An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Esdras

AN LIBRO nin Biblia na Esdras nagpopoon kun saen natapos an Ikaduwang Cronica. An kagsurat kaiyan, si Esdras na saserdote, nagpopoon sa saiyang salaysay sa pagpaluwas nin dekreto ni Hadeng Ciro nin Persia na nagtotogot sa natatada kan mga Judio na nadistiero sa Babilonya na bumalik sa saindang dagang tinuboan. An estorya nagtatapos sa paggibo ni Esdras nin paagi na linigon an mga rinamogan an saindang sadiri paagi sa mga tawo kan daga. Gabos-gabos, kinokobrehan kan libro an peryodo nin 70 taon​—poon 537 sagkod 467 B.C.E.

Sa pagsurat kan libro, si Esdras may malinaw na obheto: tanganing ipaheling kun paano inotob ni Jehova an Saiyang panuga na patalingkason an Saiyang banwaan sa pagkadistiero sa Babilonya asin ibalik sa dati an tunay na pagsamba sa Jerusalem. Huli kaini, si Esdras nakapokus sana sa mga pangyayari na konektado sa katuyohan na ini. An libro nin Esdras sarong salaysay kun paano itinogdok liwat an templo asin kun paano naestablisar liwat an pagsamba ki Jehova sa ibong nin pagkontra asin kan pagkabakong sangkap kan banwaan nin Dios. An salaysay interesante nanggad para sa sato huli ta kita man nabubuhay sa sarong panahon nin pagbabalik sa dati. Dakol an nagbuburunyog pasiring sa “bukid ni Jehova,” asin an bilog na daga madali nang ‘mapano kan pakaaram sa kamurawayan ni Jehova.’​—Isaias 2:​2, 3; Habacuc 2:14.

ITINOGDOK LIWAT AN TEMPLO

(Esdras 1:1–​6:22)

Bilang simbag sa dekreto ni Ciro na pagbutas, mga 50,000 na Judiong desterrado an nagbaralik sa Jerusalem sa pamomoon ni Gobernador Zorobabel, o Sesbasar. An mga nagbaralik tolos-tolos na ginibo an altar sa lugar kaiyan asin nagpoon na magdolot nin mga atang ki Jehova.

Kan suminunod na taon ibinugtak kan mga Israelita an pundasyon kan harong ni Jehova. Padagos na inolang kan mga kaiwal an pagtogdok liwat asin sa katapustapusi nagin mapanggana sinda sa pagkua nin pagboot hale sa hade na paontokon an gibohon. Minotibar ni propeta Haggeo asin Zacarias an banwaan kaya ipinagpadagos ninda an pagtogdok kan templo sa ibong kan pagprohibir. Nakapogol sa mga kaiwal an takot na kontrahon an dai maliliwat na dekreto kan Persia na orihinal na pinaluwas ni Ciro. Huli sa sarong opisyal na pag-imbestigar nadiskobre an pagboot ni Ciro “may labot sa harong nin Dios sa Jerusalem.” (Esdras 6:3) An gibohon aregladong nagdalagan asin nahaman.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

1:​3-6​—An mga Israelita daw na dai nagboluntaryong bumalik sa saindang dagang tinuboan maluya an pagtubod? An nagkapira tibaad dai nagbalik sa Jerusalem huli ta sinda materyalistiko o daing pagpapahalaga sa tunay na pagsamba, alagad ini bakong totoo sa gabos na kaso. Enot sa gabos, an 1,600 kilometros na pagbaklay pasiring sa Jerusalem inabot nin apat o limang bulan. Dugang pa, an pag-istar sa sarong daga na pinabayaan sa laog nin 70 taon asin an gibohon na pagtogdok liwat duman nangangaipo nin awad-awad na pisikal na kosog. Kun siring, an bakong paborableng mga kamugtakan, arog baga nin pisikal na mga kamatean, halangkaw nang edad, asin mga obligasyon sa pamilya, daing duwa-duwa na nakaolang sa nagkapira na bumalik.

2:​43​—Sairisay an mga Netineo? Sinda mga bakong propiong Israelita na naglilingkod bilang mga oripon o lingkod sa templo. Kabilang sa sainda an mga gikan kan mga Gabaonita kan kaaldawan ni Josue asin an iba pa “na itinao ni David asin kan mga prinsipe sa paglilingkod sa mga Levita.”​—Esdras 8:20.

2:​55​—Sairisay an mga aki kan mga lingkod ni Salomon? An mga ini bakong propiong mga Israelita na tinawan nin espesyal na mga pribilehio sa paglilingkod ki Jehova. Tibaad naglingkod sinda bilang mga eskriba o parakopya sa templo o sa ibang administratibong katongdan.

2:​61-​63​—Nagamit pa daw kan nagbaralik na mga desterrado an Urim asin Tummim, na ginagamit kaidto kun kaipuhan an simbag hale ki Jehova? An mga naghihingako na may makasaserdoteng ginikanan na dai napatunayan an saindang kasaysayan nin linahe puede kutanang patunayan na totoo an saindang paghingako paagi sa paggamit kan Urim asin Tummim. Nasambitan ini ni Esdras bilang saro sanang posibilidad. Mayo nin rekord sa Kasuratan manongod sa paggamit kan Urim asin Tummim kan panahon na idto o pakatapos kaidto. Segun sa Judiong tradisyon, an Urim asin Tummim nawara na kan malaglag an templo kan 607 B.C.E.

3:​12​—Taano ta nagtangis “an gurang nang mga lalaki na nakaheling kan enot na harong” ni Jehova? Nagigirumdoman kan mga lalaking ini kun gurano kahangahanga kan templo na itinogdok ni Salomon. An pundasyon kan bagong templo na nasa atubangan ninda “garo daing kamanungdanan sa [saindang] mga mata” kun ikokomparar dian. (Haggeo 2:​2, 3) Ikakabalik daw kan saindang mga paghihingoa an kamurawayan kan enot na templo? Siertong pinanluyahan sinda nin boot, asin kun siring sinda nagtangis.

3:​8-​10; 4:​23, 24; 6:​15, 16​—Pirang taon an kinaipuhan tanganing ikatogdok liwat an templo? Ibinugtak an pundasyon kan templo kan 536 B.C.E.​—“kan ikaduwang taon kan saindang pagdatong.” An pagtogdok napondo kan kaaldawan ni Hadeng Artajerjes, kan 522 B.C.E. An pagprohibir nagpadagos sagkod 520 B.C.E., kan ikaduwang taon ni Hadeng Dario. An templo nahaman kan ikaanom na taon kan saiyang paghade, o kan 515 B.C.E. (Helingon an kahon na may titulong “Mga Hadeng Persiano Poon 537 Sagkod 467 B.C.E.”) Sa siring, an pagtogdok kan templo inabot nin mga 20 taon.

4:8–​6:​18 (4:​8, nota sa ibaba)​—Taano ta isinurat sa Aramaiko an mga bersikulong ini? An kabtang na ini igwa nin dakol na kopya nin mga surat kan mga opisyal kan gobyerno sa mga hade asin an mga simbag kan mga ini. Kinopya ni Esdras an mga ini hale sa pampublikong mga rekord na nasusurat sa Aramaiko, an lenguaheng ginagamit sa komersio asin kan gobyerno kan aldaw na idto. An iba pang kabtang kan Biblia na nasusurat sa suanoy na Semitikong lenguaheng ini iyo an Esdras 7:​12-​26, Jeremias 10:​11, asin Daniel 2:4b–​7:28.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:2. Naotob an ihinula ni Isaias mga 200 na taon bago kaidto. (Isaias 44:28) An mga hula sa Tataramon ni Jehova dai napaprakaso.

1:3-6. Arog kan nagkapira sa mga Israelita na nagdanay sa Babilonya, an dakol sa mga Saksi ni Jehova dai puedeng lumaog sa bilog na panahon na ministeryo o maglingkod kun saen mas dakula an pangangaipo. Pero, sinda nagsusuportar asin nag-eenkaminar sa mga makakagibo kaiyan asin nagtatao nin boluntaryong donasyon tangani na paoswagon an paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin mga disipulo.

3:1-6. Kan ikapitong bulan kan 537 B.C.E. (Tisri, na katimbang kan Setyembre/Oktubre), an maimbod na mga nagbaralik nagdolot kan enot nindang atang. An mga Babilonyo naglaog sa Jerusalem kan ikalimang bulan (Ab, na katimbang kan Hulyo/Agosto) kan 607 B.C.E., asin pakalihis nin duwang bulan lubos na an pagkagaba kan siudad. (2 Hade 25:8-17, 22-26) Siring kan ihinula, an pagigin gaba kan Jerusalem sa laog nin 70 taon natapos nin tama sa panahon. (Jeremias 25:11; 29:10) Ano man na ihula sa Tataramon ni Jehova pirmeng naootob.

4:​1-3. Sinayumahan kan maimbod na natatada an alok na puede kutanang mangahulogan nin relihiosong pakipag-alyansa sa falsong mga parasamba. (Exodo 20:5; 34:12) An mga parasamba ki Jehova ngonyan dai man nakikikabtang sa ano man na mobimientong pag-iribaiba nin relihion.

5:​1-7; 6:​1-​12. Puedeng maniobrahon ni Jehova an mga bagay-bagay tangani na magin mapanggana an saiyang banwaan.

6:​14, 22. An maigot na pakikikabtang sa gibohon ni Jehova nagbubunga kan saiyang pag-oyon asin bendisyon.

6:21. An pakaheling kan pag-oswag kan gibohon ni Jehova nakapahiro sa mga Samaritano na nag-iistar kaidto sa dagang tinuboan kan mga Judio asin sa mga nagbaralik na napadara sa paganong mga impluwensia na gumibo nin kinakaipuhan na mga pagbabago sa saindang buhay. Bako daw na kita maninigong entusiastikong makikabtang sa itinao nin Dios na gibohon sa sato, kaiba an pagbalangibog kan Kahadean?

SI ESDRAS NAGDUMAN SA JERUSALEM

(Esdras 7:1–​10:44)

Limang polong taon na an nag-agi poon kan inaguraron an itinogdok liwat na harong ni Jehova. An taon 468 B.C.E. Kaiba an natatada kan banwaan nin Dios asin dara an ikinontribwir na pondo, si Esdras nagpasiring sa Jerusalem hale sa Babilonya. Ano an nanompongan nia duman?

An mga prinsipe nagsabi ki Esdras: “An banwaan nin Israel asin an mga saserdote patin an mga Levita dai pa suminuhay sa mga tawo kan kadagaan kun dapit sa saindang makauuyam nin makuring mga bagay.” Dugang pa, “an kamot kan mga prinsipe asin kan katabang na mga namamahala an nangengenot sa pagigin bakong maimbod na ini.” (Esdras 9:​1, 2) Si Esdras nabigla. Pinarigon sia na ‘magpakakosog asin humiro.’ (Esdras 10:4) Si Esdras naggibo nin pagtatanos, asin an mga tawo naghimate sa paborableng paagi.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

7:​1, 7, 11​—An gabos daw na bersikulong ini nanonongod sa Artajerjes na nagpaontok sa pagtogdok? Dai. An Artajerjes sarong ngaran o titulo na iinaplikar sa duwang hade nin Persia. An saro magsalang si Bardiya o Gautama, na nagboot na paontokon an pagtogdok kan templo kan 522 B.C.E. An Artajerjes kan panahon na si Esdras magduman sa Jerusalem iyo si Artajerjes Longimano.

7:28–​8:​20​—Taano ta nagduwaduwa an dakol na Judio sa Babilonya na tumukad pasiring sa Jerusalem kaiba si Esdras? Minsan ngani labing 60 taon na an nakaagi poon kan an enot na grupo nin mga Judio nagbalik sa saindang dagang tinuboan, kakadikit sana an nag-eerok kaidto sa Jerusalem. An pagbalik sa Jerusalem nangangahulogan nin bagong pamumuhay sa irarom nin bakong komportable asin peligrosong mga kamugtakan. An Jerusalem kan kaaldawan na idto dai nagtatao nin nakakaakit na materyal na mga oportunidad sa mga Judio na tibaad asensado sa Babilonya. Dai maiignoro an peligrosong pagbaklay. An mabaralik dapat na igwa nin makosog na pagtubod ki Jehova, kaigotan para sa tunay na pagsamba, asin kosog nin boot na maghale. Dawa si Esdras pinakosog an saiyang sadiri oyon sa kamot ni Jehova na nasa saiya. Huli sa ginibo ni Esdras na pagparigon sa boot, 1,500 na pamilya​—tibaad may kabilangan na 6,000 katawo​—​an naghimate. Pagkatapos na gumibo si Esdras nin dugang pang mga aksion, 38 Levita asin 220 Netineo an naghimate.

9:​1, 2​—Gurano kapeligroso an pakipag-agoman sa mga tawo kan daga? An nasyon na ibinalik sa dati dapat na iyo an paraingat kan pagsamba ki Jehova sagkod na dumatong an Mesiyas. An pakipag-agoman sa ibang nag-eerok sa daga saro talagang peligro sa tunay na pagsamba. Huling an nagkapira nakialyansa paagi sa pag-agom sa mga tawong nagsasamba sa idolo, an bilog na nasyon tibaad pag-abot nin panahon mapabilang na sa paganong mga nasyon. An dalisay na pagsamba puedeng mawara sa ibabaw kan daga. Kun siring, saen na maluwas an Mesiyas? Bakong makangangalas na si Esdras nabigla kan maheling an nangyari!

10:​3, 44​—Taano ta pinahale an mga aki kaiba kan mga agom na babae? Kun nawalat an mga aki, mas dakula kutana an posibilidad na bumalik an pinahaleng mga agom na babae huli sa mga ini. Dugang pa, an saradit na aki sa pankagabsan nangangaipo nin pag-ataman kan saindang ina.

Mga Leksion Para sa Sato:

7:10. Bilang sarong mahigos na estudyante asin epektibong paratokdo kan Tataramon nin Dios, si Esdras nagtao nin halimbawa para sa sato. Mapagngayongayo niang inandam an saiyang puso na konsultahon an Ley ni Jehova. Mientras na kinokonsulta nia iyan, itinatao ni Esdras an pinakalubos na atension sa sinasabi ni Jehova. Iinaplikar ni Esdras an saiyang nanodan asin naghingoa siang tokdoan an iba.

7:13. Gusto ni Jehova an boluntad na mga lingkod.

7:​27, 28; 8:​21-​23. Si Esdras nagtao nin kredito ki Jehova, sinserong nakimaherak sa saiya bago gibohon an halawig asin peligrosong pagbaklay pasiring sa Jerusalem, asin andam na isapeligro an sadiri para sa kapakanan kan kamurawayan nin Dios. Sa siring, sia nagtao nin marahay na halimbawa para sa sato.

9:2. Dapat na seryosohon niato an konseho na mag-agom “sanang dian sa Kagurangnan.”​—1 Corinto 7:39.

9:​14, 15. An maraot na pag-iriba puedeng magbunga nin pagdesaprobar ni Jehova.

10:​2-​12, 44. An mga nag-agom nin taga ibang daga mapakumbabang nagsolsol asin itinanos an saindang salang mga dalan. Arogan an saindang aktitud asin ginibo.

Inootob ni Jehova an Saiyang mga Panuga

Mahalaga nanggad sa sato an libro nin Esdras! Eksakto sa panahon na inotob ni Jehova an saiyang panuga na patalingkason an saiyang banwaan sa pagkadistiero sa Babilonya asin ibalik an tunay na pagsamba sa Jerusalem. Bako daw na pinapakosog kaiyan an satong pagtubod ki Jehova asin sa saiyang mga panuga?

Isip-isipon an mga halimbawa na itinatao sa libro nin Esdras. An arogan na debosyon sa Dios ipinaheling ni Esdras asin kan natatada na nagbaralik tanganing magkaigwa nin kabtang sa pagbabalik sa dati kan dalisay na pagsamba sa Jerusalem. An librong ini nagtatampok man kan pagtubod kan diosnon na mga taga ibang daga asin kan mapakumbabang aktitud kan nagsosolsol na mga nakagibo nin sala. Tunay nanggad, an ipinasabong na mga tataramon ni Esdras nagtatao nin malinaw na prueba na “an tataramon nin Dios buhay asin mapuersa.”​—Hebreo 4:12.

[Tsart/Ritrato sa pahina 18]

MGA HADENG PERSIANO POON 537 SAGKOD 467 B.C.E.

Cirong Dakula (Esdras 1:1) nagadan kan 530 B.C.E.

Cambises, o Assuero (Esdras 4:6) 530-​22 B.C.E.

Dario I (Esdras 4:24) 522-​486 B.C.E.

Artajerjes Longimano (Esdras 7:1) 475-​24 B.C.E.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato]

Si Assuero

[Ritrato sa pahina 17]

Si Ciro

[Ritrato sa pahina 17]

Sinabi kan Bungbong ni Ciro an mga susundon dapit sa mabaralik na bihag pasiring sa saindang dagang tinuboan

[Credit Line]

Bungbong: Rinetrato sa karahayan nin boot kan British Museum

[Ritrato sa pahina 20]

Aram daw nindo kun ano an nagpangyari na magin epektibong paratokdo si Esdras?