Si Jehova Naghihiro na may Kaimbodan
ISINAYSAY NI PETER PALLISER
Disyembre 1985 kaidto. Nag-oorog an kaogmahan kan magpoon na bumaba an samong eroplano pasiring sa internasyonal na aeropuerto sa Nairobi, Kenya. Sa pagbiahe pasiring sa siudad, kadakol kan nagigirumdoman mi, na napukaw nin pamilyar na mga tanawon asin tanog.
NAGDUMAN kami sa Kenya tangani na umatender sa “Mga Nagdadanay sa Integridad” na Pandistritong Kombension kan Mga Saksi ni Jehova. Doseng taon bago kaini, napiritan kami mag-agom na humale sa Kenya huli sa pangangalad sa satong paghuhulit. Nag-istar kami duman sa Bethel, an ngaran kan mga pasilidad nin sanga kan Mga Saksi ni Jehova. Abaa kanakaoogmang sorpresa an naghahalat sa samo kan kami bumalik duman sa pagsongko!
Sarong hoben na Saksi na midbid niamo poon pa kan sia dos anyos an nagtatabang sa pagluto kan pangodtohan sa Bethel. Kisuerra anom na miembro kan pamilyang Bethel an midbid niamo kan sinda aki pa. Kanigoan na kagayagayahan na maheling sinda ngonyan bilang hoben na mga adulto, kaiba kan saindang mga pamilya, na gabos aktibo pa sa ministeryo! An satong Dios, si Jehova, inataman sinda bilang pag-otob sa panuga kan Biblia: “Sa sarong maimbod ika mahiro sa kaimbodan.” (2 Samuel 22:26) Kabaliktaran nanggad an naheling ko sa sakong pagkahoben asin sa nakakokontentong pamumuhay kan mga hoben na ini!
Pagkahoben na Mayong Katuyohan
Namundag ako sa Scarborough, Inglaterra, kan Agosto 14, 1918. Pakalihis nin duwang taon buminalyo an sakong ina asin tugang na babae sa ina sa Canada, kaya kan suminunod na tolong taon kaiba ako kan sakong ama, kan saiyang ina, asin kan saiyang tugang na babae. Kan ako limang taon, dinukot ako ni Nanay asin dinara ako sa Montreal, Canada. Pakalihis nin apat na taon pinapuli nia ako sa Inglaterra tangani na makaiba ni Tatay asin mag-eskuela.
Sinusuratan ako kan sakong ina asin tugang na babae sa ina kada mga anom na bulan. Sa pagtatapos kan saindang mga surat, ipinahahayag ninda an kamawotan na ako magin sarong marahay na siudadano, na maimbod sa Hade asin nasyon. Posibleng nakadesganar sa sainda an mga simbag ko huli ta nagsusurat ako na an paniniwala ko sala an nasyonalismo asin guerra. Pero, huli sa dai pagkaigwa nin malinaw na paggiya, durante kan sakong mga taon nin pagkahoben, namuhay ako na mayong katuyohan.
Dangan kan Hulyo 1939, anom na semana bago pumoon an Guerra Mundial II, inapod ako na magserbisyo sa hukbo nin Britania. Beinte anyos pa sana ako. Idinestino tolos an rehimiento ko sa amihanan na Pransia. Kun sinasalakay kami kan mga eroplano nin Alemania, ipinupunteriya ming mga hoben an samong mga riple asin binabadil sinda. Makatatakot na buhay idto. Uminatras kami sa padangadang na mga hukbo nin Alemania, asin kabilang ako sa mga inebakwit sa Dunkirk durante kan enot na semana nin Hunyo 1940. Nagigirumdoman ko pa na may makuring takot an pakaheling nin sarong bilog na batalyon nin mga bangkay na nakawarak sa bilog na baybayon. Nabuhay ako sa garo pangum-um na iyan asin duminatong sa Harwich sa sirangan na Inglaterra na sakay sa sarong sadit na barkong pankarga.
Kan suminunod na taon, kan Marso 1941, idinestino ako sa India. Duman nag-ako ako nin pagsasanay bilang mekaniko nin aparato sa eroplano. Pakalihis nin pagkaospital huli sa impeksion, ibinalyo ako sa sarong grupo kan hukbo sa Delhi, an kabisera kan India. Huling harayo sa harong asin bako pang marahay an pagmate, nagpoon akong mag-isip-isip dapit sa ngapit. Nangorognang hinorophorop ko an manongod sa kun ano an nangyayari sa sato kun kita magadan.
Paggibo nin Sarong Bagong Kaimbodan
An sarong kapwa taga-Inglaterra, si Bert Gale, kakuarto ko kaidto sa Delhi. Sarong aldaw sinabi nia na “an relihion gikan sa Diablo,” komento na nakapukaw kan sakong interes. An saiyang agom nagin saro sa Mga Saksi ni Jehova, asin sa panapanahon, pinadadarahan sia kaini nin mga publikasyon sa Biblia. An saro sa mga ini, an pulyetong Hope, nakaakit kan sakong interes. An paliwanag kaiyan manongod sa paglaom na pagkabuhay liwat nagtao sa sako nin tunay na pakamate nin katrangkilohan.
Kaidtong pagpopoon kan 1943, nakipag-olay si Bert sa sarong Anglo-Indiong sibilyan, si Teddy Grubert, na nagtatrabaho kaiba mi sa base militar. Sa pagngalas niamo naaraman niamo na si Teddy sarong Saksi. Maski ngani kan 1941 ipinangangalad an mga publikasyon kan Mga Saksi ni Jehova, dinadara nia kami sa mga pagtiripon na ginigibo kan mga Saksi sa Delhi. Sa sadit na kongregasyon na iyan, nanompongan ko sa kaenot-enote sa sakong buhay an tunay, mainit na pag-iribanan. Si Basil Tsatos, sarong may edad nang Kristianong tugang na taga-Grecia, nagpaheling nin personal na interes sa sako asin sinimbag an mga hapot ko. Itinao nia an malinaw na simbag kan Biblia sa mga hapot dapit sa kun taano kita ta naggugurang asin nagagadan, pagkabuhay liwat, asin ipinanuga nin Dios na bagong kinaban nin katanosan.—Gibo 24:15; Roma 5:12; 2 Pedro 3:13; Kapahayagan 21:3, 4.
An pulyetong Peace—Can It Last?, na ipinublikar kan 1942, nangorognang nakaakit kan sakong interes. Ipinamidbid kaiyan an Liga de Naciones bilang an “mabangis na hayop na mapula.” (Kapahayagan 17:3) Sa pagkotar sa kapitulo 17, bersikulo 11, kan Kapahayagan, nagsabi an pulyeto: “Masasabi na ngonyan na an Liga ‘iyo kaidto, asin ngonyan bako na.’” Sa pagpadagos, iyan nagsabi: “An asosasyon nin kinabanon na mga nasyon malataw giraray.” Kan 1945, pakalihis nin labing tolong taon, iyan an eksaktong nangyari kan bilogon an organisasyon kan Naciones Unidas!
Kan ipinangangalad an literatura kan mga Saksi, natabangan ko an sakong bagong manompongan na mga katood. Kun may minaabot na sarong kahon nin mga pulyetong Peace—Can It Last?, itinatao iyan sa sako kan kongregasyon tangani na sarayon. Siisay baga an mag-iisip na maghanap nin ipinangangalad na literatura sa kampo kan hukbo? Sa kada pag-atender ko sa mga pagtiripon, nagdadara ako nin pirang pulyeto tangani na padagos na masuplayan an mga tugang. Itinatago ko pa ngani an saindang personal na literatura sa Biblia kun natatakot sindang rekisahon an saindang mga harong. Sa katapustapusi, kan Disyembre 11, 1944, hinale an pangangalad.
An kaimbodan ko sa Kristianong mga katokdoan nabalo kaidtong mga selebrasyon nin Navidad kan 1943 na inorganisar para sa samong detachment. Nagsayuma akong magpartisipar, huling nanodan ko na si Jesus dai namundag sa kalipotan nin Disyembre asin na an enot na mga Kristiano dai nagselebrar nin Navidad.—Ikomparar an Lucas 2:8-12.
Kan magkaigwa nin “Nagkakasararong Parabareta” na Asamblea sa Jubbulpore (Jabalpur) kan Disyembre 27 sagkod 31, 1944, kabilang ako sa mga 150 nag-atender. Dakol na delegado sa kombension an nagbiahe sa tren hale sa Delhi, biahe na labi nanggad sa 600 kilometros. Nungkang malilingawan ko an magayon na palibot na idto na nasa luwas, na duman naheling ko an organisasyon ni Jehova na nagpupunsionar.
An mga delegado sa kombension pinadagos sa mga dormitoryo nin eskuelahan, na duman nagkarantahan kami nin mga awit na pan-Kahadean asin nagkamit nin maogmang Kristianong pag-iribaiba. Durante kan kombension na iyan nagpoon akong makikabtang sa pampublikong paghuhulit, sarong gibohon na poon kaidto nagdanay nang mahal sa sakong puso.
Bilog na Panahon na Ministeryo sa Inglaterra
Puminuli ako sa Inglaterra kan 1946 asin dai nahaloy nagpoon na makiasosyar sa Kongregasyon nin Wolverton. Minsan ngani igwa sana kami nin mga sampulong parahayag kan Kahadean, ginibo kan mga ini na pamugtak an sakong boot, asin naeksperyensiahan ko an iyo man sanang pagkakontento na namatean ko sa tahaw kan sakong mga tugang sa India. Si Vera Clifton nangongorog sa kongregasyon bilang sarong tunay, karinyosang tawo. Kan maaraman ko na pareho kaming nagmamawot na magin payunir, na apod sa bilog na panahon na mga ministro, nagpakasal kami kan Mayo 24, 1947. Hinirahay ko an sarong sasakyan na naiistaran, o harong na de rueda, asin kan sumunod na taon, naresibi mi an samong kaenot-enoteng destino sa pagpapayunir, an nasa puerang banwaan nin Huntingdon.
Kan mga aldaw na idto amay pang aga na kami minahale sakay sa samong mga bisikleta pasiring sa puerang teritoryo. Napopondo sana an samong bilog na aldaw na paghuhulit huli sa madalian na pangodto nin mga sanwits. Gurano man kakosog kan pasabat na doros o kan oran mantang nagbibisikleta kami papuli, maogma asin kontento kami sa gibohon kan Kagurangnan.
Pag-abot nin panahon naghimuyawot kami na pahiwason an samong ministeryo asin ihiras an “maogmang bareta” sa mga tawo sa ibang mga nasyon. (Mateo 24:14) Kaya nag-aplay kami sa paadalan nin mga misyonero sa Gilead sa South Lansing, Nueva York, E.U.A. Sa katapustapusi, pinalaog kami sa ika-26 na klase nin Gilead na naggradwar kan Pebrero 1956.
Sarong Pinahiwas na Ministeryo sa Aprika
An samong destino sa pagmimisyonero iyo an Amihanan na Rodesia (ngonyan Zambia) sa Aprika. Dai nahaloy pagkaabot mi, inapod kami na maglingkod sa Bethel kan nasyon na iyan. Bilang kabtang kan sakong gibohon sa Bethel, inaasikaso ko an mga surat para sa Sirangan na Aprika. Kan 1956, an Kenya—saro sa mga nasyon na ini sa Sirangan na Aprika—may apat sanang Saksi, mantang igwa nin labi nang marhay sa 24,000 sa Amihanan na Rodesia. Kami ni Vera nagpoon na maghorophorop kun gurano karahay na maglingkod kun saen mas dakula an pangangaipo.
Dangan, dai linalaoman, naresibi ko an saro pang imbitasyon sa Paadalan nin Gilead, na ngonyan sampulong bulan na kurso para sa mga paraataman. Iwinalat si Vera sa Amihanan na Rodesia, nagbiahe ako pasiring sa Siudad nin Nueva York, na yaon duman kaidto an Paadalan nin Gilead. Pakatapos kan kurso kan Nobyembre 1962, idinestino ako sa Kenya tangani na mag-establisar nin sangang opisina duman. Kan panahon na ini an Kenya may labi nang sanggatos na Saksi.
Sa pagbuelta ko sa Amihanan na Rodesia tanganing tagboon si Vera, naghapit ako nin madali sana kutana sa Nairobi, Kenya. Alagad pag-abot ko, binaretaan ako ni Bill Nisbet, sarong gradwado sa Gilead sa ika-25 klase, na igwang oportunidad na makakua nin opisyal na permiso na lumaog sa Kenya tolos-tolos. Dinolok niamo an mga autoridad sa imigrasyon, asin sa laog nin pirang minuto, nakakua ako nin permisong magtrabaho sa laog nin limang taon. Kaya dai na ako noarin man nakabalik sa Amihanan na Rodesia; imbes, si Vera an nagduman sa sako sa Nairobi.
Pakatapos nin dinalidaling andamon na kurso sa lenguaheng Swahili, nakiiba kami sa ministeryo sa sadit na kongregasyon nin Nairobi. Kun beses pakabasaha niamo kan samong pag-atubang na Swahili, minakagsing an kagharong, “Dai ako nakakasabot nin Ingles!” Sa ibong kaini, naghingoa kami asin luway-luway na napangganahan an kaolangan sa lenguahe.
Kabale sa samong teritoryo an darakulang edipisyong istaran na may mga ngaran sa Biblia na arog kan Jerusalem asin Jerico. Marikas na napatalubo an interes, asin hale sa mga lugar na ini an dakol na bagong parahayag kan Kahadean. Kanigoan kapambihira an nagin epekto kan katotoohan sa Biblia sa mga tawong ini! Nawara an mga saboot na pagkasuperyor huli sa tribo mantang an kaimbodan sa Kahadean nagdolot nin pagkasararo sa tahaw kan banwaan ni Jehova. Nagkaigwa pa ngani nin pag-inaragoman sa tahaw nin iba-ibang tribo, bagay na bihirang marhay sa tahaw kan mga bakong Saksi.
An bagong mga parabalangibog kan Kahadean inako an katotoohan na may kaigotan. Halimbawa, si Samson galagang marhay na makalaog an katotoohan sa Biblia sa saiyang lugar kaya nagparapakiolay sia na padarahan duman nin mga payunir. An totoo, nagtogdok sia nin ekstension sa saiyang harong sa rehion nin Ukambani tanganing may madagosan sinda. Dai nahaloy nagkaigwa duman nin sarong bagong kongregasyon nin mga parabalangibog kan Kahadean.
Nagkapirang beses na dinalaw ko an satong mga tugang sa nasyon sa Sirangan na Aprika na Etiopia. Nagpopromedyo sinda nin labing 20 oras kada bulan sa ministeryo, sa ibong nin mga pagkabilanggo, paghampak, asin danay na pagmanman. Sarong beses duwang auto na pano-pano nin mga tugang na lalaki asin babaeng taga-Etiopia an nagbiahe sa laog nin sarong semana, na binabat-ak an peligrosong mga agihan sa kabukidan, tangani na makaatender nin pandistritong kombension sa Kenya. An saindang pagigin mapamaagi sa pag-areglo tangani na magkaigwa nin literaturang pan-Kahadean sa saindang nasyon pambihira nanggad. Kami sa Kenya naogmang tumabang na padagos sindang suplayan.
An opisyal na pangangalad sa satong gibohon sa Kenya ipinaotob kan 1973, asin napiritan na humale an mga misyonero. Kan panahon na idto igwa na kami nin labing 1,200 na Saksi sa Kenya, asin dakol sa mga ini an nasa aeropuerto tangani na tawan kami nin dai malilingawan na despedida. An saindang presensia nagpahiro sa sarong kapwa biahero na maghapot kun baga mga midbid kaming tawo. Puminuli kami ni Vera sa Inglaterra asin inalokan na idestino duman, alagad ta naghihimuyawot kami na makabalik sa Aprika.
Pagbuelta sa Aprika
Sa siring, pakalihis nin pirang bulan, naresibi mi an samong bagong destino sa Bethel sa Accra, an kabisera kan nasyon sa solnopan na Aprika na Ghana. Digdi an saro sa sakong mga asignasyon direkta akong iinatubang sa mga kasakitan na napaaatubang sa satong mga tugang duman. Mantang inaasikaso ko an mga pagbakal nin kakanon asin suplay para sa pamilyang Bethel, nabigla ako sa mahalon na presyo nin mga pagkakan. Sa parate dai talaga kayang bakalon nin saro an mga bagay na kaipuhan. An kakulangan nin gasolina asin mga piesa nakadagdag pa sa mga problema.
Nanodan ko an importansia nin pasensia, bagay na napatalubo kan satong mga tugang na taga-Ghana. Nakaparirigon nanggad sa boot na maheling an maogmang aktitud na namamantener ninda mantang isinisikwal ninda an sugot na makamtan an mga pangangaipo sa buhay paagi sa suhol. Bilang resulta, nagin bantog an banwaan ni Jehova sa Ghana huli sa saindang pagkaonesto asin nagkamit nin marahay na ngaran sa dakol na opisyal.
Minsan siring, apisar kan mga kakulangan sa materyal, may nag-oorog na espirituwal na prosperidad. Sa bilog na nasyon, an satong mga publikasyon sa Biblia manonompongan sa haros gabos na harong. Asin naheling mi na nagdakol an kabilangan kan mga parahayag nin Kahadean sa Ghana poon sa 17,156 kan 1973 kan umabot kami sagkod na magin labing 23,000 kan 1981. Kan taon na idto an mga atake sa sako nin kanser sa kublit, na daing duwa-duwa na pinagrabe nin mga taon nin pagkabalad sa saldang sa India asin Aprika, nakapirit sa samo na humale sa Ghana asin pumuli sa Inglaterra para sa regular na pagpabolong.
Bagong mga Kamugtakan sa Inglaterra
Para sa sako an samong pagpuli nangahulogan nin dakulang pagliliwat sa sakong ministeryo. Tuod na akong marhay na sueltong makipag-olay sa mga tawo na iginagalang an Dios asin an Biblia. Alagad sa Londres, bihira akong makanompong nin siring na aktitud. Ipinagngangalas ko an pagmamaigot kan mga tugang sa Britania. Pinangyari kaini na maheling ko an pangangaipo na pataluboon an orog pang empatiya para sa mga tawo na “naanitan asin nagkakaralagalag” sa espirituwal.—Mateo 9:36.
Pakabuelta mi hale sa Aprika, naglingkod kami ni Vera sa Bethel sa Londres sagkod kan panahon na sia magadan kan Setyembre 1991 sa edad na 73 anyos. Masakit na mawaran nin siring kafiel na kadamaydamay na nagpagal kaiba ko sa ministeryo sa laog nin kadakol na taon. Napupungaw akong marhay sa saiya. Alagad maogma ako huli sa marahay na suporta na inaako ko sa samong pamilyang Bethel na may mga 250 miembro.
Ibinibilang ko nanggad na pribilehio na maeksperyensiahan an pag-abante kan organisasyon ni Jehova asin na maheling an kadakol na ginigibo an bilog na panahon na ministeryo na magin saindang pamumuhay. Inaasegurar ko kamo, mayo na nin mas marahay pang pamumuhay kisa kaini, huli ta ‘si Jehova dai pababayaan an saiyang mga maimbod.’—Salmo 37:28.
[Retrato sa pahina 23]
Nagpayunir kami sa Inglaterra poon kan 1947 sagkod 1955
[Retrato sa pahina 23]
Kaenot-enoteng pag-iba sa ministeryo durante nin sarong kombension sa India
[Retrato sa pahina 23]
Kan kami misyonero sa Amihanan na Rodesia
[Retrato sa pahina 23]
Kan 1985, kaiba an mga katood na dai mi naheling sa laog nin 12 taon