Imimwene ya Baibolo

Bushe Ubutukami E Cifwaikwa ku Kunonka Amano?

ICITABO ca The Saints, icalembelwe na Edith Simon cisosa ukuti: “Abatukami balefwala makusu, iminyololo, imishipi iilasa na bakola balasa . . . Bambi balekunkuluka mu myunga na muli ficilasa, balelala pa fishishi ku mumbo ukuti fibasume, baleyoca no mulilo kabili balekalifya ifilonda fyabo mpaka fyalapompa amafina ya mutatakuya. Cali icaseeka ku batukami ukwikalila utwa kulya twacepesha na menshi, bamo balicishishenapo pali ci ukupitila mu kulya ifya kulya fyabola nelyo ifya muselu.”

Aba bali batukami. Mulandu nshi baleicushishe fi? Mu citabo ca For the Sake of the World—The Spirit of Buddhist and Christian Monasticism, bakalemba balondolola ukuti “ukutula fye mu nshita ya kwa Socrates (mu mwanda wa myaka uwalenga 5 B.C.E.), caishibikwe ku bengi ukuti ubumi bwaangukisha, ubwabula ukulemenenwa ku maliila ya ku mubili, bwalekabilwa pa kukwata amano ya cine.” Abatukami baletontonkanya ukuti ukushimaisho mubili kuti kwaingilishako ukwibukila ku fya ku mupashi no kubalenga ukubuutushiwa mu cine.

Calyafya ukulondolola fintu ubutukami bupilibula mu kulungatika. Kuli bamo bupilibula ukuisalapula nelyo ukuipusula epela. Abena Kristu ba mu kubangilila balicindamike imibele isuma iya musango yu. (Abena Galatia 5:22, 23; Abena Kolose 3:5) Yesu Kristu umwine atashishe ubumi bwaanguka ubwabula ukupumfyanishiwa na masakamika yantu imikalile ya kutemwa ifikwatwa ingaleta. (Mateo 6:19-33) Nangu cibe fyo, ilingi line, ubutukami bulundanishiwa ku fintu fyacishamo ukutapata kabili ilingi line ifyacila pa cipimo, nge filondolwelwe pa muulu. Bushe ishi ncitilo sha butukami, na kucilisha nga shili ishatapata sana, cine cine e cifwaikwa ku kunonka mano?

Ubutukami Bwashimpwa pa Kutunga kwa Bufi

Imfundo ya kuti ifya ku mubili no kwangala fyalibipa pantu filacilikila ukulunduluka kwa ku mupashi, mano yamo aya buntunse ayalenga ukuti ubutukami bubeko. Imfundo na imbi iyalenga ubutukami ukubako yaba cisumino ico abengi basuminamo ica kuti umuntu akwata umubili no mweo. Abatukami basumina ukuti umubili wa munofu cifungo ca mweo no kuti umunofu e mulwani wa uko.

Cinshi Baibolo isosa? Amalembo yalangilila ukuti lintu Lesa apwishishe ukubumbe sonde, asosele ukuti conse ico apangile, ububumbo bonse ubumoneka, “naciwamisha.” (Ukutendeka 1:31) Lesa alefwaya umwaume no mwanakashi mwi bala lya Edene ukuipakisha ifya ku mubili. Ishina line Edene lipilibula “Insansa” nelyo “Ukucankwa.” (Ukutendeka 2:8, 9, NW) Adamu na Efa bali abapwililika kabili baipakishe ukwampana kusuma na Kabumba wabo ukufika ilyo babembwike. Ukutula fye ilyo line, ukukanapwililika kwasangwike icicingo pa kati ka kwa Lesa no muntu. Nalyo line, ukwikusha ififwaisha umuntu ifyasuminishiwa nelyo ukuipakisha ifya ku mubili ifilenga insansa ifyapeelwa na Lesa lintu kwacitwa mu kumfwana na mafunde ya kwa Lesa aya mibele te kuti kulenge bakapepa ba kwa Lesa ukuleka ukumfwana nankwe!—Ilumbo 145:16.

Mu kulundapo, Baibolo isambilisha mu kumfwika ukuti umuntu, uwabumbilwe ku lukungu kabili uwapangwa no munofu, mweo. Amalembo tayasuminisha imfundo ya kuti umweo cintu cishimoneka kabili icishifwa icaba mu mubili wa cifyalilwa nelyo imfundo ya kuti napamo umunofu ulalesha umo ukwampana na Lesa mu kupalamisha.—Ukutendeka 2:7.

Nga fintu caumfwika, imfundo ya butukami ilabepa pa lwa kwampana kwa muntu na Lesa. Umutumwa Paulo asokele ukuti bamo abaitunga ukuba Abena Kristu bakasalapo amano ya buntunse ayalufya ukucila icine ca mu Baibolo. (1 Timote 4:1-5) Ukulosha kuli bamo abakwete yi mimwene, kalemba we lyashi lya kale ilya mipepele asosa ukuti: “Icisumino ca kuti ifya ku mubili fibi . . . no kuti umweo wa muntu ufwile ukulubulwa ku kuibimbamo sana mu fya ku mubili, calengele ukubako kwa butukami bwatapata ubwalelesha ukulya inama, ukwampana kwa bwamba na fimbipo, ifingabakwa fye na kalibumba ka ‘bapwililika’ nelyo ba Perfecti abakanshiwa mu kuibela.” Icisumino ca musango yu tacasuminishiwa na Baibolo kabili tacali cisumino ca Bena Kristu ba mu kubangilila.—Amapinda 5:15-19; 1 Abena Korinti 7:4, 5; AbaHebere 13:4.

Takuli Umulandu wa Kubela Umutukami

Yesu na basambi bakwe tabali abatukami. Bashipikishe amesho yalekanalekana na macushi, lelo aya macushi tayali ya kuyobwela. Umutumwa Paulo asokele Abena Kristu ukuti bacenjele epali amano ya buntunse ayalufya yababeleleka ukufuma ku cine ca Cebo ca kwa Lesa no kubatungulula ku ncitilo shishakwatamo amano kabili ishacila pa cipimo. Paulo alumbwile mu kulungatika “ukucito mubili ulucu.” Asosele ukuti: “Ifyo fyena fyaba mwenekwa fye wa mano pa kukoselesho kupepa kwa kuitemenwa, no kuicenda, na mu kucito mubili ulucu; lelo tafyafwa cintu iyo, fipakisha fye umubili.” (Abena Kolose 2:8, 23) Ubutukami tabutungulula kuli bumushilo bwaibela nelyo ku kubuutushiwa kwine kwine.

Ca cine, inshila ya cumfwila ca Bwina Kristu ipilibula ukupilikita no kuisalapula. (Luka 13:24; 1 Abena Korinti 9:27) Umo afwile ukubombesha pa kwishiba Lesa. (Amapinda 2:1-6) Na kabili, Baibolo yalikwata ifunde lya maka ilya kulesha ukuba umusha ku “fya lunkumbwa ne fya kwangala” no kuba “abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa.” (Tito 3:3; 2 Timote 3:4, 5) Nangu cibe fyo, aya Malembo tayasuminisha ubutukami. Yesu Kristu, umuntu wapwililika, aliipakishe inshita sha nsansa ishasanshishemo ukulya, ukunwa, ukwimba, no kucinda.—Luka 5:29; Yohane 2:1-10.

Amano ya cine ya mutembo, tayacila pa cipimo. (Yakobo 3:17) Yehova Lesa abumbile imibili yesu iya cifyalilwa na maka ya kuipakisha ifingi ifilenga insansa mu bumi. Afwaya ifwe ukuba aba nsansa. Icebo cakwe citweba ukuti: “Ninjishibo kuti takuli cisuma kuli bene, kano ukusamwa no kucite cisuma mu nshita ya myeo yabo. Kabili ukuti umuntu onse alye, no kunwa, no kumone cisuma mu kucucutika kwakwe konse, e ca bupe ca kwa Lesa.”—Lukala Milandu 3:12, 13.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 12]

Jerome umutakatifu mu Lucengo/The Complete Woodcuts of Albrecht Dürer/Dover Publications, Inc.