‘Kun Saen Ka Pumaduman, Ako Maduman’

SI Rut asin Noemi magkaibanan na nagbabaklay sa halangkaw asin madoros na kapatagan nin Moab. Sinda na sana ngonyan an yaon sa mahiwason na lugar na idto. Imahinara si Rut mantang naririparo nia na pabanggi na, dangan hinihiling an saiyang panugangan na babae asin iniisip-isip kun baga oras nang maghanap nin mapapahingaloan. Namomotan niang marhay si Noemi asin gigibohon nia an bilog niang makakaya tanganing maasikaso ini.

Pareho sindang mamondoon. Nagkapirang taon nang balo si Noemi, pero an ipinagmomondo nia ngonyan iyo an pagkagadan pa sana kan duwang aki niang si Chelion asin Mahalon. Nagmomondo man si Rut. Si Mahalon an agom nia. Paduman sinda ni Noemi sa saro sanang lugar, sa banwaan nin Betlehem sa Israel. Pero, may pagkakalaen sa saindang pagbabaklay. Papuli si Noemi sa saiyang sadiring lugar. Si Rut pasiring sa lugar na dai nia aram, na binabayaan an saiyang paryentes, an dagang tinuboan, asin an gabos na kostumbre kaiyan—kaiba na an mga dios kaiyan.—Rut 1:3-6.

Ano an nagpahiro sa sarong hoben na babae na gumibo nin arog kaiyan kadakulang pagbabago? Ano an nagpakosog ki Rut na atubangon an bagong buhay nia asin asikasohon si Noemi? Sa pag-aram niato sa mga simbag, dakol kitang puedeng arogon sa pagtubod ni Rut na Moabita. Hilingon nguna niato kun taano ta napaduman sa halawigon na dalan na iyan pa-Betlehem an duwang babaeng ini.

Sarong Pamilya na Nag-agi nin Trahedya

Nagdakula si Rut sa Moab, sarong sadit na nasyon na nasa sirangan kan Gadan na Dagat. An kadaklan na parte kan lugar na iyan haralangkaw asin mayong gayong kahoy na kapatagan na may harararom na ampas. An ‘kahiwasan nin Moab’ talagang mabungang daga, dawa kan magkaigwa nin tiggutom sa Israel. Sa katunayan, iyan an dahelan kaya namidbid ni Rut si Mahalon asin an pamilya kaini.—Rut 1:1.

Huli sa tiggutom sa Israel, nagdesisyon an agom ni Noemi na si Elimelec na bayaan nindang mag-agom, kaiba an saindang duwang aking lalaki, an saindang dagang tinuboan asin mamuhay sa Moab bilang mga dayo. Sa pagbalyong iyan, siertong nabalo an pagtubod kan lambang miembro kan pamilya, huling an mga Israelita kaipuhan na regular na magsamba sa sagradong lugar na pinili ni Jehova. (Deuteronomio 16:16, 17) Napagdanay ni Noemi na makosog an pagtubod nia. Pero, namondo siang marhay kan magadan an agom nia.—Rut 1:2, 3.

Posibleng marhay na nagsakit giraray sia kan mag-agom nin mga Moabita an mga aki nia. (Rut 1:4) Aram ni Noemi na naghingoang marhay si Abraham, an apoon kan nasyon ninda, tanganing an aki niang si Isaac magkaigwa nin agom na hale sa sadiri niang banwaan, na nagsasamba ki Jehova. (Genesis 24:3, 4) Kan huri, an Ley ni Moises nagpatanid sa mga Israelita na dai pagtogotan na an mga aki ninda mag-agom nin mga taga ibang nasyon huling puede kaining madara an mga lingkod nin Dios sa idolatriya.—Deuteronomio 7:3, 4.a

Minsan siring, si Mahalon asin Chelion nag-agom nin Moabita. Ikinahadit man o ikinadesganar iyan ni Noemi, minalataw na sinegurado niang makapagpahiling nin tunay na kabootan asin pagkamoot sa mga manugang niang si Rut asin Orpa. Tibaad naglaom sia na pag-abot nin panahon magsasamba man sinda ki Jehova arog nia. Ano man an nangyari, namotan ni Rut asin Orpa si Noemi. An marahay nindang relasyon nakatabang sa sainda kan mag-agi sinda nin trahedya. Bago pa man magkaaki si Rut asin Orpa, nagin balo na sinda.—Rut 1:5.

Nakatabang daw an dinakulaan na relihion ni Rut na maatubang nia an arog kaiyan na trahedya? Posibleng marhay na dai. An mga Moabita nagsasamba sa dakol na dios, na an pangenot dian iyo si Kemos. (Bilang 21:29) Minalataw na an relihion nin mga Moabita nagsasagibo man nin maringis asin nakakapanggirabong mga bagay na lakop kaidto, kaiba na an pag-atang nin mga aki. Seguradong nahiling ni Rut na an mga gibong ini kabaliktaran nanggad sa mga nanodan nia ki Mahalon o Noemi manongod sa mamomoton asin maheherakon na Dios nin Israel na si Jehova. An pamamahala ni Jehova mamomoton, bakong maringis! (Deuteronomio 6:5) Bilang resulta kan makamomondong pagkagadan kan saiyang agom, si Rut posibleng mas naparani pa ki Noemi asin nagdangog na marhay sa mga sinasabi kaini manongod sa makakamhan na Dios na si Jehova, sa makangangalas na gibo Nia, asin sa mamomoton saka maheherakon na pagtratar Nia sa Saiyang mga lingkod.

Kun manongod ki Noemi, gustong-gusto niang makadangog nin bareta dapit sa saiyang dagang tinuboan. Sarong aldaw nabaretaan nia, tibaad sa sarong nagbibiaheng negosyante, na natapos na an tiggutom sa Israel. Tinatabangan na ni Jehova an banwaan nia. Angay na giraray sa Betlehem an ngaran kaiyan, na nangangahulogan na “Harong nin Tinapay.” Nagdesisyon si Noemi na bumalik sa sadiri niang lugar.—Rut 1:6.

Ano an gigibohon ni Rut asin Orpa? (Rut 1:7) Nagin dayupot na sinda ki Noemi huli sa kasakitan na parareho nindang inagihan. Minalataw na naparani si Rut ki Noemi huli sa kabootan asin sa marigon na pagtubod kaini ki Jehova. An tolong balo iribang nagbaklay pa-Juda.

An estorya dapit ki Rut nagpapagirumdom sa sato na kun paanong an trahedya asin pagkagadan nin namomotan nangyayari sa mga maraot, iyo man sa marahay saka onestong mga tawo. (Parahulit 9:2, 11) Ipinapahiling man kaiyan na kun mapaatubang sa makologon na pagkagadan nin namomotan, madonong na dumolok sa iba—nangorogna sa mga nagpapaili ki Jehova, an Dios na sinamba ni Noemi—tanganing maranga asin maginhawahan kita.—Talinhaga 17:17.

An Maimbod na Pagkamoot ni Rut

Mantang padagos na nagbabaklay an tolong balo, saro pang bagay an ikinakapurisaw ni Noemi. Iniisip nia an kaibanan niang duwang hoben na babae asin an pagkamoot na ipinahiling kan mga ini sa saiya asin sa mga aki nia. Habo niang makapagabat pa sa sainda. Kun babayaan kan mga ini an saindang lugar asin maiba sa saiya, ano an magigibo nia para sa sainda sa Betlehem?

Dangan, ini an nasabi ni Noemi: ‘Lakaw kamo, asin magbalik kamo an balang saro sa harong nin saiyang ina. Maherakan logod kamo ni Jehova siring sa saindong ginibo duman sa mga gadan asin sa sakuya.’ Sinabi pa nia na naglalaom siang tatawan sinda ni Jehova nin bagong agom asin bagong buhay. ‘Dangan hinadokan nia sinda,’ an sabi sa pagkasaysay, ‘asin naghiribi sinda na nagkukururahaw.’ Bakong makangangalas na nagin dayupot na marhay si Rut asin Orpa sa maboot asin bakong makasadiring babaeng ini. Pareho sindang nag-insistir: ‘Totoo nanggad na kami mabalik na kaibahan mo sa saimong banwaan.’—Rut 1:8-10.

Pero, dai tolos nakombensir si Noemi. Marigon siang nangatanosan na mayong gayo siang magigibo para sa sainda sa Israel, huling mayo na siang agom na masustento sa saiya asin mayo na man siang mga aki na puede nindang magin agom. Sinabi nia kun gurano kapait sa saiya na dai nia sinda kayang asikasohon.—Rut 1:11-13.

Para ki Orpa, tama an sinabi ni Noemi. May pamilya sia sa Moab, ina, asin erokan na naghahalat sa saiya. Garo baga mas praktikal nanggad na magdanay sa Moab. Kaya, mamondo niang hinadokan si Noemi dangan naghale.—Rut 1:14.

Kumusta man si Rut? Totoo man sa saiya an sinabi ni Noemi. Pero, mababasa niato: ‘Alagad si Rut nagpawalat duman saiya.’ Tibaad nagpadagos sa paglakaw si Noemi alagad narisa niang nagsusunod sa saiya si Rut. Nangatanosan sia: ‘An saimong bilas na babae nagbalik na sa saiyang banwaan asin sa saiyang mga dios. Magbalik kang kasunod nia.’ (Rut 1:15) An mga tataramon ni Noemi naghahayag nin mahalagang detalye. Nagbalik si Orpa bako sanang sa banwaan nia kundi pati sa ‘saiyang mga dios.’ Kontento na siang magdanay na parasamba ni Kemos asin nin iba pang falsong mga dios. Arog daw kaiyan an saboot ni Rut?

Mantang kinakaolay ni Rut si Noemi sa mapungaw na dalan na idto, segurado sia sa namamatean nia. Namomotan nia talaga si Noemi—asin an Dios na pinaglilingkodan kaini. Kaya, nagtaram sia: ‘Dai ka makimaherak sakuya na bayaan taka, asin magsuhay ako saimo; huli ta kun saen ka pumaduman, ako maduman, asin kun saen ka mag-erok, ako maerok; an saimong banwaan magigin banwaan ko, asin an saimong Dios sakuyang Dios. Kun saen ka magadan, ako magagadan, asin duman ako ilolobong. Siring an gibohon sakuya ni Jehova, asin labi pa, ta an kagadanan sana iyo an makakasuhay sakuya saka saimo.’—Rut 1:16, 17.

Kahangahangang marhay an mga tataramon ni Rut kaya dawa mga 30 siglo na an luminihis, pamilyar pa dian an mga tawo. Ihinahayag nanggad kaiyan an sarong mahalagang marhay na karakteristiko, an maimbod na pagkamoot. Makosog asin maimbod na marhay an pagkamoot na namatean ni Rut, kaya andam siang mag-iba ki Noemi saen man ini magduman. Kagadanan sana an makakapasuhay sa sainda. An banwaan ni Noemi magigin banwaan nia, huling andam si Rut na bayaan an gabos sa Moab—dawa an mga dios nin Moab. Bakong arog ni Orpa, bilog na pusong makakapagsabi si Rut na gusto man niang magin Dios nia si Jehova, an Dios ni Noemi.b

Kaya, sinda na sanang duwa an nagpadagos sa pagbaklay sa halawig na dalan pa-Betlehem. Segun sa sarong pagtantsar, posibleng inabot nin sarong semana an pagbaklay na idto. Pero, sa panahon na idto nin grabeng kamondoan, siertong naranga sinda sa saindang pag-iibanan.

Dakol an nakakaeksperyensia nin grabeng kamondoan. Sa panahon niato ngonyan, na inaapod kan Biblia na ‘mga panahon na makahahandal,’ napapaatubang kita sa gabos na klase nin kasakitan asin kamondoan. (2 Timoteo 3:1) Kaya, an karakteristiko na nahihiling niato ki Rut orog na mahalaga ngonyan kisa kasuarin man. An maimbod na pagkamoot—an klase nin pagkamoot na nagdadanay sa pinanonongdan kaiyan asin dai basta minabaya—sarong dakulaon na tabang sa naggagrabeng kamugtakan kan kinaban ngonyan. Kaipuhan iyan nin mga mag-agom, magkakapamilya, mag-aramigo, asin magturugang sa Kristianong kongregasyon. Mantang pinapatalubo niato an klaseng iyan nin pagkamoot, inaarog niato an marahayon na halimbawa ni Rut.

Si Rut Asin Noemi sa Betlehem

Siempre, an pagsabi na igwa ka nin maimbod na pagkamoot laen man sa pagpatunay kaiyan paagi sa gibo. May oportunidad si Rut na ipahiling an saiyang maimbod na pagkamoot bako sana ki Noemi kundi pati sa Dios na pinili niang sambahon, si Jehova.

Sa katapustapusi, an duwang babae nakaabot sa Betlehem, sarong banwaan na mga 10 kilometro sa timog kan Jerusalem. Minalataw na si Noemi asin an saiyang pamilya nagin prominente sa sadit na banwaan na iyan huling pinag-erestoryahan kan mga tawo duman an pagbalik nia. Pigparahiling sia kan mga babae duman asin nagsarabi, ‘Bakong si Noemi ini?’ Minalataw na grabe an nagbago sa saiya kan sia mag-istar sa Moab; mahihiling sa lalawgon asin postura nia an epekto kan dakol na taon nin pagsakit asin kamondoan.—Rut 1:19.

Sinabi ni Noemi sa mga paryente niang babae asin sa mga dating kataraed kun gurano kapait sa saiya an nagin buhay nia. Nasabi pa ngani nia na an ngaran niang Noemi, na an boot sabihon “An Sakong Kagayagayahan,” maninigong ribayan nin Mara, na an boot sabihon “Mapait.” Makaheherak na Noemi! Arog nanggad ni Job, na mas enot na nabuhay sa saiya, inisip nia na hale sa Dios na Jehova an mga kasakitan nia.—Rut 1:20, 21; Job 2:10; 13:24-26.

Mantang mamimirmehan na an duwang babae sa Betlehem, iniisip-isip na ni Rut kun paano nia maaasikaso sa pinakamarahay na paagi an saiyang sadiri asin si Noemi. Naaraman nia na kaiba sa Ley na itinao ni Jehova sa mga lingkod nia sa Israel an mamomoton na probisyon para sa mga dukha. Kun tig-anihan, puede sindang magduman sa mga oma asin sundan an mga nag-aani tanganing mangua kan mga natada saka kan nagturubo sa pagirilid kan mga oma.c—Levitico 19:9, 10; Deuteronomio 24:19-21.

Panahon idto nin pag-ani nin sebada, na posibleng marhay na Abril sa kalendaryo ngonyan, asin nagduman si Rut sa mga oma tanganing aramon kun siisay an puedeng magtogot sa saiya na mag-arahit o manimot sa inanihan. Napaduman sia sa oma kan lalaking si Booz, sarong mayaman na kagsadiri nin daga asin paryente kan nagadan na agom ni Noemi na si Elimelec. Dawa ngani an Ley nagtao ki Rut nin deretso na mangua nin mga tada, dai nia iyan basta na sana inaprobetsaran; naghagad sia nin permiso sa hoben na namamahala kan mga paraani. Nagtogot ini, dangan tolos na nangua nin mga tada si Rut.—Rut 1:22–2:3, 7.

Imahinara si Rut na sinusundan an mga nag-aani. Mantang naggagapas sinda nin sebada, minaduko sia tanganing puroton an mga nahulog o an mga nalihisan, binubugkos an mga goygoy, asin dinadara iyan sa lugar na puede siang magginik. Haloy saka mapagal na trabaho iyan, na nagigin mas masakit pa mientras na paudto na. Pero, nagpadagos si Rut, na minapondo sana kun mapahid nin ganot asin kun mapangudto sa “harong”—na posibleng marhay na sarong payag na sirongan kan mga trabahador.

Posibleng dai nagmawot o nag-asa si Rut na may matao sa saiya nin atension—pero iyan an nangyari. Nahiling sia ni Booz asin hinapot kaini an hoben na namamahala kun siisay sia. Si Booz, na may pambihirang pagtubod, nagdolok sa mga trabahador nia—na an nagkapira tibaad aldawan na mga trabahador o mga dayo pa ngani—asin nagsabi: “Mapasaindo logod si Jehova.” Asin arog man kaiyan an sinabi ninda ki Booz. An may edad na lalaking ini na espirituwal an kaisipan nagpahiling ki Rut nin sa-amang pagmakolog.—Rut 2:4-7.

Inapod ni Booz si Rut na “aki ko,” asin sinabihan nia ini na magburobuelta sa oma nia tanganing mangua nin mga tada asin magdanay na harani sa mga trabahador niang babae tanganing dai sia trataron nin maraot nin siisay man na trabahador na lalaki. Sinegurado niang may kakanon si Rut kun oras nin pangudto. Pero, orog sa gabos, kinomendaran asin pinarigon nia an boot ni Rut. Paano?—Rut 2:8, 9, 14.

Kan hapoton ni Rut si Booz kun taano ta maboot ini sa saiya dawa ngani saro siang dayo, sinabi ni Booz na naaraman nia an manongod sa gabos na ginibo nia para sa panugangan niang si Noemi. Posibleng marhay na inomaw ni Noemi si Rut sa mga babae sa Betlehem, asin nakaabot iyan ki Booz. Naaraman man nia na si Rut nagin parasamba ni Jehova, huling sinabi nia: ‘Balosan logod ni Jehova an saimong gibo, asin an saimong bayad pakapanoon logod ni Jehova na Dios nin Israel, na puminadigdi ka sa pagpapandong sa irarom kan saiyang mga pakpak.’—Rut 2:12.

Siertong naparigon an boot ni Rut kan mga tataramon na idto! Talagang nagpaili sia sa mga pakpak nin Dios na Jehova, arog nin sarong siwo na nagpapaili sa mapagprotektar na ina. Nagpasalamat sia ki Booz sa nakakapakosog nanggad na mga tataramon kaini. Asin nagpadagos sia sa pagtrabaho sagkod na magbanggi.—Rut 2:13, 17.

An pagtubod ni Rut na may kaibang gibo sarong marahayon na halimbawa para sa sato gabos na naghihingoang atubangon an masakit na pagbuhay ngonyan. Dai nia inisip na may obligasyon an iba na tabangan sia, kaya pinahalagahan nia an gabos na itinao sa saiya. Dai nia ikinasupog an halawig asin magabat na trabaho tangani sanang maasikaso an namomotan nia, dawa ngani hamak na trabaho iyan. Mapagpasalamat niang inako asin sinunod an madonong na sadol manongod sa ligtas na pagtrabaho asin marahay na pag-iriba. Orog sa gabos, dai nia noarin man nalingawan kun kiisay sia dapat magpaili—sa mapagprotektar niang Ama, an Dios na Jehova.

Kun mapahiling kita nin maimbod na pagkamoot arog ni Rut asin aarogon an saiyang kapakumbabaan, kahigosan, asin pagkamapagpasalamat, an pagtubod niato magigin marahayon man na halimbawa para sa iba. Pero, paano itinao ni Jehova an mga pangangaipo ni Rut asin Noemi? Eestudyaran niato iyan sa sarong maabot na artikulo sa seryeng ini.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Kahon sa pahina 26]

Sarong Sadit na Obra Maestra

An libro nin Rut ilinaladawan na sarong sadit alagad mahalagang marhay na obra maestra. Totoo, an impormasyon na yaon sa librong iyan bakong arog kadakol kan sa libro nin Hokom, na sinundan kaiyan asin nakakatabang sa sato na maaraman kun kasuarin nangyari an mga sinambit sa Rut. (Rut 1:1) Minalataw na si propeta Samuel an nagsurat kan duwang librong iyan. Pero, mantang binabasa mo an Biblia, tibaad maoyon ka na magayonon an namumugtakan kan libro nin Rut sa canon kan Biblia. Pagkatapos mabasa an dapit sa mga ralaban asin pagsalakay na nakarekord sa libro nin Hokom, ipapagirumdom sa sato kan suminunod na sadit na librong ini na dai noarin man nalilingawan ni Jehova an matoninong na mga tawo na naghihingoang atubangon an mga problema sa aroaldaw. An simpleng estoryang ini nagtatao nin mapuersang mga leksion manongod sa pagkamoot, pagkagadan nin mahal sa buhay, pagtubod, asin kaimbodan na kapakipakinabang sa sato gabos.

[Ritrato sa pahina 24]

Duminayupot si Rut ki Noemi sa panahon nin grabeng kamondoan asin kasakitan

[Ritrato sa mga pahina 24, 25]

‘An saimong banwaan magigin banwaan ko, asin an saimong Dios sakuyang Dios’

[Ritrato sa pahina 27]

Andam si Rut na gibohon an magabat asin hamak na trabaho tanganing maasikaso an saiyang sadiri asin si Noemi