Ukuumana Mulandu Nshi Kwabipila?
“Bushe ifya bulwi fifuma kwi, no lubuli ululi muli imwe lufuma kwi?”—YAKOBO 4:1.
LINTU kalemba wa Baibolo Yakobo aipwishe ubu bwipusho, taleipusha imilalo ya bashilika abena Roma abalelwa imbuli sha kucimfyanya, kabili talefwaya ukwishiba icalengele ibumba lya baYuda ilya bena Sicarii ukulwa na bena Roma mu nshita ya batumwa. Yakobo alelanda pa kuumana ukwingaba pa bantu nangu fye babili. Mulandu nshi? Pantu filya fine inkondo yonaula, e fyo no kuumana kwaba. Moneni aya malyashi ya mu Baibolo.
Abana baume aba cikolwe Yakobo balipatile sana munyinabo Yosefe ica kuti bamushitishe mu busha. (Ukutendeka 37:4-28) Inshita imbi, Imfumu ya Israele Shauli yalefwaya ukwipaya Davidi. Cinshi yalefwaila ukumwipaya? Pantu yalikwatile Davidi akalumwa. (1 Samwele 18:7-11; 23:14, 15) Mu nshita ya batumwa, Abena Kristu babili abanakashi, Yuodia na Suntuki balengele mu cilonganino conse mwaba ubwafya pa mulandu wa kuumana kwabo.—Abena Filipi 4:2.
Mu myaka ya nomba line, abantu babomfya imfuti nelyo ulupanga pa kuti bapwishe ukukansana. Ilingi line, umo pa balelwa alepaiwa nelyo ukulemanikwa. Muno nshiku, abaleumana ilingi babomfya amashiwi ayabipa, ayacena kwati fyanso. Nangula ukuumana takusuumya mulopa, kulacena inkuntu kabili kulonaula ne shina lya muntu. Aba kaele ilingi balaculilamo muli uku kuumana.
Moneni icacitike imyaka imo ku numa ilyo shimapepo umo uwa ku Anglican abepeshe shimapepo umbi ukuti aleonaula indalama she calici. Ukuumana kwabo kwaishileishibikwa kuli bonse, kabili icilonganino balimo calyakanikene. Bamo aba muli ili calici balekaana ukuya ku kupepa nga ca kuti shimapepo walepepesha ni ulya bashaleumfwana nankwe. Aba mu calici balipatene sana ica kuti tabalesoshanya nga bali mu mapepo. Ilyo shimapepo uwabepeshe umunankwe na o bamubepeshe ukuti alecita ubulalelale, ukuumana e lyo kwacililemo.
Shikofu mukalamba uwa ku Canterbury apaapeete aba bashimapepo babili, no kubeba ukuti ukuumana kwabo kwali ngo bulwele bwa “kansa” kabili kwali “museebanya pe shina lya kwa Shikulwifwe.” Mu 1997 shimapepo umo alisumine ukuleka ukubomba. Umbi alitwalilile pali bushimapepo ukufikila lintu afishishe imyaka ya kulekelapo kubomba. Lelo, alikeene ukuya mpaka fye pa bushiku bwali no kuba ubwa kulekelesha, ubushiku afishishe imyaka 70, pa August 7, mu 2001. Ulupapulo lwa Church of England Newspaper lwatile, ubushiku alekelepo ukubomba e bwali ubushiku bwa mutebeto wa “Mutakatifu” Victricius. Bushe “Umutakatifu” Victricius ali nani? Ali ni shikofu uwaliko mu myaka ya ba300 uo cashimikwa ukuti alifopawilwe pa mulandu wa kukaana ukulwa inkondo. Inyunshipepala yalandile pa bupusano bwali pa “Mutakatifu” Victricius na shimapepo waleleka ukubomba ukuti: “Uyu shimapepo alefwaya ukulwa na shimapepo umbi, lelo “Umutakatifu” Victricius ena talefwaya.”
Aba bashimapepo nga tabailetele ubwafya no kuletelela bambi abakonka ukufunda kwaba pa Abena Roma 12:17, 18 ukutila: “Mwiba ababwesesho muntu nangu umo ububi pa bubi. Tontonkanishisheni kabeela ukucita ifisuma mu menso ya bantu bonse. Nga cingacitwa, ilyo cili mu maka yenu, mube aba mutende ku bantu bonse.”
Nga imwe kuti mwacita shani? Nga umo amukalifya, bushe ukukalifiwa kulamulenga ukuumana nankwe? Nelyo bushe mulasengauka ukulanda amashiwi ayabi aya kucena no kufwaisha ukusungilila umutende? Nga mwalufyanya umo, bushe mulasengauka uyo muntu no kutontonkanyo kuti nga papita inshita akalabako ku bwafya? Nelyo bushe mulalomba ubwelelo mu kwangufyanya? Nga mulalomba ubwelelo nelyo muleleela bambi, ukufwaya ukupanga umutende kukamulenga ukuba ne nsansa. Ukufunda kwa mu Baibolo kuti kwatwafwa ukupwisha ubwafya, nangu fye ni bulya ubwa kale na kale, nga fintu icipande cikonkelepo cilelondolola.