Ifingalenga Ulupwa Ukuba ne Nsansa

Ifyo Mwingacita pa Kuti Mucetekele Abena Mwenu na Kabili

Ba Steve batilea: “Nshatalile ntontonkanyapo ukuti Jodi kuti acita ubucende. Nalilekele ukumucetekela. Te kuti nondolole no kulondolola ifyo cankoseele ukumubelela uluse.”

Ba Jodi batile: “Nalishiba umulandu ba Steve balekeele ukuncetekela. Palipitile imyaka iingi pa kuti nenge ba Steve ukushininkisha ukuti cine cine nalilapiile.”

BAIBOLO yalipeela insambu ku muntu uo abena mwakwe bacita ubucende ukupingulapo umwine nga alefwaya ukupwisha icupo nelyo iyo.b (Mateo 19:9) Ba Steve, abo tulandilepo bapingwilepo ukukanapwisha icupo. Ba Steve na bena mwabo ba Jodi bapampamine pa kusungilila icupo cabo. Lelo tapakokwele, baishileiluka ukuti mu fyo bapingwilepo mwabimbilwe ifintu ifingi. Mulandu nshi? Pantu nga fintu abene balandile, ilyo ba Jodi bacitile ubucende, bonse babili balilekele ukucetekelana. Apo ukucetekelana kwalicindama pa kuti mu cupo mube insansa, bonse babili baalingile ukubombesha pa kuti batendeke ukucetekelana na kabili.

Nga ca kutila imwe na bena mwenu mulebombesha ukusungilila icupo cenu pa mulandu wa kuti umo alicitile ulubembu ulukalamba pamo nga ubucende, ninshi ukwabula no kutwishika muli no bwafya ubukalamba. Ifintu filafya sana pa myeshi ya kubalilapo ilyo mwaishiba ukuti abena mwenu balibembuka. Na lyo line, aya mafya kuti mwayapwisha! Kuti mwacita shani pa kuti mubacetekele na kabili? Ukukonka ifyo Baibolo itufunda kuti kwamwafwa. Lekeni tulande pa fintu fine ifyo Baibolo yalandapo ifingamwafwa.

1 Beni Abafumacumi. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Nomba apo mwalipoosa ubufi, mulelanshanya icine.” (Abena Efese 4:25) Ukubepa ubufi nelyo ukwikala fye tondolo kuti kwalenga abena mwenu ukukanamucetekela. Kanshi ilyo mulelanshanya, mufwile ukulanda fyonse kabili mulingile ukuba abafumacumi.

Pa kubala, nalimo imwe na bena mwenu kuti mwafulwa sana ica kuti te kuti mufwaye no kulanda pa fyacitike. Nomba mu kuya kwa nshita, mulingile ukulanshanya mu bufumacumi ifyacitike. Kwena, nalimo te kuti mufwaye ukulanda fyonse fye ifyacitike, nomba ukusuulako fye kuli ili lyashi te kuti kube bwino. Ba Jodi, abo tulandilepo batile: “Pa kubala, calengafya sana ukulanda pali ili lyashi kabili naleumfwa ububi icine cine. Ico nacitile calibipile sana ica kuti nshalefwaya no kulandapo.” Lelo ukukanafwaya ukulandapo kwaliletele amafya. Mulandu nshi? Ba Steve batile, “Apo Jodi talefwaya ukulandapo pa fyo acitile, calengele ukuti ntwalilile ukukanamucetekela.” Lelo lintu ba Jodi batontonkenyepo na kabili, batile: “Ukukanalanda pali ili lyashi na balume bandi kwalengele ubwafya ukukanapwa bwangu.”

Ukwabula no kutwishika, ukulanshanya pa kupondoka kwa bena mwenu kulakalifya umutima. Ba Debbie, abo abena mwabo ba Paul bacitile ubucende na sekritari wabo batile: “Nali ne fipusho ifingi. Naleyipusha ukuti cinshi calengele ukuti bacite ica musango yu? Cali shani? Finshi balelandapo? Ilingi nalefulwa sana, naletontonkanyapo fye lyonse kabili ilyo inshiku shalepita, amepusho yalefulilako fye.” Ba Paul batile: “Nga fintu fye mwingenekela, limo nga tulelanshanya na Debbie, twaleumana. Nomba pa numa, bonse babili twalelomba ubwelelo. Ukulanshanya mu bufumacumi kwalengele ukuti tuleumfwana.”

Kuti mwacita shani pa kuti tamuleumana ilyo mulelanshanya pali ili lyashi? Muleibukisha ukuti icikalamba ico mulefwaya, kusambilila ku cacitike no kukosha icupo cenu, te kukanda abena mwenu iyo. Ku ca kumwenako, ba Chul Soo, na bena mwabo ba Mi Young, balilanshenye icalengele ukuti ba Chul Soo babembuke. Ba Chul Soo batile: “Naishilesanga ukuti nalepoosa inshita iikalamba ku fyo nalefwaya fye ne mwine. Nabikile sana amano ku kucita ifyo bambi balefwaya ukubacitila. E bo nalepoosa nabo inshita iikalamba kabili e bo nalebikako sana amano, ici calengele ukuti ndepoosa inshita iinono no mukashi wandi.” Ukwishiba ifi kwalengele ukuti ba Chul Soo na bena mwabo ba Mi Young baluke mu fyo balecita, kabili mu kuya kwa nshita icupo cabo calikosele na kabili.

ESHENIKO IFI: Nga ca kuti ni mwe mwalufyenye, mwilaipokolola nelyo ukulapeela abena mwenu umulandu ukuti e balengele mulufyanye. Sumineni ukuti mwalilufyenye kabili ni mwe muletele amafya. Nga ca kutila ni mwe babembukile, mwilaotokela abena mwenu nelyo ukubasaalula. Nga tamuleotokela abena mwenu nangu ukubasaalula mukalenga bakalemweba fyonse ukwabula ukutiina.—Abena Efese 4:32.

2 Mulebombela Pamo. Baibolo itila: “Ukuba babili kwawama ukucila ukuba weka.” Mulandu nshi? “Pantu bena balalambulwa icisuma pa kubombesha kwabo. Pantu umo nga awa, umunankwe kuti amwimya.” (Lukala Milandu 4:9, 10) Ifi Baibolo yalanda fya cine maka maka nga mulebombela pa kufwaya ukucetekelana na kabili.

Nga mulebombela pamo e lyo fye mukatendeka ukucetekelana na kabili. Bonse babili mulingile ukubombesha ukusungilila icupo cenu. Nga mule-esha ukupwisha ubwafya mweka, mukailetela amafya na yambi. Mufwile ukwishiba ukuti pa kupwisha ubwafya kano mwabombela pamo.

Ba Steve na ba Jodi basangile ukuti ici ca cine. Ba Jodi batile: “Palipitile inshita pa kuti tukoshe icupo cesu, lelo ine na ba Steve twalibombele pamo. Nshalefwaya ukubakalifya na kabili. Nangu ca kutila ifyo nacitile fyalibakalifye sana, ba Steve bapampamine fye pa kusungilila icupo cesu. Cila bushiku nalesanga inshila ya kubalangilamo ukuti nshakabale mbwekeshapo ico nacitile, kabili balitwalilile ukuntemwa. Nshakaleke ukubatasha pali ifi bacitile.”

ESHENIKO IFI: Bonse babili, pampamineni pa kubombela pamo pa kuti mutendeke ukucetekelana na kabili.

3 Aluleni Imibele Yenu. Pa numa ya kusoka abantu alesambilisha pa bulalelale, Yesu atile: “E ico kanshi ilinso lyobe ilya ku kulyo nga lilekulenga ukulufyanya, lilobole no kulipoosa.” (Mateo 5:27-29) Nga ca kutila ni mwe mwabembwike, bushe kuliko fimo ifyo mucita nelyo imisango mwakwata iyo mulingile ukuleka pa kuti musungilile icupo cenu?

Ukwabula no kutwishika, mulingile ukuleka ukwampana no muntu mwabembwike nankwe.c (Amapinda 6:32; 1 Abena Korinti 15:33) Ba Paul, abo tulandilepo, balyalwile inambala ya foni kabili batendeke ukubomba mu cipani cimbi pa kuti belamonana no mwanakashi babembwike nankwe. Lelo ifi bacitile tafyalengele ukuti balekelele fye ukumonana nankwe. Ba Paul balefwaya sana ukuti abakashi babo batendeke ukubacetekela na kabili, e ico balilekele incito. E lyo kabili balilekele ukubomfya foni yabo, batendeke ukulabomfya iya bena mwabo. Bushe muli ifi bacitile mwalifuma ifisuma? Ba Debbie, abakashi ba ba Paul batile: “Napapita imyaka 6, lelo limo ndasakamana ukuti nalimo ulya mwanakashi kuti atendeka ukumfwana nabo na kabili. Lelo pali ino nshita nalicetekela ba Paul ukuti te kuti bacite ica musango yu na kabili.”

Nga ca kutila ni mwe mwabembwike, mufwile ukwalula ne mibele yenu. Ku ca kumwenako, napamo mwalitemwa ukusengasenga na bashili bena mwenu nelyo ukulanda amalyashi ya cintemwa na bantu bambi. Nga e fyo mwaba, mulingile ‘ukufuula ubuntu bwa kale pamo ne micitile ya buko.’ Lyena mulingile ukuleka imisango ya kale no kuba ne misango iikalenga abena mwenu ukumucetekela. (Abena Kolose 3:9, 10) Bushe pa mulandu ne fyo mwakula, mulafilwa ukulanga abena mwenu ukuti mwalibatemwa? Nangu ca kuti pa kubala kuti camukosela, lyonse mulecita ifya kulanga ukuti mwalitemwa abena mwenu kabili mulebeba. Ba Steve batile: “Ilingi Jodi alenjikata ku kuboko, kabili lyonse alenjeba ukuti ‘Nalimutemwa.’”

Kuti cawama ukulaebako abena mwenu fyonse ifyo mulecita cila bushiku. Ba Mi Young, abo tulandilepo, batile: “Pa kunanga ukuti tapali nangu cimo ico balemfisa, lyonse ba Chul Soo balenjeba fyonse ifyacicitika, nangu fye fintu ifishicindeme.”

ESHENIKO IFI: Lanshanyeni no kulemba ifyo mulemona ukuti e fingamwafwa ukucetekelana na kabili. Pa fintu mucita lyonse, bikenipo ne fyo mwingatemwa ukulacitila pamo na bena mwenu.

4 Ishibeni Ukuti Palapita Inshita. Mwiyangufyanya ukusondwelela ukuti ifintu nomba fili fye bwino. Amapinda 21:5 yatusoka ukuti: “Onse uususwa ukucita ifintu alola ku kubulwa.” Pakapita inshita, nalimo fye ne myaka, pa kuti mukatendeke ukucetekelana na kabili.

Nga ca kutila ni mwe babembukile, mufwile mwaishiba ukuti palapita inshita pa kuti mwelele abena mwenu bwino bwino. Ba Mi Young batile: “Nalepapa sana ukuti umwanakashi kuti afilwa ukubelela umulume wakwe uluse nga acita ubucende. Nalefilwa ukumfwikisha umulandu engatwalilila fye ukukalipa pa nshita iitali. Lelo ilyo abena mwandi babembwike, e lyo naishibe ifyo cayafya ukubelela uluse.” Kwena, palapita inshita pa kuti mwelele abena mwenu no kutendeka ukubacetekela.

Na lyo line, Lukala Milandu 3:1-3 itila kwaliba “inshita ya kuundapa.” Pa kubala, nalimo kuti mwatontonkanya ukutila kuti cawama ukukanaeba abena mwenu ifyo muleumfwa. Lelo ukukanabeba ifyo muletontonkanya takwakamwafwe ukutendeka ukucetekela abena mwenu. Pa kuti mutendeke ukulaumfwana na bena mwenu na kabili, mufwile ukubelela, kabili pa kulanga ukuti namubelela, mulingile ukulabeba ifyo muletontonkanya ne fyo muleyumfwa. Kabili mulekoselesha na bena mwenu ukulamwebako ifisuma ifilebacitikila e lyo ne filebasakamika.

Mwilatwalilila ukukalipa. Esheni na maka ukupwisha ubukali. (Abena Efese 4:32) Ukutontonkanya pa ca kumwenako ca kwa Lesa kuti kwamwafwa. Calimukalipe sana ilyo abena Israele bamupondokele. Yehova Lesa aipashenye fye na ku muntu uwa kuti umwina mwakwe nacita ubucende. (Yeremia 3:8, 9; 9:2) Lelo ‘takalipe umuyayaya.’ (Yeremia 3:12) Ilyo abantu bakwe balapiile no kubwelela kuli ena, alibabelele uluse.

Mu kuya kwa nshita, ilyo bonse babili mukamona ukuti namubombela pa fyo mwalekabila ukubombelapo mu cupo cenu, ninshi mukacetekelana. Lyena, mu nshita ya kulabika fye amano ku kusungilila icupo cenu, kuti mwatendeka ukulabika amano na ku fintu fimbi. Na lyo line, tantikeni inshita ya kulapituluka mu fyo muleikala mu cupo pa kuti mumone ifyo mwingabombelapo. Mwiba no muleele. Nga kwacitika ifya kumufuupula, nangu fye finono bombelenipo, kabili mulelanga abena mwenu ukuti tamwakabashe.—Abena Galatia 6:9.

ESHENIKO IFI: Mu nshita ya kufwaya ukuti icupo cenu cibwelele palya pene cali, mulemona ukuti e lyo muletendeka icupo icipya kabili icakosa.

Kuti Mwakosha Icupo Cenu na Kabili

Nga ca kuti limo mwamona kwati teti musungilile icupo cenu, muleibukisha ukuti: Lesa e watendeke icupo. (Mateo 19:4-6) Kanshi kuti amwafwa ukusungilila icupo cenu. Aba bonse abaupana tulandilepo muli cino cipande balikonkele ukufunda ukwa mu Baibolo, ne ci calengele ifyupo fyabo ukukanapwa.

Napapita ne myaka ukucila 20 ukutula apo ba Steve na ba Jodi bakwatile amafya mu cupo cabo. Ba Steve balondolwele ifyo cali pa kuti icupo cabo citwalilile, batile: “Ilyo twatampile ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova e lyo twatendeke ukuwamya sana icupo cesu. Ifyo twalesambilila fyalitwafwile nga nshi. Ici calengele ukuti tushipikishe ilya nshita twakwete sana amafya mu cupo.” Ba Jodi batile: “Nalitemwa sana ukuti twalishipikishe ilya nshita yayafya. Ukusambilila Baibolo pamo no kubombesha kwalenga ukuti ino nshita tube ne nsansa mu cupo.”

[Amafutunoti]

MUIPUSHE AMUTI . . .

▪ Cinshi calengele ukuti mpingulepo ukusungilila icupo candi ilyo abena mwandi babembwike?

▪ Mibele nshi iisuma iyo ndemona mu bena mwandi pali ino nshita?

▪ Ilyo twaleishishanya, tuntu nshi uto nalecitila abena mwandi pa kubalanga ukuti nalibatemwa, kabili finshi ningacita pa kubalanga ukuti ncili nalibatemwa?