Talaga daw na Kaipuhan an Relihiyon?
MAHALAGA daw sa saindo an relihiyon? Kamo daw miembro nin sarong relihiyosong grupo o iglesya? Kun iyo, nakakaparehong gayo nindo an mga tawong nabuhay kaidtong 1844, an taon na isinurat kan pilosopong Aleman na si Karl Marx: “An relihiyon . . . opyo kan banwaan.” Kaidto haros gabos nagsisimba asin an relihiyon may makosog na impluwensia sa gabos na grado nin sosyedad. Ngonyan, iyan naliwat nang marhay, asin an relihiyon kakadikit o mayo ngani nin kabtang sa buhay nin ginatos na milyon katawo. Kun kamo nagsisimba, posible na kabilang kamo kan minoriya sa saindong komunidad.
Ano an ginikanan kan pagkaliwat? Primero, si Karl Marx nagpatalubo nin antirelihiyon na pilosopiya na nagin maimpluwensiang marhay. Malinaw na an relihiyon ibinilang ni Marx na kaolangan sa pag-oswag nin tawo. Sinabi nia na an mga pangangaipo nin katawohan mapaninigoan sa pinakamarahay na paagi nin materyalismo, pilosopiya na daing iwinalat na lugar para sa Dios o sa tradisyonal na relihiyon. Ini an naggiya sa saiya na magsabi: “An enot na kaipuhan para sa kaogmahan kan banwaan iyo an pag-abolisar sa relihiyon.”
An pilosopiya nin materyalismo ni Marx pinatalubo pa kan sosyalistang Aleman na si Friedrich Engels asin kan Rusong lider nin Komunista na si Vladimir Lenin. Iyan inapod na Marxismo-Leninismo. Sagkod kan kasuarin pa sana, labing un-tersio sa katawohan na nabubuhay sakop nin politikal na mga gobyerno na nagsusunod sa ateistikong pilosopiyang ini baga man sa mas dakula o mas sadit na paagi. Sagkod ngonyan dakol pang lalaki asin babae an nagsusunod dian.
An Pagtalubo nin Sekularismo
Pero an paglakop kan Komunistang pilosopiya bako sanang iyo an nagpaluya sa impluwensia nin relihiyon sa katawohan. Nagkaigwa man nin kabtang an mga progreso sa langtad nin siensia. Halimbawa, an pagigin popular kan teoriya nin ebolusyon naggiya sa dakol na pagdudahan an pag-eksister nin sarong Kaglalang. Asin igwa pa nin ibang dahelan.
Sinasabi kan Encyclopædia Britannica “an pakadiskobre sa sientipikong mga paliwanag para sa mga pangyayari na dati sinasabing may milagrosong mga dahelan” asin “an paghale kan impluwensia nin organisadong relihiyon sa mga aktibidad na arog nin medisina, edukasyon asin arte.” An mga pangyayaring arog kaini nagbunga kan pagtalubo nin sekularismo. Ano an sekularismo? Iyan ipinaliwanag na “punto-de-vista sa buhay . . . na basado sa pasisikadan na an relihiyon asin relihiyosong mga konsiderasyon maninigong dai intindihon o tuyong ipuwera.” An sekularismo maimpluwensia sa kadagaan na Komunista asin bakong Komunista.
Pero an sekularismo asin Marxismo-Leninismo dai nagsosolo sa pagpaluya sa impluwensia nin relihiyon. Dapat man na basolon an mga iglesya nin Kakristianohan. Taano? Huli ta sa dakol na siglo inabuso ninda an saindang autoridad. Asin nagtokdo sinda nin mga doktrina na basado sa bakong makakasuratan na mga tradisyon asin pilosopiya nin tawo imbes na sa Biblia. Kaya, an dakol sa saindang mga miembro maluyahon sa espirituwal tanganing mapaglabanan an pagsalakay nin sekularismo.
Saro pa, an mga iglesya mismo sa katapustapusi suminuko sa sekularismo. Kan ika-19 siglo, an relihiyosong mga iskolar sa Kakristianohan may nadiskobreng sarong klase nin pag-adal sa Biblia na luminaglag, para sa dakol, sa kredibilidad kan Biblia bilang ipinasabong na Tataramon nin Dios. An mga iglesya, kaiba an Iglesya Katolika Romana, inako an teoriya nin ebolusyon. Iyo, sinda naghihingako pang nagtutubod sa paglalang. Pero tinawan ninda nin lugar an posibilidad na an hawak nin tawo nag-ebolusyon, mantang an kalag sana an linalang nin Dios. Kan mga taon nin 1960, an Protestantismo may pinalataw na teolohiya na nagproklamar kan “kagadanan nin Dios.” Kinonsinte nin dakol na klerigong Protestante an materyalistikong pamumuhay. Kinonsinte ninda an pagdodorog bago an kasal asin pati an homoseksuwalidad. An pirang teologong Katoliko guminibo nin teolohiya liberasyon, na isinalak an Katolisismo sa rebolusyonaryong Marxismo.
An Pagsibog nin Sekularismo
Kaya, nagin lakop an sekularismo, partikularmente kan mga taon nin 1960 asin sagkod kan kabangaan kan mga taon nin 1970. Dangan naliwat na naman an mga bagay. An relihiyon, minsan ngani sa kadaklan bakong an darakulang iglesya, garo baga nagkokosog liwat. Sa bilog na kinaban, naheling kan huring mga taon nin 1970 asin 1980 an pagdakol nin bagong mga grupong relihiyoso.
Taano daw ta naglataw liwat an relihiyon? An sosyologong Pranses na si Gilles Kepel nagsabi na “an mga miembro nin iglesya na may sekular na edukasyon . . . nagsasabi na an sekular na kultura dinara sinda sa daing kaaabtan asin na sa pagpumirit sa saindang katalingkasan sa Dios, inaani nin tawo an saindang itinanom paagi sa saindang kapalangkawan asin kapaabhawan, arin na baga, an delingkuwensia, diborsio, AIDS, pag-abuso sa droga, [asin] paghuhugot.”
An pagsibog nin sekularismo ruminikas na naman poon kan bago pa sanang pagbagsak nin Marxismo-Leninismo. Para sa dakol na tawo an ateistikong pilosopiyang ini nagin garo man sana relihiyon. Imahinara, kun siring, an pagkaribaraw kan mga nagsarig dian! An bareta kan Washington Post hale sa Moscow kinotar an sarong dating rektor kan Communist Party Higher School na nagsabi: “An sarong nasyon nabubuhay bako sanang sa ekonomiya asin mga institusyon kaiyan, kundi pati sa mitolohiya asin mga kagpundar kaiyan. Nakapanluluya sa arin man na sosyedad na madiskobre na an kadarudakulai nindang mga osipon basado bakong sa katotoohan kundi sa propaganda asin imahinasyon sana. Alagad ta iyan an naeeksperyensiahan mi ngonyan sa kaso ni Lenin asin kan rebolusyon.”
Sa pagtaram manongod sa Komunista asin kapitalistang mga kinaban, an sosyologo asin pilosopong Pranses na si Edgar Morin nag-admitir: “Bako sana na naheling niato an pagbagsak kan mamuraway na ngapit na pinalaoman sa mga parapatangdan kundi naheling man niato an pagbagsak kan automatiko asin natural na progreso nin sekular na sosyedad, na dian an siensia, rason, asin demokrasya sinabing automatikong maoswag. . . . Daing progreso na segurado ngonyan. Bagsak na an ngapit na linaoman niato.” Iyan an kadaihan nin paglaom na namamatean nin dakol na nagtubod sa mga paghihingoa nin tawo na gumibo nin mas marahay na kinaban na daing Dios.
Nagbalik na Interes sa Relihiyon
Huli sa lakop sa kinaban na pagkabigong ini an nagkapirang sinserong tawo minimidbid na an pangangaipo nin espirituwal na lado sa saindang buhay. Narerealisar ninda an pangangaipo sa relihiyon. Pero dai na sinda kontento sa darakulang iglesya, asin an iba may pagduda man sa bagong mga relihiyon—kabale na an mga kultong nambobolong, mga grupong karismatiko, mistikong mga sekta, asin mga grupo pa ngani nin mga nagsasamba ki Satanas. Minalataw man an relihiyosong panatisismo. Kaya, iyo, garo baga nagkokosog liwat an relihiyon. Alagad sa ikararahay daw nin katawohan an siring na pagbuwelta sa relihiyon? An totoo, talaga daw na pinaninigoan nin minsan arin na relihiyon an espirituwal na mga pangangaipo nin katawohan?
[Ritrato sa pahina 3]
“An relihiyon agagha kan inaaping linalang, an saboot nin sarong kinaban na daing puso, asin an kalag nin daing kalag na kamugtakan. Iyan an opyo kan banwaan”
[Credit Line]
Retrato: New York Times, Berlin—33225115
[Ritrato sa pahina 4]
An pagheling ni Vladimir Lenin (sa itaas) asin ni Karl Marx sa relihiyon kaolangan sa progreso nin tawo
[Credit Line]
Musée d’Histoire Contemperaine—BDIC (Universitiés de Paris)
[Ritrato sa pahina 5]
An ideolohiyang Marxista-Leninista nagtao nin dakulang mga paglaom sa puso nin minilyon na tawo
[Credit Line]
Musée d’Histoire Contemperaine—BDIC (Universitiés de Paris)
[Picture Credit Line sa pahina 2]
Cover photo: Garo Nalbandian