Mga Saksi Tumang sa Falsong mga Dios

“‘Kamo an sakong mga saksi,’ an sabi ni Jehova, ‘an sakong lingkod na sakong pinili.’”​—ISAIAS 43:10.

1. Siisay an tunay na Dios, asin sa anong mga bagay na sia supremo kisa sa kadakoldakol na dios na sinasamba ngonyan?

SIISAY an tunay na Dios? Ngonyan, an pinakamahalagang hapot na ini napapaatubang sa bilog na katawohan. Minsan ngani kadakoldakol na dios an sinasamba nin mga tawo, solamente Saro an makatatao sa sato nin buhay asin makaoopresir sa sato nin maogmang ngapit. Solamente dapit sa Saro na masasabi: “Paagi sa saiya kita igwa nin buhay asin naghihiro asin nagdadanay.” (Gibo 17:28) Iyo nanggad, solamente sarong Dios an may diretsong sambahon. Arog kan sabi kan langitnon na koro sa libro nin Kapahayagan: “Angay ka, Jehova, na samong Dios, na mag-ako kan kamurawayan asin onra patin kapangyarihan, huli ta linalang mo an gabos na bagay, asin huli sa saimong kabotan an mga iyan naglataw asin nalalang.”​—Kapahayagan 4:11.

2, 3. (a) Paano may kaputikan na inangat ni Satanas an diretso ni Jehova na sia sambahon? (b) Ano an ibinunga kan kasalan ni Eva para ki Eva asin sa saiyang mga aki, asin ano an ibinunga para ki Satanas?

² Sa tatamnan nin Eden, may kaputikan na inangat ni Satanas an diretso ni Jehova na sia sambahon. Ginagamit an sarong halas, sinabihan nia si Eva na kun sia marebelde tumang sa pagboot ni Jehova asin kumakan sa kahoy na ipinangangalad ni Jehova, sia mismo magigin arog nin Dios. An saiyang mga tataramon: “Naaaraman nin Dios na sa mismong aldaw na kamo kumakan kaiyan mabubuklat an saindong mga mata asin kamo magigin arog nin Dios, na nakamimidbid kan marahay asin maraot.” (Genesis 3:5) Si Eva naniwala sa halas asin kinakan an ipinangangalad na bunga.

³ Siempre, nagputik si Satanas. (Juan 8:44) An solamenteng paagi na si Eva nagin “arog nin Dios” kan sia magkasala iyo na sia na mismo an nagdesisyon kun ano an tama asin kun ano an sala, sarong bagay na si Jehova kutana an maninigong pinapagdesisyon nia. Asin sa ibong kan pagputik ni Satanas, sa katapustapusi nagadan si Eva. Kaya si Satanas an solamenteng tunay na nakinabang sa kasalan ni Eva. Iyo nanggad, an dai isinabing pasohan ni Satanas sa pag-agyat ki Eva na magkasala iyo na sia mismo magin dios. Kan magkasala si Eva, sia an nagin enot na tawong parasunod ni Satanas, asin dai nahaloy inibanan sia ni Adan. An kadaklan sa saindang mga aki bako sanang namundag “sa kasalan” kundi naholog man sa impluwensia ni Satanas, asin dai nahaloy, sarong bilog na kinaban na suhay sa tunay na Dios an nag-eksister.​—Genesis 6:5; Salmo 51:5.

4. (a) Siisay an dios kan kinaban na ini? (b) Sa ano may apuradong pangangaipo?

⁴ An kinaban na iyan linaglag sa Baha. (2 Pedro 3:6) Pakalihis kan Baha saro pang kinaban na suhay ki Jehova an naglataw, asin iyan nag-eeksister pa sagkod ngonyan. Dapit kaiyan an Biblia nagsasabi: “An bilog na kinaban namumugtak sa kapangyarihan kan maraot.” (1 Juan 5:19) Paagi sa paghiro kaiyan tumang sa kahulogan asin katuyohan kan pagboot ni Jehova, an kinaban na ini nagseserbi sa mga katuyohan ni Satanas. Sia an dios kaiyan. (2 Corinto 4:4) Pero, sa pundamental sia sarong maluyang dios. Dai nia kayang paogmahon an mga tawo o tawan sinda nin buhay; solamente si Jehova an makagigibo kaiyan. Huli kaini, an mga tawo na nagmamawot nin makahulogan na buhay asin mas marahay na kinaban dapat ngunang makanood na si Jehova an tunay na Dios dangan makanood na gibohon an saiyang kabotan. (Salmo 37:​18, 27, 28; Eclesiastes 12:13) Sa siring igwa nin apuradong pangangaipo para sa mga lalaki asin babaeng may pagtubod na magpatotoo, o magbalangibog kan katotoohan, manongod ki Jehova.

5. Anong “panganoron nin mga saksi” an nasambitan ni Pablo? Ngaranan an nagkapirang tawo na nasa lista nia.

⁵ Poon pa sa kapinonan, an siring na maimbod na mga indibiduwal yaon na sa kinaban. Si apostol Pablo, sa Hebreo kapitulo 11, nagtatao nin halabang lista ninda asin inaapod sindang “dakulang panganoron nin mga saksi.” (Hebreo 12:1) An ikaduwang aki ni Adan asin Eva, si Abel, an enot sa lista ni Pablo. Si Enoc asin Noe nasambitan man poon sa panahon bago kan Baha. (Hebreo 11:​4, 5, 7) Lataw na marhay si Abraham, an apoon kan rasa nin mga Judio. Si Abraham, na inaapod na “katood ni Jehova,” nagin apoon ni Jesus, “an maimbod asin totoong saksi.”​—Santiago 2:23; Kapahayagan 3:14.

An Pagpatotoo ni Abraham sa Katotoohan

6, 7. Sa anong mga paagi na an buhay asin mga hiro ni Abraham patotoo na si Jehova iyo an tunay na Dios?

⁶ Paano si Abraham nagserbing saksi? Paagi sa saiyang makosog na pagtubod asin maimbod na pagkuyog ki Jehova. Kan hagadon sa saiya na humale sa siudad nin Ur asin gamiton an natatada pa niang buhay sa sarong harayong daga, kuminuyog si Abraham. (Genesis 15:7; Gibo 7:​2-4) An naglalagawlagaw na mga miembro nin tribo parateng binabayaan an saindang buhay na pagbaklay asin pinipili an mas seguradong buhay sa siudad. Huli kaini, kan bayaan ni Abraham an siudad tanganing mamuhay na nag-iistar sa mga tolda, nagtao sia nin makosog na ebidensia kan saiyang pagsarig ki Jehova Dios. An saiyang pagkuyog sarong patotoo sa mga nagmamasid. Mayaman na binendisyonan ni Jehova si Abraham huli sa saiyang pagtubod. Minsan ngani nag-iistar sa mga tolda, si Abraham nag-asenso sa materyal. Kan si Lot asin an pamilya kaini darahon na bihag, pinapanggana ni Jehova si Abraham sa saiyang paglapag, kaya ikinaligtas nia sinda. An agom ni Abraham nangaki nin sarong lalaki sa saiyang kagurangan, asin sa siring napatunayan an panuga ni Jehova na si Abraham magigin ama nin sarong banhi. Paagi ki Abraham, naheling kan mga tawo na si Jehova sarong nabubuhay na Dios na nag-ootob sa saiyang mga panuga.​—Genesis 12:​1-3; 14:​14-16; 21:​1-7.

⁷ Kan papuli na hale sa pagligtas ki Lot, si Abraham sinabat ni Melquisedec, an hade sa Salem (kan huri inapod na Jerusalem), na maogmang inako si Abraham, na an sabi: “Bendisyonan logod si Abram kan Kaharohalangkaweng Dios.” Sinabat man sia kan hade sa Sodoma asin boot na regalohan sia. Nagsayuma si Abraham. Taano? Habo niang magkaigwa nin ano man na pagduda dapit sa Gikanan kan mga bendisyon sa saiya. Sia nagsabi: “Iiniitaas ko an sakong kamot sa panunumpa ki Jehova na Kaharohalangkaweng Dios, Kaggibo kan langit asin daga, na, pagpoon sa torsido sagkod sa laso nin sandalyas, dai, dai ako makua nin ano man na rogaring mo, tanganing dai ka sumiring, “Ako an nagpayaman ki Abram.’” (Genesis 14:​17-24) Kanigoan karahay na saksi si Abraham!

Sarong Nasyon nin mga Saksi

8. Paano si Moises nagpaheling nin dakulang pagtubod ki Jehova?

⁸ Si Moises, sarong gikan ni Abraham, yaon man sa lista ni Pablo nin mga saksi. Tinalikdan ni Moises an mga kayamanan nin Egipto asin kan huri mapusong inatubang an namamahala sa dakulang kapangyarihan pankinaban na idto tanganing darahon sa katalingkasan an mga aki ni Israel. Saen sia nagkua kan kapusoan? Sa saiyang pagtubod. Si Pablo nagsasabi: “[Si Moises] nagpadagos na marigon na garo baga nakaheheling kan Saro na dai naheheling.” (Hebreo 11:27) An mga dios sa Egipto naheheling, nadudutaan. Maski ngonyan, an saindang mga estatuwa hinahangaan nin mga tawo. Alagad si Jehova, minsan ngani dai naheheling, orog nanggad na tunay para ki Moises kisa sa gabos na falsong dios na idto. Daing pagduwaduwa si Moises na si Jehova nag-eeksister asin na babalosan nia an mga nagsasamba sa Saiya. (Hebreo 11:6) Si Moises nagin pambihirang saksi.

9. Paano dapat sumamba ki Jehova an nasyon nin Israel?

⁹ Pakatapos na darahon sa katalingkasan an mga Israelita, si Moises nagin parapangoltanan nin sarong tipan sa pag-oltanan ni Jehova asin kan mga gikan ni Abraham paagi ki Jacob. Bilang resulta, an nasyon nin Israel nag-eksister bilang espesyal na rogaring ni Jehova. (Exodo 19:​5, 6) Sa kaenot-enote, sarong nasyonal na patotoo an itatao. An mga tataramon ni Jehova paagi ki Isaias, pakalihis nin mga 800 na taon, sa pundamental uminaplikar poon sa kapinonan kan pag-eksister kan nasyon: “‘Kamo an sakong mga saksi,’ an sabi ni Jehova, ‘an sakong lingkod na sakong pinili, tanganing mamidbid nindo ako asin magtubod kamo, asin tanganing masabotan nindo na ako an Saro na iyo man sana.’” (Isaias 43:10) Paano an bagong nasyon na ini maserbing mga saksi ni Jehova? Paagi sa saindang pagtubod asin pagkuyog asin paagi sa mga paghiro ni Jehova para sa sainda.

10. Sa anong paagi nagtao nin patotoo an makapangyarihan na mga gibo ni Jehova para sa Israel, asin may anong mga resulta?

¹⁰ Mga 40 taon pakapoon kaiyan, sasadirihon na kan Israel an Dagang Panuga. May isinugong mga espiya tanganing espiyahan an siudad nin Jerico, asin si Rahab, sarong taga-Jerico, prinotehiran sinda. Taano? Sia nagsabi: “Nadangog niamo kun paano pinamara ni Jehova an katubigan kan Dagat na Pula sa atubangan nindo kan kamo humale sa Egipto, asin an ginibo nindo sa duwang hade kan mga Amorreo na nasa ibong kan Jordan, si Sihon asin si Og, na saindong linaglag. Kan mabaretaan niamo iyan, an samong puso nagkaturunaw, asin mayo pa nin espiritung minaluwas sa siisay man huli sa saindo, huli ta si Jehova na saindong Dios Dios sa kalangitan sa itaas asin sa daga sa ibaba.” (Josue 2:​10, 11) An bareta dapit sa makapangyarihan na mga gibo ni Jehova nakapahiro ki Rahab asin sa saiyang pamilya na bayaan an Jerico asin an falsong mga dios kaiyan asin sumamba ki Jehova sa kaibahan kan Israel. Malinaw nanggad, si Jehova nakatao nin mapuersang patotoo paagi sa Israel.​—Josue 6:25.

11. Anong paninimbagan an yaon sa gabos na magurang na Israelita kun dapit sa pagpatotoo?

¹¹ Kan nasa Egipto pa an mga Israelita, isinugo ni Jehova si Moises ki Faraon asin nagsabi: “Lumaog ka ki Faraon, huli ta sakuya​—sakuyang pinabayaan na tumagas an saiyang puso asin an puso kan saiyang mga oripon, tanganing ikabugtak ko sa mismong atubangan nia an mga tanda kong ini, asin tanganing ikapahayag mo sa pagdangog kan saimong aki asin sa aki kan saimong aki kun paano ko pinadusahan an Egipto asin an sakong mga tanda na ibinugtak ko sa sainda; asin maaaraman mo nanggad na ako si Jehova.” (Exodo 10:​1, 2) Sasabihon kan makinuyog na mga Israelita sa saindang mga aki an dapit sa mapangyaring mga gibo ni Jehova. Sasabihon man iyan kan saindang mga aki sa mga aki ninda, asin gigibohon iyan sa sunod-sunod na kapag-arakian. Sa siring, an makapangyarihan na mga gibo ni Jehova magigirumdoman. Siring man ngonyan, an mga magurang may paninimbagan na magpatotoo sa saindang mga aki.​—Deuteronomio 6:​4-7; Talinhaga 22:6.

12. Paano nagserbing patotoo an bendisyon ni Jehova ki Salomon asin sa Israel?

¹² An mayaman na bendisyon ni Jehova sa Israel kan iyan maimbod pa nagserbing patotoo sa nakapalibot na mga nasyon. Arog kan sabi ni Moises pakatapos na isaysay an ipinanugang mga bendisyon ni Jehova: “Maheheling kan gabos na banwaan kan daga na an ngaran ni Jehova pinag-aapod sa saimo, asin sinda tunay na matatakot sa saimo.” (Deuteronomio 28:10) Si Salomon tinawan nin kadonongan asin kayamanan huli sa saiyang pagtubod. An nasyon nag-asenso asin nagkamit nin halawig na panahon nin katoninongan sa pamamahala nia. Mapadapit sa panahon na iyan satong mababasa: “Nag-arabot sinda hale sa gabos na banwaan tanganing magdangog sa kadonongan ni Salomon, hale pa ngani sa gabos na hade kan daga na nakadangog manongod sa saiyang kadonongan.” (1 Hade 4:​25, 29, 30, 34) Lataw na marhay sa mga bisita ni Salomon an reyna nin Seba. Pakatapos na maheling nia mismo an bendisyon ni Jehova sa nasyon asin sa hade kaiyan, sia nagsabi: “Pag-omawon logod si Jehova na saimong Dios, na nawili sa saimo paagi sa pagbugtak sa saimo sa saiyang trono bilang hade para ki Jehova na saimong Dios; huli ta an saimong Dios namoot sa Israel.”​—2 Cronica 9:8.

13. Ano an tibaad nagin pinakaepektibong patotoo kan Israel, asin paano kita nakikinabang dian sagkod ngonyan?

¹³ Nasambitan ni apostol Pablo an posibleng pinakaepektibong patotoo kan Israel. Kan ipinaliliwanag sa Kristianong kongregasyon sa Roma an dapit sa Israel sa laman, sia nagsabi: “Sinda pinaniwalaan kan banal na mga tataramon nin Dios.” (Roma 3:​1, 2) Poon ki Moises, may maimbod na mga Israelita na pinasabngan na isurat an mga ginibo ni Jehova sa Israel, siring man an saiyang hatol, an saiyang mga pagboot, asin an saiyang mga hula. Paagi sa mga isinurat na ini an suanoy na mga eskribang idto nakapatotoo sa gabos na suminunod na kapag-arakian​—kabale an satong kapag-arakian ngonyan—​na saro sana an Dios, asin Jehova an saiyang ngaran.​—Daniel 12:9; 1 Pedro 1:​10-12.

14. Taano an ibang nanaksi ki Jehova ta nag-agi nin paglamag?

¹⁴ Makamomondo, an Israel parateng nasusudya na maggibo nin pagtubod, dangan kinakaipuhan ni Jehova na magsugo nin mga saksi sa saiyang sadiring nasyon. An dakol sa mga ini pinaglamag. Sinabi ni Pablo na an iba “nabalo paagi sa mga pag-olog-olog asin paglatigo, sa katotoohan, labi pa kaiyan, paagi sa mga pagkagapos asin pagkabilanggo.” (Hebreo 11:36) Tunay nanggad na maimbod na mga saksi! Makamomondo na an mga paglamag sa sainda parateng gikan sa mga kamiembro kan piniling banwaan ni Jehova! (Mateo 23:​31, 37) Sa katunayan, naggrabeng marhay an kasalan kan nasyon kaya kan 607 B.C.E., pinangyari ni Jehova an mga Babilonyo na laglagon an Jerusalem kaiba an templo kaiyan asin darahon sa pagkadistiero an mayoriya kan nakaligtas na mga Israelita. (Jeremias 20:4; 21:10) Idto na daw an katapusan kan nasyonal na patotoo sa ngaran ni Jehova? Bako.

Sarong Bista sa mga Dios

15. Paano may ikinataong patotoo dawa desterrado sinda sa Babilonya?

¹⁵ Dawa desterrado sa Babilonya, an maimbod na mga miembro kan nasyon dai nagduwaduwang magpatotoo manongod sa pagka-Dios asin kapangyarihan ni Jehova. Halimbawa, mapusong ininterpretar ni Daniel an mga pangatorogan ni Nabucodonosor, ipinaliwanag ki Belsasar an nakasurat sa lanob, asin nagsayuma siang makikompromiso sa atubangan ni Dario may labot sa pamibi. An tolong Hebreo, kan nagsasayumang maghuruhod sa sarong imahen, nakatao man ki Nabucodonosor nin kahangahangang patotoo.​—Daniel 3:​13-18; 5:​13-29; 6:​4-27.

16. Paano ihinula ni Jehova an pagbalik kan Israel sa saindang daga, asin ano an magigin katuyohan kan pagbalik na ini?

¹⁶ Minsan siring, katuyohan ni Jehova na itao giraray an sarong nasyonal na patotoo sa daga nin Israel. Si Ezequiel, na naghula sa tahaw kan desterradong mga Judio sa Babilonya, nagsurat dapit sa determinasyon ni Jehova may koneksion sa gabang daga: “Padadakolon ko sa saindo an katawohan, an bilog na harong ni Israel, iyan gabos, asin an mga siudad pag-eerokan, asin an gabang mga lugar mismo itotogdok liwat.” (Ezequiel 36:10) Taano ta gigibohon ini ni Jehova? Sa pangenot bilang patotoo sa saiyang sadiring ngaran. Paagi ki Ezequiel sia nagsabi: “Bakong huli sa saindo na iyan ginigibo ko, O harong ni Israel, kundi huli sa sakong banal na ngaran, na saindong linanghadan sa tahaw kan mga nasyon.”​—Ezequiel 36:22; Jeremias 50:28.

17. Ano an konteksto kan mga tataramon sa Isaias 43:10?

¹⁷ Kan ihinuhula an pagbalik kan Israel hale sa pagkadistiero sa Babilonya na pinasabngan si propeta Isaias na isurat an mga tataramon sa Isaias 43:​10, na sinasabi na an Israel saksi ni Jehova, saiyang lingkod. Sa Isaias 43 asin 44, si Jehova sinasabing Kaglalang, Naghaman, Dios, Banal na Saro, Paraligtas, Paratubos, Hade, asin Kaggibo kan Israel. (Isaias 43:​3, 14, 15; 44:2) Itinogot an pagkadistiero kan Israel huli ta an nasyon paorootrong dai nakapamuraway sa saiya bilang siring. Minsan siring, sinda banwaan pa man giraray nia. Sinabihan sinda ni Jehova: “Dai ka matakot, huli ta ika tinubos ko. Inapod taka sa saimong ngaran. Sadiri taka.” (Isaias 43:1) An pagkadistiero kan Israel sa Babilonya matatapos.

18. Paano an pagkatalingkas kan Israel sa Babilonya nagpatunay na si Jehova an iyo sanang tunay na Dios?

¹⁸ Iyo nanggad, an pagkatalingkas kan Israel sa Babilonya ginibo ni Jehova na magin bista sa mga dios. Inangat nia an falsong mga dios kan mga nasyon na iluwas an saindang mga saksi, asin nginaranan nia an Israel bilang saiyang saksi. (Isaias 43:​9, 12) Kan an Israel butasan nia sa pagkadistiero, pinatunayan nia na an mga dios nin Babilonya bako man nanggad na mga dios asin na sia an iyo sanang tunay na Dios. (Isaias 43:​14, 15) Kan ngaranan nia si Ciro na Persiano bilang saiyang lingkod sa pagbutas sa mga Judio, mga 200 na taon bago kaini, nagtao sia nin dugang na prueba kan saiyang pagka-Dios. (Isaias 44:28) An Israel patatalingkason. Taano? Si Jehova nagpapaliwanag: “Tanganing isaysay ninda [kan Israel] an sakong kaomawan.” (Isaias 43:21) Iyan matao nin dugang na oportunidad para sa pagpatotoo.

19. Anong patotoo an itinao kan pag-agda ni Ciro sa mga Israelita na bumalik sa Jerusalem asin kan mga ginibo nin maimbod na mga Judio pakalihis kan pagbalik na iyan?

¹⁹ Pag-abot kan panahon, an Babilonya dinaog ni Ciro na Persiano siring nanggad sa ihinula. Si Ciro, minsan ngani sarong pagano, ipinahayag an pagka-Dios ni Jehova kan magtao sia nin proklamasyon sa mga Judio na nasa Babilonya: “An siisay man sa saindo na kabtang kan saiyang bilog na banwaan, ibahan logod sia kan saiyang Dios. Kaya tumukad sia sa Jerusalem, na yaon sa Juda, asin itogdok liwat an harong ni Jehova na Dios nin Israel​—sia iyo an tunay na Dios—​na idtoon sa Jerusalem.” (Esdras 1:3) Dakol na Judio an naghimate. Nagbaklay sinda pabalik sa Dagang Panuga asin nagpatindog nin sarong altar sa namumugtakan kan suanoy na templo. Sa ibong kan panluluya nin boot asin makosog na pagtumang, sa katapustapusi nahimo nindang itogdok liwat an templo asin an siudad nin Jerusalem. An gabos na ini nangyari, siring kan sabi mismo ni Jehova, “bakong paagi sa puersa militar, ni sa kapangyarihan, kundi paagi sa [saiyang] espiritu.” (Zacarias 4:6) An mga nahaman na ini nagtao nin dugang na ebidensia na si Jehova iyo an tunay na Dios.

20. Sa ibong kan mga kaluyahan nin Israel, ano an masasabi manongod sa saindang pagpatotoo sa ngaran ni Jehova sa suanoy na kinaban?

²⁰ Sa siring, padagos na ginamit ni Jehova an Israel, minsan ngani nasyon nin bakong sangkap asin kun beses rebeldeng mga tawo, bilang saiyang saksi. Sa kinaban bago kan panahon na Kristiano, an nasyon na iyan, kaiba an templo asin mga saserdote kaiyan, nagrepresentar sa pankinaban na sentro nin tunay na pagsamba. An siisay man na nagbabasa sa Hebreong Kasuratan kan dapit sa mga gibo ni Jehova may koneksion sa Israel dai nanggad magdududa na saro sana an tunay na Dios, asin Jehova an saiyang ngaran. (Deuteronomio 6:4; Zacarias 14:9) Minsan siring, orog pa kadakulang patotoo an itatao sa ngaran ni Jehova, asin pag-oolayan niato ini sa minasunod na artikulo.

Nagigirumdoman daw Nindo?

◻ Paano si Abraham nagpatotoo na si Jehova iyo an tunay na Dios?

◻ Anong pambihirang kualidad ni Moises an nagpangyari sa saiya na magin maimbod na saksi?

◻ Sa anong mga paagi nagtao nin nasyonal na patotoo an Israel manongod ki Jehova?

◻ Paanong an pagkatalingkas kan Israel sa Babilonya sarong pagpaheling na si Jehova an iyo sanang tunay na Dios?

[Retrato sa pahina 10]

Paagi sa saiyang pagtubod asin pagkuyog, si Abraham nagtao nin pambihirang patotoo sa pagka-Dios ni Jehova