LEKSION 37
Pagpalataw kan Prinsipal na mga Punto
ANO an prinsipal na mga punto nin sarong pahayag? An mga ini bako sanang interesanteng mga aspekto na insidental sanang nasasambitan. An mga iyan importanteng ideya na ipinaliliwanag nin halawig. An mga iyan an ideya na importante sa pagkaotob kan obheto nindo.
An nagdedeterminar na bagay sa pagpalataw kan prinsipal na mga punto iyo an madonong na pagpili asin pag-organisar nindo sa materyales. Parate na an pagsiyasat para sa sarong pahayag nagbubunga nin impormasyon na sobra sa magagamit. Paano nindo madedeterminaran kun arin an gagamiton?
Enot, konsideraron an mga magdadangog sa saindo. An kadaklan daw sa sainda daing aram sa tema nindo, o medyo pamilyar daw iyan sa sainda? Oyon daw an kadaklan sa sainda sa sinasabi kan Biblia manongod dian, o may tendensia daw na magduda an nagkapira? Anong klaseng mga kadepisilan an inaatubang ninda sa buhay sa aroaldaw kun hinihingoa nindang iaplikar an sinasabi kan Biblia manongod sa temang iyan? Ikaduwa, seguradohon na malinaw sa isip nindo an obheto nindo sa pagtaram sa mga magdadangog na iyan manongod sa temang plano nindong gamiton. Ginagamit an duwang giyang ini, pagturotimbangon an materyales asin itada sana an talagang angay.
Kun tinawan kamo nin pundamental na outline na may pinakatema asin prinsipal na mga punto, maninigo na susogon nindo iyan. Minsan siring, madadagdagan na marhay an halaga kan saindong iaatubang kun isasaisip nindo an nasambitan na mga bagay kun ipinaliliwanag an kada prinsipal na punto. Kun mayo nin itinaong outline, bahala na kamong pumili kan prinsipal na mga punto.
Kun malinaw na sa isip nindo an prinsipal na mga punto nindo asin naorganisar na an mga detalye sa irarom kan mga ini, mas magigin pasil para sa saindo na itao an pahayag. Posibleng marhay na mas dakol man na makukuang pakinabang dian an mga magdadangog sa saindo.
Manlaenlaen na Paagi nin Pag-organisar kan Saindong Materyales. Laen-laen na sistema an masusunod sa pag-organisar kan mayor na parte kan saindong pahayag. Mantang naaaraman nindo an mga iyan, maheheling nindo na puedeng magin epektibo an nagkapira, depende sa obheto nindo.
An sarong bersatil na sistema iyo an subdibisyon segun sa mga topiko. (Kaipuhan an balang prinsipal na punto ta nakadadagdag iyan sa pagkasabot sa tema kan mga naghihinanyog sa saindo o nakatatabang na maotob an obheto kan saindong pahayag.) An saro pang sistema kronolohiko. (Halimbawa, an mga pangyayari bago kan Baha puedeng sundan kan mga pangyayari bago nalaglag an Jerusalem kan 70 C.E., na puede man na sundan kan mga nangyayari sa satong kaaldawan.) An ikatolong sistema causa asin epekto. (Ini ikapaliliwanag sa arin man na direksion. Halimbawa, puede nindong ponan sa sarong presenteng situwasyon, an epekto, dangan ipaheling an causa.) An ikaapat na paagi may labot sa mga magkabaliktad. (Puede nindong ipaheling an kalaenan kan marahay sa maraot o kan positibo sa negatibo.) Kun beses bako sanang sarong paagi an ginagamit sa sarong pahayag.
Kan si Esteban pagsahotan nin putik sa atubangan kan Judiong Sanhedrin, nagtao sia nin epektibong marhay na pahayag na nagsunod sa sistemang kronolohiko. Mantang binabasa nindo iyan sa Gibo 7:2-53, mangnoha na may katuyohan an pagkapili kan mga punto. Enot lininaw ni Esteban na isinasaysay nia an kasaysayan na dai madedeharan kan mga nagdadangog sa saiya. Dangan sinabi nia na minsan ngani si Jose hinaboan kan saiyang mga tugang, ginamit sia nin Dios sa pagtao nin kaligtasan. Sumunod, ipinaheling nia na an mga Judio nakisuway ki Moises, na ginagamit kaidto nin Dios. Nagtapos sia sa pagdodoon na an espiritu na kapareho kan ipinaheling nin mga Judio kaidtong nakaaging mga kapag-arakian ipinaheling man kan mga nagpagadan ki Jesu-Cristo.
Dai Pakadakolon an Prinsipal na Punto. Pipira sana an kaipuhan sa pagbilog sa arin man na pinakatema. Sa kadaklan na kaso, mabibilang sana ini sa sarong kamot. Totoo ini baga man kamo mataram sa laog nin 5 minutos, 10 minutos, 30 minutos, o mas halawig pa. Dai pagprobaran na palatawon an kadakoldakol na punto. An kaya sanang masabotan kan mga nagdadangog sa saindo pira sanang manlaenlaen na ideya sa sarong pahayag. Asin mientras na mas halawig an pahayag, dapat na mas ikinakadoon asin malinaw an mayor na mga punto.
Minsan pirang prinsipal na punto an gagamiton nindo, seguradohon na ikapaliwanag nin igo an balang saro. Tawan nin igong panahon an mga nagdadangog na masiyasat an balang prinsipal na punto tangani na iyan makatudok na marhay sa saindang isip.
An saindong pahayag maninigong magtao kan impresyon na iyan simple. Ini bakong pirmeng depende sa kun gurano kadakol na materyales an iinaatubang. Kun an mga ideya nindo malinaw na pinaggrupogrupo sa irarom nin pira sanang prinsipal na titulo asin an mga ini saro-saro nindong ipinaliliwanag, an pahayag magigin pasil na masundan asin depisil na malingawan.
Palatawon an Prinsipal na mga Punto Nindo. Kun tama an pagkaorganisar kan saindong materyales, dai magigin depisil na dugangan nin puersa an kahulogan kan prinsipal na mga punto nindo paagi sa saindong pagpahayag.
An prinsipal na paagi na mapalataw an prinsipal na punto iatubang an mga prueba, teksto, asin ibang materyales sa paagi na isinesentro kan mga ini an atension sa prinsipal na ideya asin pinahihiwas iyan. An gabos na sekondaryong punto maninigong magpalinaw, magpatunay, o magpahiwas sa prinsipal na punto. Dai idagdag an mga ideyang mayo nin koneksion huli sana ta iyan interesante. Mantang ipinaliliwanag nindo an sekondaryong mga punto, ipaheling nin malinaw an koneksion kaiyan sa prinsipal na punto na sinusuportaran kaiyan. Dai pabayaan na bahala nang umintindi an mga nagdadangog. Ikapaheheling an koneksion paagi sa pag-otro kan mga terminong makahulogan na nagpapahayag kan prinsipal na ideya o paagi sa pag-otro kun minsan kan pinakadireksion kan mismong prinsipal na punto.
An nagkapirang nagpapahayag tinatawan nin pagdodoon an prinsipal na mga punto paagi sa pagnumero dian. Minsan ngani saro iyan na paagi na matawan nin pagdodoon an prinsipal na mga punto, iyan dai maninigong magin kasalida nin maingat na pagpili asin lohikong pagbilog sa materyales mismo.
Tibaad pilion nindo na sabihon na tolos sa kapinonan an prinsipal na punto nindo bago nindo iatubang an nagsusuportar na argumento. Matabang ini sa mga nagdadangog na maapresyar an halaga kan masunod, asin idodoon man kaiyan an prinsipal na puntong iyan. Puede nindong dugangan an puersa kan punto paagi sa pagsumaryo kaiyan pakapaliwanagan kaiyan nin lubos.
Sa Ministeryo sa Langtad. An mga prinsipyong napag-olayan aplikado bako sanang sa pormal na mga diskurso kundi pati sa mga pakikipag-olay nindo sa ministeryo sa langtad. Kun nag-aandam, konsideraron an ano man na grabeng situwasyon na nasa isip nin mga tawo sa lugar na iyan. Pumili nin pinakatema na nagtatao nin oportunidad na ikapaheling kun paano an paglaom na itinatao kan Biblia makareresolber sa situwasyon na iyan. Pumili nin duwa segurong prinsipal na punto tanganing mabilog an pinakatemang iyan. Magdesisyon kun arin na mga teksto an gagamiton nindo tanganing sumuportar sa mga puntong iyan. Dangan iplano kun paano nindo poponan an saindong pakikipag-olay. An siring na pag-andam minatogot sa klase nin pakabagay sa kamugtakan na hinahagad nin pakikipag-olay. Nakatatabang man iyan sa saindo na may masabi na magigirumdoman nin mga kagharong.