Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Ni Shani nga ca Kuti Untu Ndefwaya Tantemenwe?

Huda asosa ukuti: “Nalisakamikwa. Nalimutemwa. Lelo nshaishiba ifyo ayumfwa pali ine. Cinshi nkacita? Bushe mfwile ukumweba ukuti nalimutemwa? Iyo, te kuti ncite co! Finshi bambi bakalanda pali ine?”a

HUDA, umukashana umwina Lebanon, alefwaya umuntu ushamutemenwe. Ubu bwafya bwaliseeka. Icapalako e cacitikile umukashana na umbi uwitwa Zeina. Ebukisha ukuti: “Nalemumona cila bushiku pa mulandu wa kuti ali mwina mupalamano. Alemoneka bwino sana. E co naishilemutemwa.”

Kwena, ukufwaya umo tacalubana—kulila fye uyo muntu ni umo uo Umwina Kristu engopana nankwe ukulingana na Malembo. (Amapinda 5:15; 1 Abena Korinti 7:39) Kabili tacalubana nga ca kuti umukashana alefwaya ukuupwa no kukwata ulupwa. Ni shani nga ca kuti ulefwaya umuntu uulingile lelo uushishibe ukuti ulemufwaya, nelyo uushikutemenwe?

Ifyo Cikalipa nga Untu Ulefwaya Takutemenwe

Ukupala Huda, kuti wayumfwa uwapelenganishiwa. Kuti uleyumfwa uwa nsansa sana kabili pa numa fye ya kashita kanono watendeka ukuyumfwa uwafupuulwa. Zeina asosa ukuti: “Inshita shimo naleyumfwa ukuti ndi mukashana uwakwatisha insansa mwi sonde lyonse, kabili inshita shimo naleyumfwa ngo wakwatisha sana ubulanda.” Nga ca kuti uo ulefwaya takutemenwe kuti wasakamikwa, ukufilwa ukulaala, no kuba fye uwa bulanda.

Baibolo pa Amapinda 13:12 isosa ukuti: “Icacetekelwa icashimba cilwaliko mutima.” Kabili lintu ifyo uleenekela taficitike, kuti wakalifiwa! Kuti uleisanga uletontonkanya pali uyu muntu cila nshita, ukufwaisha ukumfwa akali konse pali wene. Kuti wasanga inshila sha kumucebushishamo nelyo utumilandu tunono utwa kufwaila ukuba nankwe. Kabili nga uli pantu ali kuti cakwafya ukuba nga fintu uba lyonse.

Na kucilisha, imibele kuti yaba iya kufulunganya nga ca kuti uo utemenwe ilingi alakupoosako amano kabili pa nshita shimbi takupoosako amano. Kabili nga wamumona alepoosa amano kuli umbi nelyo ukulangisha fye icikuuku no kulangulukilako bambi, kuti fyakulenga ukuba na kalumwa. Baibolo isosa ukuti: “Icipyu ca bunkalwe, ubukali bwaba nge lyeshi; lelo ni ani uwingashipikisha ku kalumwa?”—Amapinda 27:4.

Huda atile: “Nalikwete sana akalumwa ica kuti nga nshalungike imibele yandi, nga nalifulungana.” Ukuipata nako kwine kuti kwaba e ca kufumamo. Huda atile: “Naipeele umulandu pa kutemwa umuntu uushantemenwe na pa kuicululusha.”

Nangu cingati mu fyalo fya ku baNgeleshi umukashana kuti ayumfwa umuntungwa ukweba umulumendo ifyo aleyumfwa pali wene, te bakashana bonse abengacite co. Kabili mu ntambi shimo kuti caba icishalinga nelyo umupamba nga ca kuti umwanakashi aitendekelako ukweba umwaume. E ico, kanshi, cinshi wingacita nga ca kuti ulefwaya umuntu uushikutemenwe?

Ukuceeceeta Bwino Ifyo Uleyumfwa

Ica kubalilapo, ceeceeta ifyo uleyumfwa mu kutekanya kabili mu kuba ne mifwaile. Baibolo isoka ukuti: “Uutetekelo mutima wakwe muwelewele.” (Amapinda 28:26) Mulandu nshi? Pa mulandu wa kuti ilingi ukupingula kwa mutima wesu kulalufya. (Yeremia 17:9) Kabili ico twingamona ngo kulangilila ukuti umo alekufwaya te fyo ciba. Huda atile: “Nalefwaya ukupooswako amano no kutemwikwa. Nalefwaya uwa kuntemwa no kunsakamana. Ukutula ku bwaice nshabaliletemwikwapo. Ico calinyambukile apakalamba.” Nga ca kuti wafuma ku lupwa lushakwata ukutemwa kabili ulucusha, na iwe kuti wayumfwa ifyo ulefwaisha ukukutemwa no kukupoosako amano. Lelo bushe ukutemwana no yo muntu e kwingapikulula ubo bwafya?

Ku ca bulanda, ilingi abantu abashakwata insansa kabili abatalalilwa tababa abalume basuma nelyo abakashi. Bengila mu cupo ukwenekela ukukwata icintu bakabila sana. Nangu cibe fyo, insansa sha cine shifuma mu kupeela, te mu kupokelela. (Imilimo 20:35) Kabili umwanakashi kuti acilapo ukusunga bwino icupo nga ca kuti alayumfwa uwaikushiwa umwine kabili ‘taba uulolekesha ifyakwe, lelo uulolekesha ne fya banankwe.’—Abena Filipi 2:4.

Nga ca kuti ulefwaisha sana ukuupwa nelyo ukuupa, kuti wayankulako bwangu ku mwaume nelyo umwanakashi wakupoosako amano. Inshita shimo ifibusa na bafyashi e balenga ukuti umukashana atendeke ukufwaya umwaume. Ifyalo fimo fyalikatamika sana ulwa mukashana ukuupwa ilyo afika fye pa mushinku wa kuupwa. Icitabo ca Women in the Middle East cisosa ukuti: “Nga ca kuti umwanakashi alepalamina ku myaka 30 kabili acili umushimbe, ulupwa lulasakamikwa apakalamba.” Pa mulandu wa kuti ishina lya lupwa lilabimbwamo, wishi kuti aufya abana bakwe abakashana ilyo bacili fye abaice.

Nangu cibe fyo, ifishinte fya Baibolo fyalicindamapo ukucila intambi. Kabili Amalembo yakonkomesha abacaice ilyo bashilaingila mu cupo ukulolela ukufika ilyo ‘bacila pa kutemfuma kwa bwaice.’ (1 Abena Korinti 7:36, NW) E co, ni shani nga ca kuti wayumfwa ifyo abafyashi bobe nelyo ifibusa balekupatikisha ukwingila mu cupo? Baibolo itweba ukuti umwina Shulamu uwa bukapepa aebele ifibusa fyakwe ukuti ‘fibuusha nangu kushibusha ukutemwa kukasuke akuitemenwa.’ (Ulwimbo lwa Nyimbo 2:7) Napamo ukusosa ifyapalako kuti kwakwata ifya kufumamo, na kucilisha nga ca kuti abafyashi bobe balatiina Lesa.

Ukusumina Ifishinka

Nalyo line, ufwile wasumina ifishinka pa lwa muntu ulefwaya. Ukucite co te kuti kwanguke kabili kuti kwakukalifya. Lelo Amalembo yatwebo kuti: “Nonke cine no kucipoosa iyo.” (Amapinda 23:23) Ipushe ukuti, ‘Bushe ninkwata umulandu uo ndefwaila uyu muntu? Finshi mu cine cine naishibapo pali uyu muntu? Finshi naishiba pa lwa fyo atontonkanya, ifyo ayumfwa, imimwene yakwe, imibele yakwe, ifyo akatamika, ifintu ifyo engacita, ifyo aishibisha, ne mikalile yakwe?’

Na cimbi ica kulangulukapo caba nampo nga uyu muntu alakufwaya cine cine nelyo iyo. Ilingi icikuuku fye no kuba uwa bucibusa fimonwa ngo kulangilila ukuti umuntu alekufwaya. Huda asosa ukuti: “Aali uwa cikuuku lelo kuli ine ifyo alelanda no kucita fyalepilibula ukuti alemfwaya pa mulandu fye wa kuti e fyo nalefwaya. Pa numa ya kwishiba ukuti talemfwaya, nayumfwile uwaseebana. Nayumfwile ifyo te kuti amfwaye no kuti pali cimo icalubene kuli ine.”

Napamo e fyo wayumfwile ilyo icapalako cakucitikile. Nangu ni fyo, tacilepilibula ukuti tawakasekeshe umbi pa mulandu wa kuti tawasekeshe ulya muntu. Na kuba, uyu te mulumendo e ka fye uwaba mu calo!

Ukulabako ku fyo Wakalifiwa

Nangu cibe fyo, kuti casenda inshita pa kuti ulabeko ku fyo wakalifiwa. Cinshi cingakwaafwa ukulabako? Inshila imo yaba kulanshanya na “cibusa”—Umwina Kristu wakosoka uwingakumfwikisha. (Amapinda 17:17) Napamo mu cilonganino mwaliba nkashi umukalamba uo wingalanshanya nankwe. Abafyashi ba Bwina Kristu na bo bene kuti bakwaafwa sana. Zeina ebukisho kuti: “Umwanakashi wa Bwina Kristu mu cilonganino amwene ukuti ndi uwa bulanda kabili alingafwile. Nali uwakakuka kuli wene no kumweba fyonse. Ankoseleshe ukulanshanya na bafyashi bandi. E co nalanshenye na bene, kabili baling’umfwikisha no kungafwa.”

Na kabili, uleibukisha amaka ye pepo. (Ilumbo 55:22) Huda atila: “Amapepo yandi kuli Yehova yalingafwile ukulabako ku fyo nakalifiwe. Na kabili nalebelenga ifipande fya kwaafwa muli bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni!.” Ukulundapo, te cisuma ukuitalusha ku bantu. (Amapinda 18:1) Ulebishanya na bantu bambi. Zeina ebukisha ukuti: “Icangafwile na cimbi cali ca kuti nakwete ifya kucita ifingi kabili natendeke ukubomba nga painiya [kabila wa mbila nsuma uwa nshita yonse]. Na kabili natendeke ukubishanya na banakashi bafulilako mu cilonganino. Ici cangafwile ukulunduluka lwa ku mupashi.”

Baibolo ilalanda pa lwa “nshita ya kutemwa,” kabili kuti caba ifyo inshita imo ukasanga umuntu uukakutemwa. (Lukala Milandu 3:8) Yehova Lesa abumbile abantunse ukuba no kufwaya kwa kuipakisha ubusuma bwa kutemwa kwaba mu cupo, kabili na iwe ukasuka ukopwe, icaba cintu icisuma ico Kabumba Mukalamba apayanya. Pali ino nshita, mulandu nshi ushingabomfesha bwino nga nshi imyaka yobe iya bushimbe, iishakwata ‘amasakamika,’ nga fintu umutumwa Paulo asosa? (1 Abena Korinti 7:32-34) Te mulandu ne cili conse, kuti washininkisha ifyo bukafikilishiwa ubulayo bwa Baibolo ubwa kuti: “Ni mwe [Yehova] mufumbatule minwe yenu, no kwikusha conse ica mweo ifyo cilefwaya.”—Ilumbo 145:16.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 29]

Inshita shimo, icikuuku cimonwa kwati umuntu alekufwaya