Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • g03 July amabu. 3-4
  • Ubulwele bwa Shuga ni “Kepaya wa mu Mutalalila”

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Ubulwele bwa Shuga ni “Kepaya wa mu Mutalalila”
  • Loleni!—2003
  • Ifipalileko
  • Ifyo Mwingaicingilila ku Bulwele bwa Shuga
    Loleni!—2014
  • Ubwafya bwa Kuundapa
    Loleni!—2003
  • Ifyo Ifishinte fya mu Baibolo Fingafwa Abakwata Ubulwele bwa Shuga
    Loleni!—2003
  • Ifilimo
    Loleni!—2003
Moneni na Fimbi
Loleni!—2003
g03 July amabu. 3-4

Ubulwele bwa Shuga ni “Kepaya wa mu Mutalalila”

ILYO baKen baali ne myaka 21, batendeke ukuumfwa icilaka cabipisha icishalepwa nangu banwe shani amenshi. Kabili balepoosa amenshi libili libili—kuli pele pele balepoosa amenshi nga papita fye amaminiti 20. Bwangu bwangu ifilundwa fyabo fyatendeke ukwikatwe canshi. Ukunaka kwabo kwaleba kwa mutatakuya, kabili batendeke ukumona icibuutubuutu.

Ifintu fyayalwike sana ilyo baKen bayambwile akashishi kaleta amalwele. Ilyo dokota abapimine asangile ukuti te cifine fye bakwete—bakwete no bulwele bwa shuga ubwitwa Type 1. Ubu bulwele bulafulunganya amaka ya mubili aya kubomfya ifilyo fimo, maka maka ukufilwa ukubomfya shuga wa mu mulopa uwitwa glucose. BaKen bateekelwe mu cipatala pa milungu 6 pa kuti icipimo ca shuga mu mubili cibweleko.

Papita imyaka ukucila pali 50 apo ico cacitikile, kabili ukuundapa kwalilunduluka sana ukutula ilya nshita. Na lyo line, baKen bacili balikwata ubulwele bwa shuga, lelo kwaba na bambi abengi ababukwata. Catunganishiwa ukuti mwi sonde lyonse, abantu ukucila pa mamilioni 140 balikwata ubulwele bwa shuga, kabili ukulingana ne cipani ca World Health Organization, ilyo cikafika mu mwaka wa 2025, abakakwata ubu bulwele kuti bafika ku mamilioni 280. E mulandu wine kanshi incenshi basakamikilwe pa fyo ubulwele bwa shuga bufulile. Dokota Robin S. Goland, umukalamba wa cifulo bondapilapo ubu bulwele ku United States of America atila, “nga twatontonkanya pa bwingi bwa balwele tulemona, uku kuti kwaba kutendeka kwa cikuko.”

Moneni ifi fyebo fyakonkapo ukufuma mu fyalo fimo fimo.

AUSTRALIA: Ukulingana na kabungwe kalolekesha pa fya bulwele bwa shuga ku Australia, batila “ubulwele bwa shuga e bumo ubwa malwele yayafya sana ukuundapa muli ino myaka ya ba2000.”

INDIA: Abantu mupepi na mamilioni 30 balikwata ubulwele bwa shuga. Dokota umo atila: “Imyaka 15 iyapita, tatwalekwata abalwele abashilafika pa myaka ya bukulu 40. Ilelo, pa bantu babili abakwete ubu bulwele, ninshi umo ali pe samba lya myaka 40.”

SINGAPORE: Abantu abengi aba pa kati ka mishinku ya myaka 30 na 69 balikwata ubulwele bwa shuga. Abana abengi—bamo aba myaka fye 10—balisangwa no bulwele bwa shuga.

UNITED STATES: Abantu mupepi na mamilioni 16 balikwata ubulwele bwa shuga, kabili cila mwaka na bambi 800,000 balasangwa no bu bulwele. Na bambi abengi balikwata ubu bulwele lelo tabaishiba.

Icilenga ukuundapa kwa bulwele bwa shuga ukwafya ni co umuntu kuti akwata ubu bulwele pa nshita yalepa lelo tabulaishibikwa. Magazini wa Asiaweek asoso kuti, “apo ifishibilo fya kubalilapo tafiluma sana, abengi tabeshiba ukuti nabakwata ubulwele bwa shuga.” E calenga ubulwele bwa shuga babwinike ati kepaya wa mu mutalalila.

Pa kumona ifyo ubu bulwele bwa shuga bufulile ne fyo bwabipa, ifipande fikonkelepo fyala-asuka aya mepusho:

● Cinshi cilenga ubulwele bwa shuga?

● Bushe abakwata ubu bulwele kuti baikala shani na bo?

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 4]

Ukwatule Shina

Aba fya cipatala beta ubulwele bwa shuga ati ‘diabetes mellitus.’ Ili shina lyafuma kwi shiwi lya ciGriki ilipilibula ‘ukupisha’ ne shiwi lya ciLatin ilipilibula ‘icalowa ngo buci.’ Aya mashiwi yalondolola bwino ubu bulwele, pantu amenshi yalapita mu muntu wakwata ubu bulwele kwati baleyakula fye ukufuma mu mpito ya misu no kufuma mu mubili. Kabinge, imisu ilalowa pantu ilabamo na shuga. Na kuba, ilyo inshila shisuma isha kusanga ubu bulwele tashilasangwa, inshila imo balebomfya pa kupima yali kwitila imisu ya uyo muntu mupepi ne cuulu. Nga ca kuti utunyelele twabunganapo, ninshi mu misu muli shuga.

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi