Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Bushe Kuti Namukaana Shani?

Elizabetha atile: “Uno mwaka mu lusuba, munyina mu cilonganino naba alintemenwe. Kwena ine nshamutemenwe. Ubwafya nakwete bwa kuti nshaishibe ifya kumukaana ukwabula ukumukalifya.”

BUSHE umulumendo alitala akwipushapo ukuti: “Bushe kuti naba cibusa obe?” Apo uli mukashana,b napamo walitemenwe no kumfwa bwino—nelyo ukusansamuka fye! Limbi walifulunganishiwe ica kuti tawaishibe ne fya kwasuka.

Ilyo umulumendo akutemwa, kuti waba na malangulushi ayengi. Kuti caba ca cine maka maka nga naufika pa mushinku wa kuupwa ica kuti kuti wayankulako kuli uko kutemwa!c Lelo, ukwankulako kobe kukashintilila sana pa mibele ya mulumendo ukutemenwe. Nga ca kuti muntu wakosoka kabili naumutemwa, kuti ca kwangukila ukusumina. Lelo, ni shani nga tafikapo ukuba umunobe wa mu cupo? Nelyo ni shani nga ca kuti taumutemenwe, nangu ca kuti aba ne mibele isuma?

Na kabili, tontonkanya pa mukashana uwaishishanya no mulumendo pa nshita inono lelo uwailuka ukuti te kuti atemwe ukwikala nankwe mpaka ne mfwa. Ico afwile ukucita kuleka ukwishishanya nankwe, lelo umukashana atwalilila ukwishishanya no yu mulumendo. Uyu mukashana napamo kuti aipusha ukuti: “Bushe kuti namukaana shani?”

Nga Taumutemenwe

Akale, abantu baleupa no kupwa kuli abo abafyashi babo babafwaila. (Ukutendeka 24:2-4, 8) Mu fyalo ifikankaala Abena Kristu abengi balaisalila uo balefwaya ukuupa nelyo ukuupwako. Baibolo yabikako fye ifunde limo pa kuupa nelyo ukuupwa—ukuti Abena Kristu bafwile ukupila “muli Shikulu epela.”—1 Abena Korinti 7:39.

Bushe ninshi ufwile ukuupwa ku Mwina Kristu onse uwakutemwa nelyo uo waishishanya nankwe pa nshita inono? Kwena, tontonkanya pa ca kumwenako ca mukashana uwalembwa mu Baibolo uwa mu mushi wa ku Middle East uwa Shunemu. Imfumu yakwe, Solomone, yalimumwene no kumutemwa sana. Lelo, ilyo yaeseshe ukumulansha, uyu mukashana alikeene no kupaapaata abanakashi ba mwi sano abalesakamana imfumu ukuti: “Mwibuusha nangu kushibusha ukutemwa, kukasuke akuitemenwa.” (Ulwimbo lwa Nyimbo 2:7) Uyu mukashana wa mano talefwaya bambi ukumupatikisha ukucita ifintu pa mulandu fye wa fyo aleumfwa. Tatemenwe Solomone, pantu atemenwe kacema umupiina.

Ici cisambilisha icintu cacindama ku baletontonkanya pa kuupana pali lelo: Te kuti utemwe onse fye. E co nangu fye ilyo umukashana aishishanya no mulumendo pa nshita imo, kuti asanga ukuti tamutemenwe. Nalimo kuti cabe fyo pantu namonamo ubunake ubukalamba mu mulumendo. Nelyo kuti nalimo tamutemenwe fye. Te kuti cibemo amano ukusula ukuumfwa kwa musango yo. Ukusuula kuli ifyo uleumfwa takwakalenge ukuti ukaleke ukumfwe fyo.d Tamara, ilyo alelanda pa mulumendo aleishishanya nankwe atile: “Kwali ifintu ifingi ifyo nshashininkishe pali ena. Te tuntu fye utunono lelo ifikalamba ifyo nshashininkishe ifyalencusha ica kuti nalesakamikwa ilyo ndi na o.” Aishileiluka ukuti pa mulandu wa ifi ifyo ashashininkishe, icaweme fye ukucita kuleka ukwishishanya.

Umulandu Cayafisha Ukukaana

Ukukaana umulumendo kuti kwaumfwika ukwayanguka lelo kwalyafya. Nge fyo cali kuli Elizabeth uulandilwepo pa kutendeka, kuti nalimo watiina ukumukalifya. Ca cine ukuti tufwile ukulangulukilako bambi pa fyo bomfwa. Baibolo ikoselesha Abena Kristu ‘ukufwala umutima wa nkumbu’ no kucita kuli bambi ifyo bengafwaya bambi ukucita kuli bene. (Abena Kolose 3:12; Mateo 7:12) Lelo, bushe ninshi ufwile ukubepa umulumendo kwati walimutemwa pa kuti wimulenga insoni nelyo ukumukalifya? Ukwabula ukutwishika akasuka akeshibe pa fyo uumfwa, kabili ukumubepa no kukanamweba ifyo uumfwa kukamulenga fye ukukalipilako. Kabili kuti cabipisha nga waupwa ku mulumendo pa mulandu fye wa kuti taulefwaya ukumukalifya. Kuti caba cilubo ukuupwa ku muntu pantu fye ulemumfwilo luse.

Nalimo uletontonkanya ukuti, ‘Nga nshuupilwe kuli uyu, limbi te kuti nsange umbi uwakungupa.’ Nge fyo icipande muli magazini ya Teen calondolwele, umukashana nalimo kuti apelulula ukuti: “Te o ‘ningatemwa ukuupwako,’ nomba e wamoneka—e lyo nshifwaya ukuba neka.” Kwena, ukufwaisha ukukwata cibusa wa mu cupo kwaliluma. Lelo, taufwile ukuupwa ku uli onse pa kufishapo uko kufwaisha. Cisanshamo ukusanga umuntu uo wingatemwa icine cine kabili uwingakumanisha ukubomba imilimo ya mu cupo iyo apeelwa mu Malembo. (Abena Efese 5:33) E co wisuswa pa kupingulapo uo ukopwako! Bamo balilapila pa mulandu wa kuupwa mu kususwa.

Ica kulekelesha, abakashana bamo kuti batwalilila ukwishishanya no mulumendo nelyo beshibe ukuti alikwata ifilubo fyabipisha. Kuti nalimo bapelulula ukuti, ‘Nga papitako inshita, nalimo kuti ayaluka.’ Bushe cine cine muli amano mu kutontonkanye fyo? Na kuba, ifibelesho fyabipa ne mibele imo ilingi filalimba imishila kabili kuti fyayafya sana ukwalula. Kabili nangu fye nga ayaluka nga nshi kabili mu kwangufyanya, bushe naushininkisho kuti ukwaluka acitile kukabelelela? Ilyo ica musango yo cacitikile umukashana we shina lya Karen, mano mano apingwilepo ukuleka ukwishishanya no mulumendo ilyo aishibe ukuti ifyo balefwaya fyali ifyapusana. Atila: “Tacayangwike, pantu nalimutemenwe. Lelo nalishibe ukuti ukuleka ukwishishanya e cali icalungama ukucita.”

Mukaane Mano Mano

Ca cine, tacayanguka ukukaano muntu. Ukucite fyo kufwile ukucitwa mano mano, kwati ni filya tusenda icipe icishakosa. Pano pali mitubululo imo iyo nakalimo iingakwafwilisha.

Lanshanya uyu mulandu na bafyashi bobe nelyo no muntu umbi uwakosoka uwa mu cilonganino. Nalimo kuti bakwafwilisha ukwishiba nampo nge fyo uleenekela teti ficitike.

Londolola bwino kabili lande cine. Wileka aletwishika icili conse pa fyo uleumfwa. Ukusosa fye ati “Iyo mukwai” kuti kwalenga uulefwaya ukutendeka ukwishishanya nobe ukuleka. Nga cilekabilwa, londolola bwino ilyo ulekaana, napamo ukutila, “kwena munjeleleko, nshilefwaya.” Cenjela ukuti ilyo ulekaana taumulengele ukutontonkanya ukuti nalimo kuti wasumina nga akosapo. Ukumulondolwela bwino ukuti taumutemenwe kukamulenga ukukanafulunganishiwa kabili cikamwangukila ukwansha ukulengwe nsoni.

Ba uwa cishinka kabili uwashilimuka. Amapinda 12:18 yatila: “Kuli akapuuka ka kusosa ngo kulasaula kwa lupanga.” Nangu line ukukanapita mu mbali kwalicindama, Baibolo itila ilyashi lyesu lifwile ukuba “ilya kusenamina, ilyalungwamo umucele.”—Abena Kolose 4:6.

Witelula ifyo usalile ukucita. Abanobe abafumaluka, abo napamo bashishibe umulandu usalile ukucita ico ucitile, kuti bakupatikisha ukwesha ukwishishanya na kabili no yo muntu. Lelo uukalolenkana ne fikafumamo ni we, te banobe bafumaluka.

Cita ifyo ulesosa. Ilyo ifi fishilacitika iwe no yo mulumendo nalimo mwali ifibusa fisuma, kabili caba fye ica cifyalilwa ukufwaya ukuti mutwalilile ukuba ifibusa fisuma. Lelo ici tacingacitika. Ena alikutemwa. Bushe kuti cabamo amano ukutontonkanya ukuti akasuulako fye kuli ci no kucita kwati tapali ifyacitike? E ico nangu ca kuti kuti caba bwino kuli bonse babili ukuba aba bucibusa, ukulanda lyonse pa foni nelyo ukuba pamo lyonse ilyo muli pa bantu kukalenga fye ukuti abipilwe ukucilamo. Kuti caba cimo cine no kwangala ku nkuntu shakwe, kabili ico kuti caba icalubana.

Umutumwa Paulo akoseleshe Abena Kristu ‘ukulanshanya icine.’ (Abena Efese 4:25) Kuti cayafya ukucite fyo, lelo kuti camwafwa bonse babili ukutwalilila ukwikala bwino lyonse.

[Amafutunoti]

[Amashiwi pe bula 29]

Te kuti utemwe onse fye

[Icikope pe bula 30]

Londolola bwino kabili lande cine ilyo ulelanda pa fyo uumfwa