Kaanggotan—Ano Iyan?

“SA PAGPOGOL sa saindong itinao nin Dios na abilidad sa kaanggotan, ginagadan nindo an saindong sadiri.” Iyan an patanid nin sarong artikulo na kinotar sa magasin na Newsweek. Minalataw na sa dakol na taon ginibong popular nin dakol na sikologo an ideya na an kaanggotan na dai ilinuluwas puwedeng gikanan nin mga problema na arog kan halangkaw na presyon nin dugo, helang sa puso, labi-labing pagkamondo, kahaditan, asin alkoholismo.

Sa ibong na kampi, an Biblia rinibo nang taon na naghatol: “Pabayaan an kaanggotan asin rumayo sa kabangisan.” (Salmo 37:8) An diagnosis kan Biblia diretso sa punto: “Dai ka maghidale sa saimong espiritu na maanggot: huli ta an kaanggotan nasa daghan nin mga kablas.”—Eclesiastes 7:9, King James Version.

Siisay an tama, an sekular na mga eksperto o an Biblia? Ano man nanggad an kaanggotan? Marahay daw para sa sato an pagpaluwas sa kaanggotan?

Pagpaluwas sa Kaanggotan

An “kaanggotan” sarong pankagabsan na termino na naglaladawan sa makosog na pagmate o reaksion nin pagkauyam asin pagraot nin boot. Igwa man nin ibang termino na nagpapaheling kun gurano an kaanggotan o kun paano iyan ipinahayag. An pagkabalde nagsusuherir nin makuring kaanggotan. An kabangisan puwedeng magin mapanlaglag. An indignasyon puwedeng kaanggotan huli sa matanos na dahelan. Asin an kangirhatan parateng nagtatao kan ideya nin pagbalos o padusa.

An kaanggotan parateng espisipiko: Kita naaanggot manongod sa sarong bagay. Pero mahalaga kun paano niato ipinahahayag an kaanggotan o kun ano an ginigibo niato dian.

Interesante nanggad, minsan ngani may mga ekspertong nag-iinsister na an pagpaluwas sa kaanggotan kapakipakinabang, an bago pa sanang mga pagsiyasat sikolohiko nagpapaheling na an dakol na itinotogot na sinda magpahayag nin kaanggotan nagtitios nin mas hababang amor propio, nin labi-labing pagmondo, pakamate nin kasalan, nag-orog na pakikiiwal, o kahaditan. Dugang pa, an “pagpahayag kan nasa daghan,” o “pagpasungaw,” na tibaad may kaibang pagputok nin kaanggotan, pagkagrit, paghibi, o pisikal na pangongolog pa ngani, parateng nagbubunga nin mas dakol na problema kisa nareresolberan kaiyan. An tawong anggot orog na naaanggot, asin minatubo sa iba an makolog na boot.—Talinhaga 30:33; Genesis 49:6, 7.

Kun kita nagkukurahaw asin naninilyak sa kaanggotan, parate na dai niato naaako an resultang linalaoman niato ta an saro parateng napoprobokar na bumalos. Halimbawa, kun kamo nasa kotse, asin may sarong drayber na gumibo nin ikauyam nindo. Bilang balos, kamo magkurahaw asin magbusina. An pagputok kan saindong kaanggotan pasil sanang makaprobokar sa saindong ikinaanggot na bumalos. Kun beses, may ibinubungang makamomondong mga pangyayari an siring na situwasyon. Halimbawa, an sarong lalaki sa Brooklyn, Nueva York, ginadan mantang nakikipagdiskutiran manongod sa paradahan sa sarong tinampo. Itinatampok kan Biblia an problema sa pagsabi kaiyan: “An tawong aranggoton nagsusunsun nin iriwal, asin an siisay man na madaling mabalde dakol an pagkakasala.” (Talinhaga 29:22) Madonong nanggad na kuyogon an hatol: “Dai kamo magbalos nin maraot sa maraot sa kiisay man. . . . Kun mahihimo, siring sa makakaya nindo, makipagkatoninongan sa gabos na tawo”!—Roma 12:17, 18.

Kun siring, an pagpaluwas sa satong kaanggotan dai sato nakatatabang sa sosyal. Pero iyan daw marahay sa sato sa pisikal? An nagkapirang doktor nagkonklusyon na bako. Ipinaheling nin mga pagsiyasat na an mga aranggoton igwa kan pinakahalangkaw na presyon nin dugo. An iba nagbareta na an kaanggotan nagbunga nin mga kamatean sa puso, kolog nin payo, pagsunggo, pagkalula, o dai pakataram. Sa ibong na kampi, an Kagtao kan satong buhay nagpapaliwanag: “An trangkilong puso iyo an buhay sa laman.” (Talinhaga 14:30) Si Jesus nagsabi: “Maogma an mga parapatoninong, ta sinda aapodon na ‘mga aki nin Dios.’”—Mateo 5:9.

Mga Dahelan nin Kaanggotan

An nagkapirang dahelan nin kaanggotan iyo an pag-atake sa satong amor propio, personal na pagtatsar, insulto, bakong makatanosan na tratamiento, asin daing katanosan na pagkabigo. Kun anggot an mga tawo, sinda nagtatao nin mapuwersang mensahe: “Isinasapeligro mo an sakong kaogmahan asin katiwasayan! Kinokologan mo an sakong amor propio! Hinahale mo an sakong paggalang sa sadiri! Inaaprobetsaran mo ako!”

Kun beses ginagamit nin mga tawo an kaanggotan na pantahob sa ibang bagay. Halimbawa, an sarong 14 anyos na solterito sa Siudad nin Nueva York perming anggot asin perming nakikipag-iwal. Sa tabang nin sarong doktor, sa katapustapusi inadmitir kan solterito: “Noarin man dai ko sasabihon na, iyo, kaipuhan ko an tabang, boot kong may makaolay . . . An ikinatatakot mo iyo na dai ka magugustohan nin mga tawo.” Kaya, an talagang gusto nia atension asin pagpadangat.

An sarong mag-agom sa California nagsisirilyakan kada sumongko an agom na babae sa saiyang kaamiga. An kaanggotan kan lalaki minapukaw nin kaparehong reaksion sa babae. Sa sarong sesyon sa paghatol, sa katapustapusi isinabi kan lalaki sa babae an sarong bagay na noarin man dai pa nia isinabi sa siisay man kaidto. Kun an agom nia minahale na dai sia kaiba, minsan sa kadikit sanang panahon, sa irarom kan saiyang boot sia natatakot na bayaan sia kan babae ta inabandono sia kan saiyang ama kan sia aki pa. Kan masabotan kan babae an sa irarom na dahelan kan kaanggotan kan saiyang agom—an pagkatakot na bayaan—iyan nakatabang saiya na mawara an saiyang kaanggotan sa lalaki asin inotrong siertohon sa lalaki an saiyang pagkamoot.

Kaya, an kaanggotan puwedeng magin sintomas. Sa siring na mga kaso, paagi sa pag-aram sa pan-irarom na causa kaiyan, manonodan niato na atubangon iyan nin tama.

[Ritrato sa pahina 4]

An nagkapirang doktor nagkonklusyon na an pagpaluwas sa kaanggotan bakong marahay sa salud