Buhay Pagkagadan—An mga Hapot na Dai Nasisimbag
“KUN an makosog na tawo magadan puwede pa daw siang mabuhay giraray?” (Job 14:14) An hapot na ini, na ihinapot kan patriarkang si Job dakol nang siglo an nakaagi, pinagpensar nin mga tawo sa gabos na sosyedad sa nag-aging mga siglo, asin daing kakulangan sa isinusuherir na mga simbag.
An suanoy na mga Griego naghingako na an kalag kan mga gadan nagpapadagos na mabuhay. An mga ini isinasakay sa baroto sa salog na Styx pasiring sa mahiwas na lugar sa irarom nin daga na inaapod kinaban kan mga gadan. An mga hokom sinisentensiahan an mga kalag magsalang sa pasakit sa sarong bilanggoan na halangkaw an lanob o sa glorya sa mga kaomahan na Elysian. An ibang suanoy na mga tawo naghona na an mga kalag nagigin bitoon o kometa. An iba man naghona na an mga kalag naglalaad asin nahihigop pasiring sa bulan; kada bulan kun bilog na an bulan, sinda ibinabalyo sa aldaw.
Ngonyan, dakol pa man giraray an mga teoriya manongod sa buhay pagkagadan. An mga Hindu asin Budhista naniniwala sa reenkarnasyon. An mga Muslim nagtotokdo na an kalag nakaliligtas na buhay sa pagkagadan kan hawak asin sa ultimong paghokom magsalang maduman sa paraiso o sa impierno. An kadaklan na Protestante tinotokdoan na an kalag nagpapadagos na mabuhay pagkagadan tanganing mag-agi nin kaogmahan sa langit o pasakit sa mga laad nin impierno. Sa eksenang ini idinudugang kan Katolisismo an Limbo asin purgatoryo.
Sa nagkapirang nasyon, an mga paniniwala mapadapit sa pinaghohonang kalag kan mga gadan magkasalak na lokal na tradisyon asin Kristianismo sa ngaran sana. Halimbawa, pinagkatodan na nin dakol na Katoliko asin Protestante sa West Africa na tahoban an mga salming kun may nagagadan tanganing mayong humeling asin maheling an espiritu kan nagadan. Kuwarentang aldaw pagkagadan nin sarong namomotan, nagpipiyesta an pamilya asin mga katood tanganing selebraron an pagsakat kan kalag sa langit. Dangan, parate kun Navidad o Bagong Taon, an mga paryentes minasongko sa sementeryo asin binububuan nin alak an lubong. Kinakaolay pa ngani ninda an gadan, na naghahagad nin mga pabor asin nag-eestorya nin mga bareta manongod sa pamilya.
Malinaw na daing gayo nagkakaoroyon an mga relihiyon sa kinaban kun ano man nanggad an nangyayari pagkagadan. Pero, haros may pankagabsan na pagkakaoyon sa sarong pundamental na paniniwala: an inmortalidad kan kalag nin tawo. An kadaklan na katokdoan manongod sa buhay pagkagadan may kadikit sanang kalaenan sa pundamental na temang ini.
Minsan siring, may minalataw na pirang hapot na nakariribok sa isip: Saen man nanggad naghale an ideya na an kalag inmortal? Itinotokdo daw iyan sa Kasuratan? Kun iyo, taano ta iyan itinotokdo pati nin mga relihiyon na bakong Kristiano? Ini bakong mga hapot na maninigong dai intindihon. Ano man an saindong relihiyon, an kagadanan sarong katotoohan na dapat atubangon. Kaya ilinalabot kamo kan mga isyu sa personal na gayong paagi. Kun siring inaagda mi kamong siyasaton an mga bagay na ini na may bukas na isip.