Yobo
1 Kwali umuntu umo mu calo ca Usi+ ishina lyakwe ni Yobo;+ uyu muntu aali uwa kaele+ kabili umulungami,+ aletiina Lesa+ kabili aletaluka ku fyabipa.+ 2 Kabili akwete abana baume cinelubali (7), na bana banakashi batatu.+ 3 Ne fitekwa+ fyakwe fyali, impaanga amakana cinelubali (7,000) ne ngamila amakana yatatu (3,000) ne ng’ombe ishilume shibili shibili isha milimo imyanda isano (500) ne mpunda ishikota imyanda isano, na babomfi abengi nga nshi; awe uyu muntu ali mukankaala ukucila abena Kabanga bonse.+
4 Kabili abana bakwe abaume baleya no kupanga umutebeto+ cila muntu mu ng’anda yakwe pa bushiku bwakwe; kabili baletuma aba kuyaita bankashi yabo batatu ukwisa ku kulya no kunwa na bo. 5 Nomba ilyo inshiku sha mutebeto shalepwa, Yobo aletuma amashiwi pa kuti abana bakwe baisangulule;+ kabili alecelela ulucelo no kutuula amalambo ya koca+ ukulingana ne mpendwa yabo yonse; pantu Yobo atile, “napamo abana bandi nababembuka no kutuka+ Lesa mu mitima yabo.”+ E fyo Yobo alecita lyonse.+
6 Awe ubushiku bumo ilyo abana baume ba kwa Lesa wa cine+ baishile ku kwiminina pa ntanshi ya kwa Yehova,+ Satana+ na o aishileiminina pa kati kabo.+
7 E lyo Yehova aipwishe Satana ati: “Wafuma kwi?” Satana ayaswike Yehova no kutila: “Nafuma mu kusabanta pe sonde+ no kwendaukapo.”+ 8 Kabili Yehova atile kuli Satana: “Bushe naubika umutima obe pa mubomfi wandi Yobo, no kumona ukuti tapaba uwaba nga ena pe sonde,+ umuntu uwa kaele+ kabili umulungami,+ uutiina Lesa+ kabili uutaluka ku fyabipa?”+ 9 E lyo Satana ayaswike Yehova no kutila: “Bushe Yobo atiinina Lesa apa fye?+ 10 Bushe tamwamucingilila+ no kucingilila ing’anda yakwe na fyonse ifyo akwata? Mwalipaala+ ne milimo ya minwe yakwe, ne fitekwa fyakwe fyalisanda pe sonde ponse. 11 Nomba, shi tambikeni ukuboko kwenu, mukumye na pa fyo akwata fyonse, mumone nga takamutuke pa menso yenu.”+ 12 E lyo Yehova atile kuli Satana: “Mona! Fyonse ifyo akwata fili mu minwe yobe. Lelo pali ena witambikapo ukuboko kobe!” Awe Satana afumine ku cinso ca kwa Yehova.+
13 Nomba ubushiku bumo ilyo abana bakwe abaume na bana bakwe abanakashi balelya no kunwa umwangashi mu ng’anda ya kwa munyinabo umukalamba,+ 14 kwaishile inkombe+ kuli Yobo, no kutila: “Ing’ombe shaciba shilelima+ ne mpunda ishikota shaciba shilelya umulemfwe lubali 15 e lyo abena Sebea+ bacisatusansa no kushisenda, kabili bepeye ababomfi ku lupanga; kabili ine nine nacipusuka fye neka, e ico naisa ku kumweba.”+
16 Ilyo uyu acili alesosa umbi na o aliishile no kutila: “Umulilo wa kwa Lesa wacipona mu muulu+ no koca impaanga shonse fye pamo na babomfi; kabili ine nine nacipusuka fye neka, e ico naisa ku kumweba.”
17 Ilyo uyu acili alesosa umbi na o aliishile no kutila: “Abena Kaldi+ bacicita impuka shitatu, baciwa pa ngamila no kushisenda, kabili bepeye ababomfi benu ku lupanga; kabili ine nine nacipusuka fye neka, e ico naisa ku kumweba.”
18 Ilyo uyu acili alesosa umbi na o aliishile no kutila: “Abana benu abaume na bana benu abanakashi baciba balelya no kunwa umwangashi+ mu ng’anda ya kwa munyinabo umukalamba. 19 Kabili, moneni! kwacisa umwela+ ukalamba uwacifumina ku matololo, wacipuma pa makoona yane aya ng’anda, na yo e pakuwila abaice kabili e fyo bafwile. Kabili ine nine nacipusukako fye neka, e ico naisa ku kumweba.”
20 Awe Yobo aliimine, alepwile+ ne ca kufwala cakwe icabula amaboko no kubeya umushishi,+ e lyo awile pa nshi+ no kulambalala+ 21 kabili atile:
“Nafumine ubwamba mwi fumo lya kwa mayo,+
Kabili nkabwelelamo ubwamba.+
Yehova alimpeele,+ kabili Yehova ampokolola.+
Libe ilyapaalwa ishina lya kwa Yehova.”+
22 Muli ifi fyonse Yobo tabembwike nangu ukusaalula Lesa.+
2 Kabili bushiku bumo ilyo abana baume ba kwa Lesa wa cine baishile ku kwiminina pa ntanshi ya kwa Yehova, Satana na o aishileiminina pa kati kabo pa ntanshi ya kwa Yehova.+
2 E lyo Yehova aipwishe Satana, ati: “Wafuma kwi?” Satana ayaswike Yehova no kutila: “Nafuma mu kusabanta pe sonde no kwendaukapo.”+ 3 Kabili Yehova atile kuli Satana: “Bushe naubika umutima obe pa mubomfi wandi Yobo,+ no kumona ukuti tapaba uwaba nga ena pe sonde, umuntu uwa kaele kabili umulungami,+ uutiina Lesa+ kabili uutaluka ku fyabipa?+ Kabili acili uwa kaele,+ nelyo ca kuti ulentunka+ ukuti imonaule apabula umulandu.”+ 4 Lelo Satana+ ayaswike Yehova no kutila: “Inkanda pa nkanda, kabili conse ico umuntu akwata kuti apeelela pa mweo wakwe.+ 5 Nomba, shi tambikeni ukuboko kwenu, mukumyeko na kwi fupa lyakwe na ku munofu wakwe kabili mumone nga takamutuke pa menso yenu.”+
6 E lyo Yehova atile kuli Satana: “Mona ali mu minwe yobe! Nomba ukumwipaya kwena wimwipaya!” 7 Awe Satana afumine ku cinso ca kwa Yehova+ kabili ailelwalika Yobo ifipute+ ifyabipisha ukutampila ku nyantilo ya lukasa lwakwe no kufika pa kati ka mutwe. 8 Na o asukile abuula ici-inga e ko alaipalawila; kabili aleikala mu mito.+
9 E lyo umukashi amwebele ati: “Bushe mucili namwikatisha bukaele bwenu?+ Tukeni Lesa pa kuti mufwe!” 10 Na o atile: “Ulelanda ngo mwanakashi icipuba.+ Bushe tufwile ukusumina fye ifisuma ifilefuma kuli Lesa wa cine no kukaana ifibi?”+ Muli ifi fyonse Yobo tabembwike ku milomo yakwe.+
11 Awe abanankwe ba kwa Yobo batatu balyumfwile ubucushi bonse ubwamuponene, kabili baliishile, cila muntu afumine ku mwakwe, Elifasi umwina Temani+ na Bildadi umwina Shuhi,+ na Sofari umwina Naamati.+ Awe bakumanine apo bapangene+ ukukumanina ku kwisamulilila ubulanda no kumusansamusha.+ 12 Ilyo bainwine amenso yabo kutali kutali bafililwe ukumwishiba. E lyo batampile ukubilikisha no kulila kabili cila muntu alepwile+ ica kufwala cakwe icabula amaboko no kukuba ulukungu mu muulu e lyo luleponena pa mutwe wakwe.+ 13 Kabili baikele+ nankwe pa nshi inshiku cinelubali (7) akasuba no bushiku, kabili takwali nangu umo uwalemusosha, pantu bamwene ukuti alekalipwa+ nga nshi.
3 Pa numa ya ifi Yobo asukile alanda no kutiipwila ubushiku afyelwemo.+ 2 E lyo Yobo atile:
3 “Lekeni kalobe akasuba nafyelwemo,+
No bushiku ubo umuntu asoselemo ati, ‘Umwaume naimitwa!’
5 Lekeni imfifi ne cinshingwa cafiita fititi fikafimbe.
Ikumbi lya mfula liikalepo.
Ifikupikila akasuba fikalulunkanye.+
6 Ubushiku bulya—lekeni imfifi ibwikate;+
Bwisansamukila pamo ne nshiku shimbi isha mu mwaka;
Mu mpendwa ya myeshi bwi-ingilamo.
9 Lekeni shifiite intanda sha ku macaca isha ubo bushiku;
Lekeni bulolele ulubuuto lelo te lwa kumoneka;
Kabili bwimona ukucelebuka kwa macaca.
11 Nga cinshi ico nshafwilile fye pa kufuma mwi fumo?+
Cinshi nshafumiine fye mu nda no kufwa apo pene?
13 Pantu ino nshita nga nalisendama no kuba tondolo;+
Nga nalilaala utulo; nga ndetuusha+
14 Pamo ne shamfumu na bakabilo ba pano isonde,+
Abaikuulile ifintu ifyasanguka ifibolya,+
15 Nelyo pamo na bacilolo abali na golde,
Abaiswishe silfere mu mayanda yabo;
16 Nelyo kanshi ifumo mayo anjimitemo nga lyaonaike fye,+
Ngo tunya utushamona lubuuto.+
21 Cinshi cabela ukuti abafwaya imfwa, tabaisanga?+
Nangu baimba shani mu mushili ukufwaya imfwa ukucila ifyo bemba ku kufwaya ifyuma ifyashikama, tabaisanga.
22 Balasansamuka nga nshi,
Balasekelela nga basanga apa kushiikwa.
23 Cinshi ico Lesa apeelela ulubuuto ku muntu, uo inshila yakwe ishimoneka,+
Kabili uo abikila ifipindami?+
24 Pantu njisha icefu ilyo nshilalya ifya kulya,+
Kabili ukuteta kwandi kumfwika nga menshi ayalepongoloka;+
26 Nshaikala ku matwi tondolo, nangu ukuba umutelelwe,
Kabili nshituusha, lelo amacushi yena yalesa.”
4 E lyo Elifasi+ umwina Temani ayaswike no kutila:
2 “Bushe umuntu nga afwaya ukusosa kuli iwe, kuti watendwa?
Lelo kwena nani ushingalanda pa ca musango yu?
5 Nomba ilyo cakufikila, iwe wafilwa ukushipikisha;
Ilyo cakukumya, wasakamana.
6 Bushe akatiina kobe kuli Lesa te pafuma ukucetekela kobe?
Bushe ico wabela ne subilo te ico uimona kwati uli wa kaele+ sana?
9 Ku mupu wa kwa Lesa balafwa,
Na ku mwela wa bukali bwakwe bafika ku mpela.
10 Inkalamo kuti yabuluma, no musepela wa nkalamo kuti walila,
Lelo ameno ya misepela ya nkalamo yalakontoka.
11 Inkalamo ilafwa nga tapali ifya kulya,
Na bana ba nkalamo balasalangana.
12 Awe kuli ine kwaishile amashiwi mu bumfisolo,
No kutwi kwandi kwaumfwile ishiwi lya mu kantepentepe,+
13 Mu fimonwa fya bushiku ifya kutiinya,
Lilya abantu bapona mu tulo utwine twine.
14 Umwenso walinjikete, ica kuti nalatutuma,
Na mu mafupa yandi yonse mwali fye umwenso.
15 Awe umupashi wapitile pa cinso candi;
Ubupipi bwa mubili wandi bwalyendele.
16 Waliminine,
Lelo ine nalifililwe ukwishiba imimonekele ya uko;
Pa ntanshi ya menso yandi palemoneka cimo ifi;
Awe kwaishiletalala na tondolo, e lyo nomba naumfwile ishiwi lileti:
17 ‘Bushe umuntu umwina kufwa kuti aba umulungami ukucila Lesa?
Nelyo bushe umuntu kuti aba uwasanguluka ukucila Uwamupangile?’
18 Mona! Tacetekela ababomfi bakwe,
Na muli bamalaika bakwe alasangamo ifilubo.
19 Pali bufi abaikala mu mayanda ye loba,
Ayo mu mushili e mwaba umufula wa yako!+
Alabashonaula bwangu ukucila icipelebesha ca bushiku.
20 Ukutula ulucelo ukufika icungulo balatobaulwa;
Baloba umuyayaya ukwabula no wa kubikako umutima.
21 Bushe umwando wabo uwe tenti tawanukuka?
Balafwa pa kubulisha amano.
5 “Ala ita! Bushe kuli uwa kukwasuka?
Kabili ni kuli ani pa ba mushilo uko wingaalukila?
2 Pantu umuwelewele ukukalifiwa kukamwipaya,
No ubelelekwa bwangu umufimbila ukamwipaya.
3 Ine nalimona uko umuwelewele aleikala bwino,+
Lelo mu kupumikisha natampile ukutiipwila ubwikalo bwakwe.
5 Ico alobolola, uwa nsala alya;
Ne fili ku fya kukobekako inama umuntu alafikobololako,
Kabili iciteyo cilacibaula ifya maliila fyabo fyonse.
6 Pantu icabipa tacifuma mu lukungu,
Na mu mushili tamufuma amafya.
7 Pantu umuntu afyalilwa ukucula,
Filya insase shima ukuya mu muulu.
8 Awe mba nine kuti nalomba kuli Lesa,
Kabili kuli Lesa e ko ningatuula umulandu wandi,+
9 Ku ucite fikulu kabili ifyo tushingomfwikisha,
Ifipesha amano ifishingapendwa;+
10 Ku upeela imfula pano isonde ponse,+
No kuleta amenshi mu mabala yonse;+
11 Ku ubika abalanda apacindama,+
No kuleka abali no bulanda babe apasansuka apo bengapusuka;
12 Ku ufulunganya amapange ya ncenjeshi,+
No kuleka iminwe yabo ifilwe ukucita icili conse;
13 Ku wikatila aba mano mu bucenjeshi bwabo,+
No kuleka ukupanda amano ukwa ncenjeshi kulete icimfulumfulu;+
14 Baponenwa ne mfifi mu nshita ya kasuba,
Kabili akasuba pa kati balapampanta kwati bushiku;+
15 Kabili ku upususha abantu ukufuma ku lupanga lwa mu tunwa twa babifi,
No kupususha umupiina mu minwe ya wakosa.+
16 E ico ku mulanda kwaba isubilo,+
Lelo ababifi bacilika pa kanwa.+
18 Pantu ena alakalifya, lelo alakakila icilonda;
Alasansaula, lelo iminwe yakwe ilaposha.
22 Ukusampa ne nsala ukafiseka,
Ne finama fya mu mpanga tawakafitiine.
23 Pantu ukapangana icipangano na mabwe ya mu mpanga,
Ne finama fya mu mpanga fikaba ifya mutende kuli iwe.+
24 Kabili ukeshiba ukuti umutende litenti lyobe,
Kabili ukayapempula impanga yobe iya mulemfwe, no kukanalufyako akantu.
27 Mona! Ici e co ifwe tufwailiishe. Kabili e fyo cili.
Kutika, kabili—ciishibe we mwine.”
6 E lyo Yobo ayaswike, no kutila:
2 “Iye kanshi ukukalipwa+ kwandi konse nga kwapimwa,
Kabili ubucushi bwandi nga bwabikwa pa fya kupiminako ukufina!
4 Pantu imifwi ya Wa Maka Yonse ili muli ine,+
Ubusungu bwa iko umupashi wandi ulenwa;+
Ifya kutiinya fya kwa Lesa nafimbelamina.+
5 Bushe colwa+ kuti alila nga amona umulemfwe,
Napamo ing’ombe bushe kuti yalila pa fya kulya fya iko?
6 Bushe ifya kulya kuti fyaliiwa umwabula umucele,
Nelyo bushe amenshi ya mu mumbu wa mu mpanga kuti yaba no mulyo?
7 Umutima wandi taulefwaya ifi fyonse.
Fili nge fya kulya ifyabola.
8 Iye kanshi nga bampeela ico nalomba
Kabili Lesa nga ampeela ico ndesubila!
10 Na co cine kuti cansansamusha;
Kabili kuti nacilauka+ pa kucula kwandi,
Nangu ca kutila te kuti ambelele uluse, nshafisa ifyebo+ fya Wa Mushilo nangu fimo.+
11 Bushe ndi na maka ya kulalolela fye?+
Nga impela yandi ili shani, pa kuti ndetantalisha fye umweo wandi?
12 Bushe amaka yandi kuti yaba nga ya mabwe?
Nelyo bushe umubili wandi wa mukuba?
13 Bushe ni pa kuti takwaba ukwafwa muli ine,
Kabili bushe ni co nshibomba bwino?
16 Yafiita pa mulandu wa menshi makaasa,
Muli yena e mo amenshi makaasa yabelama.
18 Inshila sha iko shapaasuka;
Yanina yaya umwapabuka no kuloba.
22 Bushe ni co nalombele nati, ‘Mpeeleniko fimo,
Napamo ukuti ku maka yenu mpeeleleniko ubupe;
23 Kabili bushe nalilombele ukuti mumpusushe mu minwe ya mulwani,+
Nakalimo ukuti mundubule mu minwe ya ba lucu’?+
29 Shi tontonkanyenipo na kabili—lekeni ukulufyanya—
Awe tontonkanyenipo na kabili—ubulungami bwandi bucilipo.+
30 Bushe muleti ndelanda ifishalungama,
Nelyo bushe muleti teti njishibe ubucushi nga nabumona?
7 “Bushe ku muntunse umwina kufwa pano isonde takwaba umulimo wa kupatikishiwa,+
Kabili inshiku shakwe bushe tashaba nge sha mubomfi uubombela amalipilo?+
2 Ali ngo musha uupeemekesa ukufwayafwaya icintelelwe,+
Kabili ngo mubomfi uulolela amalipilo yakwe.+
4 Nga nasendama ntila, ‘Bushe buleca lilali?’+
Kabili ubushiku nga bwalepa, mfutauka fye mpaka ku matundaca.
5 Umubili wandi ulimo imititi+ yeka yeka ne fibulungwa fye loba;+
Inkanda yandi yakakabala kabili ilefumya amafina.+
6 Inshiku shandi shilepita ulubilo+ ukucila ifyo icipikwilo ca kwa kapikula wa nsalu cipita,
Kabili shipwa ukwabula isubilo.+
11 Na ine nshakalame akanwa kandi.
Nkalanda mu kucula kwa mutima wandi;
Nkasakamana ukucula kwa mweo wandi!+
13 Ilyo natile, ‘Umusengele wandi ulensansamusha,
‘Ubusanshi bwandi bulefumyapo amasakamika yandi,’
14 E lyo mwanenga ukututuma ku filoto,
Na ku fimonwa munenga ukuba no mwenso,
15 Ica kuti nasalapo ukupwilila,
Nasalapo imfwa+ ukucila amafupa yandi.
17 Umuntunse umwina kufwa+ wa nshi uo mukusha,
Kabili wa nshi uo mubikako amano,
18 No kumupempula cila lucelo,
No kumwesha cila nshita?+
20 Nga nalibembuka, cinshi ningacita kuli imwe, mwe balinda abantu?+
Nga cinshi ico mwambikila ica kulasapo, no kuleka mbe icisendo kuli imwe?
21 Kabili cinshi ico mushambelela uluse pa membu shandi+
No kusuulako ku filubo fyandi?
Pantu nomba mwi loba+ e mo nalasendama;
E lyo mukamfwayafwaya, na ine nshakabepo.”
8 E lyo Bildadi umwina Shuhi+ ayaswike no kutila:
2 “Bushe ukaleka lilali ukulanda ifi fintu,+
Apo amashiwi ya mu kanwa kobe yali fye kwati mwela ukalamba?+
4 Abana bobe nga balimubembukila,
Na o abaleka balobolole ukulingana ne micitile yabo,
5 Na iwe nga wafwayafwaya Lesa,+
Kabili nga wapapaata ku Wa Maka Yonse,
6 Nga wasanguluka no kuba umulungami,+
Ukufika ino nshita nga alikupaala
No kukubwesesha ubwikalo bobe ubwalungama.
9 Pantu ifwe tuli ba mailo fye,+ abashaishiba nangu cimo,
Pantu inshiku shesu pano isonde cinshingwa.+
10 Bushe bena te kuti bakufunde, bushe te kuti bakwebe,
Kabili bushe te kuti bafumye ifyebo mu mitima yabo?
13 E fyabe mpela ya bonse abalaba Lesa,+
Ne subilo lyonse ilya musangu likaloba,+
14 Cilaputuka ico atetekelamo,
Ne co asuubilamo lisumbu lya kwa tandabube.+
15 Akashintilila pa ng’anda yakwe, na yo tayakeminine;
Akaikatilila, lelo tayakabelelele.
16 Apala icimenwa icaisulamo fye amenshi yeka yeka icili mu kasuba,
Kabili mwi bala e mo imisambo ya ciko isalanganina.+
17 Pa mwina wa mabwe e papikana imishila ya ciko,
Pa mabwe e paba ing’anda ya ciko.
18 Nga umuntu acinukula ukucifumya pa cifulo camena,+
Icifulo camenapo cikakaana, aciti, ‘Nshakumonapo.’+
20 Mona! Lesa takapoose uwa kaele,
Kabili takafwilishe incitatubi,
21 Mpaka akesushe inseko mu kanwa kobe,
Mpaka ne milomo yobe ikaweleshe.
9 E lyo Yobo ayaswike no kutila:
2 “Cine cine ninjishiba ukuti ni fyo fine.
Lelo bushe umuntunse umwina kufwa kuti aba shani umulungami kuli Lesa?+
3 Nga Lesa atemwa ukulubulwishanya nankwe,+
Umuntu te kuti aasuke Lesa nangu cimo pa fintu ikana limo (1,000).
5 Asesha impili,+ ica kuti abantu tabeshiba no kwishiba ifyo ashisesha,
Ena alashipenuna nga afulwa.+
7 Eeba akasuba ukuti kebalika,
Na pa ntanda alakupikapo,+
No kunyantaula pa matamba ya pali bemba;+
9 Apangile intanda sha Ashi, ne ntanda sha Kesili
Ne sha Kima+ ne sha mabumba ya ku kapinda ka ku kulyo;
10 Acita ifikulu ifyo tushingomfwikisha,+
Ne fipesha amano ifishingapendwa.+
14 Pali bufi ine nga namwasuka!
Ndesala amashiwi aya kusosa kuli ena,+
15 Uo nshingaasuka, nangu ndi uwalungama.+
Kuti napapaata uulendubulwisha.+
16 Nga namwita, bushe kuti angasuka?+
Ndemona kwati te kuti akutike kwi shiwi lyandi;
17 Uuncena ku nkuuka
No kufusha apa fye ifilonda fyandi.+
19 Nga kwaba uwakwatisha amaka, ninshi e po aba;+
Kabili ngo muntu apama ukuya mu bupingushi, kuti naya!
20 Nga nali uwalungama, akanwa kandi kuti kampeela imilandu;
Nga nali uwa kaele, ena kuti ampondamika.
21 Nga nali uwa kaele, nga nalaba ku mweo wandi;
Nga nakaana ubumi bwandi.
23 Ilyeshi nga lyaisapumikisha ukwipaya,
Aseka aba kaele abapelelwa.
24 Isonde alipeela mu minwe ya mubifi;+
Abapingushi ba pa calo alafimba pa menso.
Nga te o, ninshi nani?
30 Nga nasamba mu menshi ya mfula,
No kusamba iminwe yandi mu menshi ya mito,+
31 Kuti mwantumpika mu matipa,
Kuti nalamba ica kuti ne fya kufwala fyandi fyankaana.
35 Lekeni nande no kukanamutiina,
Pantu nshaba ifyo ne mwine.
10 “Ine nimpata icibi umweo wandi.+
Ndepuuka mu bukali pa masakamika yandi.
Ndesosa mu kucululuka kwa mweo wandi!
2 Ndetila kuli Lesa, ‘Mwitila ndi mubifi.
Nengeni ukwishiba ico mulelwila na ine.
3 Bushe cisuma kuli imwe ukucita ububi,+
No kusuule cacitwa ku minwe yenu,+
Pa kwangila ukupanda amano kwa babifi?
5 Bushe inshiku shenu shaba nge nshiku sha muntunse umwina kufwa,+
Nelyo bushe imyaka yenu yaba nge nshiku sha muntu,
6 Apo mwesha ukusanga ifilubo fyandi
No kufwaya ukusanga ulubembu lwandi?+
13 Kabili mwalifisa ifi fintu mu mutima wenu.
Ninjishiba bwino ukuti ifi fintu e fyaba ku mukoshi wenu.
14 Nga nalibembuka e lyo na imwe mulendolesha fye+
No kukanamona uwa kaele ku filubo fyandi;+
15 Nga nalilufyanya ninshi cabipa kuli ine!+
Kabili nga ndi uwalungama, te kuti njinune umutwe,+
Pantu naliseebana kabili ndacula.+
16 Pantu ngo mutwe wandi waitutumuna,+ mukanunga ngo musepela wa nkalamo,+
Kabili mukabwekeshapo ukucita ifya kupapa pali ine.
17 Mukaleta bakambone benu abapya pali ine,
Kabili mukafusha icipyu cenu pali ine;
Amacushi ayengi yali pali ine.
18 Nga cinshi ico mwamfumiishe mwi fumo?+
Nga e mo nalekeele umweo, na menso nga tayamwene,
19 Mulya nga nali ngo ushabako;
Nga nafumine mu nda no kupitilila ukuya ku nshiishi.’
20 Bushe inshiku shandi te shinono?+ Lekeni afumepo,
Aleke ukundolekesha, no kuleka nsansamuke+ panono
21 Ilyo nshilaya uko nshakabwele+—
Ku calo ca mfifi kabili ukwafiita fititi,+
22 Ku calo ca mfifi nge mfifi iikalamba, iyafiita fititi
Kabili icalo ca cimfulumfulu, ukushaba ulubuuto nangu panono.”
11 E lyo Sofari umwina Naamati+ ayaswike no kutila:
2 “Bushe umuntu uulelanda ifingi te kuti bamwasuke,
Nelyo bushe umuntu nga aleitutumuna ninshi ifyo alesosa nafilungama mwa?
3 Bushe bucilandelande bobe e bwingatalalika abantu,
Kabili bushe wakulatumfya fye ukwabula uwa kukukalipila?+
6 Kuti akulanga ne nkama ya mano yakwe,
Pantu ififuma mu mano yene yene fya misango iingi.
E lyo wingeshiba ukuti Lesa alalaba ifilubo fyobe fimo fimo.+
7 Bushe kuti wasanga ifyashika ifya kwa Lesa,+
Nelyo bushe kuti waishiba apapela amano ya Wa Maka Yonse?
9 Nga kuyapima yalilepa ukucila isonde,
No kupabuka ukucila bemba.
10 Nga apita aisalila na umo mu cifungo
No kwita icilye, nani uwingamulesha?
12 No wacepelwa amano akamona umutima wa mano
Ilyo colwa wa mu mpanga afyala umuntu.
13 Nga iwe wawamya umutima obe
No kufungulwila kuli ena indupi shobe,+
14 Nga mu minwe yobe muli buncitatubi, ubutalushe,
Kabili wileka ifyabipa fikale mu matenti yobe.
16 Pantu ukalaba ukucululuka;
Ukakwibukisha nga menshi ayapita kale.
19 Kabili ukayolola, ukwabula no wa kukutiinya.
Na bengi bakakulenga ukuba umuntu uwanakilila;+
20 Na menso ya babifi yakanaka;+
Bakabula no kwa kufulumukila,+
Ne subilo lyabo likaba ngo muntu uulefwa.”+
3 Na ine wine nalikwata umutima wa mano+ nga imwe.
Ine nshili uwapelela kuli imwe,+
Kabili nani uushaishiba ifintu ifi?
4 Ndi muntu uusekwa+ ku banankwe,
Ndilila kuli Lesa ukuti anjasuke.+
Uo baseka e mulungami, kabili e wa kaele.
6 Mu matenti ya bapokolola ifipe muli icibote,+
Kabili abakalifya Lesa bekala umutende
Ngo muntu uwaleta kalesa mu minwe yakwe.+
9 Cinshi pali ifi fyonse icishaishiba
Ukuti iminwe ya kwa Yehova e yacita ifi,+
10 Uo mu minwe yakwe e mwaba umweo+ wa cipeema conse
No mupashi wa bantunse bonse?+
14 Moneni! Alabongolola, ica kuti te kuti bakuule na kabili;+
Esalila umuntu, pa kuti kwiba ukumwiswila.+
16 E wakwata amaka na mano yene yene;+
Uulufyanya no ubepa bonse bakwe;+
17 Ensha abapanda amano ukwabula indyato,+
Kabili alenga abapingushi ukuba abatumpa.
19 Ensha bashimapepo ukwabula indyato,+
Apenuna na baikalisha;+
20 Alafumyako insoselo ku ba cishinka,
No kupoka amano ya bakalamba;
21 Apongolola umusaalula pa bakankaala,+
No mushipi wa ba maka alaunenuna;
22 Asokolola ifyashika ukufifumya mu mfifi,+
No kulenga ulubuuto ukufiita fititi;
23 Alenga inko ukukula, pa kuti ashonaule;+
Asalanganya inko, pa kuti ashitwale muli bunkole;
24 Apokolola amano ya ntungulushi sha bantu ba mu calo,
Pa kuti shilubante mu mpanga,+ umushaba inshila.
13 “Moneni! Ici conse amenso yandi yalimona,
Amatwi yandi yalyumfwa no kwiluka ico cine.
9 Bushe kuti cawama nga atampa ukufwailisha muli imwe?+
Nelyo bushe mulemubepa filya umuntu abepa umwina kufwa?
Nga mwaba na kapaatulula mu bumfisolo;+
11 Bushe bukatebebe bwakwe tabwakamulenge ukuba no mwenso,
No mwenso wa kutiina ena bushe tawakamwikate?+
13 Talaleni, lekeni nine nsose.
Lekeni cincitikile conse icingancitikila!
15 Nga alefwaya ukunjipaya, bushe te kuti ndolele?+
Kuti nalubulwila fye imibele yandi ku cinso cakwe.
20 Ifintu fye fibili e fyo mwicita kuli ine;
E lyo nshakabelame kuli imwe pa mulandu fye wenu;+
21 Iminwe yenu talusheni pali ine,
Kabili mwileka ntiine icintiinya cenu.+
22 Iteni pa kuti muleke njasuke;
Atemwa ine nsose, e lyo imwe munjasuke.
23 Ni mu nshila nshi mbelele ne filubo ne membu?
Nengeni ukwishiba ukupondoka kwandi no lubembu lwandi.
25 Bushe ibuula ilileululuka kuti mwalilenga ukututuma,
Nelyo bushe icani icauma e co muletamfya mwa?
27 Kabili mwabika amakasa yandi mu makusu,+
No kulolekesha ukwenda kwandi konse;
Pantu ku nyantilo sha makasa yandi mwalishilako akashilwa kenu.
28 Kabili ndi nge cabola icaonaika;+
Kwati ca kufwala icaliwa ku cipelebesha ca bushiku.+
5 Inshiku sha muntu shalipendwa,+
Ne mpendwa ya myeshi yakwe yaba kuli imwe;
Mwamubikila icipope ukuti epulamo.
6 Fumyeni pali ena amenso yenu ku kuleka atuushe,+
Akasuke asanga ukusekelela filya uubombela amalipilo asanga mu bushiku bwakwe.
7 Pantu nangu cimuti cilaba ne subilo.
Nga bacitema, cikapuuka na kabili,+
No tumisambo twa ciko tatwakapwe.
8 Umushila wa cimuti nga wakotela mu mushili
Ne cishiki cafwila mu lukungu,
9 Cikapuuka nga caumfwa fye umutonshi wa menshi+
Kabili cikapuuka imisambo nge cimuti iciteku.+
12 E fyo no muntu asendama no kwima iyo.+
Ikasuke aibulapo imyulu tabakabuuke nakalya,+
Nangu kubuuka mu tulo twabo.+
14 Umuntu nga afwa bushe kuti aba no mweo na kabili?+
Ninshi inshiku shonse isha kucucutika kwandi nkalolela,+
Mpaka ukutuusha kwandi kukese.+
16 Pantu pali nomba mulapenda intampulo shandi;+
Tapali cimbi ico mufwaya ukumona kano fye ulubembu lwandi.+
18 Lelo ulupili ululewa, lukabongoloka,
Ne cilibwe icitali bakacisesha ukufuma apo caikala.
19 Amenshi yalakuusa amabwe;
Mulamba wa yako akukulula iloba lya pa nshi.
E fyo mupwisha isubilo lya muntu umwina kufwa.
22 Lelo umubili wakwe wena ilyo ulipo ulakalipwa,
No mutima wakwe mu nda ulaloosha.”
15 E lyo Elifasi umwina Temani ayaswike no kutila:
2 “Bushe uwa mano kuti ayasuka ukwishiba kwa mupu,+
Nelyo bushe kuti aisusha umwela wa ku kabanga mwi fumo lyakwe?+
3 Ukukalipila fye ku mashiwi takwakaafwe kantu,
Ne fya kulanda fye tafyakacite nangu cimo.
4 Lelo, iwe ni we ulenga akatiina ka kwa Lesa ukuba aka fye,
Ulenga bambi ukukanabika amano kuli Lesa.
5 Pantu imembu shobe e shisambilisha akanwa kobe ifya kusosa,
Kabili usala ululimi lwa ncenjeshi.
11 Bushe ifya kusansamusha fya kwa Lesa,
Nelyo amashiwi ya mutembo ayasoswa kuli iwe tafili ifyakumanina?
12 Cinshi ico umutima obe wapamina,
Kabili cinshi ico amenso yobe yabekela?
13 Pantu ulesosa ifya kukalipila Lesa,
No kufumya amashiwi mu kanwa kobe.
14 Bushe umuntunse umwina kufwa nani uwa kuti asanguluke,+
Nelyo onse uwafyalwa ku mwanakashi nani pa kuti alungame?
19 Bena beka e bo bapeele icalo,
Kabili tamwapitile umbi umbi mu kati kabo.
20 Umubifi alunguluka fye inshiku shakwe shonse,
No wa lucu na o alunguluka fye inshiku shonse isha myaka yakwe.
21 Amatwi yakwe yomfwa fye ifilenga umwenso;
Mu nshita ya mutende e mo uupokolola ifipe amwingilila.+
23 Alaseuluka ku kufwayafwaya ifya kulya—nga fili kwi?+
Alishiba bwino ukuti ubushiku bwa mfifi+ nabupalama.
25 Pantu emisha ukuboko kwakwe kuli Lesa,
Kabili afwaya ukuikusha ukucila Uwa Maka Yonse;+
26 Pantu abutukila pali ena natalamika umukoshi,
Ne nkwela shakwe ishatikama;
27 Pantu abulumana pa menso ku kwina
No kulenga umusana wakwe ukwina,+
28 Ekala mu misumba iikaloba;
Mu mayanda umushakatwalilile ukwikala abantu,
Ayakashala ifitantaala.
31 Etetekela ica fye, ninshi alufiwa,
Pantu ica fye e cikaba icilambu cakwe;
32 Ilyo tabulaisa ubushiku bwakwe bakamulambula.
Na kamusambo kakwe takakabe akalelema.+
33 Akalukusha ifipompo fyakwe ifya mwangashi nge bala lya mwangashi,
No kuponya amaluba yakwe ngo muolife.
16 E lyo Yobo ayaswike no kutila:
2 “Ni kale natampa ukumfwa ifya musango yu.
Bonse fye muli bakasansamusha ba kukalifya!+
4 Na ine kuti nalanda ifilanda abantu.
Amulacula nga fino,
Bushe ine kuti nasosa kuli imwe ifyo imwe mulesosa kuli ine,+
No kupukunya umutwe wandi pali imwe?+
5 Ine kuti namukosha ku mashiwi ya mu kanwa kandi,+
Ne cisansamushi ca ku milomo yandi kuti camukoselesha—.
6 Nangu nga nasosa, ukukalipwa kwandi takwafumepo,+
Kabili nga nshisosele, bushe ubucushi bwandi bwalacepako?
8 Kabili mwamfyambata no kumfyambata. Caba ubunte bwa kunshinina,+
Ica kuti ukondoloka kwandi kwanjimina. Kwanshinina pa menso yandi.
9 Ubukali bwakwe nabuntaakanya, kabili aba no bulwani+ kuli ine.
Ansumanisha ameno incecete.+
Umulwani wandi alantumbwila amenso.+
12 Naleikala umutelelwe, lelo ena alinsunkenye;+
Kabili ankamine pa mukoshi no kumfunaula,
Kabili anjimika pa kuti alelasa pali ine.
13 Aba mata+ bakwe banshinguluka;
Apusha mu mfyo+ shandi no kung’umfwila uluse nakalya;
Apoosa ne ndusha yandi pa nshi.
20 Abanandi abafwile ukunandilako bwino e banjalukila;+
Kuli Lesa e ko amenso yandi yalolesha ukwabula ukulaala.+
21 Kabili kufwile kwaba ukulubulula pa kati ka muntu na Lesa,
Filya ciba pa kati ka mwana wa muntu no munankwe.+
6 Kabili mwalenga abantu na bantu ukulanandapo mu mapinda,+
Icinso candi casuka caba ica kufwishilapo amate.+
8 Abalungama bapapa pa filecitika,
No wa kaele afulilwa umusangu.
10 Lelo, imwe bonse mwalatendeka na kabili. Aleni konkanyenipo,
Pantu nshisangile uwa mano nangu umo pali imwe.+
11 Inshiku shandi nashipita,+ amapange yandi nayafulunganishiwa,+
Pamo na matontonkanyo ya mutima wandi.
13 Nga nalolela, Inshiishi yalaba e ng’anda yandi;+
Mu mfifi+ e mo ndi no kwanshika ubusanshi bwandi.
18 E lyo Bildadi umwina Shuhi ayaswike no kutila:
2 “Mukaleka lilali ukulanda?
Mufwile ukwiluka, e lyo pa numa kuti twalandapo.
4 Uli ngo muntu uuleitaakanya ku bukali bwakwe.
Bushe pa mulandu obe pano isonde pakalekeleshiwa,
Nelyo bushe icilibwe casansuka cikafuma apo caikala?
10 Umwando wa kumwikata wamubelamina pa nshi,
Ne ca kumwikatilako caba mu nshila alepita.
13 Ibeli lya mfwa likalya inkanda yakwe;
Likalya ifilundwa fyakwe.
18 Bakamufumya mu lubuuto no kumusunkila mu mfifi,
Kabili bakamufulumunapo pano isonde.
19 Takabe na bana nangu abeshikulu mu bantu bakwe,+
Kabili takwakabe uukashalapo mu ca kulebelamo cakwe.
20 Pa bushiku bwakwe aba ku Masamba bakapapa,
Na ba ku Kabanga bakasunguka nga nshi.
21 Aya yeka e mekalo ya ncitatubi,
Kabili ici e cifulo ca ushaishiba Lesa.”
19 E lyo Yobo ayaswike no kutila:
2 “Mukankalifya umutima+ ukufika lilali
No kumfwanta ku mashiwi yenu?+
5 Nga cine cine muleikusha pali ine,+
No kushinina ukuti ukuseebana kwandi kuli fye bwino,+
6 Kanshi ninshi ishibeni ukuti Lesa e wandufya,
Kabili e wampombanya mwi sumbu lyakwe.+
7 Moneni! Mbilikisha nati, ‘Lufyengo fye ulu!’ lelo tapali uwa kunjasuka;+
Ndailishanya, lelo umulinganya taumoneka.+
10 Amongolola monse monse, na ine naya;
Kabili anukula isubilo lyandi ngo muti.
12 Baishila capamo abashilika bakwe kabili bapekanya inshila shabo no kunjishila,+
Kabili bakuula ne nkambi ukushinguluka itenti lyandi.
Na bo twaishibana na bo bandaba,
15 Abatandala mu ng’anda+ yandi; na bakanakashi bandi bamona fye kwati ndi mweni;
Naba umbi umbi fye mu menso yabo.
16 Njita umubomfi wandi, na o tanjasuka.
Namupapaata ku kanwa kandi ukuti ang’umfwile uluse.
17 Umupu wandi wapatwa ku mukashi wandi,+
Kabili nanunka piipi ku bana baume aba mwi fumo lya kwa mayo.
23 Iye, kanshi ifyo ndelanda nga balifilembele!
Kanshi nga bafilembele mwi buuku!
24 Kanshi nga bafilembele na kalembelo ka cela+ na ku mutofwe,
Nga bafilembele mu cilibwe pa kuti fiikalilile pe!
26 Kabili ilyo bafunda inkanda yandi,—iyi!
Te mulandu no kupwa umubili wandi, nkamona Lesa,
Kabili e o amenso yandi yakamona, te umbi umbi iyo.
Imfyo shandi shanaka mu nda ku kufuluka.
29 Tiineni pa mulandu wa lupanga,+
Pantu ulupanga lwabelako ukukanda ababifya,
Pa kuti mwishibe ukuti kwaliba kapingula.”+
20 E lyo Sofari umwina Naamati ayaswike no kutila:
2 “Shi amalangulushi yandi yanjasuke,
Pa mulandu wa kufuma kwa mutima mu nda yandi.
3 Ning’umfwa ukukonkomesha ukwa musaalula;
Kabili umutima wandi uushiiluka e ulenjasuka.
4 Bushe walishiba ici inshita shonse,
Ukufuma ilyo umuntu bamubikile pano isonde,+
5 Ukwaula kwa babifi kwa cimpelesha+
No kusekelela kwa musangu kwa pa kashita kanono fye?
6 Nelyo ubukankaala bwakwe bwingafika mu muulu+
No mutwe wakwe wafika mu makumbi,
7 Akaloba umuyayaya nga mafi yakwe;+
Abalemumona bakatila, ‘Ali kwi?’+
12 Icabipa nga calowa mu kanwa kakwe,
Nga acisungulula pa lulimi lwakwe,
13 Nga acitemwisha no kukanacileka,
Kabili acifubata mu kanwa kakwe,
14 Ica kulya cakwe cikaaluka mu nda yakwe;
Cikaba indusha sha bangoshe mu kati kakwe.
15 Amina ifyuma, lelo akafiluka;
Lesa akafifumya mwi fumo lyakwe.
18 Akabweseshamo ifyo anonkele kabili takafilye nakalya;
Fikaba nge cuma ca mu bukwebo bwakwe, lelo takasangemo insansa.+
21 Tapali icashalako ica kuti alye;
E ico icuma cakwe tacakatantalile.
23 Awe pa kwisusha ifumo lyakwe,
Lesa akamutumina ubukali bwakwe+
No kubupongolwela pali ena, mu mala yakwe.
25 Umufwi ukamulasa ukufumina na ku numa yakwe,
Ne canso cabeeka cikapula mu ndusha yakwe;+
Ifya kutiinya fikamwishila.+
26 Imfifi yonse baisungila ukuti ikesekupa ifyuma fyakwe;
Umulilo uo umuntu nangu umo ashakoseshe no kuputilisha ukamoca;+
Ukapwishishisha no washalako mwi tenti lyakwe.
4 Bushe ine ni ku muntunse ndeilishanya?
Nga cinshi umutima wandi utekanishishe?
6 Kabili ilyo naibukisha e lyo nsakamana,
Kabili ukututuma kwaikata umubili wandi.
8 Abana babo baikalilila ku cinso cabo,
Na beshikulu babo bali pa menso yabo.
10 Ing’ombe yabo iilume ilalenga iikota ukwimita, kabili tayonaula amenshi ya bufyashi;
Ing’ombe yabo iikota ilafyala+ no kupulumuna nakalya.
11 Baleka abana babo ukufuma ngo mukuni wa mpaanga,
Awe abana babo balatolauka.
14 Kabili batila kuli Lesa wa cine, ‘Fumeniko kuli ifwe!+
Kabili tatulefwaya ukwishiba imibele yenu.+
17 Bushe miku inga inyali ya babifi ikashima,+
Kabili miku inga ububi bukabeshila?
Miku inga Lesa atuma ubonaushi pa mulandu wa bukali bwakwe?+
21 Pantu pa numa busuma nshi akasangamo mu ng’anda yakwe,
Apo impendwa ya myeshi yakwe ikacefiwamo imiku ibili?+
23 Uyu akafwa ninshi acili na maka yakwe yonse,+
Ilyo ali umutende kabili ukwabula amasakamika;
24 Ilyo amatanta yakwe yaba fye amafuta yeka yeka
No bufyompo bwa mu mafupa yakwe tabulauma.
28 Pantu mwipusha amuti, ‘Ili kwi ing’anda ya mukankaala,
Kabili amatenti yaba kwi, umwaikala ababifi?’+
29 Bushe tamwaipusha abapitanshila?
Ne fishibilo fyabo bushe tamufibebeta,
30 Pa kuti pa bushiku bwa bubi umubifi alapusuka,+
Pa bushiku bwa kububuka mu bukali bushe akapokololwa?
33 Ifibungulubwe fya ku mumana fikamuwamina,+
Kabili pa numa yakwe pakakonka abantu bonse,+
Kabili abamutangilile bena te ba kupenda.
34 Kanshi ukunsansamusha mulensansamusha kwa fye,+
Na mu kwasuka kwenu tamuli icishinka nangu panono!”
22 E lyo Elifasi umwina Temani ayaswike no kutila:
2 “Bushe umuntu mulimo nshi akwata kuli Lesa,+
Bushe uwacenjela kuti aba uwa mulimo kuli ena?
3 Bushe Uwa Maka Yonse alasekelela mu kuti uli uwalungama,+
Atemwa bushe alasekelamo nga wawamya imibele yobe?+
4 Bushe kuti akwebawila pa mulandu wa kuba na katiina kuli ena,
Bushe kuti walubulula nankwe mu cilye ca milandu mwa?+
10 E mulandu wine inkose+ shakushingulukila,
Kabili e mulandu wine umwenso wa kupumikisha wakwikatila;
11 Kabili e mulandu wine imfifi yakwishila, pa kuti wimona nangu kamo,
Kabili e mulandu wine ilyeshi lya menshi lyakufimbila.
13 Lelo watila: ‘Nga kanshi cinshi Lesa aishiba?
Bushe amenso yakwe kuti apusha mwi kumbi lyafiita pa kuti apingule?
14 Amakumbi yalamucinga pa kuti emona,
Kabili enda mu muputule wa mu muulu.’
15 Bushe inshila ya kale e yo uleikalililamo fye
Umwalepita ababifi,
16 Abasendelwe ilyo inshita yabo tailafika,+
Abo umufula+ wabo wapomweke ngo mumana,
17 Abaleti kuli Lesa wa cine: ‘Fumeniko kuli ifwe!+
Kabili cinshi Uwa Maka Yonse engacita kuli ifwe?’
19 Abalungama bakamona no kusekelela,+
No wa kaele akabapumya ati:
20 ‘Cine cine abalwani besu nabaloba;
Ne fintu fyabo ifyashalapo umulilo ukafipwisha.’
21 Umwishibe bwino, pa kuti pabe umutende;
E lyo ifisuma fikesa kuli iwe.
23 Nga wabwelela ku Wa Maka Yonse,+ ubucindami bobe bukabwela;
Nga watalusha ifyabipa ku matenti yobe,
24 Kabili nga wabika ulubwe lwauma umutengo mwi loba
Na golde wa ku Ofiri+ mu fimabwe fya mu mimana,
25 E lyo Uwa Maka Yonse akaba ulubwe lobe ulwauma umutengo,
Kabili akaba kuli iwe silfere umusuma.+
23 E lyo Yobo ayaswike no kutila:
2 “Na lelo kwasashila ukuilishanya+ kwandi;
Ukuboko kwandi nakufina pa mulandu no kuteta kwandi.
4 Nga natwala kuli ena umulandu,
Kabili akanwa kandi nga kaisulamo ukupaasha;
5 Kuti naishiba amashiwi enganjasuka,
Kabili kuti natontonkanya sana pa fyo alenjeba.+
7 Palya e po umulungami akakalulushanya nankwe,
Kabili ine kapingula wandi akampokolola pe.
8 Moneni! Nga naya ku kabanga, taliko;
Kabili nga nabwela, nshimumona;+
9 Nga naya ulubali ku kwa kuso uko abombela, nshimumona;
Apaatukila ku kwa kulyo, lelo nshimumona.
11 Ulukasa lwandi lukonka mu ntampulo shakwe;
Mu nshila yakwe e mo nde-enda, no kufumamo nshifumamo.+
12 Kwi funde lya ku milomo yakwe nshiselako.+
Ndasunga ifyebo fya mu kanwa kakwe+ fyonse ukucila na pa cipope ico ampeele.
17 Pantu nshaikala tondolo pa mulandu wa mfifi,
Nangu pa mulandu wa kuti ukufiita fititi kwamfimba pa menso.
24 “Nga cinshi Uwa Maka Yonse ashabikile inshita,+
Nga cinshi abamwishiba bashimwena inshiku shakwe?+
5 Moneni! Nga bacolwa+ mu mpanga
E fyo bafumina mu mulimo wabo, ku kufwaya ifya kulya.
Iciswebebe capeela umo umo ifya kulya fya kuyapeela abana.
6 Mwi bala balobololamo ifya kulya fya nama,
Balasenda bwangu bwangu ifyaba mwi bala lya myangashi ilya mubifi.
11 Pa kati ka fibumba fya mabwe e po bapita akasuba pa kati;
Nelyo banyantaula umwa kukamina imyangashi, icilaka cilabekata.+
12 Mu musumba abalefwa balateta,
Na balaswa ku lupanga balakuuta;+
Lelo kuli Lesa wena ici caliba fye bwino.+
14 Ku macaca uwipaya abantu aima,
Aipaya umulanda no mupiina;+
Kabili ubushiku aba umupuupu wine wine.+
15 Amenso ya mucende+ yalolela imfifi ya cungulo,+
Atila no kuti, ‘Takuli amenso ayakamona!’+
Kabili abika ne cifimbo ku cinso cakwe.
17 Kuli bena ulucelo cimo no kufiita fititi,+
Pantu balishiba ifibalenga umwenso ificitika mu mfifi iyafiita fititi.
18 Alabutukisha pa muulu wa menshi.
Impanga yabo ikatiipwa pano isonde.+
Takaalukile mu nshila yalola ku mabala ya myangashi.
22 Kabili ku maka yakwe akatamfya impalume;
Akema nelyo ashaishiba ifikaba ubumi bwakwe.
24 Baba aba pa muulu akashita kanono, e lyo tabalipo,+
Awe bababwesesha pa nshi;+ basendwa nga banabo bonse,
Kabili batimpulwa nge mitwe ya ngano.
25 E ico nomba, nani alenshinina ukuti ndi wa bufi
Nelyo ukulanga ukuti ifyo ndesosa fya fye?”
25 E lyo Bildadi+ umwina Shuhi ayaswike no kutila:
2 “E mwine bukateka ne fya kutiinya;+
Apanga umutende mu muulu mu mwakwe.
3 Bushe kuli uwingeshiba impendwa ya mabumba yakwe?
Kabili ni pali nani apashabalikila ulubuuto lwakwe?
4 Bushe umuntunse umwina kufwa kuti aba uwalungama kuli Lesa,+
Atemwa uwafyalwa ku mwanakashi kuti asanguluka shani?+
5 Mona! Umweshi wine taubalika;
Ne ntanda tashasanguluka mu menso yakwe.
26 E lyo Yobo na o ayaswike no kutila:
2 “Ifyo wayafwa uwabula amaka!
Ifyo wapususha ukuboko ukushakosa!+
4 Ni kuli nani walanda aya mashiwi,
Kabili mupu wa kwa nani uwafuma muli iwe?
7 Ayansa akapinda ka ku kuso pa mbilibili,+
Akobeka ne sonde apashaba kantu;
8 Afunga amenshi mu makumbi yakwe,+
Pa kuti ikumbi ilyafiitisha talilepwike mwi samba lya menshi;
9 Alacinga ku ntanshi ya cipuna cakwe ica bufumu,
Ayansako ikumbi lyakwe.+
11 Inceshi sha muulu shapungaila,
No kupapa ku kwebaula kwakwe.
14 Mona! Utu nalanda tunono fye utwa micitile yakwe,+
Kabili tumfwa fye ukutepelesha kwakwe!
Lelo ukubuluma kwakwe ukwa maka nani engakwiluka?”+
27 E lyo Yobo abwekeshepo ukulanda amashiwi+ yakwe no kutila:
2 “Ndelapa Lesa,+ uwandubulwisha mu lufyengo,+
Awe ndelapa Uwa Maka Yonse, uwanenga ubulanda,+
3 Ilyo umupu wandi ucili muli ine,
No mupashi wa kwa Lesa uli mu myona yandi,+
4 Imilomo yandi tayakalande ububi
No lulimi lwandi talwakasose ubucenjeshi!
6 Ubulungami bwandi nabwikatisha, kabili nshabulekeko;+
Umutima wandi tawakanseebanye inshiku shandi shonse.+
10 Atemwa bushe kuti asanga insansa mu Wa Maka Yonse?
Bushe kuti alilila kuli Lesa inshita yonse?
13 Ici e cilambu ca mubifi kuli Lesa;+
Kabili bakapokelela ubupyani bwa ba lucu ukufuma ku Wa Maka Yonse.
14 Abana bakwe nga bafula, bafulila ulupanga;+
No bufyashi bwakwe tabwakabe ne fya kulya ifyakumanina.
15 Abantu bakwe abashalako bakashiikwa ilyo kukaba icikuko ca kulenga imfwa,
Na bamukamfwilwa babo tabakabalooshe.+
16 Nangu alonganike silfere ngo lukungu,
No kufusha ifya kufwala nge loba,
17 Kuti afifusha, lelo uwalungama e ukafifwala,+
Kabili aba kaele e bakaakana silfere yakwe.
19 Akasendama umukankaala, lelo tapali icikalonganikwa;
Akashibula amenso yakwe, lelo takamone nangu cimo.+
28 “Cine cine, kwaba incende ukusangwa silfere
No kusangwa golde iyo balopolola;+
Na ku libwe e ko bengulula umukuba.
4 Aimba icilongoma apatali ukufuma ukwikala abalebeshi,+
Mu ncende umwa kuti ni kale amakasa yaendelemo;
Abantunse abena kufwa bamo baya pa nshi, kabili balapeeleela fye.
8 Inama mpanga ishikalamba tashanyantaulamo;
Umusepela wa nkalamo tawapitako.
9 Atambalika ukuboko kwakwe ku libwe ilyakosesha;
Apenuna impili ukufuma pa mashinte ya shiko;
10 Mu fimabwe ifikalamba e mo alepula impito sha menshi,+
Na conse icauma umutengo amenso yakwe yalacimona.
16 Te kuti bayashite muli golde ya ku Ofiri,+
Nangu muli shohamu, ilibwe lyauma umutengo nangu ni muli safiri.
17 Golde ne kalashi te kuti fifikeko,
Ne cipe conse ica golde iyalopololwa te kuti cikaabulwemo amano.
18 Pali bufi korali+ na krustali te kuti fifikeko,
Awe umufuko umo uwa mano wacisha umufuko wa bamargariti.+
19 Te kuti yalingane na topashi+ ya ku Etiopia;*
Nangu fye ni golde yalopololwa bwino bwino te kuti ifikeko.
22 Ubonaushi ne mfwa fitila,
‘Mu matwi yesu e mo twaumfwa ilyashi lya yako.’
23 Lesa eka e wailuka inshila ya mano,+
Kabili ena eka e waishiba uko yasangwa,
24 Pantu alolesha na ku mpela sha pano isonde;+
Pe samba lya muulu ponse alamona,
25 Pantu e upima ukufina kwa mwela,+
Kabili alapima amenshi mu cipimo;+
26 Ilyo apangiile imfula icipope ca kukonka,+
No kulanga icibulukutu inshila ya kubulukutilamo,
27 E lyo amwene amano no kuyalondolola;
Aliyateyenye no kuyapenengamo.
29 E lyo Yobo abwekeshepo ukulanda no kutila:
2 “Iye kanshi nga ndi filya nali imyeshi ya kale,+
Ifyo nali mu nshiku Lesa aleninda;+
3 Ilyo ansanike inyali yakwe pa mutwe,
Ilyo nale-enda mu mfifi ku lubuuto lwakwe;+
4 Nga ndi ifyo nali mu nshiku sha bulumendo bwandi,+
Ilyo ukutemwa kwa kwa Lesa kwali pe tenti lyandi;+
5 Ilyo Uwa Maka Yonse aali na ine,
Ilyo ababomfi bandi bonse baali mupepi na ine!
6 Ilyo nalekubula amakasa yandi mu mukaka watikama,
Ne cilibwe icasansuka calepongolola imilonga ya mafuta;+
11 Pantu ukutwi kwalyumfwile no kunjeba ati nalipaalwa,
Ne linso lyalimwene no kunjikalila bukambone.
12 Pantu nalepususha umulanda uwalefwaya ubwafwilisho,+
No mwana wa nshiwa na onse uushali na wa kumwafwa.+
13 Ipaalo+ lya wali mupepi no kuloba—lyaleisa pali ine,
No mutima wa kwa mukamfwilwa naleulenga ukutemwa.+
14 Nalefwala ubulungami, na bo bwalemfimba.+
Umulinganya wandi wali nge ca kufwala cabula amaboko—kabili nge citebo.
16 Nali wishi umwine mwine uwa bapiina;+
No mulandu wa muntu uo nshaishibe na kwishiba—naleufwailisha.+
20 Ubucindami bwandi bucilipo,
No buta bwandi mu minwe yandi bukalalasa libili libili.’
21 Abantu balenkutika; kabili balendolela,
Awe baleikala fye tondolo ukulolela ukupanda amano kwandi.+
22 Ilyo naleka ukusosa tapaleba uwa kupoosapo ishiwi na limbi,
Na mashiwi yandi yalepongolwelwa pali bena.+
23 Awe balempembela ifyo abantu bapembela imfula,+
No tunwa twabo baleyasamwina imfula ya kulekelesha.+
24 Ilyo nalebamwentwila tabalesumina—
Kabili icinso candi icasansamuka+ balefilwa ukucilenga ubulanda.
25 Nalebasalila inshila ya kuyamo, kabili naleba ku ntanshi;
Awe nali nge mfumu pa bashilika ba iko,+
Nali ngo usansamusha abaleloosha.+
Abaice pali ine,+
Abo nasuulile bashibo
Ica kuti nshingababika pamo ne mbwa ishilinda impaanga shandi.
3 Ku kubulwa na ku nsala bashala imisakalala,
Abasheta ifya mu mpanga iyauma,+
Umwapitile inkuuka mailo kabili umwaonaika.
4 Balesaba umusalu wa mucele mu mbali ya fimpukusa,
Ne mishila ya cimuti ca fipyango e yo balelya.
6 Bayalebela ku matelo ya mimana,
Mu ncengo sha mu mushili ne sha mu fimabwe.
7 Mu kati ka fimpukusa e mo balelilila;
Mwi samba lya sepe e mo balebungana pamo.
11 Pantu umwando wandi uwaba ku buta aliunenwine no kunseebanya,
Kabili bapoosele umukobelo pa kuti bandimune.
12 Ku kulyo kwandi banjimina kwati ni ncitatubi;
Amakasa yandi bayaleka yaya,
Lelo bapindilila pali ine ifya kucilikila fyabo.+
14 Baisaingila nga pa cipongolo icikulu ice linga;
Bapita mu nkuuka.
15 Ifya kutiinya fya kupumikisha fyayalukila pali ine;
Ubukankaala bwandi bwaululwa nga ku mwela,
No kupusuka kwandi kwapita nge kumbi.
17 Ubushiku amafupa+ yandi yatulaulwamo, yafuma ku mubili wandi,
No bukali ubulencusha tabuletuusha.+
18 Ica kufwala candi cayaluka pa mulandu wa maka ukuluma;
Canshinguluka ngo mukoshi wa ku ca kufwala candi icitali.
19 Antentemushisha mu matipa,
Ica kuti namoneka ngo lukungu kabili nge mito.
22 Mwanjimya, mwanenga ukunina pa mwela;
E lyo mwansungulula ku cibulumo ca nkuuka.
26 Nangu ca kutila nalelolela ifisuma, ifibi e fyaishile;+
Kabili nalelolela ulubuuto, lelo imfifi e yaishile.
27 Mu nda yandi mwalibilawike no kukanatalala tondolo;
Inshiku sha bucushi shalinsangile.
31 Nsango wandi na o asangwike ukuloosha,
No mutolilo wandi wasangwike ishiwi lya balelila.
2 Kabili cinshi ningapeelwa ukufuma kuli Lesa wa mu muulu,+
Atemwa bupyani nshi ningapokelela ku Wa Maka Yonse uwaikala umwasumbuka?
7 Nga intampulo shandi shapaasuka mu nshila,+
Atemwa umutima wandi wakonka amenso yandi,+
Nelyo akalema kalambatila mu ndupi shandi,+
8 Lekeni ntande imbuto na umbi alye,+
Ne filimwa fyandi bafinukule.
9 Umutima wandi nga walembelekwa pa mwanakashi,+
Kabili pa mwinshi wa munandi nga e po nalaalilila,+
10 Lekeni umukashi wandi apelele umbi ubuunga,
Na baume bambi bafukame pali ena.+
11 Pantu ico kuti caba lishiku,
Kabili lubembu lwa kutwalilwapo ku bapingushi.+
12 Pantu cena mulilo uupwishishisha,+
Kabili kuti walimba imishila mu fisabo fyandi fyonse.
13 Nga nalisuulile ukuilishanya kwa musha wandi umwaume
Atemwa umusha wandi umwanakashi ilyo baleilishanya pali ine,
14 Kanshi cinshi ningacita ilyo Lesa aima?
Kabili ilyo andubulwisha, kuti nayasuka shani?+
16 Nga natanine abalanda ifyo balefwaya,+
Na menso ya kwa mukamfwilwa nayalengele ukunaka,+
17 Kabili nga nalelya umukate wandi neka,
Natana no mwana wa nshiwa+
18 (Pantu ukutula ku bwaice bwandi, akulile na ine ngo uli na wishi,
Kabili ukufuma mu nda muli mayo nalemutungulula);
19 Nga naletambako fye uko umuntu alefwa pa kubulwa ica kufwala,+
Atemwa umupiina ushakwete ica kufimbana;
20 Ngo musana wakwe tawampaalile,+
Kabili nga taumfwile icikabilila mu masako+ ya bana ba mpaanga shandi;
21 Nga nalitamfishe umwana wa nshiwa,+
Ilyo namona ukuti ningile ukwafwako bamo mu mpongolo,+
22 Lekeni icipeya candi cipone pa kubeya kwa ciko,
No kuboko kwandi kufunike kufume mwi fupa lya kuko ilya pa muulu.
25 Nga nalesekelela pantu nalikwata ifingi,+
Kabili pantu ukuboko kwandi kwalisangile ifyuma ifingi;+
26 Nga nalemona ulubuuto ilyo lwabyata,
Atemwa umweshi wayemba uko ulepita,+
27 Kabili umutima wandi nga walilembelekwe mu bumfisolo+
kabili nga natomwene iminwe yandi ku kupepa ifilubi,
28 Ulo na lo kuti lwaba lubembu ulwa kutwalilwapo ku cilye,
Pantu ninshi nakaana Lesa wa cine mu muulu.
29 Nga nalesekelela ilyo uwampata sana afwa,+
Atemwa nga naleanga ilyo ububi bwamusanga—
30 Kabili nshalekele akanwa kandi ukubembuka
Pa kulapisha umweo wakwe.+
31 Bushe abaume ba mwi tenti lyandi tabasosele abati,
‘Nani uwingasonta uushaikuta ifya kulya fyakwe?’+—
32 Umweni tatalile alaala pa nse;+
Imiinshi yandi naiswilile umulendo.
33 Nga nafimbile pa bubi bwandi ifyo abantunse bacita+
Pa kufisa ulubembu lwandi mwi tumba lya pe laya—
34 Pa mulandu fye wa kutiina ibumba likalamba ilya bantu,
Nangu pa mulandu wa kutiina ukuti indupwa shikansuula no kuncululusha
Ninshi kuti naikala tondolo, no kukanafuma pa mwinshi.
35 Iye kanshi nga kwali umuntu uwaleumfwa ku kuilishanya kwandi,+
Pa kuti ilyo nasaina pa cipepala Uwa Maka Yonse angasuke!+
Nelyo kanshi uulenshinina nga alilembele ifya kunshinina!
36 Cine cine kuti nafisenda pa kubeya kwandi;
Kuti nafifwala nge cisote ca bufumu.
38 Ngo mushili wandi wanjalukila no kukuuta,
Ne mputa shaloosesha pamo;
39 Nga nalya ifisabo fya uko ukwabula ukushita,+
Na bacibinda ba uko nabalenga ukupemekeesa,+
40 Lekeni ficilasa fimene apaali ingano,+
Kabili apaali barle pamene amankumba ayapimpinuka.”
Amashiwi ya kwa Yobo yapwila pano pene.
32 Awe balya baume batatu balekele ukwasuka Yobo, pantu aleimona uwalungama.+ 2 E lyo wapiile umutima wa kwa Elihu mwana Barakele umwina Busi+ uwa mu lupwa lwa kwa Ramu. Akalipiile Yobo pa kuimona uwalungama ukucila Lesa.+ 3 Akalipiile na banankwe ba kwa Yobo batatu pa kuti tabasangile ica kwasuka lelo baleti Lesa e walufyenye.+ 4 Kabili Elihu apembelele ukuti Yobo apwishe ukulanda, pantu bonse bali abakalamba ukumucila.+ 5 Lelo Elihu ilyo amwene ukuti tamuli ica kwasuka mu tunwa+ twa balya bantu batatu, e lyo akalipe nga nshi. 6 E lyo Elihu mwana Barakele umwina Busi ayaswike no kutila:
“Ine ndi mwaice
Na imwe muli bakalamba.+
E co ntekanishishe no kutiina
Ukulondolwela imwe amano yandi.
10 E ico ndeti, ‘Umfweni kuli ine.
Na ine ndepongolola ukwishiba kwandi.’
11 Moneni! Nindolela ukuti mupwishe ukulanda,
Ninkutika ku milandile yenu,+
Mpaka mwalafwayafwaya fye ifya kulanda.
12 Awe napoosele amano kuli imwe,
Kabili tapali uuleshinina Yobo,
Tapali nangu umo pali imwe uwa-asuka ifyo alelanda,
13 Ukuti mwisosa amuti, ‘Natusanga amano;+
Ni Lesa e ulemulimuna, te muntu iyo.’
14 Apo talungatike amashiwi kuli ine,
E ico nshamwasuke ukulingana ne milandile yenu.
15 Nabatutuma, tabaleasuka kabili;
Ifya kulanda nafipwa.
16 Awe nindolela, pantu tabalesosa;
Pantu nabeminina, no kwasuka kabili iyo.
17 Na ine nalayasuka ifyo njishibepo;
Nalapongolola ukwishiba kwandi;
18 Pantu ninjisulamo ifya kulanda;
Umupashi mu nda wampatikisha.+
19 Moneni! Mu nda yandi mwaba kwati mwangashi uo bashakupukulapo;
Mulefwaya ukulepuka kwati ni nyambi ishipya.+
21 Shi mwileka mbe na kapaatulula ku muntu;+
Awe nshakalumbilishe umuntunse;+
22 Pantu nshaishiba ifya kulumbilisha umuntu;
Pantu Kalenga+ wandi kuti amfumyapo bwangu.
33 “Lelo, we Yobo, shi umfwa ifyo ndesosa,
Kabili ukutike na ku kulanda kwandi konse.
3 Ifyo nsosa fifuma mu mutima wandi uwa kaele,+
Kabili ukwishiba e ko imilomo yandi ilelandila mu cishinka.+
5 Nga winganjasuka, njasuka,
Pongolwela amashiwi yobe kuli ine; iminina.
6 Mona! Ine ndi nga iwe kuli Lesa wa cine;+
Kwi loba e ko na ine nabumbilwe.+
7 Mona! Umwenso wandi tawakutiinye,
Kabili ukutitikisha+ kwandi takwafinine pali iwe.
8 Amatwi yandi nayomfwa ifyo usosele,
Na mashiwi ulandile ning’umfwa, ilyo utile:
9 ‘Ndi uwasanguluka, uwabula imembu;+
Ndi wa kaele, uwabula ifilubo.+
14 Lesa asosa fye umuku umo,
Nangu imiku ibili+—nangu ca kutila umuntu tapoosako amano—
15 Mu ciloto,+ mu cimonwa+ ca bushiku,
Lilya abantu bapona mu tulo utwine twine,
Na lintu baleshipula pa busanshi.+
16 E lyo acilula abantu amatwi,+
Alabakonkomesha ica kuti te kuti balabe,
17 Pa kuti afumye umuntu ku micitile yakwe,+
Na pa kuti acingilile umuntu ku cilumba.+
18 Acingilila umweo wakwe ukuti wiwila mu cilindi+
Acingilila no bumi bwakwe ukuti bwionaulwa ku fyanso.+
19 Kabili ukukalipwa alekalipwa pa busanshi bwakwe kwamusalapula,
No kusashila kwa mafupa yakwe kwa mutatakuya.
21 Umubili wakwe wapwa mu kumoneka,
Na mafupa yakwe ayashalemoneka yafuma.
23 Nga nakwata inkombe,
Iya kumulandilako, umo pa be kana (1,000),
Iya kweba umuntu ubulungami bwakwe,
24 Ninshi kuti amulandilako no kutila,
‘Mupokololeni pa kuti etentemukila ku nindi!+
Ninsanga ica kumulubwilako!+
26 Akapapaata kuli Lesa pa kuti amumfwile uluse,+
Kabili akamona icinso cakwe no kwaanga,
Kabili Lesa akabwesesha ubulungami bwakwe ku muntu umwina kufwa.
29 Mona! Lesa alacita fyonse ifi,
Imiku ibili, imiku itatu, ku muntunse,
30 Pa kuti abweshe umweo wakwe uku-ufumya ku nindi,+
Pa kuti asanikilwe ulubuuto lwa ba mweo.+
31 Kutika, we Yobo! Umfwa kuli ine!
Talala, na ine nalakonkanyapo ukulanda.
32 Nga uli ne ca kulanda, njasuka;
Landa, pantu nintemwa ubulungami bobe.
34 E lyo Elihu akonkenyepo ukwasuka no kutila:
2 “Umfweni amashiwi yandi, mwe ba mano;
Na mwe baishiba, kutikeni kuli ine.
4 Natusale ubupingushi;
Natwishibe mu kati kesu icawama.
6 Bushe pa bulungami bwandi e po ningasosela ubufi?
Icilonda candi tacipola nangu ca kutila tapali ico nalufyanya.’+
10 E ico, mwe bantu ba mutima wa mano,+ kutikeni kuli ine.
Lesa wa cine te kuti acite ifyabipa,+
Uwa Maka Yonse te kuti afyenge umuntu nakalya!+
11 Pantu alambula umuntu ukulingana ne milimo yakwe,+
Kabili ificitikila umuntu filingana ne mibele yakwe.
13 Nani amulaashike pano isonde,
Kabili nani amwakenye icalo conse?
14 Nga abika umutima pa muntu,
Nga apokolola umupashi no mupu wa uyo muntu,+
15 Ifya mweo fyonse kuti fyafwa,
No muntu kuti abwelela ku lukungu.+
16 E ico nga uli wa mucetekanya, kutika kuli ici;
Kutika ku fyo ndelanda.
17 Bushe cine cine uwapata umulinganya kuti ateka,+
Kabili uwa maka nga mulungami bushe kuti mwatila mubi?+
19 Kwaba umo uushaba na kapaatulula kuli bacilolo
Kabili uushisalapo umukankaala no kusha umulanda,+
Pantu bonse fye e wababumbile.+
20 Mu nshita inono balafwa,+ ubushiku pa kati;+
Abantu batutuma no kupita,
Na ba maka baya ukwabula ubwafya.+
23 Pantu Lesa tabikila umuntu nangu umo inshita
Iya kuya kuli ena ku kupingulwa.
26 Abatoba amapi nga babifi
Pa menso ya bantu bonse;+
27 Pantu nabapaatuka no kuleka ukumukonka,+
Ne mibele yakwe yonse tababikileko amano,+
28 Basuka bafisha kuli ena inkuuta ya mulanda;
Na o aumfwa inkuuta ya bacushiwa.+
29 Ilyo alenga ukuti kube umutelelwe, nani uwingamuseka?
Lesa nga afisa icinso cakwe,+ tapali uwingamumona.
Nga afisa icinso cakwe ku luko+ nangu ku muntu umo, teti amoneke. Lesa alenga ukuti kube umutelelwe no kufisa icinso cakwe,
31 Bushe kwena umuntu kuti aeba Lesa ati,
‘Nacula, nangu ca kutila tapali ico nalufyanya;+
32 Nangu nshimona nangu cimo, nsambilisheni;
Nga nalilufyanya,
Nshakabwekeshepo’?+
33 Bushe ulefwaya akufute ukulingana no kutontonkanya kobe apo wakaana ubupingushi bwakwe?
Pantu ni we wasalapo ukupata imicitile yakwe, te ine iyo.
Kanshi sosa ifyo waishiba.
34 Abantu ba mutima wa mano+ bakatila kuli ine—
No muntu wa mano uulekutika kuli ine akatila,
35 ‘Yobo asosa ifyo ashaishiba,+
Na mu mashiwi yakwe tamuli ukushilimuka.’
37 Pantu pa lubembu lwakwe abikapo na bucipondoka;+
Ilyo ali na ifwe alatoota no kufusha amashiwi ya kusaalula Lesa wa cine!”+
35 E lyo Elihu akonkenyepo ukwasuka no kutila:
2 “Bushe ici e co uleti bulungami?
Utile, ‘Nalilungama ukucila Lesa.’+
9 Pa mulandu wa kufula kwa mutitikisha balakuuta mutuule;+
Bakuuta mutuule pa mulandu wa kuboko kwa ba maka.+
10 Lelo tapali uulesosa, ati, ‘Ali kwi Lesa Mukulu Kabumba wandi,+
Uulenga ukuti kube inyimbo sha malumbo ubushiku?’+
11 E utusambilisha+ ukucila ifyo asambilisha inama sha pano isonde,+
Kabili atulenga ukuba aba mano ukucila ifyuni fya mu lwelele.
14 Pali bufi, kanshi, ilyo watila taumumona!+
Umulandu uli ku cinso cakwe, e ico ufwile ukumulolela fye.+
15 Lelo nomba apo takulubulwishe mu bukali bwakwe,+
Ninshi nasuulako ku fyo walandile ukwabula ukutekanya.+
36 Kabili Elihu akonkenyepo ukusosa ati:
2 “Ntekanishisha panono, na ine nalakweba
Pantu ndi na fimbi ifya kulandilako Lesa.
7 Takafumye amenso yakwe pa walungama;+
Ne shamfumu ishaba pa fipuna fya bufumu+—
Akashitekapo umuyayaya, na sho shikaba pa muulu.
9 E lyo akabalondolwela imicitile yabo
Na bumpulamafunde bwabo, pantu balaibililika.
10 Kabili akacilula amatwi yabo pa kuti bomfwe ukukonkomesha,+
Kabili akasosa kuli bena ukuti baleke ukucita ifyabipa.+
11 Nga bamumfwa no kumubombela,
Bakekala bwino inshiku shonse isha bumi bwabo
Kabili bakalasekelela imyaka yabo yonse.+
15 Akapokolola uwacushiwa ukumufumya mu bucushi bwakwe,
Kabili akabacilukula amatwi ilyo balecushiwa.
16 Kabili akakubeleleka ukukufumya mu bulanda!+
Ukekala pa ncende iikulu,+ te inono iyo,
Ne fya kukusansamusha fikafula nga nshi pe tebulo lyobe.+
17 Ukasekelela ilyo umubifi+ apingulwa ukulingana ne milimo yakwe;
Ubupingushi no bulungami fikalaitungilila.
18 Lelo cenjela epali wabelelekwa ku cipyu+ watendeka no kutoota misuula misuula,
Kabili wileka ubukulu bwa cifuta mulandu+ bukulufye.
19 Bushe ukukuuta kobe mutuule kukomfwika?+ Iyo, takwakomfwike nangu fye ni mu bulanda
Nangu ubombeshe shani.+
20 Wilafulukisha ubushiku,
Ilyo abantu na bantu bafuma apo bali.
22 Mona! Lesa alisumbuka pa mulandu wa maka yakwe;
Ni kafundisha nshi uwingalingana nankwe?
4 Pa numa kwaumfwika icilulumo;
Abulukutila+ ku cilulumo icapulamo,+
kabili talesha inkuba shakwe, ilyo ishiwi lyakwe lyaumfwika.+
6 Pantu eba imfula ya bungululu bwabuuta ati, ‘Ponena pe sonde,’+
Kabili ifyo fine e fyo eba ne mfula kabili imfula iifubauka.+
7 Pa kuboko kwa muntunse onse abikapo icifwati
Pa kuti umuntu onse umwina kufwa eshibe umulimo wakwe.
9 Mu muputule+ wa mu kati e mufuma icikuuku ca mwela
Na ku mwela wa ku kapinda ka ku kuso e kufuma impepo.+
11 Aisusha umutonshi mu makumbi,
Ulubuuto+ lwakwe lwasalanganya ikumbi ilyatikama,
12 Kabili yalealulwa-alulwa pa kutungululwa na ena ku kubomba umulimo wa yako
Konse uko ayeba+ ukuya pano isonde ponse.
15 Bushe walishiba ilyo Lesa abikile amafunde pali fyena,+
Na lintu alengele inkuba ukusaamina mwi kumbi lyakwe?
16 Bushe walishiba ifyo amakumbi yeleela mu muulu,+
Bushe walishiba ifipesha amano fya waba no kwishiba kwafikapo?+
17 Bushe walishiba icilenga ifya kufwala fyobe ukukaba
Ilyo pano isonde paba tondolo ukutendekela ku kapinda ka ku kulyo?+
19 Lekeni twishibe ifyo tuli no kusosa kuli ena;
Te kuti tutantike bwino ifyebo pantu tuli mu mfifi.
21 Abantu teti bamone ulubuuto ilyo kuli amakumbi;
Lelo ilyo umwela wapita no kuyafumyamo,
E lyo lubengeshima mu muulu.
38 E lyo Yehova ayaswike Yobo ukufuma mu nkuuka+ no kutila:
2 “Nani uulecilikila ukufwaya kwandi
Pa kulanda ifyabula amano?+
5 Nani apimine ubukulu bwa liko, napamo walishiba,
Atemwa nani atambalikepo intambo ya kupiminako?
7 Ilyo intanda+ sha lucelo sha-awilile utupundu pamo,
Ilyo abana baume bonse aba kwa Lesa+ baweleshe?
8 Kabili nani apindilile bemba ku fiibi,+
Ilyo alompweke ngo wafuma mwi fumo;
9 Ilyo namufwikile ikumbi
No kumupomba ikumbi lyafiita,
10 Kabili namubikiile imipaka ku cipope candi
No kubikako imipindo ne fiibi,+
11 Kabili natile, ‘Upelele pano, wipulapo;+
Na mabimbi yobe aya cilumba yapelele pano pene’?+
12 Bushe ukutula ku nshiku shobe isha ku kale watala awebapo ulucelo ica kucita?+
Bushe wabala aulenga amacaca ukwishiba icifulo ca yako?
13 Bushe walitala awikata isonde mu mpela sha liko,
No kukuntamo ababifi?+
14 Isonde lilayalula iline nge bumba+ ilyo bafwatikapo,
Na fyonse ifilimo fyamoneka bwino bwino kwati nafifwala.
16 Bushe wabala awingila ukufika ku tumfukumfuku twa muli bemba,
17 Bushe walisokolwelwa impongolo sha mfwa,+
Nelyo bushe kuti wamona impongolo sha ku mbo ukwafiita fititi?+
18 Bushe walishiba bwino bwino ifyo incende sha pano isonde shapabuka?+
Njeba, nga walishiba ifi fyonse.
19 Ili kwi nomba inshila iyaya ukwikala ulubuuto?+
Ne mfifi, icifulo ca iko cili kwi,
20 Bushe kuti wafitwala ku mupaka wa fiko
Kabili bushe kuti waishiba inshila sha kuya ku ng’anda ya fiko?
22 Bushe walingila umusungilwa imfula ya bungululu bwabuuta,+
Nelyo bushe ulamona umusungilwa imfula ya mabwe,+
23 Ifyo nasungile nshita ya bulanda,
Ubushiku bwa bulwi ne nkondo?+
24 Ili kwi kanshi inshila umwayakanikila ulubuuto,
Kabili ni kwi kusalanganina umwela wa ku kabanga+ pano isonde?
25 Nani alepwilile mulamba umwa kupita
No kupekanya inshila umwa kupantila inkuba,+
26 Pa kuti iloke pa calo apashaba muntu,+
Pa mpanga apashaikala umuntunse,
27 Pa kuti itapilile ifiswebebe umwima inkuuka kabili umwapomoka
No kuleka icani iciteku cimene?+
29 Bushe ni mu nda ya kwa nani mwafumine amenshi makaasa,
Kabili nani uwafyele ukutalala+ kwa mu muulu?
31 Bushe kuti wakakisha ifyaikasha intanda sha Kima,
Nelyo bushe kuti wakakula imyando ya ntanda sha Kesili?+
32 Bushe kuti wafumya intanda sha Masarote mu nshita ya shiko?
Kabili bushe kuti watungulula intanda sha Ashi na bana ba shiko?
33 Bushe walishiba ifipope imyulu ikonka,+
Nelyo bushe kuti wapeela icipope ku fya mu myulu ukuti fitungulule ifya pe sonde?
35 Bushe kuti watuma ukubyata kwa nkuba na sho shaya
Kabili bushe shingasosa kuli iwe ashiti, ‘Tuli pano!’?
37 Nani engapenda amakumbi ku mano,
Nelyo batumba ba menshi aba mu muulu—nani engabasendeka,+
38 Ilyo ulukungu lwenguluka no kuba munyela,
Kabili ilyo ifibungulubwe fya pe sonde fikambantana?
39 Bushe kuti wabambila inkalamo ica kutaakanya
Kabili bushe imisepela ya nkalamo nga ili ne nsala kuti waipeela ifya kuti yaikuta,+
Nelyo ilyo ilebendelela pa kuti isanse ico ilefwaya ukwikata?
41 Nani apekanishisha mwankole ifya kulya+
Ilyo abana bakwe balilila kuli Lesa,
Ilyo balubanta pa kubulwa ifya kulya?
39 “Bushe walishiba inshita ilyo ifibushi mabwe fifyala abana?+
Bushe watala autamba uko insebula shilecululuka+ pa kupaapa?
2 Bushe watala aupenda imyeshi iyo shiba ne fumo,
Nelyo bushe walishiba inshita iyo shifyalilapo?
3 Shilenama pa kupaapa,
Ilyo shilefumya icileshilenga ukukalipwa.
4 Balalelema abana ba shiko, bakulila mu mpanga;
Balaya no kukanabwelela kuli banyinabo.
5 Nani alekele colwa+ aye mu mpanga umuntungwa,
Kabili nani akakwile ifikakilo fya mpunda ya mpanga,
6 Iyo napangiile iciswebebe ukuti e ng’anda ya iko
Ne calo ca mucele e bwikalo bwa iko?+
10 Bushe kuti wakakila imboo ku mwando no kuliminako,
Nelyo bushe kuti yakukonka ilekubila+ umushili?
11 Bushe kuti waicetekela pantu fye yalikwatisha amaka,
Kabili bushe kuti waishiila ifyo waculila?
12 Bushe kuti waicetekela ukuti ikakulobolwela imbuto shobe
No kukulonganikila ingano uko ushipumina?
13 Bushe ipindo lya kwa mwakatala lilapampaila bwino,
Nelyo bushe akwata amapindo na masako ifya kwa kabaso?+
14 Pantu asha amani yakwe pa nshi
No kuyashiika mu mushili pa kuti yabe ne cikabilila,
15 Kabili alalaba ukuti ulukasa kuti lwayatoba
Nelyo inama ya mpanga kuti yanyantaulapo.
18 Ilyo apampaila amapindo yakwe,
Aseka kabalwe no waninapo.
20 Bushe kuti wamulenga ukucilauka nga makanta?
Ukulila kwakwe uko alila cilumba cilumba kwa kutiinya.+
23 Akamufuko ka mifwi kakolonkontela pali ena,
Ne cilimi ce fumo na kafumo.
24 Mu kupontauka na mu kubalamuka apwa impanga,
Kabili tasumina ukuti ico aleumfwa kulila kwa ntandala.
25 Ilyo fye intandala yalila atila Eya!
Kabili anunsha ubulwi ukutali,
Anunsha ukululuma kwa bakalamba ba bashilika no kuwelesha kwa bashilika.+
26 Bushe mucetekanya obe ulenga pungwa ukulela,
No kutambikila amapindo yakwe ku mwela wa ku kapinda ka ku kulyo?
27 Nelyo bushe ni we weba kapumpe+ ukupupukila mu muulu
No kupikila icisansala cakwe apasansuka,+
28 Ukuti aleikala pa cilibwe icasumbuka no kulinda ubushiku bonse
Pa kantongolilo ka cilibwe casumbuka apayafya ukufika?
40 Kabili Yehova akonkenyepo ukwasuka Yobo no kutila:
2 “Bushe uufwailisha ifilubo kuti akansana no Wa Maka Yonse?+
Uulekalipila Lesa, aasuke.”+
5 Ninsosa umuku umo, lelo nsha-asuke na kabili;
Awe ninsosa imiku ibili, lelo nshalundepo.”
6 E lyo Yehova ayaswike Yobo ukufuma mu nkuuka+ no kutila:
7 “Shi kaka mu musana ngo mwaume;+
Ine nalakwipusha, na iwe unjebe.+
8 Bushe cine cine ulefulunganya umulinganya wandi?
Bushe uletila ndi mubifi pa kuti iwe ube uwalungama?+
9 Nelyo bushe waba no kuboko ngo kwa kwa Lesa wa cine,+
Kabili bushe ishiwi lyobe kuti lyabulukuta nge fibulukuta ishiwi lyakwe?+
13 Bafise bonse pamo mu mushili,+
Kakila ifinso fyabo umwafisama,
14 E lyo ine ndekutasha,
Pantu ukuboko kobe ukwa ku kulyo kuti kwakupususha.
17 Ikongamika umucila ngo mukedari;
Ubushipa bwa matanta ya iko bwalipikana.
18 Amafupa ya iko mipaipi ya mukuba;
Amafupa ya iko ayakosa yapala icela bafula.
22 Imyunganunshi ilaicinga ku cintelelwe ca iko;
Imiarabimu ya ku mumana ilaishinguluka.
23 Umumana nga waba no mukuku, taisakamana.
Ilateeka umutima nangu ca kutila Yordani+ alompokela pa kanwa ka iko.
24 Bushe kuli uwingaikata ilyo ilemonako?
Bushe kuli uwingaiteya pa kuti aitule imyona ku cinkobwe?
3 Bushe kuti yakupapaata,
Nelyo bushe kuti yasosa amashiwi yafuuka kuli iwe?
4 Bushe kuti yapangana na iwe icipangano,
Ukuti ibe umusha obe umuyayaya?
5 Bushe kuti wayangasha nge cuni,
Nelyo bushe kuti waikakila pa kuti abakashana baleyangasha?
6 Bushe aba makwebo kuti baicitilapo amakaabu?
Bushe aba makwebo kuti bayakana?
7 Bushe kuti waisusha imifwi+ ya mabanga mu mpapa ya iko,
Nelyo bushe kuti waisusha amela mu mutwe wa iko?
8 Esha ukuikatamo.
Ibukisha ifyo washombweke na yo. Wibwekeshapo na kabili.
9 Mona! Uulesubila ukuikata kuti alengwapo fye insoni.
Umuntu kuti awa pa nshi pa kuimona fye.
12 Nshaikale tondolo ukwabula ukusosa ifilundwa fya iko
Nelyo amaka ya iko no kuyemba kwa mubili wa iko.
13 Nani engaifuula ica kufwala ca iko?
Nani engengila mu ncendwa sha iko?
14 Nani engasamuna akanwa ka iko?
Ameno ya iko yonse yalatiinya nga nshi.
15 Yaba ne cilumba pa mulandu wa mamba ya iko,
Yalilundinkana kwati bayakakatikapo fye.
16 Yakumana pamo bwino bwino,
Ica kuti no mwela te kuti wingile mu kati ka yako.
17 Yalilambatana na yanankwe;
Yalikatana kabili te kuti yapaatukane.
18 Ukutesemuna kwa iko kubyasha ulubuuto,
Na menso ya iko yaba ngo kucelebuka kwa lucelo.
19 Mu kanwa ka iko mufuma ukubyata kwa nkuba,
Mufuma ne nsase sha mulilo.
20 Mu myona ya iko mufuma icushi,
Nge lungu basontekele ku tumuti utwauma.
21 Umupu wa iko kuti wabilimya amalasha,
No lubingu lufuma mu kanwa ka iko.
22 Mu mukoshi wa iko mwaba amaka,
Abali ku cinso ca iko balekatwa umwenso.
23 Iminofu ya mubili wa iko yalikambantana;
Yaba nge yakambatikwapo fye, taitenta.
24 Umutima wa iko wakosa nge libwe,
Wakosa ndi nge mpelo.
30 Mwi samba lya iko muli ifi-inga ifyatwa;
Nga yapita pa matipa paba kwati papitile ica kupuulilako.+
31 Ilenga amenshi ukubilauka kwati menshi yalebilauka mu mpoto;
Ilenga bemba ukumoneka nge nongo ya baleipikamo amafuta ya kusuba.
32 Ilenga umo yapita mwashala kwati mulebeeka;
Umuntu kuti amona amenshi ayashika yabuuta kwati ni mfwi.
33 Pa mushilinshi tapali icapalana na yo,
Yabumbilwe iyabula umwenso.
34 Conse icasansabala ilacimona.
Yena ni mfumu pa nama mpanga shonse isha cilumba.”
42 E lyo Yobo ayaswike Yehova, ati:
2 “Ninjishiba ukuti mwalikwata amaka ya kucita fyonse fye ifyo mulefwaya,+
Kabili kuti mwacita fyonse ifyo mutemenwe.+
3 Mwatile: ‘Nani uulecilikila ukufwaya kwandi uushaishiba na bwino bwino?’+
Ni pali ici nalandiile, lelo nshailwike
Nalandile pa fintu fya kupapa, ifyo nshaishiba.+
5 Namumfwilile mu fya kumfwaumfwa fye,
Lelo nomba amenso yandi yamumona.
7 Nomba ilyo Yehova asosele amashiwi aya kuli Yobo, e lyo Yehova atile kuli Elifasi umwina Temani:
“Nakalipa sana pali iwe na banobe babili,+ pantu tamwasosele icishinka+ pali ine nga filya umubomfi wandi Yobo asosele. 8 Nomba buuleni ing’ombe ishilume cinelubali (7) na bana ba mpaanga+ cinelubali kabili muye na fyo ku mubomfi wandi Yobo,+ e lyo mutuule umutuulo wenu uwa koca; na Yobo umubomfi wandi alemupepelako.+ Ena eka e o ndeumfwa pa kuti nimucita ukulingana no bupumbu bwenu, pantu tamwasosele icishinka pali ine, ngo mubomfi wandi Yobo.”+
9 Awe Elifasi umwina Temani na Bildadi umwina Shuhi na Sofari umwina Naamati baliile no kucita nge fyo Yehova abebele; kabili e fyo Yehova aumfwile Yobo.
10 Kabili Yehova afumishepo ubucushi bwa kwa Yobo+ ilyo apepeleko abanankwe,+ kabili Yehova alibweseshe imiku ibili conse ico Yobo akwete kale.+ 11 E lyo bamunyina bonse ne nkashi shakwe shonse na bonse abamwishibe+ kale baishile kuli ena, kabili balaliila pamo nankwe ifya kulya+ mu ng’anda yakwe no kumulilila ubulanda no kumusansamusha pa bubi bonse ubo Yehova asuminishe ukwisa pali ena; kabili umuntu onse amupeele ubupe bwa ndalama kabili umuntu onse amupeele inindaminwe ya golde.
12 E lyo Yehova apaalile+ Yobo pa numa ukucila pa kutendeka,+ ica kuti akwete impaanga amakana ikumi na yane (14,000) ne ngamila amakana mutanda (6,000), ne ng’ombe sha makoli ikana limo (1,000) shibili shibili ne mpunda nkota ikana limo. 13 Akwete na bana abaume cinelubali (7) na bana abanakashi batatu.+ 14 Kabili ainike uwa ntanshi Yemima ne shina lya wa cibili Kesia ne shina lya wa citatu Kereni-hapuki. 15 Kabili takwali abanakashi abayembele nga bana banakashi ba kwa Yobo mu calo conse, kabili shibo alibakenye impanga pamo pene na bandume yabo.+
16 Kabili pa numa ya ici Yobo aali no mweo imyaka umwanda umo na makumi yane (140)+ kabili aishilemona abana bakwe na beshikulu bakwe+—inkulo shine. 17 Awe Yobo asukile afwa, umukote kabili uwa myaka iingi.+
Mu ciHebere paba ati, “Levyatani.”
Moneni Icipande calenga 4 ica Ifyalundwako.
Mu ciHebere paba ati, “cinshi nsendela umubili wandi ku meno yandi?”
Abantu balefwala “insamu” nga baleloosha nelyo nga bali no bulanda.
Mu ciHebere paba ati, “napuswike fye ne nkanda ya ku meno yandi.”
Uyu “uusansa” napamo kuti aba ni “shimweshimwe.”
Nangu “Kushi.”