Daniele

1 Mu mwaka walenga butatu ukutula apo Yehoyakimu+ atendekele ukuteka Yuda, e mo Nebukadnesari imfumu ya Babiloni aishile ku musumba wa Yerusalemu no ku-ushinga.+ 2 Mu kuya kwa nshita Yehova apeele imfumu ya Yuda+ mu minwe ya kwa Nebukadnesari ne fipe+ fya mu ng’anda ya kwa Lesa wa cine fimo fimo, na o Nebukadnesari afitwele ku calo ca Shinari+ ku ng’anda ya kwa lesa wakwe; ne fipe afingishe mu ng’anda ya kututilamo ifyuma ifya kwa lesa wakwe.+

3 Awe imfumu yaebele Ashipenasi umukalamba+ wa bacilolo bakwe aba kwi sano ukuti pa bana ba kwa Israele na pa bana ba ku bufumu na pa bana ba bakankaala asalepo+ 4 abana abashabamo akalema+ nangu kamo, lelo abamoneka bwino, abashilimuka mu mano+ yonse kabili abasalapuka mu kwishiba, abeluka bwangu ifintu,+ abengabombela mwi sano lya mfumu;+ no kubasambilisha amabuuku no lulimi lwa bena Kaldi. 5 Kabili, imfumu yabapimiine ifya kulya fya cila bushiku pa fya maliila+ ya mfumu na pa mwangashi uo yalenwa, no kubaliisha bwino pa myaka itatu, pa kuti imyaka itatu nga yapwa bakalebombela imfumu.

6 Awe pa balumendo abasalilwe pali na bana abaume abaYuda, Daniele,+ Hanania, Mishaele na Asaria.+ 7 Kabili umukalamba wa bacilolo ba kwi sano abenike amashina.+ Ainike Daniele ati Belteshasari;+ na Hanania amwinike ati Shadraki; na Mishaele amwinike ati Meshaki; e lyo Asaria amwinike ati Abednego.+

8 Lelo Daniele apangile mu mutima wakwe ukukanaikowesha+ ku fya maliila ya mfumu na ku mwangashi uo yalenwa. Kabili apapeete umukalamba wa bacilolo ba kwi sano ukuti amusuminishe ukukanaikoweshako.+ 9 Awe Lesa wa cine alengele umukalamba wa bacilolo ba kwi sano ukuba ne cikuuku kuli Daniele no kumumfwilako uluse.+ 10 E ico umukalamba wa bacilolo ba kwi sano atile kuli Daniele: “Ine ndetiina shikulu imfumu, uwamupimiine ifya kulya ne fya kunwa.+ Nga ca kuti imfumu yamumona muli abaonda pa menso ukucila abana bambi aba mushinku wenu, kuti mwaletelela umutwe wandi ku mfumu.” 11 Lelo Daniele atile kuli kalinda uo umukalamba+ wa bacilolo ba kwi sano asontele ukwangalila Daniele, Hanania, Mishaele na Asaria: 12 “Mukwai esheni ababomfi benu pa nshiku ikumi (10), muletupeela fye ifilimwa+ e fyo tulelya kabili tulenwa fye amenshi; 13 kabili mukamone ifyo tukamoneka ne fikamoneka abana bambi abalelya ifya maliila ya mfumu, kabili ukulingana ne fyo mukamona e fyo mukacite ababomfi benu.”

14 Awe alibomfwile no kubesha inshiku ikumi (10). 15 Kabili ilyo inshiku ikumi (10) shapwile balimoneke bwino sana kabili bali abaina ukucila abana bonse abalelya ifya maliila ya mfumu.+ 16 Awe kalinda e walesenda ifya maliila fyabo no mwangashi wabo, lelo bena alebapeela fye ifilimwa.+ 17 Kabili aba bana bane, Lesa wa cine abapeele ukwishiba no kushilimuka mu mabuuku yonse na mano yonse;+ kabili Daniele aali na mano ya kwiluka ifimonwa fyonse ne filoto fyonse.+

18 Awe ilyo inshiku isho imfumu yasosele ukuti babengishe shapwile,+ e lyo umukalamba wa bacilolo ba kwi sano abengishe pa kuti beminine ku cinso ca kwa Nebukadnesari. 19 Ne mfumu yalalanda na bo, kabili takwasangilwe nangu umo pali balya uwali nga Daniele, Hanania, Mishaele na Asaria;+ e ico bakonkenyepo ukulabombela ku cinso ca mfumu.+ 20 Kabili umulandu onse uwalekabila amano no mucetekanya+ uo imfumu yabepwishe, yasangile ukuti bena bacililepo imiku ikumi (10) pali bashimapepo bonse aba finjelengwe+ na babuka+ abali mu bufumu bwa iko bonse. 21 Kabili Daniele aikele ukufika ku mwaka wa ntanshi ukutula apo imfumu Sailasi yatendekele ukuteka.+

2 Nomba mu mwaka walenga bubili ukutula apo Nebukadnesari atendekele ukuteka, e mo Nebukadnesari alotele ifiloto;+ no mutima wakwe walisakamene,+ no tulo twalisalangene. 2 E ico imfumu yasosele ukuti bete bashimapepo aba finjelengwe+ na babuka ne ng’anga na bena Kaldi, pa kuti bebe imfumu ifiloto fya iko.+ Na bo balingile no kwiminina pa ntanshi ya mfumu. 3 Ne mfumu yatile kuli bena: “Kuli iciloto ico ndotele, no mutima wandi nausakamana kabili ndefwaisha ukwishiba umulolele iciloto.” 4 E lyo abena Kaldi balandile ku mfumu mu ciAramaiki,+ abati: “Mwe mfumu, beni no mweo umuyayaya.+ Londololeni iciloto ku babomfi benu, na ifwe twalamweba umo cilolele.”+

5 Imfumu yayaswike no kutila ku bena Kaldi: “Ico ndepanga ukucita ni ci: Nga tamunengele ukwishiba iciloto, no kunondolwela umo cilolele, mukatungulwa ifilundwa,+ na mayanda yenu yakasangulwa ifimbusu fya cintubwingi.+ 6 Lelo nga mwanondolwela iciloto no kunjeba umo cilolele, ndemupeela ifya bupe ne filambu no bucindami ubukalamba.+ E ico nondolweleni iciloto no kunjeba umo cilolele.”

7 Babwekeshepo ukwasuka, no kutila: “Imfumu ilondolole iciloto ku babomfi ba iko, na ifwe twalayeba umo cilolele.”

8 Imfumu yalyaswike no kutila: “Cine cine, ninjishiba ukuti mulelafyalafya fye, pantu namumona ukuti ca cine ico ndepanga ukucita. 9 Pantu nga tamunengele ukwishiba iciloto ici, kuli icipope+ cimo fye kuli imwe. Lelo amashiwi ya bufi kabili ayalubana e yo mwasuminishanya ukusosa kuli ine,+ isuke inshita yaluke. E ico endesheni njebeni iciloto, e lyo nalaishiba ukuti muli na maka ya kunjeba umo cilolele.”

10 Abena Kaldi bayaswike pa menso ya mfumu, no kutila: “Tapali umuntu pano isonde uwingacita ico imfumu ilefwaya, pantu takwatala akuba imfumu ya maka nangu umulashi uwaipusha icintu nge ci kuli shimapepo wa finjelengwe nangu ni kuli kabuka nangu ni ku mwina Kaldi. 11 Lelo icintu ico imfumu ileipusha nacafya, kabili tapali nangu umo uwingalondolwela imfumu kano balesa,+ abashikala pamo na bantunse.”+

12 E ico imfumu yalifulilwe no kukalipa nga nshi,+ kabili yasosele ukuti aba mano bonse aba mu Babiloni bepaiwe.+ 13 Ne cipope califumine, na ba mano bali mupepi no kwipaiwa; kabili bafwaile Daniele na banankwe, pa kuti na bo babepaye.

14 E lyo Daniele mano mano+ asosele kuli Aryoke umukalamba wa balinshi ba mfumu, uwaishile ku kwipaya aba mano aba ku Babiloni. 15 Aipwishe Aryoke cilolo wa mfumu, ati: “Cinshi imfumu ibikiile ici cipope cakaluka?” E lyo Aryoke alondolwelele Daniele umulandu onse.+ 16 E ico Daniele aingile no kulomba ku mfumu ukuti imupeele inshita iyalinga iya kuti alondolwele imfumu iciloto.+

17 Awe Daniele aile ku ng’anda yakwe; kabili alengele uyu mulandu ukwishibikwa kuli Hanania, Mishaele na Asaria abanankwe, 18 pa kuti na bo balombe inkumbu+ kuli Lesa wa mu muulu+ pali iyi nkama,+ pa kuti Daniele na banankwe bekepaiwa pamo na ba mano bambi aba mu Babiloni.+

19 Awe inkama yasokolwelwe+ kuli Daniele mu cimonwa ca bushiku. E lyo Daniele acindike+ Lesa wa mu muulu. 20 Daniele alyaswike no kutila: “Ishina lya kwa Lesa libe ilyacindikwa+ ukufuma umuyayaya no kuya umuyayaya, pantu amano na maka fyakwe.+ 21 Na o alalula inshita sha lyonse ne nshita sha mwaka,+ e ufumyapo ishamfumu no kubikapo ishamfumu shimbi,+ e upeela amano ku ba mano, no kupeela ukwishiba ku beluka.+ 22 E usokolola ifyashika ne fyafisama,+ aleshiba icili mu mfifi;+ kabili kuli ena e kwaikala ulubuuto.+ 23 Kuli imwe, mwe Lesa wa fikolwe fyandi, e ko ndetootela no kutasha,+ pantu mwampeela amano+ na maka. Kabili mwanenga ukwishiba ico twaipwishe kuli imwe, pantu mwatulenga ukwishiba umulandu wa mfumu.”+

24 E ico Daniele aile kuli Aryoke,+ uo imfumu yasontele ukuti e wa kulofya aba mano ba mu Babiloni.+ Ailesosa kuli ena, ati: “Wi-ipayapo nangu umo pa ba mano aba mu Babiloni. Leka nyingile ku mfumu,+ pa kuti nondolwele imfumu umo iciloto cilolele.”

25 Awe Aryoke aingishe Daniele ku mfumu mu kwangufyanya, no kutila: “Ninsanga umwaume umo uwa muli bankole+ abaYuda, uwingalondolwela imfumu umo iciloto cilolele.” 26 Imfumu yalyaswike no kutila kuli Daniele, uo ishina lyakwe ni Belteshasari:+ “Bushe iwe kuti wanenga ukwishiba iciloto ico namwene, no kunondolwela umo cilolele?”+ 27 Daniele ayaswike pa menso ya mfumu no kutila: “Inkama iyo imfumu yaipwishe, aba mano nangu ababuka nangu bashimapepo ba finjelengwe na babukila ku ntanda te kuti bebe imfumu.+ 28 Lelo, kwaba Lesa mu muulu uusokolola inkama,+ kabili nalenga Imfumu Nebukadnesari ukwishiba icikesa mu nshiku sha kulekelesha.+ Iciloto mwalotele ne fimonwa mwamwene mu mutwe wenu pa busanshi bwenu—ni ifi:

29 “Awe mwe mfumu, ilyo mwasendeme pa busanshi+ bwenu amatontonkanyo yenu yaimine mu mutima wenu aya cikesabapo pa numa ya ino nshita, kabili Uusokolola inkama namulenga ukwishiba icikesacitika.+ 30 Lelo ine, te ku mano yandi ayacilile amano ya ba mweo bonse e ko inkama iyi yasokolwelwa kuli ine,+ lelo ni pa mulandu wa kuti iciloto cilondololwe ku mfumu, pa kuti mwishibe amatontonkanyo ya mutima wenu.+

31 “Mwe mfumu, mwaliloleshe, kabili moneni! kwali icimpashanya icikalamba. Icimpashanya ici, cali icikalamba kabili ukubeeka kwa ciko kwali ukwa cipesha amano, caiminine pa ntanshi yenu, no kumoneka kwa ciko kwali ukwa kutiinya. 32 Icimpashanya ici, umutwe wa ciko wali uwa golde+ iisuma, icifuba ca ciko na maboko ya ciko fyali ifya silfere,+ ifumo lya ciko na matanta ya ciko fyali ifya mukuba,+ 33 amolu ya ciko yali aya cela,+ amakasa ya ciko yalimo icela lubali, na lubali ibumba.+ 34 Mwatwalilile ukulolesha, lyasuka ilibwe lyaputulwa apabula iminwe,+ kabili lyapoolele icimpashanya pa makasa ya ciko aya cela ne bumba no kuyatobaula.+ 35 E lyo icela, ibumba, umukuba, silfere na golde, fyonse fyatobawililwe pamo no kuba nge misungu ya pa kupumina ingano iya mu lusuba,+ e lyo umwela wafyulwile ica kuti tapashele nangu kamo.+ Ne libwe ilyapoolele icimpashanya, lyaishileba ulupili ulukalamba no kwisula pano isonde ponse.+

36 “Ici e ciloto, nomba twalalondolwela imfumu umo cilolele.+ 37 Imwe mwe mfumu, mwe mfumu ya shamfumu, iyo Lesa wa mu muulu apeeleko ubufumu,+ amaka, ubukose no bukata, 38 kabili mu minwe yenu e mo apeela,+ monse umwaikala abana ba bantu, inama sha mu mpanga ne fyuni fya mu lwelele, no kulenga mube kateka pali fyonse fye, imwe bene e imwe umutwe wa golde.+

39 “Kabili pa numa yenu pakema ubufumu+ bumbi ubwa pa nshi ku bufumu bwenu;+ e lyo pakema ubufumu na bumbi, ubwa citatu, ubwa mukuba, ubukateka pano isonde ponse.+

40 “No bufumu ubwalenga yane,+ bukaba ubwakosa nge cela.+ Pantu ifyo icela cishonaula no kupela fyonse fye, kabili, ukupala icela icitobaula, e fyo bukashonaula no kutobaula fyonse ifi.+

41 “Kabili apo mwamwene amakasa ne fikondo ukuti fyali lubali ibumba ilya kwa nakabumba e lyo lubali icela,+ ubo bufumu bukaba ubwapaatukana,+ lelo bukabamo ukukosa kwa cela, pantu mwamwene icela calitobenkana ne bumba lya matipa.+ 42 Kabili apo ifikondo fyali lubali icela na lubali ibumba, ifyo fine ubufumu bukaba ubwakosa lubali na lubali ubwanaka. 43 Apo mwamwene icela icatobenkana ne bumba lya matipa, bakalaitobenkanya na bana ba bantu; lelo tabakabe abakambantana, tabakekatane, ifyo icela tacingatobenkana ne bumba.

44 “Kabili mu nshiku sha shamfumu+ isho, Lesa wa mu muulu+ akemya ubufumu+ ubushakonaulwe nakalya.+ Kabili ubo bufumu tabwakashiilwe ku bantu bambi.+ Bukashonaula no kupwisha aya mabufumu yonse,+ kabili bwena bukeminina umuyayaya;+ 45 pantu mwamwene ukuti ku lupili kwaputwilwe ilibwe apabula iminwe,+ ne fyo lyatobawile icela, umukuba, ibumba, silfere na golde.+ Lesa Mukulu+ nalenga imfumu ukwishiba icikesacitika pa numa ya ino nshita.+ Kabili ici ciloto ca cine, no kwilulwa kwa ciko kwa cishinka.”+

46 E lyo imfumu Nebukadnesari yawile ubukupeme, yakunkula na kuli Daniele, no kusosa ukuti bamupeele ubupe ne fyanunkila bwino.+ 47 Imfumu yayaswike Daniele no kutila: “Cine cine Lesa wenu imwe ni Lesa uwacila tulesa+ tonse kabili ni Shikulu wa shamfumu+ kabili e usokolola inkama, pantu mwasokolola iyi nkama.”+ 48 E lyo imfumu yalengele Daniele ukuba umukalamba,+ yamupeele ne fya bupe ifingi ifikalamba, no kumulenga ukuba kateka mu citungu ca bulashi conse ica Babiloni+ kabili kapitao pa ba mano bonse aba ku Babiloni. 49 Kabili Daniele alombele ku mfumu, na yo yasontele Shadraki, Meshaki na Abednego+ ukwangalila imilimo ya citungu ca bulashi ica Babiloni, lelo Daniele aikele mwi sano+ lya mfumu.

3 Nebukadnesari imfumu apangile icimpashanya+ ca golde, icalepele imikono amakumi mutanda (60) kabili icali imikono mutanda (6) mu bwipi. Aciimike mwi lungu lya Dura, mu citungu ca bulashi ica Babiloni.+ 2 E lyo Nebukadnesari imfumu atumine ku kulonganya aba kucingilila ubufumu, bakapitao+ na balashi, bakabilo, abasunga icuma, abapingushi,+ abasole na bakalamba bonse aba mu fitungu fya bulashi pa kuti bese mu kusefya+ icimpashanya ico Nebukadnesari imfumu aimike.

3 E lyo abacingilila ubufumu,+ bakapitao, abalashi, bakabilo, abasunga icuma, abapingushi, abasole na bakalamba bonse aba mu fitungu fya bulashi balongene ku kusefya icimpashanya ico Nebukadnesari imfumu aimike, kabili baiminine pa ntanshi ya cimpashanya ico Nebukadnesari aimike. 4 E lyo kabila+ abilikishe, ati: “Kuli imwe kulesoswa, mwe bantu na bantu, aba nko ne ndimi,+ 5 ilyo mwaumfwa ukulila kwa ntandala, icimpeeta, isese, nsango, icilimba ca nsale, icimpeeta ca nyambi ne misango yonse iya filimba,+ muwe pa nshi no kupepa icimpashanya ca golde ico Nebukadnesari imfumu emike. 6 Kabili uushawe pa nshi no kupepa,+ apo pene fye+ alapooswa mu kati ke lungu lya mulilo uulebilima.”+ 7 E ico, ilyo abantu bonse baumfwile ukulila kwa ntandala, icimpeeta, isese, nsango, icilimba ca nsale ne misango yonse iya filimba, bonse bawile pa nshi abantu na bantu,+ aba nko ne ndimi, balapepa icimpashanya ca golde ico Nebukadnesari imfumu aimike.

8 E ico, mu nshita ilya ine abena Kaldi bamo balipaleme no kusoselela abaYuda.+ 9 Baebele Nebukadnesari imfumu, abati: “Mwe mfumu, beni no mweo umuyayaya.+ 10 Imwe mwe mfumu, mwapangile ifunde ilya kuti umuntu onse uwaumfwa ukulila kwa ntandala, icimpeeta, isese, nsango, ifilimba fya nsale, ne cimpeeta ca nyambi ne misango yonse iya filimba,+ awe pa nshi no kupepa icimpashanya ca golde; 11 no kuti uushawe pa nshi no kupepa afwile ukupooswa mu kati ke lungu lya mulilo uulebilima.+ 12 Kuli abaYuda bamo abo mwasontele ukwangalila imilimo ya mu citungu ca bulashi ica Babiloni,+ e kutila Shadraki, Meshaki na Abednego; aba baume tabamubikako amano, mwe mfumu, tababombela balesa benu, ne cimpashanya ico mwaimika tabalecipepa.”+

13 E lyo Nebukadnesari, mu bukali na mu cipyu,+ asosele ukuti balete Shadraki, Meshaki na Abednego.+ Awe aba baume baletelwe ku cinso ca mfumu. 14 Nebukadnesari asosele kuli bena, ati: “Bushe ca cine, mwe Shadraki, Meshaki na Abednego, ukuti tamulebombela balesa bandi,+ ne cimpashanya ca golde ico naimika tamulecipepa?+ 15 Nomba imwe nga mwaiteyanya kabili ilyo mwaumfwa ukulila kwa ntandala, icimpeeta, isese, nsango, ifilimba fya nsale, icimpeeta ca nyambi ne misango yonse iya filimba,+ mwawa pa nshi no kupepa icimpashanya ico nacita, ninshi cawama. Lelo nga tamupepele, apo pene fye mulepooswa mu kati ke lungu lya mulilo uulebilima. Kabili ni lesa nshi uwingamupususha mu maboko yandi?”+

16 Shadraki, Meshaki na Abednego balyaswike, no kutila ku mfumu: “Mwe Nebukadnesari, tatuli na ca kumwasuka pali uyu mulandu.+ 17 Nga caba ifi, Lesa wesu uo tubombela ali na maka ya kutupokolola. Mwi lungu lya mulilo uulebilima kabili mu kuboko kwenu, mwe mfumu, ali no kutupususha.+ 18 Lelo nga tacite ifi, cishibikwe kuli imwe, mwe mfumu, ukuti balesa benu ifwe tatwababombele, na ku cimpashanya ca golde ico mwimike tatwapepeko iyo.”+

19 E lyo Nebukadnesari akalipe nga nshi, na pa menso palyalwike pa mulandu wa kufulilwa Shadraki, Meshaki na Abednego. Asosele ukuti bakafye ilungu, ukulikafya imiku cinelubali (7) ukucila ifyo lyalekafiwa. 20 Aebele na baume bamo aba maka+ aba mwi bumba lyakwe ilya bashilika ukukaka Shadraki, Meshaki na Abednego, pa kuti babapoose mwi lungu lya mulilo uulebilima.+

21 E lyo balya baume bakakilwe ninshi nabafwala ne nsalu shabo, amalaya yabo, insalu sha ku mutwe ne fya kufwala fyabo fimbi no kupooswa mu kati ke lungu lya mulilo uulebilima. 22 Pa mulandu wa kuti icipope ca mfumu cali icakaluka ne lungu lyalikabishe, balya baume abasendele Shadraki, Meshaki na Abednego e bo ulubingu lwa mulilo lwaipeye. 23 Lelo aba baume bambi batatu, Shadraki, Meshaki na Abednego, bawile nabakakwa mu kati ke lungu lya mulilo uulebilima.+

24 E lyo Nebukadnesari imfumu atiinine no kwima napapa nga nshi. Asosele kuli bacilolo ba kwi sano lyakwe, ati: “Bushe te baume batatu tupoosele nabakakwa mu kati ka mulilo?”+ Balyaswike imfumu abati: “Cine cine, mwe mfumu.” 25 Yalyaswike aiti: “Moneni! ndemona abaume bane nabakakulwa, bale-endauka mu kati ka mulilo, kabili tabapiile, kabili uwalenga bane alemoneka kwati mwana umwaume uwa balesa.”+

26 E lyo Nebukadnesari apaleme ku mwinshi we lungu lya mulilo uulebilima.+ Abilikishe ati: “Mwe Shadraki, Meshaki na Abednego, mwe babomfi ba kwa Lesa Uwapulamo,+ fumeni, mwise kuno!” E lyo Shadraki, Meshaki na Abednego bafumine mu kati ka mulilo. 27 Awe aba kucingilila ubufumu, bakapitao na balashi na bacilolo bakalamba+ aba mfumu abalongene bamwene balya baume, ukuti umulilo tawali na maka pa mibili yabo,+ no mushishi wa ku mitwe+ yabo tawababwike, ne nsalu shabo tashapiile ne mibili yabo tayanunkile umulilo nangu panono.

28 Nebukadnesari alyankwile no kutila: “Acindikwe Lesa wa kwa Shadraki, Meshaki na Abednego,+ uwacituma malaika+ wakwe no kupususha ababomfi bakwe abacimutetekela+ kabili abacalula amashiwi ya mfumu no kuitemenwa ukupeela imyeo yabo, pantu te kuti babombele+ nangu ukupepa+ lesa umbi nakalya kano fye Lesa wabo.+ 29 E ico ndepanga ifunde,+ ilya kuti abantu na bantu bonse, aba nko nelyo indimi abasosa icabipa pali Lesa wa kwa Shadraki, Meshaki na Abednego bakatungulwe ifilundwa,+ na mayanda yabo yakasangulwe ifimbusu fya cintubwingi;+ pantu takuli lesa umbi nakalya uwingapokolola ngo yu.”+

30 E lyo imfumu yalengele Shadraki, Meshaki na Abednego ukutunguluka mu citungu ca bulashi ica Babiloni.+

4 “Nebukadnesari imfumu atila, ku bantu na bantu bonse, ku ba nko ne ndimi abaikala mwi sonde lyonse, ati:+ Umutende wenu ufule.+ 2 Ifipesha amano ne fipapwa ifyo Lesa Uwapulamo abomba kuli ine, cawama ukuti mfilondolole.+ 3 Ifipesha amano fyakwe fyalikulisha nga nshi, ne fipapwa fyakwe fyalikula icine cine!+ Ubufumu bwakwe bufumu bwa muyayaya,+ no kuteka kwakwe kwa ku nkulo ne nkulo.+

4 “Ine, ne Nebukadnesari, nali umutelelwe+ mu ng’anda yandi kabili uwatunguluka mwi sano lyandi.+ 5 Kwali iciloto ico nalotele, kabili canengele ukutiina.+ Kabili ifya kwelenganya fya pa busanshi bwandi ne fimonwa fya mu mutwe wandi fyalintiinishe.+ 6 Awe nafumishe icipope ca kuti balete kuli ine aba mano bonse aba mu Babiloni, pa kuti banondolwele umwalolele iciloto.+

7 “E lyo baingile bashimapepo ba finjelengwe, bakabuka, abena Kaldi,+ na babukila ku ntanda;+ na ine nabalondolwelele iciloto, lelo bafililwe ukunjeba umo calolele.+ 8 Asukile Daniele aisa kuli ine, uo ishina lyakwe ni Belteshasari+ ukulingana ne shina lya kwa lesa+ wandi kabili uo umupashi wa balesa ba mushilo wabamo;+ kabili nalondolwele iciloto kuli ena, nati:

9 “‘We Belteshasari we mukalamba wa bashimapepo ba finjelengwe,+ pa kuti ine ninjishiba ukuti umupashi wa balesa ba mushilo waba muli iwe+ kabili inkama yonse tayayafya kuli iwe,+ unjebe ifimonwa fya ciloto candi ico nalotele no mo cilolele.+

10 “‘Kabili namwene+ ifimonwa fya mu mutwe wandi pa busanshi bwandi, kabili, moneni! kwali icimuti+ mu kati ke sonde, icitali nga nshi.+ 11 Icimuti calikulile no kukosa, kabili calilepele casuka cafika na ku muulu, kabili calemoneka ukufika ku mpela ya pano isonde ponse.+ 12 Amabula ya ciko yali ayasuma, ne fisabo fya ciko fyali ifingi, kabili mwali ifya kulya ifya nama fye shonse ishaleikalamo. Mwi samba lya ciko e mo inama+ sha mu mpanga shasangile icintelelwe,+ na mu misambo ya ciko e mo ifyuni fya mu lwelele fyaleikala,+ kabili ifya mweo fyonse fyaleliishiwa kuli cena.

13 “‘Nakonkenyepo ukumona mu fimonwa fya mu mutwe wandi pa busanshi bwandi, kabili, moneni! kalinda,+ uwa mushilo,+ aleika mu muulu. 14 Alebilikisha, no kutila: “Temeni icimuti,+ no kuputulako imisambo. Pululeniko amabula, no kupasa ifisabo fya ciko. Inama shifulumuke mwi samba lya ciko, ne fyuni mu misambo ya ciko.+ 15 Lelo icishiki ca cimuti, lekeni cishale mu mushili, kabili cikakweko icipaafya ca cela no mukuba, mu cani ca mu mpanga; kabili umume wa mu muulu ucibomfye, kabili cilelya umulemfwe wa pa nshi pamo ne nama.+ 16 Umutima wa ciko waluke ufume mu buntunse kabili cipeelwe umutima wa nama,+ ne nshita cinelubali (7)+ shipitepo. 17 Icipope ca bakalinda,+ kabili amashiwi ya ba mushilo ya kuti, aba mweo beshibe ukuti Uwapulamo e uteka mu bufumu bwa bantunse+ kabili abupeela ku o atemenwe,+ no kubikapo umulanda wapelekeshako mu bantunse.”+

18 “‘Ici e ciloto ico ine, ne Mfumu Nebukadnesari, nalotele; e ico nomba we Belteshasari, londolola umo cilolele, pantu aba mano bonse aba mu bufumu bwandi balifilwa ukunondolwela umwalola iciloto.+ Lelo iwe walifikapo, pantu umupashi wa balesa ba mushilo waba muli iwe.’+

19 “E lyo Daniele, uo ishina lyakwe ni Belteshasari,+ apeshiwe amano pa kashita kanono, na matontonkanyo yakwe yalimutiinishe.+

“Imfumu yayankwile Daniele aiti, ‘We Belteshasari, wileka iciloto nangu umo cilolele fikutiinye.’+

“Belteshasari alyaswike no kutila, ‘Mwe shikulu, iciloto cibe ku bamupata, no kwilulwa kwa ciko ku balwani benu.+

20 “‘Icimuti ico mwamwene, icakulile no kukosa ica kuti calilepele ukufika na ku muulu kabili icamoneke mwi sonde lyonse,+ 21 na mabula ya ciko ayali ayasuma, ne fisabo fya ciko ifingi, umwali ne fya kulya fya nama fye shonse; mwi samba lya ciko umwaikele inama sha mu mpanga, na mu misambo ya ciko umwaikele ifyuni fya mu lwelele,+ 22 ni mwe, mwe mfumu,+ pantu mwalikula no kukosa, kabili bukatebebe bwenu bwalikula bwafika na ku muulu,+ no kuteka kwenu kwafika ku mpela ya pano isonde.+

23 “‘Kabili apo imfumu yamwene kalinda, uwa mushilo,+ aleika mu muulu, no kutila: “Temeni icimuti, no kuconaula. Lelo, icishiki ca ciko lekeni cishale mu mushili, kabili cikakweko icipaafya ca cela no mukuba, mu cani ca mu mpanga, kabili umume wa mu muulu ucibomfye, kabili cilelya pamo ne nama sha mu mpanga, shikasuke inshita cinelubali (7) ashipita pali cena,”+ 24 umu e mulolele iciloto, mwe mfumu, kabili ici e cipope+ ca Wapulamo+ icikaponena pali shikulu imfumu.+ 25 Imwe mukatamfiwa pa bantu, na ku nama sha mu mpanga e kukaba ubwikalo bwenu,+ mukalalya no mulemfwe nge ng’ombe ishilume;+ kabili umume wa mu muulu ukamubomfya, ne nshita cinelubali (7)+ shikapita pali imwe, mukasuke amwishiba ukuti Uwapulamo e uteka mu bufumu bwa bantu,+ kabili abupeela ku o atemenwe.+

26 “‘Kabili apo batile icishiki ca cimuti+ cishale, ubufumu bwenu bukabweshiwa kuli imwe pa numa ya kwishiba ukuti imyulu e iteka.+ 27 E ico, mwe mfumu, umfweni ifyo ine nalamupandako amano,+ kabili fumyeni imembu shenu pa kucita ubulungami,+ ne filubo fyenu mufifumyepo pa kuba no luse ku balanda.+ Nalimo ubucindami bwenu kuti bwatantalila.’”+

28 Fyonse ifi fyaponene pali Nebukadnesari imfumu.+

29 Ku mpela ya myeshi ikumi na ibili (12), ale-enda pa mutenge we sano lya mu Babiloni. 30 Imfumu yalyankwile no kutila:+ “Bushe uyu te Babiloni Mukalamba, uo ine nakuula ku kuba ing’anda ya bufumu ku maka+ yandi ayakalamba kabili ku kuba ubukata bwa kucindama kwandi?”+

31 Ilyo imfumu tailapwa no kulanda ifi, kwafumine ishiwi mu muulu, aliti: “Cilesoswa kuli iwe, we Nebukadnesari imfumu, ukuti ‘Ubufumu bobe nabufuma pali iwe,+ 32 kabili uletamfiwa pa bantu, kabili wakulaikala ne nama sha mu mpanga.+ Ukalalya umulemfwe nge ng’ombe, ne nshita cinelubali (7) shikapita pali iwe, ukasuke awishiba ukuti Uwapulamo e wakwata amaka pa mabufumu ya bantu, kabili ayapeela ku o atemenwe.’”+

33 Mu nshita ilya ine+ amashiwi yalifikilishiwe pali Nebukadnesari, kabili balimutamfishe pa bantu, atampile no kulya umulemfwe nge ng’ombe, kabili umubili wakwe wabombele ku mume wa mu muulu, wasuka umushishi wakwe wakula waba nga masako ya kwa kapumpe, ne ngala shakwe shaba nge sha cuni.+

34 “Kabili ku mpela ya nshiku isho,+ ine ne Nebukadnesari, nainwine amenso yandi mu muulu,+ e lyo amano yandi yabweleele kuli ine; kabili nacindike Uwapulamo,+ natashishe no kucindika Uwabako umuyayaya,+ pantu ukuteka kwakwe kuteka kwa muyayaya no bufumu bwakwe bwa ku nkulo ne nkulo.+ 35 Kabili abekashi ba pano isonde bonse abamona aba fye,+ kabili acita ukulingana no kufwaya kwakwe ku fya mu muulu na ku bekashi ba pano isonde.+ Kabili takuli uwingalesha ukuboko+ kwakwe nelyo ukutila kuli ena, ‘Cinshi ico ulecita?’+

36 “Muli ilya ine inshita, amano yandi yalibwelele muli ine, kabili pa kuti ubufumu bwandi bube no bukata, ukucindama kwandi no kuyemba kwandi fyabweleele kuli ine;+ kabili abakalamba ba bacilolo bandi aba ku bufumu na bakankaala bandi balamfwayafwaya, kabili nabweshiwe cipya cipya pa bufumu bwandi, no bukulu ubwapesha amano bwalilundilweko kuli ine.+

37 “Nomba ine, ne Nebukadnesari, ndetasha no kusansabika no kucindika Imfumu ya mu muulu,+ pantu imibombele ya iko yonse ya cishinka ne mibele ya iko ya mulinganya,+ kabili abenda mu matutumuko ilabaceefya.”+

5 E lyo Belshasari+ imfumu, apangiile abakankaala bakwe ikana limo (1,000) umutebeto uukalamba, kabili aikele pa ntanshi ya aba abali ikana limo no kunwa umwangashi.+ 2 Pa mulandu wa mwangashi,+ Belshasari asosele ukuti balete ifipe fya golde ne fya silfere+ ifyo Nebukadnesari wishi* afumishe mwi tempele lya mu Yerusalemu, pa kuti imfumu na bakankaala ba iko, bakanakashi ba iko na bakashi banono+ banwenemo. 3 E lyo baletele ifipe fya golde ifyo bafumishe mwi tempele lya ng’anda ya kwa Lesa ilyali mu Yerusalemu, kabili e mo imfumu na bakankaala ba iko, bakanakashi ba iko na bakashi banono banwenene. 4 Banwenenemo umwangashi, no kutasha balesa ba golde na ba silfere, aba mukuba, aba cela, aba cimuti na ba mabwe.+

5 Mu nshita ilya ine kwamoneke iminwe ya muntu kabili yalelemba apalungatene ne ca kutekapo inyali pa cibumba cashingulwa ica mwi sano lya mfumu,+ ne mfumu yalemona icisansa icalelemba. 6 E lyo ukumoneka kwa mfumu kwalyalwike, na matontonkanyo ya iko yailengele ibe no mwenso,+ ne mfyufyu sha mu musana wa iko shalesokona+ na makufi ya iko yalepumana.+

7 Imfumu yabilikishe ukuti bengishe mu kati bakabuka, abena Kaldi na babukila ku ntanda.+ Imfumu yaebele aba mano ba ku Babiloni, aiti: “Umuntu onse uwalabelenga ifilembo ifi no kunondolwela umo filolele, twalamufwika ifya kufwala ifyakashikila,+ na kamunyololo ka golde mu mukoshi, kabili akaba kateka wa butatu mu bufumu.”+

8 E lyo aba mano bonse aba mfumu balingiile, lelo balifililwe ukubelenga ifilembo nangu ukulondolwela imfumu umo fyalolele.+ 9 E lyo Imfumu Belshasari yatiinine nga nshi no kumoneka kwa iko kwalyalwike; na bakankaala ba iko bapeshiwe amano.+

10 Awe namfumu aingile mu ng’anda ya mutebeto ilyo aumfwile amashiwi ya mfumu na bakankaala ba iko. Namfumu ayankwile no kutila: “Mwe mfumu, mube no mweo umuyayaya.+ Mwileka yamutiinye amatontonkanyo yenu, no kumoneka kwenu kwiyaluka. 11 Mu bufumu bwenu mwaliba umuntu uwafikapo uwaba no mupashi wa balesa ba mushilo;+ kabili mu nshiku sha kwa shinwe,* ukwishiba no kushilimuka na mano nga mano ya balesa fyasangilwe muli ena, kabili shinwe, mwe mfumu, Imfumu Nebukadnesari yamulengele ukuba umukalamba+ wa bashimapepo ba finjelengwe, bakabuka, abena Kaldi na babukila ku ntanda; 12 pa mulandu wa kuti alikwatishe amano no kwishiba no kushilimuka mu kulondolola ifiloto+ na mu kwilula ifishimbiko na mu kupikulula ubwile.+ Ishina lyakwe ni Daniele, uo imfumu yainike ishina lya kuti Belteshasari.+ Nomba lekeni bete Daniele, na o aleilula.”

13 Awe baletele Daniele pa cinso ca mfumu. Imfumu yaipwishe Daniele aiti: “Bushe e iwe Daniele uwa muli bankole abaYuda,+ abo imfumu tata aletele ukufuma ku Yuda?+ 14 Ning’umfwa ukuti umupashi wa balesa waba muli iwe,+ kabili muli iwe mwaba ukwishiba no kushilimuka na mano+ ayengi nga nshi. 15 Kabili aba mano na bakabuka nabesa ku cinso candi, pa kuti babelenge ifilembo ifi, no kunondolwela umo filolele; lelo nabafilwa ukulondolola umulolele ifi fintu.+ 16 Kabili ning’umfwa ukuti iwe waliba na maka ya kwilula+ ifintu no kupikulula ubwile. Nomba, nga kuti wabelenga ifilembo ifi no kunondolwela umo filolele, twalakufwika ifya kufwala ifyakashikila, na kamunyololo ka golde mu mukoshi, kabili walaba kateka wa butatu mu bufumu.”+

17 E lyo Daniele ayaswike no kutila ku mfumu: “Lekeni ifya bupe fyenu fibe fyenu, ne filambu fyenu peeleni kuli bambi.+ Lelo, nalamubelengela ifilembo mwe mfumu, no kumulondolwela umo filolele.+ 18 Mwe mfumu, Lesa+ Uwapulamo apeele ubufumu no bukulu no bukata no kucindama+ kuli Nebukadnesari shinwe.+ 19 Kabili pa mulandu wa bukulu ubo apeele kuli ena, abantu na bantu bonse, aba nko ne ndimi baletutuma no kutiina ku cinso cakwe.+ Aleipaya uo afwaya ukwipaya; na untu afwaya ukonaula, alemonaula; kabili uo afwaya ukusansabika, alemusansabika; na untu afwaya ukucefya, alemucefya.+ 20 Lelo ilyo umutima wakwe waishileba na matutumuko, na lintu umupashi wakwe wataleme, ku kuituntumba,+ bamwikishe pa cipuna cakwe ica bufumu, no bukata bwakwe bwafumine pali ena.+ 21 Kabili bamutamfishe ukufuma pa bantunse, kabili basangwile umutima wakwe ngo wa nama, kabili aile mu kwikala pamo ne mpunda sha mu mpanga.+ Alelya umulemfwe kwati ni ng’ombe, no mubili wakwe walibombele ku mume wa mu muulu,+ asukile aishiba ukuti Lesa Uwapulamo e wakwata amaka pa mabufumu ya bantunse, no kuti abikapo uo atemenwe.+

22 “Na iwe, we mwana* wakwe Belshasari,+ tawaicefya mu mutima+ obe, nangu ca kuti walishiba ifi fyonse.+ 23 Lelo wali-ikusha pali Shikulu wa mu muulu,+ ne fipe fya mu ng’anda yakwe wafiletele kuli iwe;+ kabili iwe na bakankaala bobe, bakanakashi bobe na bakashi banono mwanwenamo umwangashi, kabili watasha na balesa ba fye aba silfere na ba golde, aba mukuba, aba cela, aba cimuti na ba mabwe,+ abashimona nangu ukuumfwa nangu ukwishiba;+ kabili tawacindika+ Lesa uo umupu+ obe uli mu minwe yakwe kabili uwakwata amaka pa mibele yobe yonse.+ 24 E mulandu wine atumiine icisansa kabili e mulandu wine ifilembo ifi fishiliilwe.+ 25 Kabili ifilembo ifishililwe ni fi: MENEE, MENEE, TEKEELE na PARSIINI.

26 “Umu e mulolele aya mashiwi: MENEE ilolele mu kuti Lesa napenda inshiku sha bufumu bobe no kubupwisha.+

27 “TEKEELE ilolele mu kuti naulingwa mu ca kulinga ukufina no kusangwa uwabulila.+

28 “PEREESE ilolele mu kuti ubufumu bobe nabwakanishiwa no kupeelwa ku bena Madai na bena Persia.”+

29 E lyo Belshasari asosele ukuti bafwike Daniele insalu ishakashikila, na kamunyololo ka golde mu mukoshi; kabili bapishishemo imbila ya kuti Daniele e wali no kuba kateka wa butatu mu bufumu.+

30 Muli ilya ine nshita ya bushiku Belshasari imfumu ya bena Kaldi aliipaiwe+ 31 kabili Dariusi+ umwina Madai apokelele ubufumu, ilyo ali ne myaka nalimo amakumi mutanda na ibili (62).

6 Caliweme kuli Dariusi, kabili asontele pa bufumu aba kucingilila ubufumu umwanda umo na makumi yabili (120), aba kuba monse mu bufumu;+ 2 na pali bena abikilepo bacilolo bakalamba batatu, umo ni Daniele,+ pa kuti aba, aba kucingilila ubufumu,+ baleleta imilandu kuli bena pa kuti ciibipila imfumu.+ 3 Awe uyu Daniele tali+ nga bacilolo bakalamba nangu nga aba kucingilila ubufumu, pa mulandu wa kuti alikwatishe amano;+ kabili imfumu yalepanga ukumusumbula pa bufumu bonse.

4 Nomba bacilolo bakalamba na ba kucingilila ubufumu balefwaya ukusanga umulandu kuli Daniele mu fya bufumu;+ lelo balifililwe ukusanga umulandu nangu icabipa muli ena, pa mulandu wa kuti ali uwa cishinka kabili umulekelesha nangu icabipa tafyasangilwe muli ena nakalya.+ 5 E lyo abo bantu balasosa abati: “Tatwakasange umulandu nangu umo muli Daniele, kano ninshi twamwikatila ku mafunde ya kwa Lesa wakwe.”+

6 Awe aba bacilolo bakalamba na ba kucingilila ubufumu balongene ku mfumu,+ no kusosa kuli yena, abati: “Mwe Dariusi imfumu, mube no mweo umuyayaya.+ 7 Bacilolo bakalamba bonse aba bufumu, bakapitao na ba kucingilila ubufumu, abakalamba ba bashilika na balashi, nabapandana amano ku kupanga ifunde+ lya mfumu no kukosha icibindo, ica kuti onse uukalomba icintu kuli lesa onse nangu ku muntu onse ukufika pa nshiku amakumi yatatu (30) kano kuli imwe, mwe mfumu, akapooswe mu cilindi ca nkalamo.+ 8 Nomba, mwe mfumu, pangeni ifunde no kubika icilembo cenu pa filembelwe,+ ukuti liyalulwa, ukulingana ne funde lya bena Madai na bena Persia,+ ilishalulwa.”+

9 E ico, Imfumu Dariusi yabikile icilembo ca iko pa fyalembelwe na pa cibindo.+

10 Lelo Daniele, ilyo aishibe ukuti pa fyalembelwe napabikwa icilembo, aingile mu ng’anda yakwe, kabili, mu muputule wakwe uwa pa mutenge amawindo yaliswike nayalosha ku Yerusalemu,+ kabili alefukama imiku itatu akasuba na kasuba+ alapepa+ no kutootela Lesa+ wakwe, filya fine alecita ukufuma na kale.+ 11 E lyo abo bantu balongene no kusanga Daniele alepepa no kupapaata kuli Lesa wakwe.+

12 E lyo bapaleme no kusosa pa menso ya mfumu pa cibindo ca mfumu, abati: “Bushe tamwabikile icilembo cenu pa cibindo ica kuti umuntu onse uwalomba kuli lesa onse nangu ku muntu onse ukufika pa nshiku amakumi yatatu (30) kano kuli imwe, mwe mfumu, akapooswe mu cilindi ca nkalamo?”+ Imfumu yalyaswike no kutila: “Ico cipope calipangwa kale ukulingana ne funde lya bena Madai na bena Persia, ilishalulwa.”+ 13 E lyo bayankwile, no kutila ku mfumu: “Daniele,+ uwa muli bankole abena Yuda,+ tacindika imwe, mwe mfumu, nangu icibindo ico mwabikilepo icilembo cenu, lelo ena apepa imiku itatu mu bushiku bumo.”+ 14 Awe imfumu, ilyo yaumfwile ici cintu, yalibipiilwe nga nshi,+ kabili yatendeke ukutontonkanya ifyo ingapususha Daniele;+ kabili ukufika pa kuwa kwa kasuba yalefwayafwaya inshila ya kumupokolwelamo. 15 E lyo abo bantu balongene ku mfumu, no kutila ku mfumu: “Ishibeni, mwe mfumu, ukuti ifunde lya bena Madai na bena Persia lya kuti icibindo+ conse nelyo icipope ico imfumu yapanga tacalulwa iyo.”+

16 E ico imfumu yalisosele, na bo baletele Daniele no kumupoosa mu cilindi ca nkalamo.+ Imfumu yalyankwile no kutila kuli Daniele: “Lesa obe uo ubombela lyonse, alekupususha.”+ 17 Baletele ne libwe no kulibika pa kanwa ka cilindi, ne mfumu yafwatikepo ku cifwati ca iko na ku fifwati fya bakankaala ba iko, pa kuti fyonse ifyo bapingwile pali Daniele fiyalulwa.+

18 E lyo imfumu yaile kwi sano lya iko no kwikala ne nsala+ ubushiku, kabili takwali ifilimba ifyaletelwe uko yali, no tulo twa iko twalisalangene.+ 19 Awe ku maca, lilya kwabuuta imfumu yalimine, no kwangufyanya ukuya ku cilindi ca nkalamo. 20 Kabili ilyo yapaleme ku cilindi, yabilikishe ne shiwi lya bulanda kuli Daniele. Imfumu yasosele no kutila kuli Daniele: “We Daniele, we mubomfi wa kwa Lesa wa mweo, bushe Lesa obe uo ubombela pe+ nakupususha ku nkalamo?”+ 21 Apo pene fye Daniele alandile ku mfumu ati: “Mwe mfumu, mube no mweo umuyayaya. 22 Lesa wandi+ natuma malaika+ wakwe no kucilika utunwa twa nkalamo,+ na sho tashincenene, pa mulandu wa kuti nasangilwe uwa kaele ku cinso cakwe;+ na kabili kuli imwe, mwe mfumu, nshacita icabipa nangu cimo.”+

23 E lyo imfumu yasansamwike nga nshi,+ yasosele ukuti bafumye Daniele mu cilindi. Na o Daniele bamufumishe mu cilindi, kabili tacenenwe nangu panono, pantu atetekele Lesa wakwe.+

24 Kabili imfumu yasosele ukuti balete abo bantu abasoselele Daniele,+ kabili babapoosele mu cilindi ca nkalamo,+ pamo na bana babo na bakashi babo;+ kabili ilyo bashilafika pa nshi ya cilindi inkalamo shalibankile, no kukokotaula amafupa yabo yonse.+

25 E lyo Dariusi imfumu alembele ku bantu na bantu bonse, aba nko ne ndimi abaikala pano isonde+ ponse, ati: “Umutende wenu ufule nga nshi!+ 26 Ndepanga ifunde+ lya kuti, mu buteko bonse ubwa bufumu bwandi, abantu baletutuma kabili baletiina Lesa wa kwa Daniele.+ Pantu ena ni Lesa wa mweo kabili aikalilila umuyayaya,+ no bufumu+ bwakwe tabwakonaulwe,+ kabili ukuteka kwakwe kuteka kwa pe.+ 27 Alapususha no kupokolola+ kabili acita ifipesha amano ne fipapwa mu muulu+ na pano isonde,+ pantu napususha Daniele ku maka ya nkalamo.”

28 Kabili uyu Daniele, alitungulwike mu bufumu bwa kwa Dariusi+ na mu bufumu bwa kwa Sailasi umwina Persia.+

7 Mu mwaka wa ntanshi uwa kuteka kwa kwa Belshasari+ imfumu ya Babiloni, Daniele amwene iciloto ne fimonwa fya mu mutwe wakwe pa busanshi bwakwe.+ E lyo alembele ici ciloto.+ Ashimike ne lyashi lyonse. 2 Daniele atile:

“Namwene mu fimonwa fyandi ubushiku, kabili, moneni! imyela+ ine (4) iya mu myulu yalelulunkanya bemba mukalamba.+ 3 Kabili ifinama+ fine (4) ifyakulisha fyalefuma muli bemba,+ fyonse ifyapusana.+

4 “Ica ntanshi cali nge nkalamo,+ kabili cali na mapindo ya kwa kapumpe.+ Nakonkenyepo ukulolesha yasuka yanukulwa amapindo ya ciko, kabili bacimishe ukufuma pa nshi+ no kucilenga ukwiminina ku makasa yabili ngo muntu, kabili bacipeele umutima wa muntu.+

5 “Kabili, moneni! icinama cimbi, ica cibili, icapala bere.+ Kabili lubali lumo cali icatundama,+ kabili caikete ne mbafu shitatu mu kanwa ka ciko pa kati ka meno ya ciko; kabili caebelwe ukuti, ‘Ima, kalye iminofu iingi.’+

6 “Pa numa ya ici, nakonkenyepo ukulolesha, kabili, moneni! icinama cimbi, icaba nge mbwili,+ lelo cali na mapindo yane mu numa ya ciko nga aya cuni. Ne cinama ici cali ne mitwe ine,+ kabili ukuteka kwapeelwe kuli cena.

7 “Pa numa ya ici namwene mu fimonwa fya bushiku, kabili, moneni! icinama icalenga bune, ica kutiinya kabili ica kusakamika kabili ica maka ayakalamba.+ Kabili cali na meno ya cela, ayakulisha. Calelya no kukokotaula, kabili calenyantaula ne fyashalapo ku makasa ya ciko. Kabili calipuseneko ku finama fyonse fimbi ifyabalilepo, kabili cali ne nsengo ikumi (10).+ 8 Nalolekeshe insengo, e lyo, moneni! akalusengo kambi, akanono,+ kamenene mu kati ka shiko, na shitatu pa nsengo sha ntanshi shalinukwike ilyo akalusengo kanono kamenene. Kabili, moneni! mu kalusengo aka mwali amenso nga menso ya muntu, kabili mwali na kanwa akalelanda ifya mataki.+

9 “Nakonkenyepo ukulolesha fyasuka fyatekwa+ ifipuna fya bufumu, e lyo Uwa Nshiku ne Nshiku+ aikala. Ica kufwala cakwe cali icabuuta tutu,+ no mushishi wa ku mutwe wakwe nga masako ya mpaanga ayabuuta tuutu.+ Icipuna cakwe ica bufumu ni mingu sha mulilo;+ ne mipeto ya ciko mulilo uuleaka.+ 10 Kwali no mulonga wa mulilo uwalekonkoloka ukufuma pa ntanshi yakwe.+ Kwali na makana ikana (1,000,000) abalemubombela,+ na makana ikumi ukufushiwa ku makana ikumi (100,000,000) nabeminina pa ntanshi yakwe.+ Balitekele Icilye,+ na mabuuku yalikupukwilwe.

11 “E lyo nakonkenyepo fye ukulolesha pa mulandu wa ciunda ca mashiwi ya mataki ayalelanda akalusengo;+ nakonkenyepo ukulolesha casuka icinama ico caipaiwa no mubili wa ciko waonaulwa no kupooswa mu mulilo uuleaka.+ 12 Lelo ifinama+ ifyashelepo, ukuteka kwa fiko kwalifumishiwepo, kabili balifitantalisheko ubumi ukufika pa nshita imo.+

13 “Nakonkenyepo ukulolesha mu fimonwa fya bushiku, kabili, moneni! umo uwaba ngo mwana wa muntu+ aleisa na makumbi+ ya mu muulu; awe aisa afika na ku Wa Nshiku ne Nshiku,+ e lyo bamupalamika kuli ena.+ 14 Kabili bamupeele ukuteka+ no bukata+ no bufumu,+ pa kuti abantu na bantu bonse, aba nko ne ndimi bamubombele.+ Ukuteka kwakwe kuteka kwa muyayaya ukushakapite, no bufumu bwakwe tabwakonaulwe.+

19 “E lyo nafwaile ukwishiba bwino bwino pa cinama icalenga fine, icapuseneko ku finankwe fyonse, ica kutiinya apakalamba nga nshi, ica meno ya cela ne ngala sha mukuba, icalelya no kukokotaula, kabili icalenyantaula ifyashelepo ku makasa ya ciko;+ 20 kabili nafwaile ukwishiba na pa nsengo ikumi (10) ishali ku mutwe+ wa ciko, na pa kalusengo+ kambi akamenene, kalya ako shitatu shanukwike+ ilyo kamenene, akalusengo ako kali na menso na kanwa akalelanda ifya mataki+ kabili akalemoneka akakulu ukucila ishinankwe.

21 “Nakonkenyepo ukulolesha ilyo akalusengo ako namwene kalwile na ba mushilo, kabili kalebanasha,+ 22 asuka aisa Uwa Nshiku ne Nshiku+ na ba mushilo aba Wapulamo+ balibapingwile bwino, ne nshita yalifikile na ba mushilo bapeelwe ubufumu.+

23 “Ne fi e fyo atile, ‘Icinama icalenga fine, cikaba bufumu ubwalenga bune pano isonde, ubukapusanako ku mabufumu yonse yambi; kabili bukapoka pano isonde ponse no kupanyantaula no kupatobaula.+ 24 E lyo isho insengo ikumi (10), ni mfumu ikumi ishikema+ mu bufumu ubu; na imbi ikema no kukonkapo, kabili yena ikapusanako ne shabalilepo,+ kabili ikawisha ne mfumu shitatu.+ 25 Kabili ikalanda amashiwi ya misuula pa Wapulamo,+ kabili ikalacululusha aba mushilo aba Wapulamo.+ Kabili ikapanga ukwalula inshita+ na mafunde,+ kabili bakapeelwa mu kuboko kwa iko ukufika ku nshita imo, ne nshita shibili na hafu wa nshita.+ 26 E lyo Icilye caikele,+ no kuteka kwa iko basukile bakufumyapo, pa kuti bayonaule no kuilofya umupwilapo.+

27 “‘Kabili ubufumu no kuteka no bukata bwa mabufumu mwi samba lya muulu onse fyapeelwe ku bantu ba mushilo aba Wapulamo.+ Ubufumu bwabo bufumu bwa muyayaya,+ kabili amabuteko yonse yakababombela no kubanakila.’+

28 “Pano e pa mpela ya mulandu. Na ine, ne Daniele, amatontonkanyo yandi yalintiinishe nga nshi, ica kuti imimonekele yandi yalyalwike; lelo nasungile uyu mulandu onse mu mutima wandi.”+

8 Mu mwaka walenga butatu ukutula apo Belshasari+ imfumu atendekele ukuteka, icimonwa camoneke kuli ine, ne Daniele, icakonkele pali cilya icamoneke kuli ine pa kutendeka.+ 2 Awe namwene mu cimonwa; nomba, ilyo nalemona, nali mu Shushani+ mwi sano, ilyabela mu Elamu+ icitungu ca bulashi; kabili namwene mu cimonwa candi, na ine nali pa mulonga wa Ulai.+ 3 Ilyo nainwine amenso yandi, no kulolesha, kabili, moneni! sukusuku+ eminine pa mbali ya mulonga, kabili ali ne nsengo shibili. Ne nsengo shibili shali ishitali, lelo lumo lwali ulutali ukucila ulunankwe, kabili ulwalepelepo e lwalekeleshe ukumena.+ 4 Namwene sukusuku alepunka ukulola ku masamba na ku kapinda ka ku kuso na ku kapinda ka ku kulyo, ne finama fyonse fyafililwe ukwiminina ku cinso cakwe, kabili takwali no wa kupokolola mu kuboko kwakwe.+ Awe acitile ico atemenwe, no kuituumika nga nshi.

5 Na ine, nakonkenyepo fye ukulolekesha, kabili, moneni! sawe+ afuma ku masamba aisapita pano isonde ponse, no kukanakumya pa nshi. Kabili sawe, ali no lusengo ulwamonekesha pa kati ka menso yakwe.+ 6 Kabili aleisa fye ukulungama ukwali sukusuku uwali ne nsengo shibili, uo namwene naiminina pa mbali ya mulonga; kabili sawe abutukileko ne cipyu icikalamba.

7 Kabili namwene afika mupepi na kuli sukusuku, no kumufulilwa nga nshi, auma na sukusuku no kukontola insengo shakwe shibili, kabili tamwali amaka muli sukusuku aya kwiminina ku cinso cakwe. Awe amufuntwile pa nshi no kumunyantaula, kabili takwali uwa kupokolola sukusuku mu kuboko kwakwe.+

8 Kabili sawe ali-ituumike nga nshi;+ lelo ilyo fye ali na maka, e pa kukontoka ulusengo lwakwe ulukalamba, na pa ncende ya luko pamenene shine ishamonekesha, ukulola ku myela ine iya mu muulu.+

9 Kabili ku lusengo lumo kwafumine ulusengo na lumbi, ulunono,+ na lo lwalakula apakalamba ukulola ku kapinda ka ku kulyo na ku kabanga na ku Calo Icayemba.+ 10 Awe lwalakula ukufika na ku fya mu muulu,+ ica kuti lwaponeshe pa nshi ifya mu muulu ne ntanda+ shimo, no kufinyantaulapo.+ 11 Awe lwali-ituumike ukufika kuli Cilolo+ wa fya mu muulu, lwafumishe kuli ena no mutuulo wa lyonse,+ no kuwisha incende yakwe iya mushilo.+ 12 Kabili ifya muulu fyapeelwe kuli lwena,+ pamo no mutuulo wa lyonse,+ pa mulandu wa bumpulamafunde;+ lwafuntwile ne cine+ pa nshi,+ kabili lwalibombele no kutunguluka.+

13 E lyo naumfwile uwa mushilo+ umo alesosa, no wa mushilo umbi aletila kuli kampanda uwalesosa: “Bushe cikabapo ukufika ku nshita nshi icimonwa ici ica mutuulo wa lyonse+ ne ca bumpulamafunde ubonaula,+ ku kupeela incende ya mushilo ne fya mu muulu ukunyantaulwapo?”+ 14 Na o atile kuli ine: “Ukufika ku nshita sha cungulo no lucelo amakana yabili ne myanda itatu (2,300); e lyo incende ya mushilo ikalungamikwa.”+

15 Nomba ine, ne Daniele, ilyo nalemona icimonwa no kufwaya ukwiluka,+ e lyo, moneni! Pa ntanshi yandi paiminine uwalemoneka ngo mwaume wine wine.+ 16 Kabili naumfwile ishiwi lya muntu pa kati ka mulonga wa Ulai,+ na o abilikishe no kutila: “Gabriele,+ ilwila uyu muntu icimonwa.”+ 17 E ico aishile apo naiminine, lelo ilyo aishile nalitutwime nga nshi ica kuti nawile pa nshi ubukupeme. Lelo atile kuli ine: “Iluka,+ we mwana wa muntu,+ ukuti icimonwa ca nshita ya ku mpela.”+ 18 Kabili ilyo alesosa kuli ine, naponene mu tulo utukalamba kabili nawile ubukupeme pa nshi.+ E ico alinkumishe no kunenga ukwiminina apo naiminine.+ 19 E lyo atile: “Mona ine ndekulenga ukwishiba icikacitika mu nshita ya ku mpela iya bupingushi, pantu icimonwa ca nshita iyapimwa iya ku mpela.+

20 “Sukusuku uo umwene ali ne nsengo shibili ni mfumu sha ku Madai na Persia.+ 21 Na sawe ni mfumu ya ku Grisi;+ no lusengo ulukalamba ulwa pa kati ka menso yakwe, ni mfumu ya ntanshi.+ 22 Apo ulu lusengo lwalikontweke, ica kutila pa ncende lwali pamenene shine,+ cilolele mu kuti kuli amabufumu yane ukufuma mu luko lwa iko ayakema, lelo tayakabe na maka nga ya iko.

23 “Kabili mu nshiku sha ku mpela isha bufumu bwa shiko, ilyo bampulamafunde bakafishapo bumpulamafunde bwabo, e lyo kukema imfumu iya cinso icikali kabili iyacenjela ukwiluka amashiwi ya manshoko.+ 24 Kabili amaka ya iko yakalacililako, lelo te maka ya iko yakalenga.+ Kabili ikonaula+ mu cipesha amano, awe ikatunguluka no kubomba bwino. Kabili ikonaula aba maka, na bantu ba mu ba mushilo.+ 25 Kabili ku mano ya iko ikalenga no bucenjeshi ukutunguluka mu kuboko kwa iko.+ Kabili ikaikusha+ mu mutima wa iko, no konaula abengi mu kupumikisha mu nshita ya mutelelwe.+ Ikemina na Cilolo wa bacilolo,+ lelo ikonaulwa apabula iminwe.+

26 “Kabili icimonwa ca cungulo no lucelo, icisoselwe, ca cishinka.+ Lelo iwe, wisokolola ici cimonwa, pantu kucili inshiku ishingi.”+

27 Kabili ine, ne Daniele, nalifunshike no kulwala pa nshiku shimo.+ E lyo naimine no kubomba umulimo wa mfumu;+ lelo nali fye uwapeshiwa amano pa co namwene, kabili takwali uwailwike.+

9 Mu mwaka wa ntanshi uwa kuteka kwa kwa Dariusi+ mwana Ahasuerusi uwa mu bana ba bena Madai,+ uwabikilwe pa bufumu bwa bena Kaldi;+ 2 mu mwaka abalilepo ukuteka, e mo ine ne Daniele, nailwike mu malembo impendwa ya myaka iyo Yehova asosele kuli Yeremia kasesema,+ iyo Yerusalemu+ aali no kuba icibolya, ukuti yali imyaka amakumi cinelubali (70).+ 3 E ico naloseshe icinso+ candi kuli Yehova Lesa wa cine, ku kumufwaya mwi pepo+ na mu fya kupapaata, na mu kuleka ukulya na mu kufwala insamu* na mu kuikuba imito.+ 4 Kabili napepele kuli Yehova Lesa wandi no kuyebelela, ati:+

“Mwe Yehova Lesa wa cine, mwe bakulu+ kabili aba kutiinya, mwe basunga icipangano+ no kuba ne cikuuku+ ku bamutemwa kabili abasunga amafunde yenu,+ 5 natubembuka+ no kulufyanya no kubifya no kumusangukila;+ kabili twalifuma ku mafunde yenu na ku bupingushi bwenu.+ 6 Kabili tatwaba ne cumfwila ku babomfi benu bakasesema,+ abasoseele mwi shina lyenu ku shamfumu shesu, bacilolo besu ne fikolwe fyesu na ku bantu bonse aba mu calo.+ 7 Mwe Yehova, ubulungami bwenu, lelo ifwe tuli ne nsoni pa menso nge fyo cili buno bushiku,+ ku bena Yuda na ku bekashi ba mu Yerusalemu na kuli Israele onse, aba mupepi na ba kutali ababa mu fyalo fyonse ifyo mwabatamfiishemo pa mulandu wa kuti tabaali ne cishinka kuli imwe.+

8 “Mwe Yehova, tuli ne nsoni pa menso, ifwe ne shamfumu shesu, na bacilolo besu ne fikolwe fyesu, pantu twabembukila imwe.+ 9 Yehova Lesa wesu aba no luse+ ulwingi no kwelela+ ukwingi, pantu twalimusangukila.+ 10 Kabili tatwaba ne cumfwila kwi shiwi lya kwa Yehova Lesa wesu pantu tatwakonka amafunde yakwe ayo atupeelele mu babomfi bakwe bakasesema.+ 11 Kabili Israele onse apula mu mafunde yenu, no kwaluka pa kukanaba ne cumfwila kwi shiwi lyenu,+ ica kuti mwapongolwele pali ifwe icitiipu no mulapo+ uwalembwa mu mafunde ya kwa Mose umubomfi wa kwa Lesa wa cine, pantu twabembukila ena. 12 Na o acitile ukulingana na mashiwi yakwe ayo asosele pali ifwe+ na pa bapingushi besu abaletupingula,+ pa kuti alete pali ifwe ubucushi bukalamba, ubwa kuti tabwatala abucitikapo mwi samba lya muulu onse nge fyo bwacitika mu Yerusalemu.+ 13 Ifyo calembwa mu mafunde ya kwa Mose,+ e fyo ubucushi bonse ubu bwaisa pali ifwe,+ kabili tatwatala atunakilila ku cinso ca kwa Yehova Lesa wesu, tatwaleka ukucita imembu+ kabili tatukonka icishinka cenu.+

14 “Awe Yehova alelolesha pa bubi ubu kabili asukile abuleta pali ifwe,+ pantu Yehova Lesa wesu alilungama mu milimo yakwe yonse iyo acita; na ifwe tatwaba ne cumfwila kwi shiwi lyakwe.+

15 “E ico nomba, mwe Yehova Lesa wesu, mwe bafumiishe abantu benu mu calo ca Egupti ku kuboko ukwakosa+ no kuipangila ishina nge fyo cili buno bushiku,+ twabembuka,+ twabifya. 16 Mwe Yehova, ukulingana no bulungami bwenu bonse,+ shi lekeni fibwele ubukali bwenu ne cipyu cenu fifume ku musumba wenu Yerusalemu, ku lupili lwenu ulwa mushilo;+ pantu, pa mulandu wa membu shesu na pa mulandu wa filubo fya fikolwe+ fyesu, Yerusalemu na bantu benu fyaba ifyaseebana kuli bonse abatushinguluka.+ 17 E ico nomba, mwe Lesa wesu, umfweni ipepo lya mubomfi wenu no kupapaata kwakwe, kabili lengeni ne cinso cenu ukubuutusha+ pa ncende yenu iya mushilo iyaonaulwa,+ pa mulandu wenu mwe Yehova. 18 Teyamikeni ukutwi kwenu, mwe Lesa wandi, no kuumfwa.+ Shibuleni amenso yenu no kumona ifyaonaulwa fyesu no musumba uwainikwa ishina lyenu;+ pantu tatulepapaata+ kuli imwe pa mulandu wa bulungami bwesu, lelo ni pa mulandu wa luse lwenu ulwingi.+ 19 Mwe Yehova, umfweni.+ Mwe Yehova, shi tweleleni.+ Mwe Yehova, kutikeni no kucitapo cimo.+ Mwishingashinga,+ pa mulandu wenu mwe bene, mwe Lesa wandi, pantu pali uyu musumba na pa bantu benu paba ishina lyenu.”+

20 Ilyo ncili ndesosa no kupepa no kuyebelela ulubembu+ lwandi no lubembu lwa bantu bandi abena Israele+ kabili ilyo ncili ndepepelako ulupili lwa mushilo+ ulwa kwa Lesa wandi ku cinso ca kwa Yehova Lesa wandi, 21 kabili ilyo ncili ndepepa, moneni, umuntu Gabriele,+ uo namwene mu cimonwa pa kutendeka,+ pa mulandu wa kufunshika, afikile kuli ine pa nshita ya mutuulo wa cungulo.+ 22 Kabili anengele ukumfwikisha no kulanda kuli ine, ati:

“We Daniele, nomba njishile ku kukulenga ukumfwikisha no kwiluka.+ 23 Ilyo fye wacitendeka ukupapaata e lyo bacintuma, na ine ninjisa ku kukweba, pantu walitemwikwa+ nga nshi. E ico tontonkanya+ pali aya mashiwi, no kuumfwikisha icimonwa.

24 “Kuli imilungu amakumi cinelubali (70) iyapiminwa abantu bobe+ no musumba obe uwa mushilo,+ pa kuti bumpulamafunde,+ bukapwe no kupwisha imembu,+ kabili pa kuti bakafute pa membu,+ no kuleta ubulungami bwa muyayaya,+ e lyo no kukomenena+ icimonwa na bukasesema, no kusuba Umwa Mushilo Nga Nshi.+ 25 E ico ishiba no kwiluka ukuti ukutula pa kufuma kwa mashiwi+ ya kubwesha no kukuula Yerusalemu+ ukufika kuli Mesia+ Intungulushi,+ pakapita imilungu cinelubali (7), e lyo ne milungu amakumi mutanda na ibili (62).+ Umusumba ukabweshiwa no kukuulwa cipya cipya, pamo no lubansa no mufoolo uukalamba, lelo cikaba ni mu nshita sha bucushi.

26 “Kabili pa numa ya milungu amakumi mutanda na ibili (62) Mesia akepaiwa,+ ukwabula impyani.+

“Kabili abantu ba ntungulushi iikesa bakonaula+ umusumba ne ncende ya mushilo.+ E lyo icikapwishishisha incende ya mushilo lyeshi. Kabili ukufika ku mpela kukaba inkondo; icapingulwa bonaushi.+

27 “Kabili akalenga icipangano+ ukutwalilila pa mulandu wa bengi pa mulungu umo;+ kabili muli hafu wa mulungu umo akalenga ilambo no mutuulo ukupwa.+

“E lyo uonaula akeshila pe pindo lya fya bunani;+ kabili ukufika pa nshita ya kulofya, ubupingushi bukeshila no washala icibolya.”+

10 Mu mwaka walenga butatu ukutula apo Sailasi+ imfumu ya ku Persia atendekele ukuteka, kwali umulandu uo basokolwelele Daniele, uwainikwe ati Belteshasari;+ kabili uyu mulandu wa cishinka, kabili walelanda pa nkondo iikalamba.+ Na o aumfwikishe umwalolele umulandu kabili ailwike icimonwa.+

2 Mu nshiku shilya, ine ne Daniele, naleloosha+ imilungu itatu iituntulu. 3 Nshaliile ifya kulya ifyawama, kabili inama nelyo umwangashi tafyaingile mu kanwa kandi, kabili nshasubile amafuta ukufika pa kupwa kwa milungu itatu iituntulu.+ 4 Kabili mu bushiku ubwalenga amakumi yabili na shine (24) mu mweshi wa kubalilapo, nali mu lulamba lwa mumana uukalamba, e kutila, Hidekele,+ 5 e lyo nainwine amenso no kumona, kabili moneni kwali umuntu uwafwele insalu,+ na mu musana+ wakwe mwakakilwe umushipi wa golde iya ku Ufasi.+ 6 Kabili umubili wakwe wali nga krusoliti,+ ne cinso cakwe ngo kubyasha kwa nkuba,+ na menso yakwe nge fyenge fya mulilo,+ na maboko yakwe na makasa yakwe ngo kubeeka kwa mukuba uwatelela,+ ne shiwi lyakwe lyaleumfwika kwati ciunda ce bumba ilikalamba. 7 Kabili ine, ne Daniele, namwene uyu muntu neka; lelo abantu abali na ine, tabamumwene.+ Awe, batampile ukututuma nga nshi, ica kuti balifulumwike no kuyafisama.

8 E ico ine nashele neka, ica kuti namwene icimonwa ici icikalamba. Kabili tamwashele amaka muli ine, no bukata bwandi bwalyalwike no kulubana, kabili nshashele na maka.+ 9 Naumfwile ne shiwi lyakwe; kabili ilyo naleumfwa ishiwi lyakwe, naponene mu tulo utukalamba ubukupeme,+ ne cinso candi pa nshi.+ 10 E lyo moneni! ukuboko kwalinkumishe,+ no kunsunkanya pa kuti njimine ku makufi yandi na ku ndupi sha maboko yandi. 11 Kabili atile kuli ine:

“We Daniele, we watemwikwa+ nga nshi, umfwikishe ifyo ndesosa kuli iwe,+ kabili iminina palya waciba wiminine, pantu nomba nintumwa kuli iwe.”

Kabili ilyo asosele kuli ine aya mashiwi, naliminine, ndetutuma.

12 E lyo atile kuli ine: “Witiina,+ we Daniele, pantu ukutula fye pa bushiku bwa kubalilapo ilyo wabikile umutima obe ku kwiluka+ kabili ku kuipetamika ku cinso ca kwa Lesa+ obe amashiwi yobe yalyumfwikike, na ine njishiile amashiwi yobe.+ 13 Lelo cilolo+ wa bufumu bwa Persia+ ancilingenye+ inshiku amakumi yabili na bumo (21), lelo mona! Mikaele,+ umo pali bacilolo+ bapulamo, aishile ku kunjafwa; na ine, nashele kulya ku shamfumu sha ku Persia.+ 14 Nomba ninjisa ku kukulenga wiluke icikaponena abantu bobe+ mu nshiku sha ku mpela,+ pantu icimonwa+ ca ku nshiku sha ku ntanshi.”+

15 Nomba ilyo asosele kuli ine aya mashiwi, nashibile icinso candi pa nshi+ no kuba tondolo. 16 Lelo, moneni! uwapala abana ba bantu ankumishe pa milomo,+ na ine nayasamwine akanwa kandi, nasosele+ no kutila ku waiminine pa ntanshi yandi: “Mwe shikulu,+ pa mulandu wa ici cimonwa umwenso naunjikata, kabili nshishele na maka.+ 17 E ico mwe shikulu, ine ne mubomfi wenu kuti nafumya kwi amaka ya kulanda na imwe?+ Mukwai ukutula lilya line tamwaba amaka muli ine, no mupu tawashalamo muli ine.”+

18 E lyo uwalemoneka ngo muntu abwekeshepo ukunkumya no kunkosha.+ 19 E lyo atile: “Witiina,+ we watemwikwa+ nga nshi. Umutende ube na iwe.+ Kosa, kosa.”+ Awe ilyo fye asosele kuli ine nalikosele kabili nasukile natila: “Nabasose bashikulu,+ pantu mwankosha.”+ 20 E lyo atile:

“Bushe cine cine nawishiba ico njishiile kuli iwe? Kabili nalabwelelamo ku kulwa na cilolo wa ku Persia.+ Ilyo nkafumako, mona! na cilolo wa ku Grisi akesa.+ 21 Lelo, ndekweba ifyalembwa mwi lembo lya cishinka,+ kabili tapali umbi uwa kuntungilila kano fye Mikaele,+ cilolo wenu.+

11 “Na ine, mu mwaka wa ntanshi uwa kuteka kwa kwa Dariusi umwina Madai+ naiminine ku kuba uwa kumutungilila kabili uwa kumukoselesha. 2 Kabili nomba ndekweba ica cine:+

“Mona! Kucili ishamfumu shitatu ishikateka Persia,+ ne yalenga shine+ ikalonganika ifyuma ifishaifulila ukucila shonse.+ Kabili ilyo ikakwatisha icuma, ikalenga bonse ukulwa no bufumu bwa Grisi.+

3 “E lyo kukema imfumu impalume iikateka incende iikalamba,+ no kucita ukulingana no kufwaya kwa iko.+ 4 Awe ilyo ikakwatisha amaka,+ ubufumu bwa iko bukonaulwa no kwakanishiwa ku myela ine+ iya mu muulu,+ lelo te ku bana+ ba iko kabili tabwakabe nga bukateka ubo yatekele; pantu ubufumu bwa iko bukanukulwa no kupeelwa kuli bambi, te ku bana ba iko iyo.

5 “Ne mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo, e kutila umo uwa muli bacilolo ba iko, ikakosa; kabili ikacimfya no kuteka kwa iko kukacila pa maka ya ilya.

6 “Ku mpela ya myaka imo bakampana pamo, no mwana mwanakashi uwa mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo akesa ku mfumu ya ku kapinda ka ku kuso ku kuyaumfwana. Lelo takashale na maka ku kuboko kwakwe;+ ne mfumu tayakeminine, nangu kuboko kwa iko; na o akapeelwa, ena, na bamuletele, no wamufyele, no wamukoseleshe mu nshita isho. 7 Lelo kukema umo uukapuuka+ mu mishila ya mwanakashi pa ncende ya kwa wishi, na o akesa kwi bumba lya bashilika no kwingila mwi linga lya mfumu ya ku kapinda ka ku kuso kabili akalwa na bo no kucimfya. 8 Na kabili akaya ku Egupti na balesa+ babo, ne fimpashanya fyabo ifyaengwa, ne fipe fyabo ifyauma umutengo ifya silfere na golde, na bankole. E lyo ena pa myaka imo akataluka ku mfumu ya ku kapinda ka ku kuso.

9 “Na yo ikesa mu bufumu bwa mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo no kubwelela fye mu calo ca iko.

10 “Lelo abana ba iko, bakakalipa nga nshi no kulonganika cinkupiti wa mabumba ya bashilika ayengi. Kabili akesa no kusabankana no kupita. Lelo akabwelelamo, kabili akaba no bukali mpaka fye no kufika kwi linga lyakwe.

11 “E lyo imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo ikakalipa kabili ikafuma no kulwa na yena, e kutila, imfumu ya ku kapinda ka ku kuso; kabili ikalenga cinkupiti mukalamba ukwima, lelo cinkupiti akapeelwa mu kuboko kwa ilya.+ 12 Na cinkupiti akasendwa. Umutima wa iko ukatuumikwa,+ kabili ikalenga amakana amakumi ayengi ukuwa; lelo tayakacimfye.

13 “E lyo imfumu ya ku kapinda ka ku kuso ikabwela no kwimya cinkupiti mukalamba ukucila uwa ntanshi; na ku mpela ya nshita, imyaka imo, ukwisa ikesa, ne bumba lya bashilika ilikalamba+ kabili ne fipe ifingi nga nshi.+ 14 Awe mu nshita ilya abengi bakemina imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo.

“Kabili abankalwe bakema mu bantu bobe, ku kufikilisha icimonwa;+ lelo bakafilwa.+

15 “E lyo imfumu ya ku kapinda ka ku kuso ikesa no kukuula ica kusanshilapo+ no kupokolola umusumba wa malinga. Kabili amaboko ya ku kapinda ka ku kulyo, tayakeme, nangu bantu ba iko abasalwa; tabakabe na maka ya kwiminina. 16 Ne ikesa ku kulwisha yena ikacita ukulingana no kufwaya kwa iko, kabili tapakabe wa kwiminina ku cinso ca iko. Awe ikeminina mu calo Icayemba,+ kabili ikaba na maka ya kulofya mu minwe ya iko.+ 17 E lyo ikalosha icinso+ ca iko ku kwisa na maka ya bufumu bwa iko bonse, lelo kukaba umwa kuumfwanina+ na yena; kabili ikabomba bwino nga nshi.+ Kabili ikapeelwa umwana mwanakashi wa banakashi, pa kuti ikamonaule. Kabili takeminine, pantu takatwalilile ukuba uwakwe.+ 18 E lyo ikalosha icinso ca iko ku fishi na ku lulamba+ lwa bemba no kupokolola ifipe ifingi. No mukalamba wa bashilika umo akapwisha ukuseebanya kwa iko, ica kuti takwakabe kabili ukuseebanya. Akabwesesha pali ilya. 19 Kabili ikalosha icinso ca iko ku malinga ya mu calo ca iko, kabili ikaipununa no kuwa, no kusangwa iyo.+

20 “Na pa ncende ya iko+ pakema iikalenga uupatikisha+ ukupita mu bufumu bwa bukata, awe mu nshiku ishinono ikonaulwa, lelo te ku bukali nangu mu nkondo.

21 “E lyo pa ncende ya iko pakema iyasuulwa,+ kabili tabakaipeele bukatebebe bwa bufumu; lelo ikesa mu kupumikisha mu nshita ya mutelelwe+ no kupoka ubufumu ku mashiwi ya kunashanasha.+ 22 Lelo ku maka+ ya kukukulula, bakakukululwa pa mulandu wa iko, kabili bakonaulwa;+ pamo ne+ Ntungulushi+ ya cipangano.+ 23 Kabili pa mulandu wa kwikatana na yo ikacita ubucenjeshi kabili ikesakwatila amaka ku luko ulunono.+ 24 Mu nshita ya mutelelwe,+ ikengila umwawamisha mu citungu ca bulashi kabili ikacita ico bawishi nangu ni bashibo ba bawishi bashacitile. Ifipe ifyasampilwe ne fyapokolwelwe ne fipe fimbi ikafisalanganishisha muli bena; kabili ikapanga amapange+ ya iko pa malinga, lelo ni pa nshita imo fye.

25 “E lyo ikabuushisha amaka ya iko no mutima wa iko ku kuya ne bumba lya bashilika ilikalamba ukuyalwisha imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo; ne mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo, na yo, ne bumba lya bashilika ba iko ilikalamba kabili ilyakosa nga nshi ikema ku kulwa. Lelo tayakeminine, pantu bakaipangila amapange. 26 Kabili abalya ifya maliila fya iko e bakayonaula.

“Ne bumba lya iko ilya bashilika, likakukululwa, na bengi bakawa nabepaiwa.

27 “Ne mfumu ishi shibili, imitima ya shiko ikalemenena ku kucita ububi, kabili pe tebulo+ limo shikasosa ubufi.+ Lelo tapali icikacitika,+ pantu impela ikaba ku nshita iyapimwa.+

28 “E lyo ikabwelela ku calo ca iko ne fipe ifingi, kabili umutima wa iko ukafimbila pa cipangano ca mushilo.+ Awe ikabomba bwino nga nshi+ no kubwelela ku calo ca iko.

29 “Pa nshita iyapimwa+ ikabwelelamo, no kwisa ku kapinda ka ku kulyo;+ lelo inshita ino tacakabe ifyo cali pa kubala. 30 Pantu amato ya ku Kitimu yakesa pali yena,+ na yo ikapomponteka.

“E lyo ikabwelako no kuba no bukali+ pa cipangano ca mushilo+ no kubomba bwino nga nshi; kabili ikabwelela ku mwabo no kwafwilisha abasuula icipangano ca mushilo. 31 Kabili kukaba amaboko ayakema, ukufuma kuli yena; tabakacindike ne ncende ya mushilo,+ ne linga, kabili bakafumyako umutuulo wa lyonse.+

“Kabili bakemika ica bunani+ kabili ica bonaushi.+

32 “Awe abalebifya icipangano,+ akabalenga ukusanguka+ ku mashiwi ya kunashanasha.+ Lelo abantu abaishiba Lesa wabo,+ bakacimfya+ kabili bakabomba bwino nga nshi. 33 Kabili abashilimuka+ mu bantu, bena bakalenga abengi ukuumfwikisha.+ Kabili bakaipununa ku lupanga na ku lubingu, kuli bunkole na ku kupokololwa ifipe,+ pa nshiku shimo. 34 Lelo ilyo bakaipununa bakafwiwa panono;+ kabili abengi bakailunda kuli bena pa mulandu wa mashiwi ya kunashanasha.+ 35 Na bamo aba mu bashilimuka bakaipununa,+ ku kubalopolola kabili ku kubasangulula kabili ku kubabuutusha,+ ukufika ku nshita ya ku mpela;+ pantu icimonwa ca ku nshita iyapimwa.+

36 “E lyo imfumu ikacita ukulingana no kufwaya kwa iko, kabili ikaisansabika no kuituumika pali lesa onse;+ no kusaalula nga nshi Lesa uwacila balesa+ bonse. Kabili ikatunguluka ukufika pa kupwa kwa bukali;+ pantu ubupingushi bukesa. 37 Awe ikasuula Lesa wa bawishi; kabili ififwaya abanakashi na lesa fye onse tayakabikeko amano, lelo ikaituumika pali bonse.+ 38 Na pa ncende ya iko, ikacindika lesa wa malinga; kabili lesa uo bawishi bashaishibe ikamucindikila kuli golde na kuli silfere na ku tumabwe utwauma umutengo na ku fya bupe fyawamisha. 39 Kabili ikabomba bwino nga nshi ku kunasha amalinga ayakosesha, pamo na lesa umbi umbi. Abainashisha kuli yena ikabafushisha ubukata, ikabalenga no kuteka pa bengi; na pa kubalambula, ikabakanya impanga ya mu calo.

40 “Kabili mu nshita ya mpela imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo+ ikapunka muli yena, na yo imfumu ya ku kapinda ka ku kuso ikamwishila nga mukukulule ili na maceleta na ba pali bakabalwe na mato ayengi; kabili ikengila mu fyalo, ikafingilila kwati lyeshi no kupita. 41 Ikengila+ na mu calo Cayemba,+ kabili kukaba ifyalo ifingi ifikaipununa.+ Lelo ifi e fyalo ifikapusuka mu minwe ya iko, Edomu na Moabu+ na bakankaala ba bana ba kwa Amoni. 42 Awe ikatambalika no kuboko kwa iko mu fyalo; ne calo ca Egupti,+ tacakapusuke. 43 Kabili ikateka ifyatutilwa fya golde na silfere ne fintu fyonse ifisuma ifya mu Egupti. Na bena Libya na bena Etiopia bakakonka mu makasa ya iko.

44 “Lelo kukaba ilyashi ilikaisakamika,+ ukufuma ku kabanga+ na ku kapinda ka ku kuso, kabili ikafuma ne cipyu icikalamba ku kulofya abengi no kubonaula.+ 45 Kabili ikashimpa amatenti ya iko ayapala isano pa kati ka bemba mukalamba no lupili Lwayemba+ ulwa mushilo; awe no kufwa e fyo ikafwa,+ kabili takwakabe uwa kuyafwa.+

12 “Kabili mu nshita ilya akema Mikaele,+ cilolo+ mukalamba uwimininako+ abana ba bantu bobe.+ Kabili kukaba ne nshita ya kucula iya kuti tayatala aibako ukutula pa kubapo kwa luko ukufika ku nshita ilya.+ Na mu nshita ilya abantu bobe bakapusuka,+ onse uwasangwa nalembwa mwi buuku.+ 2 Kabili abengi aba mu balaala utulo mu mushili wa lukungu bakashibuka,+ aba, ku mweo wa muyayaya,+ na aba, ku kuseebana kabili ku kusuulwa kwa muyayaya.+

3 “Lelo abashilimuka bakabalika ngo kubalika kwa lwelele;+ na baleleta abengi ku bulungami,+ bakabalika nge ntanda umuyayaya, umuyayaya.

4 “Lelo iwe, we Daniele, kaka amashiwi aya no kukomenena ibuuku,+ ukufika ku nshita ya ku mpela.+ Bakasabanta abengi, no kwishiba kwine kwine kukafula.”+

5 E lyo ine, ne Daniele, namwene, moneni! bambi babili nabeminina,+ umo kuno bushilya bwa mulonga na umbi kulya bushilya bwa mulonga.+ 6 E lyo umo pali aba asosele ku wafwele isha kolokondwe,+ uwali pa muulu wa menshi ya mulonga, ati: “Bushe ni nshita nshi ikapitapo pa kuti kukabe impela ya fipesha amano ifi?”+ 7 Kabili naumfwile uwafwele isha kolokondwe, uwali pa muulu wa menshi ya mulonga, aimya ukuboko kwa ku kulyo no kwa ku kuso mu muulu no kulapa+ Uwa mweo wa muyayaya ukuti:+ “Ni ku nshita yapimwa imo, inshita shapimwa shibili na hafu wa nshita.+ Kabili ilyo fye bakapwisha ukusansaula amaka ya bantu ba mushilo,+ e lyo fikapwa ifi fintu fyonse.”

8 Awe ine nalyumfwile, lelo nshailwike;+ e ico natile: “Mwe shikulu, ikaba shani impela ya ifi fintu?”+

9 Kabili atile: “Kabiye, we Daniele, pantu aya mashiwi yalikakwa kabili yalikomenenwa ukufika ku nshita ya ku mpela.+ 10 Abengi bakaisangulula+ kabili bakaibuutusha+ kabili bakalopololwa.+ Na babifi bakabifya,+ kabili takuli ababifi nangu bamo abakeluka;+ lelo abashilimuka e bakeluka.+

11 “Kabili ukutula pa nshita ilyo umutuulo wa lyonse+ ukafumishiwapo+ kabili kwaba no kwimika ica bunani+ kabili ica bonaushi, pakapita inshiku ikana limo ne myanda ibili na makumi pabula (1,290).

12 “Alipaalwa+ uule-enekela kabili uwafika ku nshiku ikana limo ne myanda itatu na makumi yatatu na shisano (1,335)!

13 “Lelo iwe, kabiye ukulola ku mpela;+ kabili ukatuusha,+ lelo ukema no kuya ku cipendwilo cobe ku mpela ya nshiku.”+