Edukasyon na May Katuyohan
“Tawe nin kaaraman an sarong matanos asin madakula pa an saiyang pakanood.”—TALINHAGA 9:9.
1. Ano an linalaoman ni Jehova sa saiyang mga lingkod mapadapit sa kaaraman?
SI Jehova “Dios nin kaaraman.” (1 Samuel 2:3) Iniedukar nia an saiyang mga lingkod. Ihinula ni Moises na an katemporanyong mga banwaan masarabi manongod sa Israel: “An dakulang nasyon na ini daing duwa-duwa na madonong asin may pakasabot na banwaan.” (Deuteronomio 4:6) An tunay na mga Kristiano maninigo man na may kaaraman. Sinda kaipuhan na magin matibay na mga estudyante kan Tataramon nin Dios. Sa pagpaliwanag kan katuyohan nin siring na pag-adal, si apostol Pablo nagsurat: “Kami . . . dai nag-ontok sa pagpamibi manongod saindo asin sa paghagad na kamo mapano nin tamang kaaraman kan saiyang kabotan sa bilog na kadonongan asin espirituwal na pakatalastas, tanganing maglakaw na angay ki Jehova sa katuyohan na lubos na makapaogma sa saiya mantang kamo padagos na nagbubunga sa gabos na marahay na gibo asin nag-ooswag sa tamang kaaraman dapit sa Dios.”—Colosas 1:9, 10.
2. (a) Ano an kaipuhan tanganing magkamit nin tamang kaaraman manongod sa Dios? (b) Paano tinawan nin atension kan Namamahalang Grupo nin mga Saksi ni Jehova an bagay na ini?
2 An pag-adal sa katuyohan na magkamit nin tamang kaaraman manongod sa Dios asin sa saiyang mga katuyohan naghahagad nin kisuerra pinakakadikit na edukasyon. Pero an dakol na nakanood kan katotoohan kan Tataramon nin Dios nag-iistar sa mga nasyon na kakadikit o mayo nin oportunidad na sinda mag-ako nin tamang sekular na edukasyon. Nasa disbentaha sinda. Tanganing maresolberan an problemang ini, dakol nang taon na nagtao nin instruksion an Namamahalang Grupo nin mga Saksi ni Jehova na, kun kaipuhan, maninigong organisaron an mga klase para sa pagbasa asin pagsurat sa mga kongregasyon. Kaidtong labi nang 30 taon an nakaagi, an diaryo sa Brazil na Diário de Mogi nagpublikar nin sarong artikulo na may titulong “An mga Saksi ni Jehova Nakikipaglaban Tumang sa Dai Pakabasa Asin Pakasurat.” Iyan nagsabi: “An sarong kuwalipikadong paratokdo pinoponan . . . na mapasensiang tokdoan an iba na bumasa asin sumurat. . . . An mga eskuwela, huli sa mismong mga kamugtakan na nagtutulod sa sainda bilang mga ministro nin Dios, kaipuhan na pataluboon an kaaraman ninda sa tataramon tanganing makadiskurso.” Paagi kaiyan an rinibo sa bilog na kinaban nagin matibay na mga estudyante kan Tataramon nin Dios. Inadalan ninda an pundamental na edukasyon na ini na nasa isip an sarong mamuraway na katuyohan.
Mga Abilidad na Kaipuhan Tanganing Magin Epektibong mga Ministro
3, 4. (a) Taano ta interesado sa edukasyon an tunay na mga Kristiano? (b) Ano an situwasyon kaidto sa Israel, asin anong pundamental na edukasyon an dai puwedeng mawara sa satong mga kongregasyon ngonyan?
3 An tunay na mga Kristiano interesado sa edukasyon, bako sanang huli ta ikinaoogma nindang mag-adal, kundi tanganing magin mas epektibong mga lingkod ni Jehova. Tinawan ni Cristo an gabos na Kristiano kan misyon na “gumibo . . . nin mga disipulo sa mga tawo kan gabos na nasyon, . . . na tokdoan . . . sinda na otobon an gabos na bagay na ipinagboot ko.” (Mateo 28:19, 20) Tanganing makatokdo sa iba, sinda mismo kaipuhan ngunang mag-adal, asin kaipuhan digdi an marahay na mga paagi nin pag-adal. Kaipuhan na sinda magkaigwa kan kakayahan na siyasaton nin maingat an Kasuratan. (Gibo 17:11) Tanganing maotob an isinugo sa sainda, kaipuhan na sinda makabasa man nin marikas.—Helingon an Habacuc 2:2; 1 Timoteo 4:13.
4 Arog kan nasabotan niato sa sinusundan na artikulo, may marahay na dahelan na maniwala na, sa kadaklan, pati an mga aki sa suanoy na Israel tataong bumasa asin sumurat. (Hokom 8:14; Isaias 10:19) An mga ministrong Kristiano ngonyan kaipuhan na sumurat nin malinig na mga nota sa saindang paghuhulit sa harong-harong. Sinda naggigibo nin mga surat, nagkukua nin mga nota sa mga pagtiripon, asin tinatandaan an saindang inaadalan. Ini gabos nagkakaipo nin malinaw na pagsurat. An pagsaray nin rekord sa laog kan Kristianong kongregasyon naghahagad nin kisuerra pundamental na kaaraman sa aritmetika.
Mga Bentaha nin Tamang Pag-eskuwela
5. (a) Ano an ginikanan kan terminong “eskuwelahan”? (b) Anong oportunidad an maninigong aprobetsaran nin mga hobenes?
5 Interesante nanggad, an terminong “eskuwelahan” gikan sa termino sa Griego na skho·leʹ, na sa orihinal nangahulogan “pag-aling-aling” o an paggamit kan oras sa pag-aling-aling para sa seryosong aktibidad, arog baga kan pag-adal. Kan huri iyan iinapod sa lugar na duman ginigibo an pag-adal. Ipinaririsa kaini na, kaidto, an may kaya sanang mga tawo—sa Grecia asin sa kadaklan na ibang nasyon—an libreng mag-adal. Sa kadaklan an mga parapatangdan nagdadanay na ignorante. Ngonyan, sa kadaklan na nasyon an mga aki asin hobenes tinatawan nin panahon na mag-adal. An hoben na mga Saksi maninigo nanggad na aprobetsaran an panahon na magin tatao asin may kakayahan na mga lingkod ni Jehova.—Efeso 5:15, 16.
6, 7. (a) Ano an pira sa mga bentaha nin igong pag-eskuwela? (b) Sa anong mga paagi na puwedeng magin kapakipakinabang an pakanood nin ibang tataramon? (c) Ano an situwasyon ngonyan nin dakol na hobenes pagkatapos na mag-eskuwela?
6 An pundamental na kaaraman sa kasaysayan, geograpiya, siensia, asin iba pa magpapangyari sa hoben na mga Saksi na magin balanseng mga ministro. Itotokdo sainda kan saindang pag-eskuwela bako sanang an dakol na tema kundi pati an proseso nin pag-adal. An tunay na mga Kristiano dai minapondo sa pakanood asin pag-adal pagkatapos ninda sa pag-eskuwela. Pero, an mapakikinabangan ninda sa saindang pag-adal madependeng gayo sa saindang pakanood kun paano maadal. An sekular asin pankongregasyon na pag-adal pareho makatatabang sainda na mapatalubo an saindang mga abilidad sa isip. (Talinhaga 5:1, 2) Kun sinda magbasa orog nindang mamamansayan kun ano an mahalaga, kun ano an maninigong inotar asin toomon.
7 Halimbawa, an pag-adal nin ibang tataramon bako sanang mapatalubo sa kapasidad kan isip nin mga hoben kundi gigibohon man sindang mas kapakipakinabang sa organisasyon ni Jehova. Sa nagkapirang sangang opisina kan Watch Tower Society, nadiskobre nin nagkapirang hoben na mga tugang na may bentaha an pakataram o pakabasa nin matibay sa Ingles. Dugang pa, an gabos na ministrong Kristiano maninigong maghingoa na makataram nin klaro sa saindang kinagimatan na tataramon. An maogmang bareta kan Kahadean maninigong ipahayag sa klaro, tama sa gramatikang paagi. Ipinaheheling nin mga katunayan na sa kinaban ngonyan, an dakol na hobenes pakagraduwar nasasakitan pa man giraray na sumurat asin magtaram nin tama asin sa pinakasimpleng pagkuwenta; asin kadikiton an aram ninda sa kasaysayan asin geograpiya.
Igong Edukasyon
8. Anong mga teksto an may koneksion sa sekular na edukasyon asin sa abilidad nin saro na sustentohan an sadiri?
8 Kaya garo ini an tamang panahon na pag-olayan an kaisipan nin Kristiano mapadapit sa sekular na edukasyon. Anong mga prinsipyo sa Biblia an may koneksion sa temang ini? Enot, sa kadaklan na nasyon an tamang pagpasakop ki “Cesar” nag-oobligar sa mga magurang na Kristiano na paeskuwelahon an saindang mga aki. (Marcos 12:17; Tito 3:1) Kun dapit man sa hoben na mga Saksi, sa saindang leksion maninigo nindang girumdomon an Colosas 3:23, na nagsasabi: “Ano man an saindong ginigibo, gibohon iyan nin bilog na kalag na siring baga kun para ki Jehova, asin bakong para sa mga tawo.” An ikaduwang prinsipyong napalalabot iyo na an mga Kristiano maninigong kayang sustentohan an sadiri, dawa kun sinda bilog na panahon na mga ministrong payunir. (2 Tesalonica 3:10-12) Kun may agom, an lalaki maninigo na kayang sustentohan nin igo an saiyang agom asin an arin man na mga aki na tibaad mamundag, na may kadikit na sobra na ikatatao sa mga nangangaipo asin ikasusuportar sa lokal asin pankinaban na paghuhulit.—Efeso 4:28; 1 Timoteo 5:8.
9, 10. (a) Ano an minalataw na dalagan nin mga pangyayari sa dakol na nasyon? (b) Ano an ikabibilang nin sarong ministrong payunir na bastanteng suweldo?
9 Guranong edukasyon an kaipuhan nin sarong hoben na Kristiano tanganing ikagalang an mga prinsipyong ini sa Biblia asin maotob an saiyang Kristianong mga obligasyon? Ini nagkakalaenlaen sa laen-laen na nasyon. Pero sa kadaklan minalataw na an pankagabsan na dalagan nin mga pangyayari sa dakol na nasyon iyo na an grado nin inadalan na kaipuhan tanganing makakua nin rasonableng suweldo ngonyan mas halangkaw kisa kaidtong pirang taon na an nakaagi. Ipinaririsa nin mga report hale sa mga sangang opisina kan Watch Tower Society sa laen-laen na kabtang kan kinaban na sa dakol na lugar masakit na makakua nin mga trabaho na rasonable an suweldo kun an natapos sana an pinakahababang grado sa pag-eskuwela na hinahagad kan ley o sa ibang nasyon minsan pakagraduwar sa sekondaryo o haiskul.
10 Ano an boot sabihon nin “rasonableng suweldo”? Dai kaiyan ipinaririsa an mga trabahong haralangkaw an suweldo. Sa kontekstong ini tinawan nin kahulogan kan Webster’s Dictionary an “rasonable” [sa Ingles, “decent”] na “bastante, supisyente.” Halimbawa, ano an masasabing “bastante” para sa mga nagmamawot na magin mga ministrong payunir kan maogmang bareta? An mga siring sa pankagabsan nagkakaipo nin trabahong por ora tanganing malikayan na dai “makapagabat” sa saindang mga tugang o sa saindang pamilya. (1 Tesalonica 2:9) An suweldo ninda masasabing “bastante,” o “supisyente,” kun an nakukua ninda minatogot sainda na mabuhay nin disente mantang tinatawan sinda nin igong panahon asin kosog na otobon an saindang Kristianong ministeryo.
11. Taano ta puminondo sa pagpayunir an nagkapirang hobenes, asin anong hapot an pinalalataw?
11 Ano an parateng kamugtakan ngonyan? May report na sa nagkapirang nasyon an dakol na hobenes na may marahay na intension nagpondo sa pag-eskuwela pakatapos sa pinakahababang grado na hinahagad nin ley tanganing magpayunir. Mayo sinda nin aram na trabaho o sekular na kuwalipikasyon. Kun dai sinda tinatabangan kan saindang mga magurang sa pinansial, kinaipuhan sindang humanap nin trabahong por ora. An iba kinaipuhan na lumaog sa trabaho na nag-obligar sainda na magtrabaho nin dakol na oras tangani sanang mabuhay. Huling pagal-pagal na sa pisikal, tinalikdan ninda an pagpapayunir. Ano daw an magigibo nin mga siring tanganing masustentohan an saindang sadiri asin makabalik sa pagpapayunir?
An Timbang na Punto-de-Vista sa Edukasyon
12. (a) Mapadapit sa edukasyon, anong duwang sobrang punto-de-vista an lilikayan nin Kristiano? (b) Para sa dusay na mga lingkod ni Jehova asin sa saindang mga aki, ano an maninigong magin katuyohan nin edukasyon?
12 Makatatabang an timbang na punto-de-vista sa edukasyon. Para sa dakol na hobenes sa kinaban, an edukasyon tanda nin pagigin sikat, bagay na makatatabang sainda na umasenso sa buhay, liyabe sa mayaman, materyalistikong pamumuhay. Para sa iba, an pag-eskuwela trabaho na dapat na tapuson sa pinakamadaling panahon. An mga punto-de-vistang ini pareho dai maninigo sa tunay na mga Kristiano. Kun siring, ano an masasabing “timbang na punto-de-vista”? An edukasyon maninigong ibilang nin mga Kristiano na sarong paagi sa pakaabot sa sarong katuyohan. Sa huring mga aldaw na ini, an katuyohan ninda paglingkodan si Jehova sa pinakadakol asin pinakaepektibong paagi. Kun, sa nasyon na iniistaran ninda, an inadalan na pinakahababa o minsan haiskul matogot sana sainda na makakua nin trabahong kulang an suweldo sa pagsustento sa saindang sadiri bilang payunir, puwedeng isipon an suplementaryong edukasyon o pag-adal. Ini sa espisipikong pasohan na bilog na panahon na paglilingkod.
13. (a) Paano ikinapadagos nin sarong tugang na babae sa Pilipinas an saiyang pagpayunir mantang naootob an saiyang mga obligasyon sa pamilya? (b) Anong patanid an napapanahon?
13 An iba nagkua nin mga kurso na nagbukas nin mga oportunidad sa trabaho na nagpangyari sainda na lumaog o bumalik sa bilog na panahon na paglilingkod. An sarong tugang na babae sa Pilipinas iyo an naghahanap-buhay para sa pamilya, pero gusto niang magpayunir. An sangang opisina nagreport: “Nagibo nia ini ta nag-ako sia nin dagdag na edukasyon tanganing makuwalipikar bilang certified public accountant.” An iyo man sanang report kan sangang opisinang ini nagsabi: “Dakol digdi sa samo an nag-eeskuwela asin kadungan kaiyan naareglar an saindang iskedyul na magpayunir. Sa pankagabsan sinda nagigin mas marahay na mga parahayag ta mas mainadal sinda, basta dai sinda magin sobra kaambisyoso sa kinabanon na mga bagay.” An huring komento maninigong magpahorophorop sa sato. An katuyohan kan dugang na pag-eskuwela, kun ini garo baga kaipuhan, dai dapat na malingawan o liwaton na magin materyalistikong pasohan.
14, 15. (a) Taano ta dai maninigong gumibo nin estriktong mga reglamento mapadapit sa edukasyon? (b) Anong sekular na edukasyon an inako nin pirang tugang na may responsableng katongdan, pero ano an nakahipno digdi?
14 Sa nagkapirang nasyon, an mga eskuwelahan na sekondaryo nagtatao nin pagtotokdong panhanap-buhay na makaaandam sa hoben na Kristiano para sa sarong trabaho o okupasyon pakagraduwar. Minsan bakong siring, sa ibang nasyon an madisposisyon na mga hobenes na may pundamental sanang inadalan nakanonompong nin trabahong por ora na nagpapangyari sainda na makakua nin igo tanganing makapayunir. Kaya dai maninigong gumibo nin estriktong mga reglamento na pabor o tumang sa dagdag na edukasyon.
15 An dakol na ngonyan naglilingkod sa responsableng mga katongdan bilang nagbibiyaheng mga paraataman, sa opisina prinsipal kan Sosyedad, o sa saro kan mga sangang opisina nagkaigwa sana nin pundamental na edukasyon. Sinda nagin maimbod na mga payunir, nungka na nagpondo sa pag-adal, natokdoan, asin pinaniwalaan nin mas dakulang mga paninimbagan. Dai sinda nin pagbasol. Sa ibong na lado, an iba nindang katemporanyo pinili an edukasyon sa unibersidad asin napondo an espirituwal na pag-oswag, na nadaog kan nakalalaglag sa pagtubod na mga pilosopiya asin “kadonongan kan kinaban na ini.”—1 Corinto 1:19-21; 3:19, 20; Colosas 2:8.
Pagkuwenta kan Halaga
16. (a) Siisay an nagdedesisyon kun baga marahay an dagdag na edukasyon, asin ano an maninigong papagdanayon na pinakaenot sa isip? (b) Ano an maninigong konsideraron?
16 Siisay an nagdedesisyon kun baga an hoben na Kristiano maninigong kumua nin dugang na edukasyon o pag-adal? Minalaog digdi an prinsipyo kan Biblia sa pagkapayo. (1 Corinto 11:3; Efeso 6:1) Basado digdi sierto na bobooton nin mga magurang na giyahan an saindang mga aki sa pagpili nin trabaho o okupasyon asin kun siring kun guranong edukasyon an kakaipuhanon. Sa dakol na nasyon an edukasyonal asin okupasyonal na pagpili kaipuhan na gibohon sa pagpopoon nin sekondaryong edukasyon. Iyan an panahon na an mga magurang asin hobenes na Kristiano kaipuhan na hagadon an paggiya ni Jehova sa madonong na pagpili, na pinakaenot sa isip an intereses kan Kahadean. An mga hobenes laen-laen an hilig asin abilidad. Ini kokonsideraron nin madonong na mga magurang. An gabos na trabahong sadiosan kagalanggalang, baga man manual o de opisina. Minsan tibaad omawon kan kinaban an trabaho sa opisina asin menuson an manual na trabaho, an Biblia dai. (Gibo 18:3) Kaya kun an mga magurang asin hoben na mga Kristiano ngonyan, pakatapos na maingat asin mapagngayongayong tirutimbangon an mga bentaha asin disbentaha, magdesisyon na pabor o tumang sa pag-eskuwela pagkagraduwar sa haiskul, dai sinda maninigong tatsaran kan iba sa kongregasyon.
17. Ano an pinipili nin nagkapirang magurang na Saksi para sa saindang mga aki?
17 Kun an mga magurang na Kristiano responsableng magdesisyon na paadalon pa an saindang mga aki pagkagraduwar sa haiskul, iyan pribilehiyo ninda. Laen-laen an lawig kan mga pag-adal na ini depende sa piniling trabaho o okupasyon. Huli sa pinansial na mga dahelan asin tangani na an saindang mga aki makalaog sa bilog na panahon na paglilingkod sa pinakamadaling panahon, an dakol na Kristianong magurang pinili para sa sainda an halipot sanang mga kurso sa mga eskuwelahan na bokasyonal o teknikal. Sa nagkapirang kaso an mga hobenes kinaipuhan na ilaog sa trabaho bilang estudyante pero perming may pasohan na lubos na maglingkod ki Jehova.
18. Kun kumua man nin dugang pang mga kurso, ano an maninigong girumdomon?
18 Kun kumua man nin dugang pang mga kurso, tunay na an motibo dai maninigong tanganing sumikat o magkaigwa nin bantog na kinabanon na karera. An mga kurso maninigong maingat na pilion. Idinoon kan magasin na ini an mga peligro nin mas halangkaw na inadalan, asin tama man, ta an kadaklan sa mas halangkaw na edukasyon tumang sa “marahay na pagtotokdo” kan Biblia. (Tito 2:1; 1 Timoteo 6:20, 21) Dugang pa, poon kan mga taon nin 1960, an dakol na eskuwelahan nin mas halangkaw na inadalan nagin mga sentro nin katampalasanan asin inmoralidad. Mapuwersang isinasadol kan “maimbod asin madonong na oripon” na dai lumaog sa siring na lugar. (Mateo 24:12, 45) Pero, dapat man na admitiron na ngonyan napaaatubang an mga hobenes sa mismong mga peligrong ini sa haiskul asin teknikal na mga kolehiyo asin pati sa trabaho.—1 Juan 5:19.a
19. (a) Anong mga pag-iingat an maninigong gibohon kan mga nagdesisyon na kumua nin dugang pang mga kurso? (b) Paano ginamit nin iba sa marahay an saindang edukasyon?
19 Kun an desisyon kumua nin dugang pang edukasyon, marahay kun an hoben na Saksi, sagkod sa mapupuwede, kuanon ini mantang nag-iistar sa harong, sa siring ikinapadadagos an normal na Kristianong mga ugale sa pag-adal, pag-atender sa pagtiripon, asin paghuhulit. Poon sa kapinonan maninigo man na gibohon an tamang paninindogan sa mga prinsipyo kan Biblia. Maninigong girumdomon na si Daniel asin an tolo niang kairibang Hebreo mga bihag na desterrado kan sinda piriton na kumua nin mas halangkaw na edukasyon sa Babilonya, pero daing pagliwatliwat sindang nagdanay sa saindang integridad. (Daniel, kapitulo 1) Mantang inienot an espirituwal na intereses, an hoben na mga Saksi sa nagkapirang nasyon kuminua nin mga kurso para sa por orang mga trabaho bilang accountant, tindero, maestro, paratradusir, interprete, o iba pang trabaho na nakasustento sa sainda nin bastante sa saindang pangenot na karera nin pagpayunir. (Mateo 6:33) An dakol sa mga hobenes na ini kan huri nagin nagbibiyaheng mga paraataman o mga boluntaryo sa Bethel.
Sararo, Edukadong Banwaan
20. Anong kinabanon na pagkakalaen an mayo nin lugar sa tahaw kan banwaan ni Jehova?
20 Sa tahaw kan banwaan ni Jehova, baga man an trabaho nin saro sa opisina, manual, pag-oma, o pagtao nin mga serbisyo, an gabos kaipuhan na magin matibay na mga estudyante kan Biblia asin may kakayahan na mga paratokdo. An mga abilidad na nakakamtan nin gabos sa pagbasa, pag-adal, asin pagtotokdo garo baga nakahahale sa pagkakalaen na ginigibo kan kinaban sa pag-oltanan nin mga manual na trabahador asin de opisina. Ini nagbubunga kan pagkasararo asin pagginalangan na partikularmenteng risa sa boluntaryong mga trabahador sa mga erokan na Bethel asin sa mga lugar nin pagtogdok kan Watch Tower Society, na duman espirituwal na mga kuwalidad an pinakamahalaga asin kaipuhan sa gabos. Digdi, an eksperyensiadong mga nag-oopisina magayagayang nagtatrabaho kaiba nin ekspertong manual na mga trabahador, na an gabos nagpapaheling nin mapag-apresyar na pagkaminootan.—Juan 13:34, 35; Filipos 2:1-4.
21. Ano an maninigong magin katuyohan nin hoben na mga Kristiano?
21 Mga magurang, giyahe an saindong mga aki pasiring sa pasohan na magin kapakipakinabang na mga miembro kan sosyedad nin bagong kinaban! Hoben na mga Kristiano, gamiton an mga oportunidad nindo sa edukasyon bilang paagi na orog nindong mapangaptan an saindong mga pribilehiyo sa paglilingkod ki Jehova! Bilang mga tinokdoan, kamo logod gabos magin nasangkapan na mga miembro kan teokratikong sosyedad ngonyan asin sagkod lamang sa ipinanugang “bagong daga” nin Dios.—2 Pedro 3:13; Isaias 50:4; 54:13; 1 Corinto 2:13.
[Nota sa Ibaba]
a Helingon man an The Watchtower kan Setyembre 1, 1975, pahina 542-4.
Baloa an Saindong Memorya
◻ Taano ta interesado sa edukasyon an tunay na mga Kristiano?
◻ Anong sobrang mga punto-de-vista sa edukasyon an lilikayan nin tunay na mga Kristiano?
◻ Anong mga peligro sa dugang na edukasyon an maninigong konsideraron, asin anong mga pag-iingat an maninigong gibohon?
◻ Anong kinabanon na pagkakalaen an mayo nin lugar sa tahaw kan banwaan ni Jehova?
[Ritrato sa pahina 14]
Paagi sa maigot na pag-adal, an hoben na mga Kristiano puwedeng magin mas kapakipakinabang na mga miembro kan sosyedad nin bagong kinaban
[Ritrato sa pahina 17]
An dugang pang edukasyon, kun pinipili, maninigong kamawotan na orog na makapaglingkod ki Jehova an motibo