Inataman Ako ni Jehova sa Bilanggoan sa Disyerto

ISINAYSAY NI ISAIAH MNWE

Dai nagkaigwa nin bista, asin dai akong nakomitir na krimen. Pero pinadusahan ako nin puwersahan na trabaho sa sarong bilanggoan sa tahaw kan nakapapasong Disyerto nin Sahara sa Aprika. An nagpagrabe pa kaiyan, mayo sa mga amigo ko an nakaaaram kun haen ako. Ini nangyari labi nang walong taon an nakaagi, kan tig-init kan 1984. Itogot nindong ipaliwanag ko kun paano ako namugtak sa makamomondong situwasyon na iyan.

KAN 1958, kan ako 12 pa sana, nagin saro sa mga Saksi ni Jehova an sakong matuang tugang na lalaki. Pero, nagpadagos an sakong ama asin ina sa pagsamba sa dios-dios kan mga tribo kan Estadong Abia, Nigeria, na samong iniistaran.

Kan 1968, nagpalista ako sa hukbo nin Biafra. Mientras na nasa kampo de batalya, nagirumdoman ko an neutral na paninindogan kan mga Saksi ni Jehova, asin namibi ako sa Dios na tabangan ako. Nanuga ako na kun totogotan nia akong makaligtas sa guerra, magigin ako saro sa saiyang mga Saksi.

Pakatapos kan guerra naghiro tolos ako tanganing otobon an sakong panuga. Nabautismohan ako kan Hulyo 1970 asin tolos-tolos na naglaog sa bilog na panahon na ministeryo bilang payunir. Pag-abot nin panahon nanombrahan ako bilang magurang sa Kristianong kongregasyon. Dai nahaloy naresibi ko an imbitasyon hale sa sangang opisina kan Nigeria na umako nin asignasyon sa pagmimisyonero sa haraning nasyon kun saen an gibohon kan mga Saksi ni Jehova dai pa minimidbid na legal. Inako ko, asin kan Enero 1975, paduman na ako, dara an pasaporte.

Inaresto

Kan 1978, inasignaran akong songkoon an mga Saksi sa bilog na nasyon. Mantang pipira sinda, nagbiyahe ako nin hararayo, na sinosongko an gabos na siudad kun saen igwa nin mga kongregasyon, siring man an mga lugar na igwa nin mga interesado. Parate akong hinahapot sa mga checkpoint kan pulisiya. Makaduwa, apat na aldaw sa kada okasyon, ako binilanggo asin inimbestigar manongod sa satong gibohon.

Dangan, kan Hunyo 1984, sarong Domingo mantang kami nag-aandam para sa paglilingkod sa langtad, an sarong makikatood na opisyal nagsabi samo na hinahanap kan pulisiya an mga Saksi ni Jehova tanganing arestaron. Pakalihis nin sarong semana si Djagli Koffivi, na hale sa Togo, asin ako inaresto. Dinara kami sa prinsipal na opisina kan pulisiya asin pinagbotan na ituga an mga ngaran kan gabos na Saksi ni Jehova sa siudad. “Sagkod na dai nindo itinatao samo an mga ngaran,” sabi ninda, “dai mi kamo palilibrehon.”

“Kamo an mga pulis,” an simbag ko. “Trabaho nindong hanapon an mga tawo na boot nindo. Bako nindo akong ahente.” Mga 30 minutos kaming nag-argumento, asin pinatakot kami kan pulis na kakastigohon. Pero dai niamo itinao sainda an mga ngaran kan satong mga tugang na Kristiano. Dangan nagdesisyon sindang kompiskaron an sakong dakulang librariya nin mga librong reperensia sa Biblia.

Mantang Nabibilanggo

Pakabalik sa istasyon kan pulisiya na dara an mga libro, iyan dineskarga mi ni Djagli. Mantang ginigibo mi iyan, naholog an sarong papel hale sa sakuyang darakula an letrang Biblia. Idto programa sa pandistritong kombension na yaon nakasurat an mga ngaran kan gabos na magurang na Kristiano sa nasyon. Tolos-tolos na pinurot ko idto asin isinuksok idto sa sakong bulsa. Pero naheling ako kan saro sa mga pulis asin pinagbotan na itao idto saiya. Siyempre, namondo akong marhay.

Ibinugtak an papel sa ibabaw kan lamesa sa kuwarto na dadarahan mi ni Djagli kan mga libro. Kan ako lumaog sa sunod kong pagdara, nagduman ako sa lamesa, pinurot an papel, asin ilinaog idto sa sakong bulsa. Dangan sinabi ko na gusto kong umihi. Inibanan ako nin sarong pulis sa kasilyas. Pakalaog ko asin pakasirra kan pinto, ginirisi ko sa saradit an papel asin pinababa an tubig.

Kan naaraman kan pulis an nangyari, naanggot sindang marhay. Pero takot sindang gumibo nin ano man dapit kaiyan, mantang puwede sindang akusaron nin kapabayaan kan mga nakasasakop sainda sa pagtogot sako na magkaoportunidad na raoton an papel. Pakabilanggoa samo sa laog nin 17 aldaw, nagsabi samo an hepe kan pulisiya na kuanon an samong mga gamit huli ta ibabalyo kami sa ibang lugar. Naglaag kami nin pirang gubing sa bag na plastik, asin ibinugtak ko sa irarom an sadit na Biblia na pinalusot nin sarong bisita para samo.

Nakapaaram kami sa mga Saksi na ibabalyo kami pero dai mi aram kun saen. Amay pagkaaga, Hulyo 4, 1984, pinukaw kami kan hepe kan pulisiya. Rinekisa nia kami, na pinagbotan kaming haleon an gubing sa bag asin isablay iyan sa samong takyag. Alagad kan kapot ko na an huring polo, sinabi nia na puwede ko nang ibalik an mga gubing sa bag, kaya an Biblia dai naheling.

Bilanggoan sa Disyerto

Isinakay kami kan pulis pasiring sa airport, na kun saen nagsakay kami sa eroplanong panmilitar. Pakalihis nin mga pirang oras nakaabot kami sa sarong banwaan na igwa nin mga 2,000 katawo, kun saen igwa nin kataed na bilanggoan. Idto mga 650 kilometros kun masakay pasiring sa pinakaharaning banwaan. Paglusad sa eroplano dinara kami sa bilanggoan asin ipinagkatiwala sa superintendente kan bilanggoan. Mayo sa samuyang pamilya o mga katood an nakaaaram kun saen kami dinara.

An banwaan na dinarahan samo sarong matubig na lugar sa Sahara. Igwa nin mga palongpong, nagkapirang kahoy, asin mga edipisyo na an lanob gibo sa alang na laboy. Makakukua nin tubig paagi sana sa pagkotkot nin mga sarong metro o saro may kabangang metro. Pero, an sarong 31-anyos na propiong tagaduman nagsabi samo na naheling niang uminoran nin sarong beses sa bilog niang buhay! Asin mainit na marhay an lugar. Nagsabi an sarong bilanggo na sarong beses nakarekord an termometro sa mga selda kan bilanggoan nin 60 gradong Celsius! Padagos an paghuyop nin makosog na doros, na naghuhuyop nin baybay na nagdudukot sa kublit asin nakakokolog sa mata.

An siisay man na nag-aabot sa lugar na idto marirealisar na yaon sia sa pinakagrabeng sentro nin padusahan sa nasyon. Napalilibotan an bilanggoan nin haralangkaw na lanob na nagsiserbing proteksion sa doros asin sa saldang. Pero, dai kinakaipuhan an mga lanob tanganing maolang an pagdulag, mantang mayo man nin lugar na madudumanan. Sa luwas kan matubig na lugar, mayo ni sarong kahoy, mayo nanggad, na makatatao nin limpoy sa siisay man na boot na dumulag.

Bago kami naglaog, rinekisa kami kan superintendente kan bilanggoan. Pinagbotan nia kaming iluwas an gabos na bagay sa samuyang bag. Pinonan kong iluwas saro-saro an samong mga polo. Kan saro na sana an natatadang polo na nakatatahob sa Biblia, binuka ko an bag tanganing ipaheling saiya an polo sa laog asin sinabing: “Ini gabos an itinogot nindang darahon mi.” Nakontento, sia nagsabing dumuman kami sa natad. An Biblia na sana an publikasyon niamo.

An Buhay sa Bilanggoan

An total mga 34 preso. Sinda an pinakabantog sa karatan asin pinakapeligrosong mga kriminal sa nasyon. An dakol mga paragadan na ibinibilang nang dai mababago. Kami gabos nagtotorog sa duwang dakulang selda na separado nin sarong bukas na banyo. An banyo igwa nin daing takop na baril na ginagamit na kasilyas. Minsan ngani an laog kaini iinaapon kan mga preso kada aga, garo baga an gabos na langaw sa disyerto yaon tanganing magpalipot asin magkakan kan ati kan baril na iyan.

Sorghum sana an samuyang pagkakan. Giniling iyan nin sarong preso, pinakalakaga, asin tinakad sa mga plato, dangan dinadara, saro sa kada banig na torogan kan preso. Dai tinatakopan an pagkakan. Sa pagpuli mi hale sa trabaho, igwa na nin ginatos na langaw na nakatatahob sa kada plato nin kakanon na sorghum. Kun kinukua mi na an samuyang plato, maribok na maralayog an mga langaw. Sa enot na duwang aldaw, mayo kaming kinakan. Sa katapustapusi, sa ikatolong aldaw, pakabugaw sa mga langaw asin pakahalea kan mamara nang ibabaw, pinonan ming kakanon an sorghum. Namibi kami na protehiran ni Jehova an samong salud.

Nagtrabaho kami na naiinitan, na tinutumpag an mga lanob kan dating bilanggoan asin nagtotogdok nin bagong mga lanob. Idto talagang masakiton na trabaho. Nagtrabaho kami na dai nin pahingalo magpoon sa alas 6:​00 n.a. sagkod odto, makakan, dangan matrabaho sagkod sa alas 6:​00 n.h. Mayo nin aldaw na dai kami nagtatrabaho. Bako sanang nagtios kami nin init kundi kun tiglipot nagtios kami nin lipot. Asin nagsakit man kami sa mariringis na guwardia.

Pagdadanay na Makosog sa Espirituwal

Binasa mi ni Djagli an Biblia sa hilom, asin pinag-olayan mi nin magkaibanan an samuyang nanodan. Dai kami hayag na nakababasa huli ta kokompiskaron an Biblia asin padudusahan kami. An sarong preso na pinonan kong adalan sa Biblia igwa nin lamparang gas na ipinasusubli sako. Parate akong nagmamata mga ala una o alas dos nin aga asin nagbabasa sagkod mga ala singko. Sa paaging ini natapos kong basahon an bilog na Biblia.

Naghulit kami sa iba pang preso, asin saro sainda an nagsumbong sa hepe kan bilanggoan dapit samo. Dai linalaoman, itinao kan hepe kan bilanggoan an saiyang magasin na Awake! sa preso, asin ipinasa iyan samo kan preso. Binasa ko idto nin paorootro. An samuyang pagbasa asin paghuhulit nakatabang na papagdanayon kaming makosog sa espirituwal.

Pakikikomunikar sa Samong mga Katood

Dai kami tinogotan na sumurat o magpadara nin mga surat. Pero nagsabi an sarong tawo na nagin makiamigo na tatabangan nia ako. Kan Agosto 20, mga anom na semana pakaabot, sekreto akong nagsurat nin duwang surat, an saro sa embahada kan Nigeria asin an saro sa mga katood na Saksi. Itinalbong ko idto sa baybay asin tinandaan an lugar nin sarong dakulang gapo. Dai nahaloy nag-abot an amigo ko asin kinalot idto.

Nakalihis an mga semana, asin mayo akong nadangog. Luway-luway na nawaran akong paglaom na dinara an mga surat. Pero nakaabot idto, asin an samong kapwa mga Saksi nakipaglaban tanganing makaluwas kami. Nagkaigwa man nin interes sa bagay an Ministri kan Panluwas na mga Aktibidad kan Nigeria asin hinapot an gobyerno sa nasyon na napipresohan sako kun taano ta prineso ako sa siring na bilanggoan.

Mientras tanto, kan aga nin Nobyembre 15, 1984, iiniba kami tanganing manlinig. Giniyahan ako kan mga guwardia sa sarong kasilyas sa haiskul na ginagamit nin mga tawo sa laog nin dakol nang semana minsan iyan barado na. Pano-pano idto nin odo. An sakong trabaho, sabi kan guwardia, linigan iyan. An kasangkapan sanang gagamiton ko an sakong kamot. Kan iniisip ko kun paano gigibohon an nakasusukang trabahong ini, nag-abot an hepe kan bilanggoan asin nagsabi na gusto akong maheling kan opisyal kan distrito.

Kan ako umabot nagsabi an opisyal kan distrito na nakaolay pa sana nia an presidente kan nasyon, na nakaaram kan sakong kamugtakan. Ipinaliwanag kan presidente na kun itatao ko an mga ngaran kan mga Saksi ni Jehova sa nasyon, palilibrehon ako tolos-tolos asin puwedeng lumarga sa masunod na eroplano. Sinabi ko giraray na kun boot nindang makua an mga Saksi ni Jehova, trabaho kan pulisiya na hanapon sinda. Sinabi sako kan opisyal kan distrito na maninigo kong horophoropon nin odok sa boot an saindang iinaalok. Tatawan nia ako nin apat o limang aldaw tanganing pag-isipan iyan. Kaya pinahale ako, asin inibanan ako kan mga guwardia pabalik sa bilanggoan asin, salamat sana, bako nang pabalik sa kasilyas na idto!

Pakalihis nin limang aldaw inapodan ako kan opisyal kan distrito asin hinapot kun ano an nagin desisyon ko. Sinabi ko na an solamenteng rason na yaon ako sa saindang bilanggoan iyo na nagpatotoo ako sa tunay na Dios asin na mayo akong ano man na ginibong kasalan. Ipinaliwanag ko na may legal na pasaporte ako asin permisong mag-istar. Tama an gabos kong papeles, asin kun ako nagbibiyahe saen man na siudad, permi akong naghahapot sa pulisiya tanganing siertohon na areglado an gabos na bagay. Mantang mayo akong nakomitir na krimen, naghapot ako: “Taano ta pinadudusahan ako? Kun habo sako kan nasyon, taano ta dai ako idineportar? Taano ta kinondenar ako sa lugar na ini?”

Mga 15 minutos akong nagtaram. Kan ako matapos, ipinasurat sako an mga sinabi ko pa sana, asin sinabihan ako na an sakong mga komento isusumitir sa presidente. Tinawan ako nin papel, asin nagsurat ako nin apat na pahina.

Pinalibre sa Katapustapusi!

Dai na ako nakadangog manongod sa bagay sagkod kan Enero 1985, mga pitong bulan pakabilanggoa sako. Sa panahon na idto, nag-abot an hepe kan bilanggoan asin hinapot ako kun nagsurat ako sa embahada kan Nigeria. “Iyo,” an simbag ko.

“Taano ta ginibo mo idto? Taano ta dai ka sako nagsabi?” an hapot nia.

Sinabi ko saiya na bako siang kalabot sa bagay. Pero sinegurado ko saiya na dai ako nagsurat nin ano man na tumang saiya, mantang mayo man siang pakaaram sa pagkakabilanggo ko. “Minsan an sakong ina dai aram kun haen ako,” sabi ko. Dangan gusto niang maaraman kun paano ko ipinadara an surat, pero nagsayuma akong sabihon saiya.

Kan sumunod na aldaw inandam kan mga guwardia an sarong Land-Rover asin sinabi sako na ibabalyo ako asin si Djagli. Dinara kami sa luwas, hinalean nin gubing, asin rinekisa. Bago kaini itinao ko an sakong Biblia sa preso na inaadalan ko huli ta aram ko na kokompiskaron idto kan mga guwardia kun maheling ninda iyan sako. Sinabi samo kan lalaking ini na kun palibrehon na sia, magigin sia saro sa mga Saksi ni Jehova. Namimibi kami na iyan magibo nia.

Dai nahaloy, idineportar ako sa Nigeria, asin kan Pebrero 1985, buminalik ako sa sakong ministeryo bilang nagbibiyaheng paraataman sa nasyon na iyan. Poon 1990, naglilingkod ako bilang paraataman sa distrito sa Nigeria. Ngonyan si Djagli naglilingkod bilang maimbod na Saksi sa Côte d’Ivoire.

Sa eksperyensiang ini, nanodan ko mismo na kaya kitang atamanon ni Jehova Dios minsan sa irarom nin pinakamasakit na paglamag. Paorootro na naheling mi an saiyang kamot na pinoprotehiran kami sa bilanggoan. An pagkapalibre samo itinanom sako na aram ni Jehova bako sanang kun haen an mga lingkod nia asin kun ano an saindang mga tinitios kundi kun paano man sinda ililigtas sa pagbalo.​—2 Pedro 2:9.