Amepusho Ukufuma ku Babelenga

Pali Nehemia 8:10, abaYuda babebele ‘ukulya ifya mafuta,’ nangu ca kutila Ifunde mu Ubwina Lebi 3:17 lyatile: “Te kwesha ukulya amafuta yonse.” Bushe aya mashiwi kuti twayekatanya shani?

Mu lulimi lwa ciHebere, amashiwi ayapilibulwa ukuti “ifya mafuta” pali Nehemia 8:10 e lyo na “amafuta” mu Ubwina Lebi 3:17 tayapilibula cimo cine. Ishiwi lya mu ciHebere ilya kuti cheʹlev, ilyapilibulwa ukuti “amafuta” mu Ubwina Lebi 3:17, lilanda pa mafuta ya nama nangu aya bantu. (Lebi 3:3; Abapi. 3:22) Amashiwi ya kubalilapo ilyo tamulafika mu cikomo 17 yalangilila ukuti abena Israele tabalingile ukulya amafuta ya ku mala na ku mfyo ya nama ya mutuulo nangu mafuta ya ku musana pantu “amafuta yonse ya kwa Yehova.” (Lebi 3:14-16) Kanshi abantu tabali no kulalya amafuta ya mu mubili wa nama iya mutuulo wa kuli Yehova.

Lelo, ishiwi lyapilibulwa ukuti “ifya mafuta” pali Nehemia 8:10 ni mash·man·nimʹ, kabili apa pene fye e po ili shiwi lyamoneka fye mu Malembo ya ciHebere. Lyafuma kwi shiwi lya kuti sha·menʹ, ilyalola mu kuti “ukwina.” Amashiwi ayengi ayalinganako na ili ishiwi, yapilibula ifyuma na ukuba no mutende. (Linganyeniko Esaya 25:6.) Ishiwi limo ilyo bafumya kwi shiwi lya kuti sha·menʹ ni sheʹmen, ilingi line lipilibulwa ukuti “amafuta,” pamo nga “amafuta ya muolife.” (Amala. 8:8; Lebi 24:2) Nga fintu lyalondololwa pali Nehemia 8:10, ishiwi lya kuti mash·man·nimʹ kwati lilanda pa fya kulya ifyo babikamo amafuta ayengi limbi kuti mwaba ne mipusa ya nama iya mafuta lelo te mafuta ya nama yeka yeka.

Nangu ca kutila abena Israele balibaleseshe ukulya amafuta ya nama, lelo kwena balelya ifya kulya ifya mafuta, ifyanunkila. Fimo ifyo balelya, pamo nga makeeke ayo balepangila ku bunga bwa ngano, tabalepangila na mafuta ya nama lelo na mafuta ya musalu, ilingi line balepangila na mafuta ya muolife. (Lebi 2:7) Icitabo ca kuti Insight on the Scriptures cilondolola ukuti “ifya mafuta” ifyalandwapo “mipusa ya nama iyanona, te nama ishabula amafuta nangu ishakuba, lelo ishanona nga nshi, pamo ne fya kulya ifisuma ifyo balebikamo amafuta ayo balepanga ku musalu.”

Abena Kristu balishiba ukuti icibindo ca kukaanya ukulya amafuta na co cali pa Mafunde. Muno nshiku tabatungululwa na yalya Mafunde, ukubikako ne fyalefwaikwa mu Mafunde pa kupeela amalambo.—Rom. 3:20; 7:4, 6; 10:4; Kol. 2:16, 17.