Sueltong Pagtaram

KUN nagbabasa nin makosog, nagngangaolngaol daw kamo sa nagkapirang ekspresyon? O kun minatindog kamo sa atubangan nin mga nagdadangog tanganing magpahayag, naririsa daw nindo na parate kamong naghahanap kan tamang mga termino? Kun iyo, tibaad may problema kamo sa pagigin suelto. An tawong suelto nagbabasa asin nagtataram sa paagi na suabe an dalagan nin mga tataramon asin ideya, na garo baga pasilon sana. Dai boot sabihon kaini na sia daing ontok sa pagtaram, na marikason siang magtaram, na dai nia iniisip an saiyang itinataram. An pagtaram nia nakaoogma an gayon. An pagigin suelto tinatawan nin espesipikong atension sa Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro.

May laen-laen na bagay na puedeng makakontribwir sa dai pagigin suelto. Kaipuhan daw nindong tawan nin espesyal na pag-estudyar an arin man sa minasunod? (1) Kun binabasahan an iba, an dai pagigin pamilyar sa nagkapirang termino puedeng magin dahelan nin pag-alangan. (2) An kadikit na pagpondo nguna sa kadakoldakol na lugar tibaad magbunga nin paulnok-ulnok na pagtaram. (3) An dai pakapag-andam puedeng makakontribwir sa problema. (4) Sa pagtaram sa atubangan nin sarong grupo, an sarong lakop na dahelan nin dai pagigin suelto iyo an dai pakaorganisar sa materyales sa lohikong paagi. (5) An limitadong bokabularyo puedeng magpangyari sa saro na mag-alangan mantang hinahanap nia an tamang mga termino. (6) Kun kadakoldakol na termino an idinodoon, puedeng maraot an pagigin suelto. (7) An dai pagigin pamilyar sa mga reglamento nin gramatika puedeng makakontribwir sa problema.

Kun kamo bakong suelto, dai man literal na mahale an mga nagdadangog sa Kingdom Hall, alagad tibaad magbaragbarag an saindang isip. Bilang resulta, tibaad masayang an dakol sa saindong sinasabi.

Sa ibong na lado, dapat na mag-ingat tangani na an pagtaram sa katuyohan na magin mapuersa asin suelto dai magin arogante, tibaad namumugtak pa sa alanganon an mga nagdadangog. Kun huli sa pagkakalaen sa pinaghalean na kultura, an pagheling nin mga tawo sa saindong paagi nin pagtaram daing preno o mayo nin sinseridad, masusudya kaiyan an saindong katuyohan. Mahalagang mangnohon na an mga taga Corinto dinolok ni apostol Pablo, minsan sia eksperyensiadong magpahayag, “sa kaluyahan asin sa pagkatakot patin may dakulang pagtakig” tangani na dai sia makaapod nin dai man kaipuhan na atension sa saiyang sadiri.—1 Cor. 2:3.

Mga Kaugalean na Dapat Likayan. Dakol an may ugale na isaliot an mga ekspresyon na arog kan “ah” kun sinda nagtataram. An iba parateng pinoponan an sarong ideya nin “bueno,” o idinadagdag an “kuyan” o “inaapod na,” sa ano man na sinasabi ninda. Tibaad dai nindo aram kun gurano nindo kaparateng ginagamit an siring na mga ekspresyon. Puede nindong probaran na mag-ensayo na may naghihinanyog sa saindo asin inootro an mga ekspresyon na ini kada itaram nindo iyan. Tibaad mabigla kamo.

An nagkapira nagbabasa asin nagtataram na balakid an pag-atras. An boot sabihon, pinoponan ninda an sarong sentence dangan minapondo sinda sa tahaw asin inootro an kisuerra kaputol kan sinabi na ninda.

An iba man marikas an pagtaram, alagad minapoon sinda sa sarong direksion nin isip dangan, pag-abot sa tahaw kan sentence, minabalyo sa iba. Dawa derederetso an pagtaram, nakararaot sa pagigin suelto an pabiglabiglang pagliwat nin ideya.

Kun Paano Marahay. Kun an problema nindo iyo na parate kamong naghahanap kan tamang termino, kaipuhan na gumibo kamo nin odok na paghihingoa na dugangan an saindong bokabularyo. Tawan nin espesyal na atension an mga termino na bakong pamilyar sa saindo sa An Torrengbantayan, Awake!, asin iba pang publikasyon na tibaad binabasa nindo. Hanapon an mga ini sa diksionaryo, helingon an pronunsiasyon asin kahulogan kan mga iyan, asin idugang sa saindong bokabularyo an nagkapira sa mga terminong ini. Kun mayo kamo nin diksionaryo, patabang sa saro na matibay magtaram kan lenguahe.

An pagkaigwa kan ugale na regular na magbasa nin makosog makakokontribwir sa pagrahay. Tawan nin atension an depisil na mga termino, asin itaram nin makosog an mga ini nin nagkapirang beses.

Tangani na makabasa nin suelto, kaipuhan na masabotan kun paano nagtatarabang an mga termino sa sarong sentence. Parate na kaipuhan na basahon nin grupo-grupo an mga termino tangani na ikapahayag an ideya na sinasabi kan kagsurat. Tawan nin espesyal na atension an pagkagrupogrupong ini nin mga termino. Kun iyan makatatabang sa saindo, markahan an mga iyan. An obheto nindo bako sanang mabasa nin tama an mga termino kundi malinaw man na ikapahayag an mga ideya. Pakaanalisara nindo kan sarong sentence, dumanan an kasunod sagkod na mapag-adalan nindo an enterong parapo. Magin pamilyar sa dalagan nin ideya. Dangan ensayohon an pagbasa nin makosog. Paorootrong basahon an parapo sagkod na kaya na nindong gibohon iyan na dai nagngangaolngaol asin dai minapondo nguna sa salang lugar. Dangan dumagos sa ibang parapo.

Sumunod, rikasan. Kun nasabotan na nindo kun paano nagtatarabang an mga termino sa sarong sentence, mahihimo na nindong durungan na maheling an bako sanang sarong termino asin maaraman antes pa an masunod. Dakula an ikakokontribwir kaini sa pagigin epektibo kan saindong pagbasa.

An pagkaigwa nin regular na kaugalean na pagbasa sa primera vista puedeng magin mahalagang pagpatood. Halimbawa, mayo nin preparasyon antes pa, basahon nin makosog an teksto asin komento kan aldaw; gibohon iyan nin regular. Magin tuod na pabayaan an saindong mata na maheling an mga termino bilang mga grupo na nagpapahayag nin kompletong mga ideya imbes na an naheheling saro-sarong termino.

Sa pakikipag-olay, hinahagad nin pagigin suelto na isipon nguna nindo bago kamo magtaram. Ugaleon iyan sa saindong aktibidad sa aroaldaw. Magdesisyon kun anong mga ideya an gusto nindong ipaabot asin an pagkasunodsunod kan pagsabi nindo kan mga iyan; dangan pumoon na magtaram. Dai maghidale. Hingoahon na ipahayag an sarong kompletong ideya na dai minapondo o liniliwat an mga ideya sa tahaw. Tibaad makatabang sa saindo an paggamit nin haralipot, simpleng sentence.

An mga termino natural na maluwas kun aram nindo nin eksakto kun ano an gusto nindong sabihon. Sa pankagabsan, dai kaipuhan na pilion an gagamiton nindong mga termino. Sa katunayan, para sa pag-ensayo, mas marahay na seguradohon sana na malinaw sa isip nindo an ideya dangan isipon an mga termino mantang kamo nagtataram. Kun iyan gigibohon nindo asin kun isesentro nindo an saindong isip sa ideya imbes na sa mga termino na itinataram nindo, poko mas o menos automatikong maluwas an mga termino, asin ikapahahayag an mga ideya nindo segun sa talagang saboot nindo. Alagad oras na ponan nindong isipon an mga termino imbes na mga ideya, tibaad magin paporopondo an saindong pagtaram. Paagi sa pag-ensayo, makukultibar nindo an pagigin suelto, sarong importanteng kualidad sa epektibong pagtaram asin pagbasa.

Kan maasignaran na magrepresentar ki Jehova sa nasyon nin Israel asin sa atubangan ni Faraon kan Egipto, hinona ni Moises na mayo sia nin kakayahan. Taano? Sia bakong sueltong magtaram; tibaad may depekto sia sa pagtaram. (Ex. 4:10; 6:12) Nanarahotan si Moises, alagad mayong inako an Dios. Pinaiba ni Jehova si Aaron bilang representante sa pagtaram, alagad tinabangan man Nia si Moises na magtaram. Paorootro asin sa epektibong paagi, si Moises nagtaram bako sanang sa mga indibiduwal asin sa saradit na grupo kundi sa bilog na nasyon. (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) Kun maatom nindong gigibohon an saindong kabtang mantang nagtitiwala ki Jehova, magagamit man nindo an saindong pagtaram sa pagtao nin onra sa Dios.