Kun Taano ta Dakol an Nagduduwaduwa na Puedeng Pagsararoon nin Relihion an Katawohan
“KAMOTAN mo an saimong kapwa.” (Mateo 22:39) An pundamental na reglamento nin paggawe na ini inoomaw nin dakol na relihion. Kun an siring na mga relihion epektibo sa pagtotokdo sa saindang mga miembro na kamotan an saindang kapwa, an saindang aripompon magkakatiripon asin magkakasararo. Minsan siring, iyan daw an naheheling nindo? An mga relihion daw mapuersang impluwensia para sa pagkasararo? An dai pa sana nahahaloy na surbey sa Alemania naghapot: “Pinagsasararo daw nin mga relihion an mga tawo, o an mga iyan daw mas may posibilidad na pagsuruwayon sinda?” Sa mga hinapot sa surbey, 22 porsiento an nagsasaboot na an mga relihion nakakapasararo, mantang an 52 porsiento nagsasaboot na an mga iyan nakakapabaranga, o nakakapasuruway. Tibaad arog man kaiyan an saboot kan mga tawo sa nasyon nindo.
Taano ta mayong gayo nin kompiansa an dakol na puedeng pagsararoon nin relihion an katawohan? Tibaad huli sa aram ninda na mga pangyayari sa kasaysayan. Imbes na pagsararoon an mga tawo, sa parate pinagsuruwaysuway sinda nin relihion. Sa nagkapirang pangyayari, ginamit an relihion tanganing tahoban an pinakamakatatakot na mga karatan na nakomiter. Isipon an nagkapirang halimbawa sa nakaagi pa sanang 100 na taon.
Naiimpluwensiahan nin Relihion
Durante kan ikaduwang guerra mundial, an Katoliko Romanong mga Croata asin Ortodoksong mga Serbiano sa Balkanes naglalabanan. An duwang grupo naghihingako na nagsusunod ki Jesus, na nagtokdo sa saiyang mga parasunod na kamotan an saindang kataed. Pero, an saindang paglalaban nagbunga nin “saro sa pinakagrabeng lagdoan na pangadan sa mga sibilyan na nangyari kasuarin man sa kasaysayan,” siring kan pagkasabi kaiyan nin sarong parasiyasat. An kinaban nabigla sa nagadan na labing 500,000 na lalaki, babae, asin aki.
Kan 1947 an subkontinente nin India iniistaran nin mga 400 milyones katawo—mga un-kinto kan katawohan—prinsipalmente mga Hindu, Muslim, asin Sikh. Kan mabanga an India, namundag an Islamikong nasyon nin Pakistan. Kan panahon na iyan, ginatos na ribong dulag hale sa duwang nasyon na iyan an sinolo, binugbog, pinasakitan nin grabe, asin binadil sa sunod-sunod na relihiosong lagdoan na pangadan.
Apuera sa nakakapurisaw na mga halimbawa na nasambitan sa enotan, sa kapinonan kan ika-21 siglo nagin lataw an huma nin terorismo. Ngonyan, huli sa terorismo an bilog na kinaban nakaalerto, asin dakol na teroristang grupo an naghihingako na may relihiosong mga koneksion. An relihion dai minamansay bilang promotor nin pagkasararo. Imbes, sa parate iinaasosyar iyan sa kadahasan asin kawaran nin pagkasararo. Kun siring, bakong makangangalas na an Aleman na magasin manongod sa mga bareta na FOCUS ibinaing sa pulbura an mayor na mga relihion sa kinaban—an Budismo, Confucianismo, Hinduismo, Islam, Judaismo, Kakristianohan, asin Taoismo.
Panlaog na Diriskutiran
Mantang may mga relihion na nagraralabanlaban, an iba igwa nin panlaog na diriskutiran. Halimbawa, kan nakaagi pa sanang mga taon an mga iglesia nin Kakristianohan nabanga huli sa nagpapadagos na mga debate manongod sa mga bagay na may labot sa doktrina. An mga klero asin lego parehong naghahapot: Itinotogot daw an pagkontrol sa pangangaki? Itinotogot daw an pagpakua sa aki? Maninigo daw na ordenan bilang mga padi an mga babae? Paano maninigong mansayon nin iglesia an homoseksuwalidad? Maninigo daw na aprobaran nin sarong relihion an guerra? Huli sa siring na kawaran nin pagkasararo, dakol an nag-iisip-isip, ‘Paano pagsasararoon nin relihion an katawohan kun dai ngani kaiyan kayang pagsararoon dawa an sadiring mga miembro kaiyan?’
Malinaw nanggad, sa pankagabsan dai nagin mapanggana an relihion na magin puersa para sa pagkasararo. Alagad an gabos daw na relihion midbid sa pagkabaranga? Igwa daw nin relihion na napapalaen—saro na puedeng pagsararoon an katawohan?
[Ritrato sa pahina 3]
Mga pulis na nalugadan sa labanan kan relihiosong mga grupo sa India kan 1947
[Credit Line]
Rinetrato kan Keystone/Getty Images