March

Icalo cipya tacilaisa. Nomba tontonkanyeni pa fintu fimo ifyabako pamo nga, intanda, ifimuti, inama e lyo na abantu. Takuli uwingatwishika ukuti ifi fintu e ko fyaba nangu ca kuti kwali inshita imo ilyo tafyaliko. Nomba fyonse e ko fyaba pantu Yehova e wafibumbile. (Ukute. 1:​1, 26, 27) Lesa wesu alilaya ukuti akaleta icalo cipya, kabili akafikilisha ifyo atulaya. Mu calo cipya abantu bakalaikala umuyayaya kabili bakaba no bumi bwapwililika. Kuti twacetekela ukuti icalo cipya cikesa pa nshita iyo Lesa umwine apekanya. (Esa. 65:17; Ukus. 21:​3, 4) Pali ino nshita twalilileni ukucita ifyo mwingakumanisha pa kuti mukoshe icitetekelo cenu. Lyonse muletasha pa cilubula. Muletontonkanya pa maka Yehova akwata. Mulecita ifintu ifingalenga mwapalama sana kuli Yehova. Nga mulecita ifi, mukaba pa bantu “abo abapokelele ifyalaiwe pantu balitetekele kabili balitekenye.”—Heb. 6:​11, 12. w23.04 ibu. 31 amapara. 18-19

Yesu aloleshe mu muulu kabili alipepele pa cintubwingi. Alefwaya ukucindika Yehova pa fyo ali no kucita. Kabili abilikishe ukuti: “We Lasaro, fuma!” (Yoh. 11:43) Lasaro alifumine mu nshishi! Yesu acitile icipesha amano ico bamo balemona ukuti te kuti cicitike. Ili lyashi lilalenga twacetekela sana ukuti abafwa bakabuuka. Lilenga shani twacetekela? Ibukisheni ifyo Yesu alaile Marita. Amwebele ukuti: “Ndume yobe alabuuka.” (Yoh. 11:23) Nga filya fine Wishi aba, Yesu alafwaisha ukubuusha abafwa kabili alikwata na maka ya kucita ifyo. Filya alilile filanga ukuti alafwaya sana ukubuusha abafwa, no kufumyapo ubulanda ubo imfwa ilenga twaba nabo. Kabili filya Lasaro afumine mu nshiishi, filangilila ukuti alikwata amaka ya kubuusha abafwa. Na kabili tontonkanyeni pa mashiwi Yesu aebele Marita ayali mwi lembo lya bushiku bwa lelo. Kanshi te kuti tutwishike no kutwishika ukuti Lesa akafikilisha ifyo atulaya ukuti akabuusha abafwa. w23.04 amabu. 11-12 amapara. 15-16

Ilyo twile tuleishiba bwino ukufwaya kwa kwa Lesa, kuti twa-alulako ifyo tulepepelapo. Tufwile ukwibukisha ukuti kwaliba ifyo Yehova afwaya ukucita kabili akaficita pa nshita yakwe umwine. Pali ifi afwaya ukucita, paba no kufumyapo amafya yonse ayalenga tulecula, amafya pamo nga amasanso ayakalamba, ukulwala, e lyo no kufwa. Yehova akabomfya Ubufumu bwakwe pa kufikilisha ifi twalandapo. (Dan. 2:44; Ukus. 21:​3, 4) Na lyo line, pali ino nshita Yehova alisuminisha ukuti Satana aleteka cino calo. (Yoh. 12:31; Ukus. 12:9) Nga ca kuti Yehova alifumishepo amafya yonse ayo tukwata pali ino nshita, kuti camoneka kwati Satana alishiba ukuteka bwino abantu. Nomba ifi tulelolela ukuti Yehova akafikilishe ifyo afwaya ukucita, tacilolele mu kuti te kuti atwafwe nga twakwata amafya. Yehova akatwafwa. w23.05 ibu. 8 para. 4; amabu. 9-10 amapara. 7-8

Kuti twacita shani pa kwafwa bambi ukunonkelamo mu Cibukisho? Ica kubalilapo, kubeta ukwisasangwa ku cibukisho. Na kabili kuti twalemba amashina ya bantu twaishiba abo tulefwaya ukwitako ku Cibukisho. Pali aba kuti paba ba lupwa lwesu, abo tubomba nabo, abo tusambilila nabo, e lyo na bantu bambi. Nangu ca kuti tatukwete utupepala utwapulintwa utwingi, kuti twatumina umuntu linki ya kapepala. Kuti twapapa ukumona uko abengi bengasumina ukwisasangwa ku Cibukisho. (Luk. Mil. 11:6) Muleibukisha ukuti abo twingeta ukwisasangwa ku Cibukisho kuti bakwata ifipusho ifingi, maka maka nga tabatala abalonganapo na ifwe. Kanshi kuti twatontonkanya pa fipusho bengepusha e lyo no kufwaya ifyasuko. Nangu fye ni pa numa ya kusangwa ku Cibukisho, abasangwako pa muku wa kubalilapo kuti bakwata ifipusho na fimbi ifingi. Tufwaya ukubombesha ilyo kushilaba Icibukisho, ilyo kuli Icibukisho, na pa numa ya Cibukisho, ukulenga ababa “ne mitima iisuma” ukunonkelamo mu Cibukisho.—Imil. 13:48. w24.01 ibu. 12 amapara. 13, 15; ibu. 13 para. 16

Muli Baibolo mwalilembwa abantu 8 ababuushiwe no kwikala pe sonde. Kuti cawama ukubelenga aya malyashi. Ilyo mulebelenga, mulemona ne fyo mwingasambililako. Ilyo mulebelenga pa lyashi limo, muletontonkanya pa fyo Lesa afwaisha ukubuusha abafwa, e lyo ne fyo akwata amaka ya kucita ifyo. Ne cacilapo ukucindama, muletontonkanya sana pa fyo Yehova abuushishe Yesu. Pantu ukubuushiwa kwa kwa Yesu e kwacindama sana. Muleibukisha ukuti abantu abengi balimumwene ilyo abuushiwe, icilenga twacetekela ukuti abafwa bakabuuka. (1 Kor. 15:​3-6, 20-22) Ala tulatasha sana Yehova ifi atulaya ukuti abafwa bakabuuka. Twalicetekela ukuti ifi Yehova alaya, fikafikilishiwa. Pantu alafwaisha ukubuusha abafwa kabili alikwata na maka ya kucita ifyo. Natutwalilile ukulakosha icitetekelo cesu muli ili subilo ilisuma nga nshi. Nga tulecita ifi, tukapalama sana kuli Lesa, uwalaya ifwe bonse kuti, ‘Abatemwikwa benu bakabuuka!’—Yoh. 11:23. w23.04 ibu. 8 para. 2; ibu. 12 para. 17; ibu. 13 para. 20

Ukufuuka no kuicefya fyalipalana sana. Tulanga ukuti twalifuuka nga ca kuti twalishiba ifyo twingakumanisha ukucita ne fyo tushingakumanisha. Tulanga ukuti twali-icefya nga tumona ukuti tatwacila abantu bambi. (Fil. 2:3) Kanshi umuntu uwafuuka ali-icefya no kuicefya. Gideone ali uwafuuka kabili uwaicefya. Ilyo Gideone bamwebele kuli malaika wa kwa Yehova ukuti nabamusala ukulubula abena Israele ku bena Midiani abakwete sana amaka, atile: “Umukowa wandi e wacepesha pa bena Manase, kabili nine nacepesha pa ba mu ng’anda ya kwa tata.” (Abapi. 6:15) Alemona kwati talingile ukubomba uyu mulimo, lelo Yehova alishibe ukutila kuti abomba. Apo Yehova alimwafwile, Gideone alibombele umulimo bamupeele. Baeluda balabombesha pa kuti babe abafuuka kabili abaicefya mu fintu fyonse. (Imil. 20:​18, 19) Tabaimona ukuti balicindama sana pa mulandu ne milimo babomba nelyo iyo babombelepo. Na lyo line, tabamona ukuti tabacindama pa mulandu ne fyo balufyanya. w23.06 ibu. 3 amapara. 4-5

Ubusesemo bwa kuti umwana ali no kufwanta insoka ku mutwe, buli no kufikilishiwa imyaka ukucila 1,000 ileisa ku ntanshi. (Ukus. 20:​7-10) Baibo yalisobele pa fikacitika ku ntanshi. Ica kubalilapo, inko shikabilisha ukuti kuli “umutende no mutelelwe!” (1 Tes. 5:​2, 3) Mu “kupumikisha” ubucushi bukalamba bukatendeka ilyo inko shikonaula ukupepa konse ukwa bufi. (Ukus. 17:16) Pa numa ya ifi, Lyena Yesu akapingula inko, kabili akapaatukanya impaanga ku mbushi. (Mat. 25:​31-33, 46) Pali iyi nshita, Satana akatwalilila ukubombesha. Pa mulandu wa kuti alipata abantu ba kwa Lesa, akaleka inko shikomane akapi, isho Baibo ita ukuti Goge wa mu calo ca Magoge pa kuti shikasanse abantu ba kwa Yehova. (Esek. 38:​2, 10, 11) Lyena pa nshita imo abasubwa bakalongana ku muulu pamo na Yesu no kuipekanya ukwisa mu kulwa inkondo ya kulekeleshako, inkondo ya Armagedone. (Mat. 24:31; Ukus. 16:​14, 16) Lyena Yesu akatendeka ukuteka isonde pa myaka 1,000.—Ukus. 20:6. w23.10 amabu. 20-21 amapara. 9-10

Muno nshiku, ababomfi ba kwa Yehova abengi bekala mu fyalo umo babinda umulimo wesu. Nga filya Obadia acitile, aba bamunyinefwe na bankashi balomfwila ubuteko, lelo balakaana ukuleka ukupepa Yehova. (Mat. 22:21) Balanga ukuti balicindika Lesa ilyo bamunakila ukucila ukunakila abantu. (Imil. 5:29) Balanga ukuti balanakila Lesa ilyo batwalilila ukubila imbila nsuma e lyo no kulalongana mu bumfisolo. (Mat. 10:​16, 28) Balabombesha pa kuti aba bwananyina balekwata fyonse ifyo bakabila pa kuti batwalilile ukuba ifibusa fya kwa Yehova. Natulandeko pali munyinefwe Henri uwikala mu calo cimo mu Africa umo babindile umulimo wesu. Ilyo babindile umulimo, ba Henri bali-ipeeleshe ukulatwalila ba Nte banabo impapulo isho balekabila. Batile: “Ndi wa nsoni. . . . Yehova e walengele ukuti nshipe no kulatwala ishi mpapulo ku ba bwananyina.” Bushe na imwe kuti mwashipa nge fyo ba Henri bashipile? Kuti mwashipa nga ca kuti muli na katiina kuli Yehova. w23.06 ibu. 16 amapara. 9, 11

Ilyo Adamu na Efa bapondweke Camoneke kwati abantu abapwililika kabili abali ne cumfwila kuli Yehova tabali no kukumana pano isonde. Satana alemona ukuti Yehova takafikilishe ifyo alaya. Satana alemona ukuti Yehova ali no kwipaya Adamu na Efa kabili ali no kubumba abantu bambi pa kuti bafikilishe ifyo Yehova alefwaya ukucitila abantu. Nomba Lesa acite ifi, Kaseebanya nga alandile ukuti Lesa wa bufi. Mulandu nshi ali no kulandila ifi? Pantu ukulingana na amashiwi ayaba pa Ukutendeka 1:​28, Yehova alyebele Adamu na Efa ukuti abana babo bali no kukumana pe sonde. Nelyo nalimo Satana aletontonkanya ukuti Yehova ali no kuleka Adamu na Efa ukukwata abana abashali no kuba abapwililika. (Luk. Mil. 7:20; Rom. 3:23) Ifi aficitika Satana nga aebele Lesa ukuti alifililwe ukucita ifyo alefwaya. Mulandu nshi twalandila ifi? Pantu ifyo Lesa alefwaya fya kuti abana ba kwa Adamu na Efa abapwililika, kabili abacumfwila bakakumane pe sonde mu Paradaise. w23.11 ibu. 6 amapara. 15-16

Yehova alatupeela amafunde yakwe mu Cebo cakwe, e lyo na mu cilonganino cakwe aya-anguka ukukonka. Kanshi tatufwile ukuipangila amafunde. (Amapi. 3:​5-7) Tulakonka ifyalembwa mu Baibo kabili tatupangila aba bwananyina amafunde pa fyo Baibo ishalandapo. Satana alabomfya ubucenjeshi ne “fintu fya fye ifya muli ici calo” ku kulufya abantu no kubalekanya. (Kol. 2:8) Mu nshita ya batumwa, mu bucenjeshi e lyo na mu fintu fya fye ifya muli ici calo mwali, amano ya bantunse, ifyo abaYuda balesambilisha ifishali mu Malembo, e lyo no kuti Abena Kristu balingile ukulakonka Amafunde ya kwa Mose. Ifi balesambilisha bwali bucenjeshi pantu fyalengele abantu bakaana ukubika amano kuli Yehova Intulo ya mano. Muno nshiku Satana alabomfya imilabasa e lyo na Intaneti ukusabankanya amalyashi ya bufi ayo bakateka balanda. w23.07 ibu. 16 amapara. 11-12

Satana taishibe ifyo Yehova ali no kucita pa kufikilisha ifyo alefwaya nangu ca kuti Adamu na Efa e lyo na Satana wine balimupondokele. Yehova alilekele Adamu na Efa bakwata abana kabili ifi acitile fyalilangile apabuuta tuutu ukuti Yehova tabepa. Kabili Yehova alilangile ukuti takuli nangu cimo icingalenga afilwa ukufikilisha ifyo alanda. Alishininkishe ukuti ifyo alaile fyali no kucitika, ilyo atumine “umwana” uwali no kupususha abana ba kwa Adamu na Efa. (Ukute. 3:15; 22:18) Satana tale-enekela ukuti Yehova ali no kutuma umwana wakwe uwali no kwisafwa pa kuti alubule abantunse. Mulandu nshi twalandile ifi? Pantu icilubula cilangilila ukuti Lesa kutemwa. (Mat. 20:28; Yoh. 3:16) Satana taba no kutemwa, ni kaitemwe. Finshi fikacitika pa mulandu wa cilubula? Pa mpela ya myaka 1,000 iya kuteka kwa kwa Kristu, abana ba kwa Adamu na Efa abapwililika kabili abacumfwila bakekala mu Paradaise pe sonde nga filya fine Lesa alefwaya. w23.11 ibu. 6 para. 17

Tulomfwila ifunde lya kwa Yehova ililanda ukuti ubumi no mulopa fya mushilo. Mulandu nshi tumfwilila ili funde? Pantu Yehova atila umulopa wimininako umweo, ubupe ukufuma kuli ena. (Lebi 17:14) Ilyo Yehova aebele abantu kuti balelya inama, abebele ukuti tabalingile ukulya umulopa. (Ukute. 9:4) Alibwekeshepo ili ifunde ilyo apeele abena Israele Amafunde ya kwa Mose. (Lebi 17:10) Kabili aebele ibumba litungulula ilyaliko mu nshiku sha Bena Kristu bakubalilapo, ukweba Abena Kristu bonse ukuti ‘baletaluka . . . ku mulopa.’ (Imil. 15:​28, 29) Tulomfwila ili funde ilyo tulesalapo ifyo bengatundapa. Tulomfwila ne funde lya mu Baibo ililanda pa kutaluka ku bulalelale. Umutumwa Paulo atwebele “ukwipaya ifilundwa fya mubili wesu” e kutila ukubombesha apo twingapesha ukukanaba ne mibele yonse iyabipa. E ico tatutamba ifili fyonse, nelyo ukucita ifili fyonse ifingalenga twacita ubulalelale.—Kol. 3:5; Yobo 31:1. w23.07 ibu. 15 amapara. 5-6

Nalimo Samsone alitemenwe sana Delila e calengele ukuti eiluka ifyo Delila alefwaya ukucita. Te mulandu ne fyacitike, Delila atwalilile fye ukupatikisha Samsone ukuti amwebe icalengele alekwata amaka, kabili Samsone asukile amweba. Ku ca bulanda, ifi Samsone acitile, fyalengele aleke ukukwata amaka kabili fyalengele na Yehova aleke ukumupaala pa nshita imo. (Abapi. 16:​16-20) Filya Samsone acetekele Delila ukucila ukucetekela Yehova, calengele akwate amafya ayengi. AbaPelishiti balikete Samsone no kumutonkola amenso. Bamukakile mu Gasa, kabili bamulengele aba umusha uwalebomba umulimo wa kupela. Lyena abaPelishiti balikwete umutebeto kabili balimutwele kuli uyu mutebeto. Balituulile ilambo ilikalamba kuli lesa wabo Dagone, pantu bacetekele ukuti e walengele bekate Samsone. E ico baitile Samsone pa kuti ‘abasansamusheko’ e lyo no kumupumya.—Abapi. 16:​21-25. w23.09 amabu. 5-6 amapara. 13-14

Nalimo abo tusambilila nabo nelyo abo tubomba nabo kuti batwipusha umulandu tukonkela amafunde ya kwa Lesa. Tufwile ukwesha na maka ukulondolola ifyo twasuminamo. Na lyo line, tufwile ukucindika ifyo uo tulelondolwela asuminamo. (1 Petro 3:15.) Kanshi ilyo bamwipusha icipusho, mu nshita ya kutontonkanya ukuti balefwaya fye ukutendeka ukuumana na imwe, kuti cawama ukutontonkanya pa fyo ico cipusho calalenga mwishibe fimo ifyacindama pa umwipwishe. Te mulandu ne cilengele umo ukwipusha icipusho, calicindama ukuba abafuuka kabili abanakilila ilyo tuleasuka. Ifyo tuleasuka kuti fyalenga umuntu atendeka ukutontonkanya pa fyo aciipusha. Ku ca kumwenako, nga ca kuti uo tubomba nankwe atwipusha umulandu tushisefeshako inshiku sha kufyalwa, kuti cawama ukutontonkanya ukuti: Bushe ico atwipushisha ni co alemona kwati tatukwatako inshita ya kwangalila pamo? Kuti cawama intanshi ukutasha uutwipwishe pa fyo abika amano ku bantu. Ukucita ifi kuti kwalenga mwalanshanya bwino pa fyo Baibo yalandapo pa kusefya inshiku sha kufyalwa. w23.09 ibu. 17 amapara. 10-11

Kanshi nacicindama ukubomfya inshita iisheleko ukulabila imbila nsuma ku bantu aba pe sonde. Umutumwa Petro atukoseleshe ‘ukulafulukisha ukubapo kwa bushiku bwa kwa Yehova.’ (2 Petro 3:​11, 12.) Kuti twafuluka shani ubushiku bwa kwa Yehova? Kuti twacita ifi nga ca kuti cila bushiku tuletontonkanya pa mapaalo tukaipakisha mu calo cipya. Mule-elenganya ukuti mulepeema akamwela akasuma, mulelya ifya kulya ifisuma, mulesengela ifibusa na balupwa ababuushiwe, kabili mulesambilisha abantu abaliko akale sana ifyo amasesemo ya mu Baibo yafikilishiwe. Nga mule-elenganya ifi, mukalaipekanishisha ku bushiku bwa kwa Yehova kabili mukashininkisha ukuti tuli mu nshiku sha kulekelesha. “Ukwishibila libela ifi fintu,” kuti kwalenga ‘twikasendelwa pamo’ na bakasambilisha ba bufi. w23.09 ibu. 27 amapara. 5-6

Abana ilingi baba pamo na bana banabo “abashumfwila abafyashi babo.” (2 Tim. 3:​1, 2) Mulandu nshi abana basalilapo ukukanaumfwila abafyashi babo? Bamo bamona kwati abafyashi babo babumbimunda. Pantu ifyo beba abana ukucita te fyo bena bacita. Bamo bamona kwati ifyo abafyashi babeba fya kale, te kuti fibombe, nelyo abafyashi bashupa fye. Nga ca kuti uli mwana bushe na iwe e fyo umona? Abana abengi cilabakosela ukukonka ifunde lya kwa Yehova ilili mwi lembo lya bushiku bwa lelo. Cinshi cingalenga mwaumfwila ili funde? Kuti twasambilila ukuba ne cumfwila ku fyo Yesu alecita. (1 Pet. 2:​21-24) Yesu ali uwapwililika, lelo abafyashi bakwe bena bali abashapwililika. Nomba lyonse Yesu alecindika abafyashi bakwe nangu balufyanya nelyo nga tabeshibe ico acitila ifintu fimo.—Ukufu. 20:12. w23.10 ibu. 7 amapara. 4-5

Umutumwa Paulo alilondolwele ukuti amalambo ayo Amafunde ya kwa Mose yalandilepo, tayali no kufumyapo ulubembu. E calengele ukuti ‘bayafumyepo.’ E ico Paulo alitendeke ukubasambilisha icine icashika. Alibukisheko Abena Kristu banankwe pe “subilo ilyacilapo ukuwama” ilyo twakwata pa mulandu ne cilubula ca kwa Yesu, kabili ili subilo lyali no kulenga Abena Kristu ‘bapalamina kuli Lesa.’ (Heb. 7:19) Paulo alilondolwelele Abena Kristu abaHebere ukuti ifyo balepepa Lesa fyalicindeme ukucila imipepele ya baYuda. Ifyo abaYuda balecita pa kupepa ukulingana na Mafunde ya kwa Mose, fyali fye “cinshingwa ca fintu ifikesa, lelo ifya cine cine fya kwa Kristu.” (Kol. 2:17) Icinshingwa ca muntu cilangilila fye ifyo umuntu alemoneka. Ifi fine e fyo cali na kumipepele ya baYuda, yali fye cinshingwa ca fyo ukupepa kwa cine kwali no kuba. Kanshi tulingile ukumfwikisha ifyo Yehova acitapo pa kuti tule-elelwa imembu, kabili tulemupepa ukulingana ne fyo afwaya. w23.10 ibu. 25 amapara. 4-5

Ibuuku lya kwa Daniele icipandwa 11 lyalilanda pa mfumu shibili nelyo amabuteko yabili ayalwishanya. Nga twalinganya ubu busesemo ku masesemo yambi aya mu Baibo, tuleshiba ukuti “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso” imininako icalo ca Russia e lyo na bacitungilila. Lyena “imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo” imininako ubuteko bwa Anglo-America. Abantu ba kwa Lesa abo “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso” iteka balabasansa icine cine. Inte sha kwa Yehova bamo balaboma no kubakaka mu cifungo pa mulandu ne fyo basuminamo. Ifi “imfumu ya ku kapinda ka ku kuso” icita, taitinya aba bwananyina lelo e lyo ilengelako icitetekelo cabo cakoselako. Mulandu nshi icitetekelo ca ba bwananyina cikoselako ilyo balebacusha? Ni co aba bwananyina balishiba ukuti filya babacusha filafikilisha ubusesemo ubo Daniele alembele. (Dan. 11:41) Ukwishiba ifi kuti kwalenga twaba ne subilo ilyakosa kabili twatwalilila aba cishinka kuli Yehova. w23.08 ibu. 11 amapara. 15-16

Apo Yehova alitutemwa, alibika sana amano ku fyo tumfwa kabili alafwaisha ukutucingilila. Alomfwa ububi nga tulecula. Kanshi kuti twacetekela ukuti ala-asuka nga twapepa ukuti: “Ncingilileni nge mboni ya linso lyenu.” (Amalu. 17:8) Ilinso lyalicindama sana ku mubili wa muntu. Kanshi Yehova nga atulinganya ku mboni ya linso lyakwe, ciba kwati aletweba ukuti, ‘onse uwamucusha mwe bantu bandi ninshi alecusha ine pantu mwalicindama.’ Yehova afwaya twashinikisha ukuti alitutemwa. Nomba alishiba ukuti pa mulandu ne fyabipa ifya tucitikilapo, nalimo kuti twalatwishika nga kuti atutemwa. Nelyo kuti natukwata amafya ayengalenga twalafilwa ukucetekela ukuti Yehova alitutemwa. Cinshi cingalenga twacetekela ukuti Yehova alitutemwa? Kusambilila pa fyo Yehova alanga ukuti alitemwa Yesu, abasubwa, e lyo na ifwe bonse. w24.01 ibu. 27 amapara. 6-7

Esra alimwenepo ifyo Yehova ayafwile abantu bakwe ilyo bali na mafya. Mu mwaka wa 484 Esra afwile aleikala mu Babiloni ilyo Imfumu Ahasuerusi yafumishe icipope ica kuti bepaye abaYuda bonse abali mu fitungu fyonse ifya Persia. (Este. 3:​7, 13-15) Pali iyi nshita ubumi bwa kwa Esra bwali mu busanso! Pa mulandu ne fi fyacitike, abaYuda “mu fitungu fyonse” balilekele ukulya kabili baleloosha. Bafwile balepepa kuli Yehova ukuti abatungulule. (Este. 4:3) Elenganyeni ifyo Esra na baYuda bambi baumfwile ilyo imfumu yaipeye abalefwaya ukubepaya! (Este. 9:​1, 2) Ifyo Esra amwene nalimo fyalilengele aipekanishisha ku mafya ayali no kwisa ku ntanshi kabili nalimo alishininkishe ukuti Yehova alikwata amaka ya kucingilila abantu bakwe. w23.11 ibu. 17 amapara. 12-13

Paulo alelanda fye pa “kukonka ifyo amafunde yalanda,” e kuti amafunde, ayo Lesa apeele Mose pa lupili lwa Sinai. (Rom. 3:​21, 28) Mu nshiku sha kwa Paulo nalimo Abena Kristu abaYuda bamo calebakosela ukusumina ukuti Amafunde ya kwa Mose e lyo ne milimo ya Mafunde yalilekele ukubomba. E calengele ukuti Paulo alande pali Abrahamu pa kuti alange ukuti umuntu kuti aba umulungami nangu ca kuti takuli amafunde ayo alingile ukukonka. Kanshi Paulo atile tufwile ukuba ne citetekelo. Ukwishiba ifi kulatukoselesha sana pantu kulalenga twaishiba ukuti Yehova kuti alatumona ukuti tuli balungami nga ca kuti twamucetekela kabili twacetekela na Kristu. Nomba imilimo Yakobo alelandapo mwi buuku lya kwa Yakobo icipandwa 2, te “milimo ya mafunde” iyo Paulo alelandapo. Yakobo alelanda pa milimo nelyo ifyo Abena Kristu bacita cila bushiku. (Yako. 2:24) Iyi milimo ilalanga nga ca kuti Umwina Kristu alicetekela Lesa nelyo iyo. w23.12 ibu. 3 para. 8; amabu. 4-5 amapara. 10-11

Bankashi abaletontonkanya pa kuupwa, bafwile ukusala bwino uwakuupana nankwe. Muleibukisha ukuti mukalaumfwila ifyo umwaume mukasalapo ukuupwako akalamweba ukucita. (Rom. 7:2; Efes. 5:33) Kanshi tontonkanyeni pali ifi fipusho: ‘Bushe mukalamba mu fya kwa Lesa? Bushe alibika amano ku kucita ifya kwa Lesa? Bushe alasala bwino ifya kucita? Bushe kuti asumina nga alufyanya? Bushe alicindika abanakashi? Bushe akalenga nkatwalilile ukuba cibusa wa kwa Yehova? Bushe akalansunga bwino kabili akaba ni cibusa wandi umusuma? Kwena nga ca kuti mulefwaya ukusanga umulume umusuma, na imwe mufwile ukusambilila ukuba abakashi abasuma. Umukashi umusuma ni ‘kaafwa’ ku mulume wakwe kabili ‘munankwe.’ (Ukute. 2:18) Kabili apo umukashi alitemwa Yehova, alesha apo engapesha ukuleka abantu baishiba imibele iisuma iyo umulume wakwe akwata. (Amapi. 31:​11, 12; 1 Tim. 3:11) Kuti mwaipekanishisha limo ku milimo mukesa mukubomba nga mwaba abakashi nga ca kuti muletemwa sana Yehova kabili muleafwako na ba lupwa lwenu e lyo na ba mu cilonganino. w23.12 amabu. 22-23 amapara. 18-19

Yehova alitulaya ukuti akulatupeela amano ayo tukabila pa kusala bwino ifya kucita. Tulakabila amano ya kwa Lesa pa kuti tusalepo bwino ifya kucita ifingakuma ubumi bwesu bonse. Kabili alatupeela amaka ya kushipikisha. Yehova akatupeela amaka ya kushipikisha, nga filya fine acitile ku mutumwa Paulo. (Fil. 4:13) Inshila imo iyo atwafwilamo ukushipikishisha ku bomfya ababwananyina. Ubushiku ilyo Yesu ashilafwa, alipepele sana. Alipaapete Yehova ukuti abantu belamumona ukuti alepontela ishina lya kwa Lesa. Mu nshita yakucingilila umwana wakwe ukuti efwa imfwa ya museebanya, Yehova atumine bamalaika bakwe ku kumukosha. (Luka 22:​42, 43) Na ifwe Yehova kuti atukoselesha ilyo abomfya aba bwananyina ukututuminako foni, nelyo ukututandalila. Bonse kuti twalaebako aba bwananyina “amashiwi ayasuma.”—Amapi. 12:25. w23.05 amabu. 10-11 amapara. 9-11

Nalimo kuti abanaka abeshile ku Cibukisho bacilatontonkanya pa fyo abantu ababa mu cilonganino balayalanda nga babamona. Kanshi mwilabepusha ifipusho ifingalenga baumfwa insoni nelyo ukulanda fimo ifigalenga bafulwa. Aba ababwananyina bantu basumina banensu. Kanshi tulatemwa ukupepela pamo nabo na kabili!! (Amalu. 119:176; Imil. 20:35) Tulatasha sana ifi Yesu atwebele ukulaibukisha imfwa yakwe cila mwaka, kabili twalishiba no mulandu ukucitile fi kwacindamina. Nga tuleibukisha imfwa ya kwa Yesu tulanonkelamo kabili tulalenga na bantu bambi ukunonkelamo. (Esa. 48:​17, 18) Tulatemenwako sana Yehova na Yesu. Tulalanga ifyo tutasha pa fyo batucitila. Tulaba ifibusa sana na babwananyina. Kabili kuti twalenga na bambi ukusambilila ifyo bengaipakisha amapaalo ayo tukwata pa mulandu ne cilubula. Kanshi natutwalile ukubombesha pa kuti tuipekanye ukusangwa ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Yesu uno mwaka, ubushiku ubwacindama mu mwaka. w24.01 ibu. 14 amapara. 18-19

Bushe Yehova atutungulula shani? Inshila iikalamba iyo atutungulwilamo, kupitila mu Cebo cakwe. Lelo alabomfya na bantunse pa kututungulula. Ku ca kumwenako, alabomfya “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” pa kutupeela ifya kulya fya ku mupashi ifilenga tulesala bwino ifya kucita. (Mat. 24:45) Na kabili Yehova alabomfya abaume abafikapo pa kututungulula. Ku ca kumwenako, bakangalila ba muputule na baeluda mu filonganino balatukoselesha kabili balatweba ne fya kucita ifitwafwa ilyo tuli na mafya. Ala tulatasha nga nshi pali ifi Yehova atutungulula bwino muli shino inshiku isha-afya. Ifyo Yehova atutungulula filalenga twalacita ifilenga atwalilila ukututemwa kabili filalenga twatwalilila ukwenda mu nshila ya ku mweo. Nangu caba ifi, inshita shimo kuti catukosela ukukonka ifyo Yehova atutungulula, maka maka nga ca kuti alebomfya abantu abashapwililika. Nga caba ifi, tufwile ukucetekela ukuti Yehova e uletungulula abantu bakwe, no kucetekela ukuti nga tulekonka ifyo atweba ifintu filatuwamina. w24.02 ibu. 20 amapara. 2-3

Kuti twatemenwako Lesa nga tulebika amano ku kusambilila Icebo cakwe. Ilyo mulebelenga Baibo, mule-esha ukumona ifyo ilyashi mulebelenga lilemusambilisha pali Yehova. Muletontonkanya pali aya mepusho: ‘Bushe ili lyashi nabelenga lilelanga shani ukuti Yehova alintemwa? Bushe finshi nabelenga ifyalalenga natemenwako Yehova?’ Cimbi ico twingacita pa kuti tutemenweko Yehova, kulapepa kuli ena cila bushiku no kulamweba fyonse ifyo tuleumfwa. (Amalu. 25:​4, 5) Yehova na o akaasuka amapepo yesu. (1 Yoh. 3:​21, 22) Tufwile no kulatemwa sana abanensu. Pa numa ya myaka iinono ukutula apo umutumwa Paulo asangukiile umwina Kristu, aishileishibana no mulumendo Timote. Timote alitemenwe Yehova kabili alitemenwe na bantu. Paulo aebele abena Filipi ukuti: “ Nshikwete umuntu umbi uwakwata umutima ngo [wa kwa Timote], kabili uwingabika sana amano ku fyo.” (Fil. 2:20) Paulo alimwene ukuti Timote alitemenwe sana aba bwananyina. Ukwabula no kutwishika aba mu filonganino abo Timote alebombela, balefwaisha sana ukuti aleya mu kubatandalila.—1 Kor. 4:17. w23.07 ibu. 9 amapara. 7-10

Ilyo abena Israele bashilaingila mu Calo ca Bulayo, Mose alifwile. Ilyo ulya mwaume uwali ne cishinka afwile, bushe Lesa alilekele ukwafwilisha abantu bakwe? Awe. Alitwalilile ukubapeela ifyo balekabila ilyo batwalilile ukuba ne cishinka. Ilyo Mose ashilafwa, Yehova alimwebele ukuti asale Yoshua ukuti e o aletungulula abena Israele. Mose alisambilishe Yoshua pa myaka iingi. (Ukufu. 33:11; Amala. 34:9) Na kabili, kwali abaume na bambi abengi abafikapo abaletungulula abantu, pamo nga bacilolo ba pa bantu 1,000, pa bantu 100, pa bantu 50, e lyo na pa bantu 10. (Amala. 1:15) Abantu ba kwa Lesa balikwete aba kubasakamana bwino. Ifi fine e fyo cali na mu nshiku sha kwa Eliya. Pa myaka iingi aletungulula abena Israele pa kuti batwalilile ukupepa Yehova. Lelo inshita yalifikile ilyo Yehova amutumine ukuya mu kubombela ku Yuda. (2 Isha. 2:1; 2 Imila. 21:12) Bushe abantu ba cishinka abashele mu bufumu bwa mikowa 10 ubwa Israele bashele fye ukwabula uwa kubafwilisha? Awe, pantu pali iyi nshita ninshi Eliya alisambilisha Elisha pa myaka iingi. Yehova alitwalilile ukufikilisha ifyo alefwaya kabili alesakamana bakapepa bakwe aba cishinka. w24.02 ibu. 5 para. 12

Abena kristu ba mu Efese balitampile ukukonka ifyo Icebo ca kwa Yehova cilanda kabili ifi ifyo Icebo ca kwa Yehova cilanda fyali kwati lubuuto ulwalebatungulula. (Amalu. 119:105) Aba abena Efese balifumine mu mipepele ya bufi kabili balilekele ukucita ifyabipa. Balitendeke ‘ukulapashanya Lesa’ kabili bale-esha na maka yabo yonse pa kuti balepepa fye ena kabili balemusekesha. (Efes. 5:1) Ifi fine e fyo na ifwe cali. Ilyo tushilasambilila icine, twali mu mipepele ya bufi kabili twali ne mibele yabipa. Fwe bamo twalesefya amaholide ayo abantu ababa mu mipepele ya bufi basefya; e lyo fwe bambi twali ne mibele yabipa. Lelo ilyo twaishibe ifyo Yehova amona ukuti fisuma ne fyo amona ukuti fibi, twalyalwike. Twatampile ukulaikala ukulingana ne fyo afwaya. Ne ci calenga ifintu filetuwamina. (Esa. 48:17) Na lyo line te lyonse citwangukila ukutwalilila ukuba ne mibele iisuma no kutwalilila ‘ukulaenda nga bana ba lubuuto.’ w24.03 ibu. 21 amapara. 6-7

Nalimo kuti mwalaumfwa kwati tamulaipekanya ukuipeela kuli Yehova no kubatishiwa. Nalimo kuli na fimbi ifyo mufwile ukwalukamo pa kuti mulekonka amafunde ya kwa Yehova, nelyo mulekabila inshita pa kuti mukoshe icitetekelo cenu. (Kol. 2:​6, 7) Abasambi ba Baibo bonse tabalundulukila pamo mu fya kwa Lesa kabili abacaice bonse tabaipeela kuli Yehova no kubatishiwa pa mushinku umo wine. Mulemona ifyo mufwile ukwalukamo pa kuti mulunduluke mu fya kwa Lesa, kabili mulecita ifyo fine ukucila ukulailinganya ku bantu bambi. (Gal. 6:​4, 5) Na lintu mwamona ukuti tamulaipekanya ukuipeela kuli Yehova, mufwile ukutwalilila ukutontonkanya pa kuipeela. Mulelomba Yehova ukuti alemwafwa pa kuti mulealuka mu fyo mufwile ukwalukamo. (Fil. 2:13) Kuti mwashininkisha ukuti akomfwa ipepo lyenu kabili akamwafwa.—1 Yoh. 5:14. w24.03 ibu. 5 amapara. 9-10

Bushiku bumo Sara alifulilwe sana, kabili aebele Abrahamu fyonse ifyo aleumfwa kabili atile e walengele afulwe. Abrahamu alishibe ukuti Sara alemunakila kabili alemutungilila. Abrahamu alikutike kuli ena kabili alipwishishe no bwafya. (Ukute. 16:​5, 6) Finshi tulesambililako? Mwe balume, mwalikwata insambu sha kupingula ifya kucita mu lupwa. (1 Kor. 11:3) Nomba icacindama ico mwingacita, kulakutikisha ilyo balemulondolwela no kutontonkanya pa fyo abena mwenu balefwaya ukuti mucite ilyo tamulapingulapo ifya kucita, maka maka nga ca kuti ifyo mwalasapo nafibakuma. (1 Kor. 13:​4, 5) Bushiku bumo, Abrahamu alipokelele abeni abo ashale-enekela. Lyena aebele Sara ukuleka ifyo alecita pa kuti apekanishishe abeni ifya kulya. (Ukute. 18:6) Sara alyangufyenye kabili alitungilile Abrahamu. Mwe bakashi kuti mulepashanya ifyo Sara acitile nga muletungilila ifyo abena mwenu basalapo ukucita. Nga mulecita ifi, mukalakosha icupo cenu.—1 Pet. 3:​5, 6. w23.05 amabu. 24-25 amapara. 16-17

Ilyo Gideone bamusontele ukuba umupingushi, kwali fimo ifyacitike ifyalengele cimukosele ukucita ifyo bamwebele e lyo no kuba uwashipa. Bamwebele ukonaula ifiipailo ifyo wishi alepepelapo Baali. (Abapi. 6:​25, 26) Ilyo papitile inshita, balimwebele ukukolonganika ibumba lya bashilika, kabili pa miku ibili balimwebele ukucefya impendwa ya bashilika. (Abapi. 7:​2-7) Lyena mu kulekelesha bamwebele ukusansa abalwani babo mu nshita ya bushiku. (Abapi. 7:​9-11) Baeluda bafwile ukuba ‘aba cumfwila.’ Eluda uwa cumfwila alakonka ifyo Amalembo yalanda e lyo ne fyo icilonganino ca kwa Lesa cibeba ukucita. Ici cilenga abantu balafwaisha ukulamupashanya. Na lyo line, inshita shimo kuti kwacitika fimo ifingalenga ca-afya ukuba ne cumfwila. Nalimo kuti camukosela ukucita ifyo bamweba nge fintu fya-aluka bwangu bwangu. Limo kuti alatwishika nga ca kuti ifyo bamweba ukucita fili fye bwino. Nelyo kuti bamweba ukucita fimo ifingalenga bamukaka. Bushe baeluda kuti bapashanya shani ifyo Gideone ali ne cumfwila, ifi nga fyacitika? Mulekutikisha sana nga bamweba ifya kucita kabili mulecita ifyo fine bamweba. w23.06 amabu. 4-5 amapara. 9-11