Si Miguel na Dakulang Prinsipe Tuminindog

“Asin sa panahon na iyan si Miguel matindog, an dakulang prinsipe na nagtitindog para sa mga aki kan saimong banwaan.”—DANIEL 12:1.

1. Anong maabot na dalagan nin mga pangyayari sa kinaban an ihinula sa Biblia, asin anong hapot an minalataw manongod sa banwaan nin Dios huli kaini?

SI Jehova nagtao nin makatanosan na patanid: Noarin man dai magkakaigwa nin katoninongan sa daga sagkod na nagpapadagos an pagriribal kan hade sa amihanan asin hade sa timog. An duwang kapangyarihan na ini perming magkakatumang an interes. Dugang pa, sa katapusan kan saindang pag-iiwal, an hade sa amihanan isasapeligro an espirituwal na daga kan banwaan nin Dios bago sia ‘paduman sagkod sa saiyang katapusan.’ (Daniel 11:44, 45) Makaliligtas daw sa pagsalakay an banwaan nin Dios? Asin ano an mangyayari sa hade sa timog kun an saiyang dakulang karibal matapos na?

2, 3. (a) Anong hula an manonompongan niato sa libro ni Ezequiel na nakatatabang sato na masabotan an hula manongod sa hade sa amihanan asin hade sa timog? (b) Sono sa hula ni Ezequiel, ano an magigin resulta kan dakulang ultimong pagsalakay sa banwaan nin Dios?

² An sarong hula kan kontemporanyo ni Daniel na si Ezequiel nakatatabang sato na masimbag an mga hapot na ini. Si Ezequiel pinasabngan man na magtaram manongod sa “huring kabtang kan mga aldaw,” asin sia nagpatanid manongod sa nagdadangadang na pagsalakay ni ‘Gog nin Magog’ tumang sa daga kan banwaan nin Dios. (Ezequiel 38:2, 14-16; Daniel 10:14) Sa hulang iyan, ipinagladawan ni Gog si Satanas, asin an saiyang mga hukbo nagladawan sa gabos na daganon na ahente ni Satanas na magibo nin ultimo, desesperadong pagprobar na paraon an banwaan nin Dios. Mantang an pagsalakay na ini, kapareho kan sa hade sa amihanan, mangyayari sa huring kabtang kan mga aldaw, rasonableng isipon na an ‘pagtogdok [kan hade sa amihanan] kan saiyang garo palasyong mga tolda sa pag-oltanan kan dakulang dagat asin kan banal na bukid nin Kagayonan’ bilang pagsuportar sa pagsalakay ni Gog. (Daniel 11:40, 45) Magigin mapanggana daw an pagsalakay?

³ Si Ezequiel naghula: “‘Mangyayari sa aldaw na iyan, sa aldaw na si Gog lumaog na sa daga nin Israel,’ an sabi kan Soberanong Kagurangnan na Jehova, ‘na an sakong kabangisan masakat sa sakong dongo. Asin maghohokom ako sa saiya, na dara an peste asin dugo; asin an makosogon na oran asin mga gapong graniso, kalayo asin asupre paooranon ko sa saiya asin sa saiyang mga kairiba patin sa dakol na banwaan na kaibanan nia.’” (Ezequiel 38:18, 22) Dai, an pagsalakay dai magigin mapanggana. An tunay na mga Kristiano ililigtas, asin an grupo ni Gog lalaglagon.—Ezequiel 39:11.

4. An hade daw sa timog makaliligtas sa katapusan kan hade sa amihanan? Ano pang ibang hula an nagsusuportar sa simbag na ini?

⁴ Malinaw kun siring na an panahon kan katapusan kan hade sa amihanan iyo an panahon kan katapusan para ki Gog asin sa gabos niang kairiba, kabale na an hade sa timog. Ini kaoyon kan iba pang hula sa libro ni Daniel. Halimbawa, mababasa niato na pakapatindoga kan Kahadean nin Dios, iyan “maronot asin matapos kan gabos na ining kahadean [kaiba pareho an hade sa amihanan asin hade sa timog], asin iyan magdadanay sagkod lamang.” (Daniel 2:44) Siring man, sa bisyon ni Daniel manongod sa lalaking karnero asin lalaking kanding, an Anglo-Amerikanong politikal na kapangyarihan irinirepresentar nin sarong sadit na sungay. An sadit na sungay na ini, “sa huring kabtang kan saindang kahadean,” lalaglagon nin sarong ahensia na mas makapangyarihan sa tawo, bakong kan hade sa amihanan: “Bakong paagi sa kamot [nin tawo] na sia mababari.”—Daniel 7:24-27; 8:3-10, 20-25.

Si Miguel na Dakulang Prinsipe

5. Siisay an magigin Pangenot na Ahente ni Jehova para sa pagliligtas sa Saiyang banwaan, asin taano ta angay ini?

⁵ Sumunod isinabi kan anghel an Ahente na gagamiton ni Jehova sa pagtapos sa gabos na kapangyarihan na ini. Sia nagsasabi: “Asin sa panahon na iyan si Miguel matindog, an dakulang prinsipe na nagtitindog para sa mga aki kan saimong banwaan. Asin mangyayari an panahon nin kasakitan na dai pa nangyari poon na magkaigwa nin nasyon sagkod sa panahon na iyan. Asin sa panahon na iyan an saimong banwaan maliligtas, an lambang saro na nasusurat sa libro.” (Daniel 12:1) Sa kapinonan kan hula kan anghel, si Miguel sinasabing nakikilaban para sa Israel tumang sa mga prinsipe nin Persia asin Grecia. (Daniel 10:20, 21) Ngonyan, sa paghinanapos kan hula, an Miguel man sanang ini “nagtitindog” para sa banwaan ni Daniel. Siisay an parasorog na ini sa banwaan nin Dios?

6, 7. (a) Sono sa nagkapirang iskolar nin Kakristianohan, siisay si Miguel? (b) Anong ebidensia sa Biblia an minatabang sato na mamidbid nin tama si Miguel?

⁶ Kaidtong kapinonan kan mga taon 1800, an iskolar sa Biblia na si Joseph Benson nagsabi na an paglaladawan ki Miguel na yaon sa Biblia “maliwanag na nagtotokdo sa Mesiyas.” An Luteranong si E. W. Hengstenberg nag-oyon na “si Miguel daing iba kundi si Cristo.” Siring man, an teologong si J. P. Lange, sa pagkomento sa Kapahayagan 12:7, nagsurat: “Sinasabot niato na si Miguel, . . . iyo an, sa kapinonan, Cristo sa pagkaguerrero tumang ki Satanas.” Sinusuportaran daw kan Biblia an pagkamidbid na ini? Iyo.a

⁷ Halimbawa, sono sa anghel, si Miguel “matindog.” Sa hula kan anghel, an “pagtindog” (sa Hebreo, ‛a·madhʹ) puwedeng mangahulogan nin “pagtao nin tabang.” (Daniel 11:1) Iyan puwede man na magtao kan laen-laen na ideya na “manggana,” “magrebelde,” “magtumang,” o “lumaban.” (Daniel 11:6, 11, 14, 15, 16a, 17, 25) Alagad sa parate, iyan nanonongod sa paghiro nin sarong hade, magsalang sa pagkapot kan saiyang makahadeng kapangyarihan o sa mapangganang paghiro sa saiyang katongdan bilang hade. (Daniel 11:2-4, 7, 16b, 20, 21, 25) Ini an kahulogan na tamang-tama sa mga tataramon kan anghel sa Daniel 12:1. Asin iyan nagsusuportar nanggad sa bagay na si Miguel iyo si Jesu-Cristo, ta si Jesus an piniling Hade ni Jehova, na isinugong laglagon an gabos na nasyon sa Armagedon. (Kapahayagan 11:15; 16:14-16; 19:11-16) Iyan kaoyon man kan ibang hula na nagtotokdo sa panahon na an Kahadean nin Dios, na sakop ni Jesu-Cristo, mahiro tumang sa mga nasyon kan kinaban na ini.—Daniel 2:44; 7:13, 14, 26, 27.

8, 9. (a) Siisay an ‘banwaan ni Daniel’ sa orihinal, asin siisay na sinda ngonyan? (b) Paano an dakulang interes ni Miguel sa ‘banwaan ni Daniel’ ipinaheling sa bilog na panahon na nag-agi?

⁸ Si Miguel haloy nang iinaasosyar sa ‘banwaan ni Daniel,’ an mga Israelitas. Sia kaiba ninda sa kapatagan, asin tinabangan nia sinda tumang sa espiritung “mga prinsipe” nin suanoy na mga imperyo. (Daniel 10:13, 21; Exodo 23:20, 21; Judas 9) Asin sia namundag sa daga bilang an tawong si Jesus tanganing magin an haloy nang hinahalat na Mesiyas, an “banhi” na ipinanuga sa apoon ni Daniel na si Abraham. (Genesis 22:16-18; Galacia 3:16; Gibo 2:36) Makamomondo, an Israel sa laman sa kabilogan nagsikwal ki Jesus; kaya, isinikwal sinda ni Jehova bilang saiyang espesyal na nasyon. (Mateo 21:43; Juan 1:11) Nagdesisyon sia na ibugtak an saiyang ngaran sa sarong bagong nasyon, sa espirituwal na “Israel nin Dios,” na kompuwesto pareho nin mga Judio sa laman asin bakong Judio na nagtubod ki Jesus.—Galacia 6:16; Gibo 15:14; 1 Pedro 2:9, 10.

⁹ An bagong nasyon na ini, an linahidan na Kristianong kongregasyon, nagpoon an buhay kan 33 C.E., asin poon kaidto iyan nagserbing an Israel nin Dios. Poon kaidto ini na an ‘banwaan ni Daniel.’ (Roma 2:28, 29) Bago sia buhayon liwat sa langit kan 33 C.E., ipinanuga ni Jesus an padagos na pagtabang sa ‘banwaan ni Daniel’ kan sabihan nia an magigin mga miembro kan bagong Israel na iyan: “Uya! ako danay na nasa saindo sagkod sa pagtatapos kan palakaw nin mga bagay.”—Mateo 28:20; Efeso 5:23, 25-27.

“Nagtitindog” Para sa Banwaan ni Daniel

10. Sono sa mga tataramon kan anghel ki Daniel, paano si Miguel mahiro nin desidido, asin anong mga hapot an pinalalataw kaini?

¹⁰ Alagad ngonyan sinabi kan anghel na si Miguel mahiro sa sarong partikular na paagi. Duwang beses na ginamit an terminong ‘tindog,’ sia nagsasabi: “Asin sa panahon na iyan si Miguel matindog, an dakulang prinsipe na nagtitindog para sa mga aki kan saimong banwaan.” (Daniel 12:1) Ano an boot sabihon kaiyan na si Jesus “matindog”? Asin paano sia “matindog” kun sia dati nang ‘nagtitindog para sa banwaan [ni Daniel]’? Bago niato simbagon an mga hapot na ini, helingon an pirang impormasyon sa likod kaiyan.

11. Sa anong paagi na tamang sabihon na si Jesus “nagtitindog” na poon kan 1914?

¹¹ Pagkabuhay nia liwat kan 33 C.E., sinabihan ni Jesus an saiyang mga parasunod: “An gabos na kapangyarihan sa langit asin sa daga itinao na sa sako.” (Mateo 28:18) Haloy nang kinakapotan ni Jesus an siring na kapangyarihan sa saiyang linahidan na mga lingkod sa daga. (Colosas 1:13) Minsan siring, dai pa minaabot an panahon na si Jesus magkapot nin kapangyarihan bilang Hade sa Kahadean nin Dios. Imbes, pagkasakat nia sia ‘nagtukaw sa too nin Dios sa langit’ sagkod na umabot an panahon para sa pagpatindog sa Kahadean na iyan. (Salmo 110:1, 2; Gibo 2:34, 35) An panahon na iyan nag-abot kan 1914, an “panahon na talaan.” (Daniel 11:29) Kan taon na idto, si Jesus pinatukaw sa trono bilang an nagsasakop na Hade sa Kahadean nin Dios asin tolos-tolos, bilang si Miguel na arkanghel, ihinolog nia si Satanas hale sa langit. (Kapahayagan 11:15; 12:5-9) Kaya poon kan 1914 si Jesus “nagtitindog” na bilang Hade.—Salmo 2:6.

12, 13. Anong pambihirang mga bendisyon an nakamtan kan banwaan nin Dios sa mga taon poon kan 1914, na nagpapaheling na si Jesus ‘nagtitindog para sa banwaan ni Daniel’?

¹² An ‘pagtindog’ ni Jesus nagin dakulang bendisyon sa ‘mga aki kan banwaan ni Daniel.’ An pagkapot nia nin kapangyarihan sa paghade asin pagholog ki Satanas digdi sa daga nakalinig sa saindang langitnon na erokan sa ngapit. (Juan 14:2, 3) Poon kaidto, an mga nagadan nang maimbod puwedeng buhayon liwat pasiring sa saindang langitnon na mana. (1 Tesalonica 4:16, 17) An natatada sa sainda na nasa daga pa nagtios nin dakulang paglamag sa panahon kan enot na guerra mundial, na haros nakapapondo sa saindang paghuhulit. Alagad kan 1919 pinakosog giraray sinda asin ilinuwas sa kinaban bilang sarong bagong nasyon.—Isaias 66:7, 8; Kapahayagan 9:14; 11:11, 12.

¹³ Pakatapos kaiyan, inotob ni Jesus an saiyang panuga na ‘haleon sa saiyang kahadean an gabos na bagay na nagpapasingkog asin an mga tawo na naggigibo nin katampalasanan.’ (Mateo 13:41) Sa paaging ini, napagdanay nia an malinig na kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano na ‘nakamidbid sa saindang Dios, nagdanay, asin nagin mapanggana.’ Ihinulit ninda an maogmang bareta kan Kahadean sa bilog na daga, sa siring ‘nagtatao nin pakasabot sa dakol.’ (Daniel 11:32, 33; Mateo 24:14) Poon kan 1935 iiniba ni Jehova sa kongregasyon na ini an nagdadakol na “ibang karnero,” na igwa nin daganon na paglaom asin maimbod na nakikabtang sa gibong paghuhulit kan maogmang bareta kan Kahadean nin Dios.—Juan 10:16; Kapahayagan 7:9, 14, 15.

14. Ano an nagin resulta kan ‘pagtindog [ni Jesus] para sa banwaan ni Daniel’ sa bilog na huring mga aldaw?

¹⁴ An mismong pag-eksister kan grupong ini nin mga Kristiano ngonyan pambihira. Sa sarong kinaban na baranga sa politika, napagdanay ninda an estriktong neutralidad bilang mga sakop kan Kahadean nin Dios. (Juan 17:14) Bilang resulta, sinda nagtios nin paglamag sa kamot kan duwang hade. An falsong relihiyon nagpakana man asin nagplano na ipapara sinda. Imbes na iyan an mangyari, sinda nagin maoswag asin ngonyan yaon na sa labing 200 na kadagaan asin may kabilangan na labing tolong milyon na mga maimbod. Sinda nagkakamit nin espirituwal na paraiso sa irarom kan paghade ni Cristo na laen nanggad sa kadikloman asin kadaihan nin paglaom kan kinaban na ini. (Isaias 65:13, 14) Kaya, si Jesus ‘nagtitindog para sa mga aki kan banwaan [ni Daniel]’ sa bilog na huring mga aldaw na ini.—Daniel 12:1.

Si Miguel ‘Nagtindog’

15. Sa anong paagi na si Jesus ‘nagtindog,’ asin kasuarin ini nangyari?

¹⁵ Kaya paano na si Jesus, na dati nang “nagtitindog,” “matindog” sa panahon na iyan? (Daniel 12:1) Sa paagi na an saiyang paghade garo baga malaog sa bagong kabtang. Panahon na para sia humiro sa pambihirang paagi sa pagliligtas sa ‘banwaan ni Daniel’ sa pagkapara sa kamot kan mga gobyerno nin tawo. (Ezequiel 38:18, 19) An “panahon” na sinasabi digdi malinaw na “an panahon kan katapusan” kan hade sa amihanan asin hade sa timog, kun umaon kan hade sa amihanan an espirituwal na daga kan banwaan nin Dios. (Daniel 11:40-45) Bago kan panahon na ini, an paghade ni Jesus minimidbid sana kan saiyang maimbod na mga sakop sa daga. (Salmo 2:2, 3) Pero ngonyan panahon na para sa “kapahayagan kan Kagurangnan na Jesus,” na an gabos mapipiritan na midbidon an saiyang paghade. (2 Tesalonica 1:7, 8) Kalabot digdi an paglaglag sa gabos na nagtutumang na mga puwersa, na susundan kan Sangribong Taon na Paghade ni Jesus asin kan saiyang kairibang hade, sa panahon na an Kahadean iyo na sana an solamenteng gobyerno sa katawohan.—Kapahayagan 19:19-21; 20:4.

16. Ano an resulta kan ‘pagtindog’ ni Jesus para sa maraot na mga nasyon?

¹⁶ Kaoyon digdi, sinasabi kan anghel na kun tumindog na si Miguel, “mangyayari an panahon nin kasakitan na dai pa nangyari poon na magkaigwa nin nasyon sagkod sa panahon na iyan.” (Daniel 12:1; ikomparar an Mateo 24:21.) Iyan magigin panahon nin paglaglag sa mga maraot asin pagliligtas para sa mga maimbod. (Talinhaga 2:21, 22) Hinanyoga an grabe an takot na reaksion nin daing pagtubod na katawohan sa panahon na iyan: “Rumpagi kami nindo asin tagoa kami nindo sa lalauogon kan Saro na nagtutukaw sa trono asin sa kaanggotan kan Kordero, huli ta an dakulang aldaw kan saindang kaanggotan nagdatong na, asin siisay an makatatagal?’”—Kapahayagan 6:16, 17.

17. Ano na an mangyayari sa mga hukbo sa daga ni Satanas, kaiba an hade sa amihanan asin hade sa timog?

¹⁷ An resulta kan “panahon nin kasakitan” na ini sa daganon na mga hukbo ni Satanas ilinaladawan sa hula ni Ezequiel tumang ki Gog nin Magog: “Sa ibabaw kan kabukidan nin Israel ika mapupukan, ika asin an gabos mong kaburonyogan patin an mga banwaan na kairiba mo.” (Ezequiel 39:4) Si Jeremias, sa pagtaram manongod sa iyo man sanang panahon nin kasakitan, nagsabi: “An pangagaradanon ni Jehova sa aldaw na iyan paghale sa sarong poro kan daga sagkod sa ibong na poro kan daga.” (Jeremias 25:33) Iyan magigin nanggad panahon nin kasakitan. Tatapuson ni Jesus an halawig na kasaysayan nin pagraralaban nin tawo kun sia ‘tumindog’ sa paghale sa mga kapangyarihan nin tawo na kaggibo kaiyan.—Salmo 46:9; 1 Corinto 15:25.

Mga Makaliligtas sa “Panahon nin Kasakitan”

18. (a) Ano an maeeksperyensiahan nin tunay na mga parasamba kun si Miguel ‘tumindog’ na? (b) Ano an boot sabihon kan pagigin “nasusurat sa libro”?

¹⁸ Minsan ngani mamamatean kan banwaan nin Dios an mga epekto kan kaanggotan kan kaiwal, ini sa pangenot magigin “panahon nin kasakitan” para sa mga maraot. (Salmo 37:20) Sinabihan kan anghel si Daniel: “Asin sa panahon na iyan an saimong banwaan maliligtas, an lambang saro na nasusurat sa libro.” (Daniel 12:1) An dakol sa ‘mga aki kan banwaan ni Daniel’ nagadan na asin nag-ako na kan saindang langitnon na balos sa panahon na ini. An mga ini siertong makiiiba ki Miguel sa dakulang militar na kapangganahan na ini. (Kapahayagan 2:26, 27; Salmo 2:8, 9) An natatada pa sa daga dai makikakabtang sa pakikilaban; pero sinda magdadanay sa integridad, kaya sinda magigin mga nakaligtas. (Kapahayagan 17:14; 19:7, 8) Makaliligtas man an saindang kairiba, an “dakulang kadaklan.” (Kapahayagan 7:9, 14) Kaya an linahidan na natatada asin an mga “ibang karnero” pareho mapatutunayan na “nasusurat sa libro,” an boot sabihon, an saindang ngaran mamumugtak sa rekord bilang nakalinyang umako kan balaog na daing sagkod na buhay, magsalang sa langit o sa daga.—Juan 10:16; Exodo 32:32, 33; Malaquias 3:16; Kapahayagan 3:5.

19. (a) Paano an ‘pagtindog’ ni Miguel magtatao nin katoninongan sa daga? (b) Ano pang hapot an kaipuhan na simbagon?

¹⁹ Sinda magkakapribilehiyong maheling an pag-establisar nin tunay na katoninongan sa bilog na daga. Maheheling ninda an kaotoban kan panuga ni Jehova: “Huli ta an mga maraot gagadanon, alagad idtong mga naglalaom ki Jehova iyo an magmamana kan daga.” (Salmo 37:9) Huling an Kahadean nin Dios iyo na sana an gobyerno sa daga, an lambang tawong nabubuhay lingkod na ni Jehova. (Isaias 11:9) Kaya, sa “panahon kan katapusan” kan duwang hade, si Miguel “matindog” tanganing magtao nin katoninongan sa katawohan. Mayo nin pagtambak nin armas kan pinakamakapangyarihan na mga nasyon o iba pang maniobra an makapapopondo sa pangyayaring ini. Pero iyan daw nangangahulogan na kita kaipuhan na maghalat sagkod sa panahon na iyan tanganing magkamit nin katoninongan? Dai, igwa nin katoninongan na puwedeng kamtan nin mga Kristiano dawa ngonyan—sa katunayan, mas marahay na klaseng katoninongan kisa pagkawara sana nin guerra. Ano an katoninongan na ini? An hula kan anghel ki Daniel nagpadagos na ipaliwanag ini.

[Mga Nota sa Ibaba]

Nagigirumdoman daw Nindo?

◻ Siisay si Miguel na Dakulang Prinsipe?

◻ Siisay an banwaan ni Daniel ngonyan?

◻ Paano na si Miguel nagtitindog na ngonyan para sa banwaan ni Daniel?

◻ Paano si Miguel madali nang tumindog sa pambihirang paagi?

◻ Siisay an makaliligtas sa panahon kan pagtindog ni Miguel?

[Retrato para sa pahina 14]

An ultimong desesperadong pagprobar na paraon an banwaan nin Dios masusudya—alagad paano?

[Retrato para sa pahina 16]

An kaligtasan maabot sa banwaan nin Dios kun si Miguel ‘tumindog’ na sa pagtapos sa pagriribal kan duwang hade