Ekstemporanyong Pagtaram

TIBAAD nagmaigot kamo sa saindong pahayag. Tibaad may nakapagtotokdo kamong materyales. Tibaad tama an lohika. Tibaad ikapahahayag nindo iyan nin suelto. Alagad kun banga an atension kan mga nagdadangog sa saindo​—na an hinihinanyog sana ninda paputolputol na kabtang kan sinasabi nindo ta an isip ninda parateng nagbabaragbarag sa ibang bagay​—gurano daw kaepektibo kan saindong pag-atubang? Kun nasasakitan sinda na papagdanayon na konsentrado sa pahayag an saindang isip, posible daw na mataros nindo an saindang puso?

Ano daw an pinakagamot kan siring na problema? Puedeng makakontribwir dian an laen-laen na bagay. Pinakaparate, an dahelan dai pakapagpahayag sa paaging ekstemporanyo. Sa ibang pagtaram, hineheling kan nagpapahayag an mga nota nia nin sobra kaparate, o sobra kapormal kan estilo nia sa pagpahayag. Minsan siring, an mga problemang ini direktamenteng konektado sa kun paano an pagkaandam kan pahayag.

Kun sa primero isinusurat nindo an bilog nindong pahayag dangan hinihingoa na gibohon iyan na outline, posibleng marhay na manompongan nindo na depisil na itao an pahayag sa paaging ekstemporanyo. Taano? Huli ta pinili nindo an eksaktong mga tataramon na plano nindong gamiton. Dawa kun gamiton nindo an outline sa pagpahayag, pagmamaigotan nindong girumdomon an mga tataramon na ginamit nindo sa orihinal na bersion. Kun isinurat an sarong bagay, mas pormal an pananaram asin mas komplikado an mga sentence kisa ordinaryong pagtaram. Ipababanaag iyan kan saindong pagpahayag.

Imbes na isurat nin detalyado an bilog na pahayag, probaran an minasunod: (1) Pumili nin pinakatema asin kan prinsipal na mga aspekto kan tema na gagamiton nindo sa pagbilog kan pinakatemang iyan. Para sa halipot na pahayag, tibaad igo na an duwang prinsipal na punto. An mas halawig na pahayag puedeng magkaigwa nin apat o lima. (2) Sa irarom kan lambang prinsipal na punto, isurat an prinsipal na mga teksto na plano nindong gamiton sa pagpaliwanag kaiyan; isurat man an saindong mga ilustrasyon asin mayor na mga argumento. (3) Isipon kun paano nindo iiintrodusir an pahayag. Puede pa ngani nindong isurat an saro o duwang sentence. Iplano man an saindong konklusyon.

Importanteng marhay an pag-andam para sa pagpahayag. Alagad dai pagrepasohon an pahayag nin termino por termino sa intension na tuomon iyan. Sa ekstemporanyong pagtaram, an pag-andam para sa pagpahayag maninigo na magtao nin importansia, bakong sa mga tataramon, kundi sa mga ideya na ipahahayag. Maninigong repasohon an mga ideya sagkod na an mga iyan pasil na an pagkasunodsunod sa saindong isip. Kun an pagkaareglar kan saindong pahayag lohiko asin naplanong marhay, ini dai na magigin depisil, asin sa saindong pagpahayag, magigin natural asin pasil an pagluwas kan mga ideya.

Pensara an mga Pakinabang. An sarong importanteng bentaha sa ekstemporanyong pagtaram iyo na mataram kamo sa realistikong paagi na pinakamagian sa boot nin mga tawo na himateon. An pagpahayag nindo magigin mas bibo asin sa siring mas interesante para sa mga nagdadangog sa saindo.

An paaging ini nin pagtaram minatogot na kamo magkaigwa kan pinakalubos na bisual na kontak sa mga naghihinanyog sa saindo, na nagpaparahay sa komunikasyon nindo sa sainda. Mantang dai kamo nag-aasa sa mga nota para sa pagkasabi kan kada sentence, mas may tendensia an mga naghihinanyog sa saindo na isipon na aram nindong marhay an saindong tema asin odok nindong pinaniniwalaan an saindong sinasabi. Sa siring, an arog kaining pagpahayag bagay na bagay sa may init, garo sana nakikipag-olay na pag-atubang, sa tunay na puso sa pusong pahayag.

An ekstemporanyong pagtaram nagtatao man nin lugar na makibagay sa kamugtakan. An materyales dai nakapirme na nin igo na dai na nindo iyan maliwat. Ipamugtak na sa kapinonan kan aldaw na kamo mapahayag, may pambihirang bareta na direktamenteng konektado sa saindong tema. Bako daw na angay na sambiton iyan? O tibaad kun kamo nagpapahayag na, narealisar nindo na kadakol kan aking nag-eeskuela sa mga nagdadangog. Abaa karahay na ibagay an saindong mga ilustrasyon asin pag-aplikar sa katuyohan na tabangan sindang masabotan kun paano apektado kan materyales an saindang buhay!

An saro pang bentaha nin ekstemporanyong pagtaram iyo an pagpukaw sa isip nindo mismo. Kun may pag-apresyar, naghihimate an mga nagdadangog sa saindo, kamo mismo ginaganahan man dangan idinedetalye nindo an mga ideya o nagtatao kamo nin panahon na otrohon an nagkapirang punto sa pagdodoon. Kun marisa nindo na nagluluya an interes kan mga nagdadangog, makagigibo kamo nin paagi na mapangganahan an problema imbes na magtaram na sana sa mga tawo na an isip yaon na sa ibang bagay.

Likayan an Natatagong mga Peligro. Maninigong marealisar nindo na an ekstemporanyong pagtaram igwa man nin potensial na natatagong mga peligro. An saro iyo an tendensiang magsobra sa oras. Kun isasaliot nindo an kadakoldakol na dagdag na ideya durante kan pahayag, tibaad magkaproblema sa oras. Ini matatawan nindo nin atension kun isusurat nindo sa saindong outline an oras na itinao para sa lambang kabtang kan pahayag. Dangan maingat na sunodon an iskedyul na ini.

An saro pang peligro, nangorogna para sa mga eksperyensiadong magpahayag, iyo an sobrang kompiansa. Huling tuod na sa pagtaram sa publiko, tibaad bako nang depisil para sa nagkapira na pag-iribanon an nagkapirang ideya asin maubos na kaiyan an itinaong oras. Alagad an kapakumbabaan asin an pakasabot sa bagay na kita nakikikabtang sa programa sa pag-edukar na dian si Jehova mismo an Kaharohalangkaweng Paratokdo maninigong makamotibar sa sato na may pagngayongayo na atubangon an lambang asignasyon asin mag-andam na marhay.​—⁠Isa. 30:20; Roma 12:6-8.

Tibaad an mas ikinahahadit nin dakol na nagpapahayag na dai pang eksperyensia sa ekstemporanyong pagtaram iyo na tibaad malingawan ninda an gusto nindang sabihon. Dai pagtogotan na an posibilidad na ini makapogol sa saindo na gibohon an pag-oswag na ini sa epektibong pagtaram. Mag-andam na marhay, asin umasa ki Jehova para sa tabang kan saiyang espiritu.​—⁠Juan 14:26.

An ibang nagpapahayag itinotogot na mapogolan sinda nin sobrang kapurisawan manongod sa mga tataramon na gagamiton. Totoo, an ekstemporanyong pahayag tibaad mayo kan piling mga tataramon asin gramatikal na pagkaeksakto nin pahayag na an ginagamit manuskrito, alagad iyan bawi man na marhay sa nakaaakit na estilong garo sana nakikipag-olay. Pinakamagian sa boot nin mga tawo na maghimate sa mga ideya na iinaatubang sa mga tataramon na pasil nindang nasasabotan asin sa mga sentence na bakong komplikado. Kun kamo nag-andam na marhay, natural na maluwas an tamang pagkataram, bakong huli ta iyan tinuom nindo, kundi huli ta rinepaso nindo nin igo an mga ideya. Asin kun naggagamit kamo nin tamang pagtaram sa ordinaryong orolay, iyan natural na maluwas kun kamo nasa plataporma.

Kun Anong Klaseng mga Nota an Gagamiton. Pag-abot nin panahon asin sa kaeensayo, tibaad mapalipot nindo an saindong outline sa pira na sanang tataramon para sa lambang punto kan pahayag nindo. Ini, kaiba an notasyon kan mga teksto na plano nindong gamiton, puedeng ilista gabos sa sarong kard o kapidasong papel para sa madaling pagkonsulta. Para sa ministeryo sa langtad, sa kadaklan tutuomon nindo an sarong simpleng outline. Kun nagsiyasat kamo manongod sa sarong tema para sa pagdalaw liwat, tibaad may pira kamong haralipot na nota sa kapidasong papel na nakasalipit sa saindong Biblia. O puedeng gamiton na sana nindo an sarong outline hale sa “Mga Topiko sa Biblia na Mapag-oolayan” o an yaon sa Reasoning From the Scriptures bilang basehan kan saindong orolay.

Minsan siring, kun sa laog nin pira sanang semana nagkapirang kabtang sa pagtiripon an iinasignar sa saindo asin seguro igwa pa nin mga pampublikong pahayag, tibaad marisa nindo na kaipuhan nindo nin mas detalyadong mga nota. Taano? Tanganing ipagirumdom an materyales sa isip nindo bago nindo gibohon an lambang saro sa mga asignasyon na iyan. Dawa siring, kun maasa kamong marhay sa mga nota para sa mga tataramon na gagamiton durante kan saindong pahayag​—⁠na hineheling iyan sa haros kada sentence​—⁠mawawara sa saindo an mga pakinabang na yaon sa ekstemporanyong pagtaram. Kun magamit kamo nin detalyadong mga nota, markahan iyan tangani na kombenyente nindong makonsulta sana an pirang minarkahan na tataramon asin sitas na iyo an saindong outline.

Minsan ngani an pagpahayag nin sarong eksperyensiadong magpahayag parateng maninigo na ekstemporanyo sa kadaklan, puede man na may bentaha sa pagsalak nin ibang klase nin pagtaram. Sa introduksion asin konklusyon, na an marahay na kontak sa mga nagdadangog kaipuhan na padisan nin mga deklarasyon na mapuersa asin maingat an pagkasabi, tibaad magin epektibo an pirang tinuom na sentence. Kun may ginagamit na mga detalye, numero, kotasyon, o teksto, an pagbasa angay asin magagamit nin epektibong marhay.

Kun Naghahagad nin Eksplikasyon an Iba. Kun beses hinahagadan kitang ieksplikar an satong mga tinutubod na mayo nin oportunidad na mag-andam nguna. Ini puedeng mangyari kun magpalataw nin pagkontra an saro na nanompongan niato sa paglilingkod sa langtad. Puedeng lumataw an kaagid na mga situwasyon kun kaiba nin mga paryente, nasa trabaho, o eskuelahan. An mga opisyales kan gobyerno tibaad maghagad man nin eksplikasyon kan satong mga tinutubod asin kan satong pamumuhay. Nagsasadol an Kasuratan: “[Magin] pirmeng andam na gumibo nin pagdepensa sa atubangan nin lambang tawo na naghahagad sa saindo nin rason para sa saindong paglaom, alagad ginigibo iyan sa mahoyong boot asin hararom na paggalang.”​—⁠1 Ped. 3:15.

Mangnoha kun paano nagsimbag si Pedro asin Juan sa Judiong Sanhedrin, arog kan nasusurat sa Gibo 4:19, 20. Sa duwa sanang sentence, sinabi ninda nin malinaw an saindang paninindogan. Ginibo ninda iyan sa paagi na angay sa mga nagdadangog sa sainda​—⁠na sinasabi na an isyu na napapaatubang sa mga apostol napapaatubang man sa husgado. Pagkatapos, may ginibong putik na mga akusasyon tumang ki Esteban, asin iinatubang man sia sa husgadong idto. Basahon an saiyang mapuersang simbag na impromptu sa Gibo 7:2-53. Paano nia inorganisar an saiyang materyales? Iinatubang nia an mga pangyayari sa historikong pagkasunodsunod. Sa tamang lugar, pinonan niang idoon an rebeldeng espiritu na ipinaheling kan nasyon nin Israel. Bilang konklusyon, ipinaheling nia na an Sanhedrin nagpaheling kan siring man na espiritu paagi sa pagpagadan sa Aki nin Dios.

Kun hinahagadan kamong tumao nin impromptung eksplikasyon kan mga tinutubod nindo, ano daw an makatatabang sa saindo na magibong epektibo an saindong mga ikokomento? Arogon si Nehemias, na silensiong namibi bago nia simbagon an hapot ni Hadeng Artajerjes. (Neh. 2:4) Sunod, marikas na gibohon an sarong outline sa isip. An pundamental na mga tangga ikakalista nin arog kaini: (1) Pumili nin saro o duwang punto na maninigong kaiba sa eksplikasyon (tibaad gusto nindong gamiton an mga punto na yaon sa Reasoning From the Scriptures). (2) Magdesisyon kun arin na mga teksto an gagamiton nindo tanganing masuportaran an mga puntong iyan. (3) Iplano kun paano poponan nin mataktika an saindong eksplikasyon tangani na magustong maghinanyog an naghapot. Dangan pumoon nang magtaram.

Kun nasa kagipitan, magigirumdoman daw nindo an dapat na gibohon? Sinabihan ni Jesus an saiyang mga parasunod: “Dai kamo mahadit kun paano o kun ano an saindong itataram; huli ta an saindong itataram itatao sa saindo sa oras na iyan; huli ta an nagtataram bako sanang kamo, kundi an espiritu kan saindong Ama an nagtataram paagi sa saindo.” (Mat. 10:19, 20) Dai ini nangangahulogan na magkakaigwa kamo kan milagrosong “pagtaram nin kadonongan” na itinao sa mga Kristiano kan enot na siglo. (1 Cor. 12:8) Alagad kun regular nindong aaprobetsaran an edukasyon na itinatao ni Jehova para sa saiyang mga lingkod sa Kristianong kongregasyon, ipagigirumdom kan banal na espiritu sa saindong isip an kinakaipuhan na impormasyon kun iyan kaipuhan.​—⁠Isa. 50:4.

Daing duwa-duwa, puedeng magin epektibong marhay an ekstemporanyong pagtaram. Kun iyan regular nindong eensayohon kun may mga asignasyon sa kongregasyon, dai na magigin depisil an pagtao nin mga simbag na impromptu kun kaipuhan, ta aplikado man an kaagid na mga prosedimiento sa paggibo nin outline. Dai pagpogolan an sadiri. An pakanood na magtaram nin ekstemporanyo makatatabang sa saindo na magin mas epektibo an saindong ministeryo sa langtad. Asin kun pribilehio nindong magpahayag sa kongregasyon, mas posibleng marhay na makukua nindo an atension kan mga nagdadangog asin mapahihiro an saindang puso.