ICIPANDE ICIKALAMBA | CINSHI TULINGILE UKUBELA ABAFUMACUMI?
Bushe Kwaliba Abantu Abafumacumi Muno Nshiku?
Ba Hitoshi e balelokesha pa ndalama pa kampani akafwaila abantu incito mu Japan. Bushiku bumo ilyo balepituluka mu ndalama na bakalamba ba ncito, ba Hitoshi babebele ukuti balembe lipoti ya bufi. Ba Hitoshi balondolwele ukuti kampingu yabo tayalebasuminisha ukucita icintu ca musango uyu. Ici calengele abakalamba ba ncito batiinye ba Hitoshi ukuti baali no kubatamfya, ne ca cine balibatamfishe.
Mu myeshi yakonkelepo, ba Hitoshi balitendeke ukusakamikwa nga ca kuti baali no kusanga incito imbi. Ku ca kumwenako, bushiku bumo ilyo baile mu kufwaya incito, ba Hitoshi balondolwelele abaleingisha incito ukuti balefwaya fye incito ya kubomba mu bufumacumi. Abaleingisha incito batile, “Nshatalamonapo umuntu uwaba ifi!” Nangu ca kuti balupwa lwabo ne fibusa balibakoseleshe ukuti bafwile ukutwalilila ukuba abafumacumi, ba Hitoshi balitendeke ukutwishika nga ca kuti caliba fye bwino ukuba umufumacumi. Ku ca kumwenako, batile, “Nalitendeke ukutwishika nga ca kuti caliba fye bwino ukulalanda uko mpepa.”
Ifyacitikiile ba Hitoshi filanga fye ukuti te bonse abamona ukuti caliba fye bwino ukuba umufumacumi. Na kuba, bamo bamona kwati tacaba bwino ukuba umufumacumi, maka maka mu fya makwebo. Umwanakashi uubomba no kwikala ku South Africa atile: “Imomba na bantu abashaba no bufumacumi, kabili ici cilenga na ine inshita shimo ndefwaya ukulacitako ifyo bacita.”
Ukukanaba no bufumacumi ukwaseeka sana, kubepa. Mu myaka iyapita, ba Robert S. Feldman, aba pa University of Massachusetts Amherst kabili abasambilila ifyo bongobongo ibomba, basangile ukuti pa bantu abakalamba 10, abali 6 balabepa umuku umo mu mamineti fye 10 nga balelanshanya. Ba Feldman batile, “Ifyo twasangile fyalitupapwishe pantu tatwaleenekela ukusanga ukuti ifi e fyo ubufi bwaseeka.” Bushe te kuti tupape ukusanga ukuti nangu ubufi bwaseeka ifi, abantu abengi tabafwaya ukubabepa?
Cinshi ukubepa, ukwiba e lyo ne fintu fimbi ifyo abantu bacita mu bucenjeshi fyaseekela muno nshiku? Bushe ukukanaba no bufumacumi kulenga imikalile ya bantu ukuba shani? Ne cacindamisha, finshi tulingile ukucita pa kuti tatulecita ifintu ifingalenga twafilwa ukuba abafumacumi?