Mwiminine Abapwililila Kabili Abashininkisha
“Umulimo Wawamisha”
UKUFUMA pa kutendeka kwa lyashi lyabo ilya muno nshiku, Inte sha kwa Yehova shalitemwisha kumo ukwa kusesema kwa kwa Yesu ukwa kuti: “Ne mbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.” (Mateo 24:14) Lintu 1914 yalepalamina—umwaka lintu “inshiku sha kulekelesha” shatendeke—Abasambi ba Baibolo abafumaluka abali abashininwa icine cine batendeke kampeni ushabalile acitwapo uwa mwi sonde lyonse uwa masomo yashimpwa pa Malembo ya Mushilo.—2 Timote 3:1.
Pa kuti babombe umulimo balefwaya uwa kubilisha imbila nsuma mwi sonde lyonse, aba ababomfi ba kwa Yehova babomfeshe inshila ipya, iya kuba abashipa, no kulondolola ifyaumfwika. Pa kuti tusambilile na fimbi pa lwa yene, shi natulande pa fyalecitika pali ilya inshita.
Inshila Ipya iya Kushimikililamo Imbila Nsuma
Cili ni mu January mu mwaka wa 1914. Elenganyeni ukuti muli pa kati ka bantu 5,000 abekele mu ciyanda umwafiita mu New York City. Ku ntanshi kuli ica kutambilapo ifikope fisela icikulu. Umwaume wa mushishi wabuuta uufwele ikoti ilitali amoneka pa ca kutambilapo. Mwalitambapo amafilimu ayabula iciunda, lelo uyu mwaume alelanda, kabili muleumfwa ifyo alelanda. Mwalatendeka ukumone cintu cimo icipya mu fya kupangapanga, kabili ubukombe cikwete nabuibela. Kalanda ni Charles Taze Russell, presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Society, kabili iyi filimu ni “Photo-Drama of Creation.”
C. T. Russell alimwene ukuti ifikope fisela kuti fyabomba bwino ku kushimikila ku bantu abengi. E co, mu 1912, atendeke ukupekanya “Photo-Drama of Creation.” Mu kupita kwa nshita, yaishileba ni filimu ya masilaidi ne fikope fisela, iyakwete amalangi yalekanalekana ne ciunda, kabili iyalesenda amaawala 8.
“Photo-Drama,” iyapangiilwe ukutambwa mu fiputulwa 4, yalangile abaletamba ifintu ifyacitika ukufuma pa bubumbo ukwisapulinkana ilyashi lya kale ilya bantunse ukufika na lintu imifwaile Yehova Lesa akwatila isonde na bantu ikafika pa kalume pa mpela ya kuteka kwa myaka ikana limo ukwa kwa Kristu. Pali no kupita imyaka iingi ilyo ifya kupangapanga fyapalako fyali no kutendeka ukubomba bwino mu bukwebo. Lelo, iminshipendwa balitambile “Photo-Drama of Creation” ukwabula ukulipila!
Inyimbo ishisuma na malyashi 96 aya pa cilimba ca maseleti fyalipekanishiwe ukuti fibomfiwe muli “Photo Drama.” Amasilaidi ya kutentekanya yapangilwe ne fikope fyalengwa ifyabalabata ifyalelangilila ifyacitika mu lyashi lya kale ilya calo. Na kabili calekabilwa ukulenga ifikope fipya ifingi. Amasilaidi na mafilimu yamo ayakwete ilangi yalekabila ukubombesha kwine kwine pantu yalelengwa fye ku minwe. Kabili ici calecitwa libili libili, pantu, mu kupita kwa nshita, amafilimu 20 ayakwete ifiputulwa 4 imo imo yalipekanishiwe. Ici calengele ukuti cicitike ukutambisha ulubali lwa iyi “Photo-Drama” mu misumba yalekanalekana 80 mu bushiku bumo!
Ifyalecitika pa Kutamba Filimu
Cinshi calecitika ico ibumba lishalemona pa kutamba filimu ya “Photo-Drama”? Umusambi wa Baibolo uwe shina lya Alice Hoffman atile: “Yaletendeka na filimu iyalelangisha Munyina Russell. Lintu amonekela pa ca kutambilapo kabili imilomo yakwe yatendeka ukutenta, twaleasha icilimba ca maseleti . . . kabili twaleipakisha ukukutika kwi shiwi lwakwe.”
Ukulosha ku mikopele ipisha ifikope lubilo lubilo, Zola Hoffman ebukisha ukuti: “Ilyo twaletamba ifikope fyalelanga ifyo inshiku sha bubumbo shali, natulumwine fye amenso ku kusunguka. Twalemona ku ntanshi yesu uko bacananika palya pene balebalula panono panono.”
Karl F. Klein uwa mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova kabili uwatemwa inyimbo alundapo ukuti: “Pa nshita imo ine lintu baletambisha ifi fikope, kwalelila ne nyimbo ishisuma sana, inyimbo shawamisha pamo nga Narcissus na Humoreske.”
Kwali na fimbi ifyacitike ifishakalabwe. Clayton J. Woodworth (mwana), ebukisha ukuti: “Inshita shimo kwaleba ifilubo ifyalesekesha. Pa nshita imo ifyalandilwe pa cilimba ca maseleti fyali fya kuti “Pupuka nga Akoni ku Lupili Lobe,” lelo pa ca kutambilapo paishilemoneka icinama icikalamba nga nshi icitwa gigantosaurus, icaliko pa ntanshi ya lyeshi”!
Ukulunda pali “Photo-Drama of Creation” iyaletambishiwa ilingi, pa numa kwaishileba “Eureka Drama.” (Moneni umukululo.) Imo yakwetemo amalyashi, ne nyimbo. Imbi yakwete fyonse fibili amalyashi na masilaidi. Nangu ca kuti “Eureka Drama” tayakwete ifikope fisela, yalibombele bwino nga nshi lintu baleitambisha mu fifulo umushali sana abantu.
Icibombelo ca Maka mu Kushimikila
Ilyo umwaka wa 1914 walepwa, abantu 9,000,000 mu North America, Europe, na Australia balitambile “Photo-Drama.” Nangu ca kuti bali abanono, Abasambi ba Baibolo tababulishe ukushininwa ukwalefwaikwa pa kubilisha imbila nsuma ukubomfya iyi nshila ipya. Mu nsansa balisangwile indalama ishalekabilwa pa kuti basonkele ififulo ifisuma ukwa kutambisha aya amafilimu. Kanshi “Photo-Drama of Creation” yalibombele umulimo ukalamba uwa kwafwilisha abaletamba ukwishiba Icebo ca kwa Lesa ne mifwaile yakwe.
Muli kalata alembele C. T. Russell, umuntu umo atile: “Ulya muku wa kubalilapo natambile filimu yenu wali e pa kwalukila mu bumi bwandi; nelyo ntile, apa kwalukila mu kwishiba kwandi ukwa Baibolo.” Umbi atile: “Nali mupepi no kuponena mu citeyo ca kukanasumina mu mipepele kabili ntontonkanya ukuti icangafwile ni ‘Photo-Drama of Creation’ iyo batambishe umwaka wapwile mu lusuba. . . . Pali nomba nalikwata umutende untu icalo cishingapeela kabili uyo nshingafwaya kulufya pantu walicindama nga nshi.”
Demetrius Papageorge, uwabomba pa nshita ntali pa maofesi yakalamba aya Sosaite alandilepo ukuti: “ ‘Photo-Drama’ yali mulimo wawamisha, lintu twatontonkanya pa mpendwa inono iya Basambi ba Baibolo ne ndalama ishinono ishalipo. Cine cine yaletungililwa no mupashi wa kwa Yehova!”
[Akabokoshi ne Fikope pe bula 8, 9]
“Eureka Drama”
Imyeshi 8 pa numa “Photo-Drama” yatendeke, Sosaite yamwene ukukabila kwa kupayanya ulubali na lumbi ulwa yene ulwaleitwa “Eureka Drama.” Ilintu “Photo-Drama” yonse yaletwalilila ukutambwa mu misumba ikalamba, “Eureka” yaleshimikila ubukombe bumo bwine ubwacindama mu mishi. Ulubali lumo ulwa “Eureka Drama” balulondolwele ukuti lwapeele “bankashi ishuko lyaibela” ilya kushimikila. Mu nshila nshi? Pa mulandu wa kuti akabokoshi ka “Eureka Drama” aka kusendelamo icilimba ca maseleti kafinine amakilogramu 14 epela. Pa kubomba uyu mulimo, kwena, balekabila ukusenda ne cilimba ca maseleti.