Angay na Istres sa Kahulogan

KUN kamo nagtataram o nagbabasa nin makosog, importante na bako sanang tama an pagkasabi nindo kan indibiduwal na mga termino kundi na idinodoon man nindo an mga terminong makahulogan asin an mga ekspresyon na yaon an ideya sa paagi na malinaw na nagpapahayag kan mga ideya.

An kalabot sa angay na istres sa kahulogan bako sanang pagtao nin dagdag na pagdodoon sa nagkapirang termino o dawa sa dakol. Dapat na idoon an tamang mga termino. Kun salang mga termino an tinatawan nin istres, an kahulogan kan sinasabi nindo tibaad magin malibog sa mga nagdadangog sa saindo na tibaad magpabaya man na mapasa ibang bagay an saindang isip. Dawa pa tibaad malaog an materyales, an pagpahayag na maluya an istres sa kahulogan daing gayo magigin epektibo sa pagmotibar sa mga nagdadangog.

An dagdag na pagdodoon puedeng ipahayag sa manlaenlaen na paagi, na sa parate ginagamit na magkakombinar: paagi sa mas makosog na boses, paagi sa mas makosog na pagsaboot, paagi sa maluway asin luway-luway na pagtaram, paagi sa pagpondo nguna bago o pagkatapos nin sarong deklarasyon (o pareho), saka paagi sa mga mustra asin panlauog. Sa nagkapirang lenguahe, ikapahahayag man an pagdodoon paagi sa pagbaba kan entonasyon o paglagting kan boses. Konsideraron an materyales asin an mga kamugtakan tanganing madeterminaran kun arin an pinakaangay.

Kun nagdedesisyon kun ano an idodoon, estudyaran an minasunod. (1) Sa laog nin arin man na sentence, an mga termino na maninigong tawan nin dagdag na istres nadedeterminaran bako sanang kan iba pang kabtang kan sentence kundi siring man kan konteksto. (2) An istres sa kahulogan puedeng gamiton sa pagdodoon kan kapinonan nin sarong bagong ideya, baga man prinsipal na punto o pagbago sana sa direksion nin pangangatanosan. Iyan puede man na mag-apod nin atension sa konklusyon nin sarong direksion nin pangangatanosan. (3) An nagpapahayag puedeng gumamit nin istres sa kahulogan tanganing ipaheling kun ano an saboot nia manongod sa sarong bagay. (4) An angay na istres sa kahulogan magagamit man tanganing tawan nin pagdodoon an prinsipal na mga punto nin sarong pahayag.

Tanganing magamit an istres sa kahulogan sa mga paaging ini, an nagpapahayag o nagbabasa sa publiko dapat na malinaw na masabotan an saiyang materyales asin odok na nagmamawot na iyan ikalaog sa isip kan mga nagdadangog sa saiya. Mapadapit sa pagtotokdong itinao kan kaaldawan ni Esdras, sinasabi kan Nehemias 8:8: “Nagpadagos sinda sa pagbasa nin makosog sa libro, sa ley kan tunay na Dios, na iyan ipinaliliwanag nin detalyado, asin may pagtao dian nin kahulogan; asin nagpadagos sindang ipasabot an pagbasa.” Sayod na sayod na narealisar kan mga nagbabasa asin nagpapaliwanag kan Ley nin Dios kan okasyon na idto an halaga na tabangan an mga nagdadangog sa sainda na masabotan an kahulogan kan binasa, matandaan iyan, asin iaplikar iyan.

An Tibaad Gikanan nin Problema. An kadaklan nalilinaw an boot nindang sabihon sa normal, ordinaryong pakikipag-olay. Minsan siring, kun binabasa ninda an isinurat nin iba, tibaad magin kadepisilan an pagdeterminar kun arin na mga termino o ekspresyon an tatawan nin istres. An pinakasolusyon nasa malinaw na pakasabot sa materyales. Hinahagad kaiyan an maingat na pag-adal sa isinurat. Kaya kun may ipinababasa sa saindo sa pagtiripon kan kongregasyon, maninigo kamong mag-andam nin maigot.

An nagkapira naggagamit nin puedeng apodon na “istres sa panapanahon” imbes na istres sa kahulogan. Idinodoon ninda an mga termino sa mga lagwat na medyo espesipiko, may kahulogan man o mayo an siring na pagdodoon. An iba idinodoon an mga terminong nagpapahayag nin gramatikong relasyon, na tibaad tinatawan nin sobrang istres an mga preposisyon asin konhunsion. Kun an pagdodoon dai nakakokontribwir sa kalinawan kan ideya, iyan madaling nagigin nakadidisturbong ugale.

Sa paghihingoa na gumamit nin istres sa kahulogan, may mga nagpapahayag na naggagamit nin mas makosog na boses sa paagi na tibaad honaon na logod kan mga nagdadangog na sinda inaanggotan. Siempre, iyan bihirang magbunga kan pinakamarahay na resulta. Kun an istres sa kahulogan bakong natural, tibaad ikatao an impresyon na hinahamak kan nagpapahayag sa pagtaram an mga nagdadangog sa saiya. Abaa kamas marahay na akiton sana sinda basado sa pagkamoot asin tabangan sindang masabotan na an sinasabi sono sa Kasuratan sagkod rasonable!

Kun Paano Marahay. Parate na an may problema sa istres sa kahulogan dai iyan aram. Tibaad may kaipuhan na mag-apod kan atension nia dian. Kun kaipuhan nindong rumahay sa bagay na ini, tatabangan kamo kan saindong paraataman sa paadalan. Siring man, dai mag-alangan na patabang sa siisay man na matibay magpahayag. Pakiolayan sia na maingat na hinanyogon an saindong pagbasa saka pagtaram dangan tumao nin mga suhestion para sa pagrahay.

Bilang kapinonan, tibaad isuherir kan parakonseho sa saindo na gamiton nindo an sarong artikulo sa An Torrengbantayan bilang basehan nin pag-ensayo. Daing duwa-duwa na ipapaanalisar nia sa saindo an indibiduwal na mga sentence tanganing madeterminaran kun arin na mga termino o frase an kaipuhan na idoon tangani na magin pasil na saboton an kahulogan. Tibaad ipagirumdom nia sa saindo na tawan nin espesyal na atension an nagkapirang termino na italiko. Girumdoma na an mga termino sa laog nin sarong sentence nagtatarabangan. Sa parate, grupo nin mga termino an maninigong idoon, bako sanang sarong nasosolong termino. Sa nagkapirang lenguahe, tibaad enkaminaron an mga estudyante na tawan nin mas maingat na pag-estudyar an ipinaririsa nin mga diakritiko kun dapit sa angay na istres sa kahulogan.

Bilang sunod na tangga sa pakanood kun ano an idodoon, tibaad sadolon kamo kan parakonseho sa saindo na estudyaran an konteksto na mas mahiwas kisa sentence mismo. Anong prinsipal na ideya an linilinaw sa enterong parapo? Paano iyan maninigong makaimpluwensia sa saindong idinodoon sa indibiduwal na mga sentence? Helingon an titulo kan artikulo asin an mas maitom an letrang subtema na nasa irarom kaiyan an saindong materyales. Ano an koneksion kan mga ini sa saindong pagpili nin mga ekspresyon na idodoon? Ini gabos nakakokontribwir na bagay na dapat konsideraron. Alagad magmaan na dai ipagdoon na marhay an sobra kadakol na termino.

Baga man kamo mapahayag nin ekstemporanyo o magbabasa, tibaad enkaminaron man kamo kan parakonseho sa saindo na pabayaan na makaimpluwensia an direksion nin pangangatanosan sa paggamit nin istres sa kahulogan. Kaipuhan na aram nindo kun saen natatapos an direksion nin pangangatanosan o kun saen minabalyo an pag-atubang hale sa sarong importanteng ideya pasiring sa iba. Aapresyaron kan mga nagdadangog sa saindo kun an saindong pagpahayag nagtatao sa sainda nin senyal sa mga lugar na ini. Ini magigibo paagi sa pagpalataw kan mga termino na arog kan enot sa gabos, saro pa, sa katapustapusi, sa siring, asin siempre.

Dadarahon man kan parakonseho sa saindo an saindong atension sa mga ideya na gusto nindong bugtakan nin espesyal na pagsaboot. Tanganing magibo ini puede nindong idoon an mga termino na arog kan marhay, nanggad, dai nanggad, imposible, importante, asin pirme. An paggibo nindo nin siring puedeng makaimpluwensia sa magigin saboot kan mga nagdadangog sa saindo manongod sa saindong sinasabi. Dakol pa an sasabihon manongod digdi sa Leksion 11, “Init Asin Pagsaboot.”

Tanganing maparahay an paggamit nindo nin istres sa kahulogan, eenkaminaron man kamo na linawon sa isip an prinsipal na mga punto na gusto nindong magirumdoman kan mga nagdadangog sa saindo. Ini orog pang eestudyaran sa punto de vista nin pagbasa sa publiko sa Leksion 7, “Pagdoon kan Prinsipal na mga Ideya,” asin sa punto de vista nin pagtaram sa Leksion 37, “Pagpalataw kan Prinsipal na mga Punto.”

Kun naghihingoa kamong umoswag sa saindong ministeryo sa langtad, tawan nin espesyal na atension an pagbasa nindo nin mga teksto. Ugaleon na ihapot sa sadiri, ‘Taano ta binabasa ko an tekstong ini?’ Para sa sarong paratokdo, bakong pirmeng igo an pagtaram sana nin tama kan mga termino. Tibaad bako pa nganing igo an pagbasa kan teksto na may pagsaboot. Kun sinisimbag nindo an hapot nin saro o nagtotokdo kamo nin sarong pundamental na katotoohan, marahay na idoon sa teksto an mga termino o ekspresyon na nagsusuportar sa pinag-oolayan. Ta kun dai, tibaad malipasan an punto kan binabasahan nindo.

Mantang kalabot sa istres sa kahulogan an pagtao nin dagdag na pagdodoon sa nagkapirang termino asin frase, an nagpapahayag na daing kabatidan tibaad may tendensiang masobrahan sa pagdodoon an mga termino asin fraseng iyan. An resulta magigin medyo kapareho kan mga nota na tinutugtog nin saro na nagpopoon pa sanang mag-adal na magtugtog. Minsan siring, paagi sa dagdag na pag-ensayo, an indibiduwal na mga “nota” magigin na sanang kabtang nin “musika” na pano nin magayonon na ekspresyon.

Pakanood nindo kan nagkapira sa pundamental na mga bagay, mapapasa kamugtakan na kamo na makinabang paagi sa pagmasid sa mga eksperyensiadong magpahayag. Dai mahahaloy marerealisar nindo kun ano an magigibo paagi sa nagkakalaenlaen na grado nin pagdodoon. Asin maaapresyar nindo an halaga nin paggamit nin pagdodoon sa manlaenlaen na paagi tangani na linawon an kahulogan kan sinasabi. An luway-luway na pagkaigwa nin angay na istres sa kahulogan makadadagdag na marhay sa pagkaepektibo kan saindong pagbasa asin pagtaram.

Dai pag-adalan an manongod sa istres sa kahulogan nin igo sana tanganing basta sana pumuede na. Tangani na makataram nin epektibo, magpadagos na pagmaigotan iyan sagkod na eksperto na kamo sa istres sa kahulogan asin nagagamit na nindo iyan sa paagi na natural sa pagdangog nin iba.