiyang pag-adalan asin ngaranan an mga iyan. Durante kan panahon na ginibo ini ni Adan, nagsosolosolo sia. Sa mga asignasyon na inako na nia hale ki Jehova, sia sangkap, kompleto, dai nangangaipo nin ano man.b Sia “mayo nin nakuang katabang bilang komplemento.”—Genesis 2:7, 15, 19, 20.

4, 5. (a) Kan bako nang marahay para ki Adan na padagos na nagsosolosolo, ano an ginibo ni Jehova? (b) Anong panhalawig na panahon na asignasyon an itinao ni Jehova ki Adan asin ki Eva, asin ano an hinahagad kaini sa saindang duwa?

⁴ Alagad, pakalihis nin nagkapirang panahon, ipinahayag ni Jehova na “bakong marahay na an lalaki magsolosolo,” asin tinawan nia si Adan nin kairiba tanganing makikabtang saiya sa mga gibohon na nasa enotan. Pinatorog nia si Adan, kinua an saro niang tolang, asin ginibo iyan na babae, ‘tolang nin mga tolang ni Adan asin laman nin saiyang laman.’ Ngonyan si Adan igwa na nin “katabang,” “komplemento,” o sarong katimbang. “Binendisyonan sinda nin Dios asin sinabihan sinda nin Dios: ‘Pangagbunga asin pangagdakol kamo asin panoa nindo an daga asin sakopa nindo iyan, asin sakopon nindo an mga sira sa dagat asin an mga gamgam sa kalangitan asin an lambang nabubuhay na hayop na naghihiro sa ibabaw nin daga.’”—Genesis 1:25, 28; 2:18, 21-23.

⁵ Risahon na tinawan “sinda” kan asignasyon na ini, kapwa an lalaki asin an babae. An pagtinabangan ninda bako sanang sa pagpano kan daga. Kabilang man dian an pagsakop sa daga asin pagsagibo nin tamang pagsakop sa gabos na mas hababang linalang. Iyan mangangaipo nin intelektuwal asin espirituwal na mga kuwalidad, asin kapwa an lalaki asin an babae igwa kan kinakaipuhan na potensial sa pagpaoswag kaini kaoyon sa kabotan nin Dios.

An Lohikal na Katongdan kan Babae

6. (a) Ano an ipinaririsa kan Biblia manongod sa relatibong pisikal na kosog kan lalaki asin kan babae? (b) Ano an marahay na isipon nin mga babae tanganing akoon an areglo ni Jehova sa mga bagay?

⁶ Siyempre, an pagsakop sa daga mangangaipo man nin pisikal na kosog. Sa saiyang daing sagkod na kadonongan, enot na linalang ni Jehova si Adan, dangan si Eva. Linalang sia “hale sa lalaki,” “para sa lalaki,” asin malinaw na mas maluya an pisikal na kosog kisa sa lalaki. (1 Timoteo 2:13; 1 Corinto 11:8, 9; ikomparar an 1 Pedro 3:7.) Ini an katotoohan sa buhay na garo masakit akoon, kan dakol na kabilang sa organisadong aktibidad sa kapakanan kan katanosan nin mga babae, asin kan ibang kababaehan man. Siertong magigin mas maogma sinda kun pinagmaigotan nindang saboton kun taano ta inareglo ni Jehova an mga bagay sa paaging ini, sa siring inaako an saindang itinao nin Dios na katongdan. An mga tawong nagrereklamo manongod sa mga areglo nin Dios puwedeng ikomparar sa gamgam na naghuhuni kun banggi na nagmomondo sa salagan kaiyan huli ta bako iyan na kapareho sa kosog kan talaud, imbes na lumayog pasiring sa halangkaw na sanga asin humuni huli sa pagpahalaga sa makangangalas na mga regalo nin Dios na itinao saiya.

7. Taano si Adan ta nasa marahay na kamugtakan sa paggibo kan pagkapayo ki Eva asin sa arin man na kaakian na mamumundag, alagad ini daw ikadadanyar ni Eva?

⁷ Bago lalangon si Eva, daing duwa-duwa na si Adan nagkaigwa nin dakol na eskperyensia sa buhay. Durante kan panahon na ini, tinawan sia ni Jehova nin nagkapirang instruksion. Ipaaabot ini ni Adan sa saiyang agom, sa siring nagserbi bilang tagapagtaram nin Dios. Makatanosan sana, dapat siang mangenot sa gabos na bagay manongod sa pagsamba asin sa diosnon na mga aktibidad na dapat nindang gibohon sa pagmansay na otobon an saindang asignasyon. Kun mamundag an mga aki, sia an magigin payo kan pamilya. Pero dai ini ikadadanyar kan saiyang agom. Imbes, ini sa bentaha kan agom na babae huli ta may magsusuportar saiya kun gamiton na nia an itinao saiya nin Dios na autoridad sa saiyang mga aki.

8. Anong banal na areglo nin mga bagay an sinambit sa Biblia?

⁸ Sono sa banal na areglo nin mga bagay, si Adan maninimbag ki Jehova, si Eva nasa irarom kan pagkapayo ni Adan, an mga aki mapasakop sa paggiya kan saindang mga magurang, asin an mga hayop sasakopon kan katawohan. An lalaki asin babae igwa kan saindang sadiring mga katongdan, asin an kada saro magkakaigwa nin maogma asin mabungang buhay. Kaya, ‘an gabos na bagay gigibohon sa disente asin aregladong paagi.’—1 Corinto 11:3; 14:33, 40, nota sa ibaba.

Biniribid kan Kasalan an Katongdan kan Babae

9, 10. Ano an ibinunga kan pagkaholog sa kasalan kan lalaki asin babae, asin ano an resulta kaini sa kadakol na kababaehan?

⁹ Natural, an paglaog kan kasalan asin pagkabakong sangkap sa orihinal na Paraiso nakaraot sa aregladong kamugtakan kan mga bagay. (Roma 7:14-20) Iyan nagdara nin kasakitan sa rebelyosong lalaki asin sa saiyang masumbikal na agom. (Genesis 3:16-19) Magpoon kaidto, kadakol na paslong mga tawo an uminabuso sa saindang makatanosan na pagkapayo, na nagdara nin labi-labing kasakitan sa kababaehan sa bilog na panahon.

¹⁰ Sa pag-antisipar kaining partikular na bunga nin kasalan, sinabi ni Jehova ki Eva: “An saimong pagmawot magigin para sa saimong agom, asin sia magsasakop sa saimo.” (Genesis 3:16) An abusadong pagsakop na ini bakong an tamang pagsagibo nin pagkapayo. Iyan nagladawan sa makasalan na kamugtakan kan lalaki asin kan pagkabakong sangkap man kan babae, huli ta kun minsan an mga babae nagtios huli ta prinobaran nindang agawon an autoridad kan saindang agom.

11. Ano an totoo sa dakol na kababaehan, asin ano an isinurat nin sarong autor manongod sa mga babae sa panahon kan mga patriarka?

¹¹ Alagad sagkod na kinukuyog an mga prinsipyo kan Biblia, an kadakol na babae nakanompong nin pagkakontento asin kaogmahan. Ini totoo maski sa panahon kan mga patriarka. Sa pagsambit manongod sa panahon na iyan sa saiyang librong La Bible au Féminin (The Bible in the Feminine Gender), an autor na si Laure Aynard nagsurat: “An partikularmenteng nangongorog sa mga rekord na ini iyo an mahalagang kabtang kan mga babae, an saindang kahalagahan sa mata kan mga patriarka, an saindang mapusong inisyatiba, asin an kamugtakan nin katalingkasan na kinabuhayan ninda.”

An mga Babae sa Irarom kan Pagboot ni Moises

12, 13. (a) Ano an kamugtakan kan mga babae sa irarom kan Pagboot ni Moises? (b) Ano an kamugtakan kan mga babae sa espirituwal na paagi sa irarom kan Pagboot?

¹² Sono sa mga pagboot ni Jehova na itinao paagi ki Moises, maninigong ‘kamotan’ an mga agom na babae. (Deuteronomio 13:6) An dignidad kan mga agom na babae maninigong igalang sa seksuwal na mga bagay, asin daing babae an aabusohon sa seksuwal na paagi. (Levitico 18:8-19) An mga lalaki asin mga babae pantay sa atubang kan Pagboot kun manompongan na nagkasala sinda nin pagsambay, incesto, o pakikidorog sa hayop. (Levitico 18:6, 23; 20:10-12) An ikalimang togon naghagad na an magkapantay na onra maninigong itao sa ama asin sa ina.—Exodo 20:12.

¹³ Orog sa gabos, an Pagboot nagtao nin lubos na oportunidad sa mga babae na umoswag sa saindang espirituwalidad. Nakinabang sinda sa pagbasa kan Pagboot. (Josue 8:35; Nehemias 8:2, 3) Hinagad sainda na otobon an relihiyosong mga kapiyestahan. (Deuteronomio 12:12, 18; 16:11, 14) Nakikabtang sinda sa semanal na Sabbath asin puwedeng magkaigwa kan panuga nin Nazareo. (Exodo 20:8; Bilang 6:2) Nagkaigwa sinda nin personal na relasyon ki Jehova asin namibi sa saiya sa indibiduwal na paagi.—1 Samuel 1:10.

14. Ano an sinabi nin sarong Katolikong iskolar sa Biblia manongod sa mga babaeng Hebreo, asin ano an puwedeng sabihon manongod sa katongdan nin babae sa irarom kan Pagboot?

¹⁴ Sa pagkomento manongod sa mga babaeng Hebreo, an Katolikong iskolar sa Biblia na si Roland de Vaux nagsurat: “An gabos na masakit na trabaho sa harong sierto nanggad na napasaiya; binabantayan nia an aripompon, nagtatrabaho sa oma, nagluluto, naghahabol, asin iba pa. Alagad, ini gabos na malinaw na nakapopongot na trabaho, dai nanggad nagpababa sa saiyang kamugtakan, nagtao saiya nin konsiderasyon. . . . Asin an pambihirang mga tataramon na iyan na nagtatao sato nin banaag kan pagkadayupot kan buhay panpamilya nagpapaheling na an Israelitang agom na babae namomotan asin hinihinanyog kan saiyang agom na lalaki, asin tinatratar nia bilang katimbang. . . . Asin daing duwa-duwa na ini an normal na kamugtakan. Iyan maimbod na pagladawan kan katokdoan na iningatan na banal sa Genesis, na dian sinasabing linalang nin Dios an babae bilang katabang kan lalaki, na sa saiya an agom na lalaki magdadanay (Gn 2:18, 24); asin an huring kapitulo kan Talinhaga nag-aawit nin mga pag-omaw sa marahay na agom na babae, na inoomaw kan saiyang mga aki, asin iinoorgolyo kan saiyang agom (Tal 31:10-31).” (Ancient Israel—Its Life and Institutions) Daing duwa-duwa, kan an Pagboot sinunod sa Israel, an mga babae dai trinatar sa maraot na paagi.

Nangongorog na mga Babae

15. (a) Paano an gawe ni Sara nag-ilustrar kan tamang relasyon sa pag-oltanan nin lalaki asin kan saiyang agom? (b) Taano an kamugtakan ni Rahab ta angay na risahon?

¹⁵ An Hebreong Kasuratan naglalaman nin dakol na halimbawa nin mga babae na nangongorog na mga lingkod ni Jehova Dios. Si Sara nagtao nin marahay na ilustrasyon kun paanong an diosnon na babae puwedeng sa iyo man sanang panahon magin mapagpasakop sa saiyang agom asin matinabang sa saiya sa pagdesisyon. (Genesis 21:9-13; 1 Pedro 3:5, 6) An kamugtakan ni Rahab pambihira. Iyan nagpahimutik sa sahot na si Jehova nagpapalaen huli sa rasa asin maringis sa mga babae. Si Rahab sarong bakong Israelitang patotot. Bako sana siang inako ni Jehova bilang parasamba kundi huli sa saiyang dakulang pagtubod, na pinatunayan nin mga gibo kabilang an pagliwat nin estilo sa buhay, ipinahayag niang matanos si Rahab. Saro pa, binalosan nia si Rahab nin pambihirang pribilehiyo na magin apoon kan Mesiyas.—Mateo 1:1, 5; Hebreo 11:31; Santiago 2:25.

16. Ano an iinilustrar kan halimbawa ni Abigail, asin taano an saiyang paagi nin paghiro ta makatanosan?

¹⁶ An nag-iilustrar na dai hinahagad ni Jehova sa agom na babae an bakong makatanosan na pagpasakop sa saiyang agom iyo an kamugtakan ni Abigail. An saiyang agom mayaman, na may darakulang aripompon nin karnero asin kanding. Pero sia “maringis asin maraot sa saiyang mga gibo.” Si Abigail nagsayumang sunudon an saiyang agom sa saiyang maraot na gibohon. Sa pagpaheling nin paghusgar, marahay na kaisipan, kapakumbabaan, asin marikas na pag-isip, naolang nia an situwasyon na puwede kutanang nagin kapahamakan para sa saiyang pamilya, asin sia mayaman na binendisyonan ni Jehova.—1 Samuel 25:2-42.

17. (a) Ano an nangongorog na pribilehiyo kan nagkapirang babae sa Israel? (b) Ano an laog na leksion kan halimbawa ni Miriam para sa mga Kristiana na tibaad tinawan nin nagkapirang pribilehiyo sa paglilingkod?

¹⁷ An nagkapirang babae mga propetisa pa ngani. Siring an kamugtakan ni Debora, kan panahon kan mga Hokom. (Hokom, kapitulo 4 asin 5) Si Hulda sarong propetisa sa Juda, dai nahaloy bago an kalaglagan kan Jerusalem. (2 Hade 22:14-20) An kaso ni Miriam angay na risahon. Maski ngani inapod sia bilang propetisa, na isinugo ni Jehova, malinaw na an pribilehiyong ini suminakat sa saiyang payo sa sarong pangyayari. Dai nia minidbid an autoridad na itinao ni Jehova sa saiyang ngohod na tugang na si Moises sa pangengenot sa Israel, asin pinadusahan sia huli kaiyan, maski ngani malinaw na nagbakle sia asin ibinalik liwat.—Exodo 15:20, 21; Bilang 12:1-15; Miqueas 6:4.

An mga Babae sa Irarom kan Judaismo

18, 19. Ano an kamugtakan kan kababaehan sa irarom kan Judaismo, asin paano ini nangyari?

¹⁸ Siring kan naheling na niato, an Pagboot ni Moises nagprotehir sa mga katanosan kan mga babae asin, kan sinunod, nagpangyari sa kababaehan na magkaigwa nin nakakokontentong buhay. Pero sa pag-agi nin panahon, nangorogna pakalaglaga sa Jerusalem kan 607 B.C.E., nag-oswag an relihiyon nin Judaismo, na basado nin orog sa berbal na mga tradisyon kisa sa nasusurat na Pagboot ni Jehova. Magpoon kan ikaapat na siglo B.C.E. padagos, inako kan Judaismo an kadaklan na pilosopiyang Griego. Sa kadaklan an mga pilosopong Griego nagtao nin dikit sanang atension sa mga katanosan nin kababaehan, kaya nangyari an katimbang na pagbaba kan kamugtakan nin mga babae sa Judaismo. Magpoon kan ikatolong siglo B.C.E., an mga babae nagpoon na bumulag sa mga lalaki sa Judiong mga sinagoga asin dinisganar na basahon an Torah (Pagboot ni Moises). Inako kan The Encyclopaedia Judaica: “Bilang resulta kadikit na babae an nakapag-adal.” An edukasyon nangorognang para sa mga lalaki.

¹⁹ Sa saiyang librong Jerusalem in the Time of Jesus, isinurat ni J. Jeremias: “Sa kabilogan, an kamugtakan kan mga babae sa relihiyosong reglamento ipinahayag sa pinakamarahay na paagi sa danay na inootrong pormulang ini: ‘An mga babae, (Hentil) na mga oripon asin kaakian.’ . . . Puwede tang idugang sa gabos na ini na may kadakol na nakamemenus na opinyon na ipinahayag sa mga babae. . . . Kaya may impresyon kita na an Judaismo kan panahon ni Jesus nagkaigwa man nin hababaon nanggad na pagmansay sa mga babae.”

An Maimbod na mga Babae na Naghahalat sa Mesiyas

20, 21. (a) Sa ibong kan nanunuyang kaisipan kan Judiong relihiyosong mga lider sa kababaehan, sairisay an nanompongan na kabilang sa mga nagbabantay mantang nagdangadang an panahon kan Mesiyas? (b) Ano an nagpapaheling na si Elizabet asin si Maria may hararom na diosnon na debosyon?

²⁰ An nanunuyang kaisipan na ini sa mga babae saro pang paagi na dian an Judiong mga rabbi ‘binasang an tataramon nin Dios dahelan kan saindang tradisyon.’ (Marcos 7:13) Sa ibong kan pagmenus na ini, mantang nagdangadang an pagdatong kan Mesiyas, an nagkapirang diosnon na kababaehan alistong naghahalat. An saro sainda iyo si Elizabet, na agom kan saserdoteng Levita na si Zacarias. Sia asin an saiyang agom “matanos sa atubang nin Dios huli sa paglakaw na mayo nin kasagwean sono sa gabos na pagboot asin legal na kahagadan ni Jehova.” (Lucas 1:5, 6) Si Elizabet inoyonan ni Jehova sa puntong, maski ngani bawas asin gurang na, sia an nagin ina ni Juan na Bautisador.—Lucas 1:7, 13.

²¹ Napahiro kan banal na espiritu, ipinahayag ni Elizabet an hararom na pagkamoot sa saro pang diosnon na babae kan saiyang panahon, an paryente na si Maria. Kan mga katapusan kan 3 B.C.E., kan ipinaaram ki Maria kan anghel na si Gabriel na milagroso siang mangingidam nin sarong aki (si Jesus), inapod nia si Maria na, “Ika na pinakapaorog,” na idinugang: “Si Jehova nasa saimo.” Dai nahaloy pakatapos, dinalaw ni Maria si Elizabet, na nagbendisyon saiya asin sa dai pa namundag na aki na nasa saiyang matris, na inapod si Jesus na saiyang “Kagurangnan” maski ngani dai pa sia namundag. Huli dian, si Maria nagpahayag nin pag-omaw ki Jehova na malinaw na nagpapatotoo kan saiyang hararom na diosnon na debosyon.—Lucas 1:28, 31, 36-55.

22. Pakamundag ni Jesus, siisay na matatakton sa Dios na babae an nagpaheling na kabilang sia sa mga naghahalat sa Mesiyas?

²² Kan namundag si Jesus asin dinara sia ni Maria sa templo sa Jerusalem tanganing ipresentar sia ki Jehova, saro pang matatakton sa Dios na babae, an gurang nang propetisa na si Ana, an nagpahayag kan saiyang kagayagayahan. Nagpasalamat sia ki Jehova asin nagpatotoo manongod ki Jesus sa gabos na maigot na naghahalat sa ipinanugang Mesiyas.—Lucas 2:36-38.

23. Ano an sinabi ni apostol Pedro manongod sa maimbod na bago an Kristianong kababaehan, asin anong mga hapot an sisiyasaton sa masunod na artikulo?

²³ Kaya, mantang nagdadangadang an panahon para sa daganon na ministeryo ni Jesus, may nag-eeksister pang “banal na mga babae na naglalaom sa Dios.” (1 Pedro 3:5) An iba sa mga babaeng ini nagin mga disipulo ni Cristo. Paano sinda trinatar ni Jesus? May mga babae pa daw ngonyan na maogmang inaako an saindang katongdan siring kan sinambit sa Biblia? An mga hapot na ini sisiyasaton sa masunod na artikulo.

[Mga Nota sa Ibaba]

Mga Hapot Para sa Repaso

◻ Paano an tratamiento sa kababaehan sa Israel kabaliktaran kan sa ibang kadagaan?

◻ Ano an relatibong kamugtakan ni Adan asin ni Eva, asin taano?

◻ Ano an kamugtakan kan Israelitang kababaehan sa irarom kan Pagboot, asin may disbentaha daw sinda sa espirituwal na paagi?

◻ Ano an nagkapirang leksion na manonodan sa buhay kan nangongorog na kababaehan sa Hebreong Kasuratan?

◻ Anong marahay na mga halimbawa nin pagtubod an manonompongan sa ibong kan pagmansay sa Judaismo?

[Kahon para sa pahina 16]

“AN BABAE NA NATATAKOT KI JEHOVA”

“10 Siisay an makakakua sa mahusay na agom na babae? An saiyang halaga orog na gayo ki sa kan sa korales. 11 Sa saiya an puso kan saiyang kagsadiri nagtiwala, asin dai magkukulang nin pakinabang. 12 Sia nagtao sa saiya nin karahayan, bakong nin maraot, sa bilog niang buhay. 13 Naghanap sia nin lana asin lino, asin nagtatrabaho sia sa ano man na kinawiwilihan kan saiyang mga kamot. 14 Sia garo mga sakayan nin sarong negosyante. Hale sa harayong lugar dinadara nia an saiyang kakanon. 15 Minabangon man sia mantang banggi pa, asin tinatawan nin pagkakan an saiyang pamilya asin nin angay na kabtang an saiyang kadaragahan. 16 Pinaghelingheling nia an sarong oma asin binakal iyan; hale sa pinagalan kan saiyang mga kamot nagtanom sia nin ubasan. 17 Hinagkosan nia an saiyang habayan nin kakosogan, asin pinakokosog nia an saiyang mga takyag. 18 Namatean niang marahay an saiyang negosyo; an saiyang ilawan dai pinaparong kun banggi. 19 Inunat nia an saiyang mga kamot sa purunan, asin an saiya mismong mga kamot nagkakapot kan lansadera. 20 Iginagawgaw nia an saiyang mga kamot sa dukha, asin inuunat nia an saiyang mga kamot sa dai nin sukat. 21 Dai nia ikinatatakot an saiyang pamilya huli sa niyebe, huli ta an gabos sa saiyang pamilya may sulot na dobleng gubing. 22 Naggibo sia nin mga kobre-kama para sa saiya man sana. An saiyang gubing gibo sa lino asin lana na tinogma nin morado. 23 An saiyang kagsadiri midbid sa mga tata, kun nagtutukaw siang kairiba kan mga magurang sa daga. 24 Naggibo pa ngani sia nin panlaog na mga gubing asin ipinababakal iyan, asin nagtao sia nin mga panhagkos sa mga parabariwas. 25 Kakosogan asin kagayonan an saiyang gubing, asin pinagngingisihan nia an maabot na aldaw. 26 Ibinuka nia an saiyang ngoso sa kadonongan, asin an togon nin mamomoton na kabootan nasa saiyang dila. 27 Binabantayan nia an mga nangyayari sa saiyang pamilya, asin dai sia nagkakakan kan tinapay nin kahugakan. 28 An saiyang mga aki nagtitirindog asin inapod siang maogma; an saiyang kagsadiri minatindog, asin sia nag-oomaw sa saiya. 29 Kadakol kan mga aking babae na nagpaheling nin kahusayan, alagad ika—ika nangongorog sa sainda gabos. 30 An pan-akit tibaad falso, asin an kagayonan basang sana; alagad an babae na natatakot ki Jehova iyo an nag-aako nin kaomawan para sa saiya man sana. 31 Tawan nindo sa saiya an bunga kan saiyang mga kamot, ipaomaw sia nindo sa saiyang mga gibo minsan sa mga tata.”—Talinhaga 31:10-31.

[Retrato para sa pahina 14,15]

An katongdan kan babae sa pamilya may dignidad