Lintu Umwana Wenu Alwala Ubulwele Bwa Mpepo

“Nshileumfwa bwino!” Ilyo umwana wenu apunda ifi, napamo apo pene fye kuti mwaumfwa umubili nga naukaba. Nga ca kuti nalwala ubulwele bwa mpepo, limbi kuti mwasakamana.

Ukulingana no kufwailisha kwacitilwe pa cipatala ca Johns Hopkins Children’s Center ica mu Baltimore, ku Maryland, U.S.A., amapesenti 91 aya bafyashi basumina ukuti “ubulwele bwa mpepo kuti bwaletako amafya pamo ngo kufunta nelyo ubwafya bwa kuli bongobongo (bongobongo ukukanabomba nga fintu yalebomba kale).” Ukufwailisha kumo kwine kulangilila ukuti “amapesenti 89 aya bafyashi balipeela abana babo umuti ilyo umubili wakaba fye panono (ilyo taulakaba ukufika ku madigiri Celsius 38.9).”

Bushe mulingile ukusakamana sana umwana wenu nga alwala ubulwele bwa mpepo? Kabili ni nshila nshi iisuma iya kumundapilamo?

Umulimo Wacindama Uo Ubulwele bwa Mpepo Bubomba

Cinshi cilenga umuntu ukulwala ubulwele bwa mpepo? Nga ca kuti umubili wa muntu uli fye bwino, ukaba amadigiri Celsius 37, kabili ukukaba kwa mubili cila nshita kulapusana na digiri imo nelyo ayafulilako.a E ico ulucelo umubili wenu kuti watalala kabili mu cungulo kasuba kuti wakaba sana. Bongobongo ilalenga umubili ukukabisha nelyo ukutalalisha . Ubulwele bwa mpepo butendeka lintu amaka yacingilila umubili yafumya ifyo beta ati pyrogens, nalimo pa kwipaya utushishi twingile mu mubili. Ici cilenga bongobongo ukukafya sana umubili.

Ubulwele bwa mpepo tabwabipa sana nangu ca kuti bulalenga umuntu ukukanaumfwa bwino nelyo ukucepelwa amenshi mu mubili. Na kuba, akabungwe ka Mayo Foundation for Medical Education and Research katile ubulwele bwa mpepo bulabomba umulimo uwacindama sana ku mubili. Bulalenga umubili ukwipaya utushishi tulenga umuntu ukulwala. Aka kabungwe katile: “Utushishi utulenga umuntu ukulwala ubulwele bwa mpepo na malwele yambi ayacilikila ukupeema bwino twatemwa umwatalala. Kanshi umubili nga wakaba, ulaafwako ukwipaya utushishi.” E mulandu wine aka kabungwe katwalilila ukusoso kuti “ukucilikila ubu bulwele takwalinga kabili kuti kwacefya amaka ya umubili wa mwana ayakuicingilila .” Ne ciweme sana ca kuti pa cipatala cimo ica ku Mexico balabomfya inshila iyo beta ati hyperthermia, e kuti ukukafya umubili wa mulwele pa kumundapa amalwele yamo.

Dokota Al Sacchetti uubomba pa cipatala ca American College of Emergency Physicians atile: “Ubulwele bwa mpepo tabwabipa. Lelo bulangilila fye ukuti umuntu nakwata utushishi mu mubili. E ico, umwana nga alwala ubulwele bwa mpepo, tamufwile ukupoosa amano ku kumona umubili nga naukaba, lelo mufwile ukupoosa amano ku mwana na ku kwipaya utushishi.” Akabungwe ka American Academy of Pediatrics katile: “Nga ca kuti umubili wa mwana uulwele ubulwele bwa mpepo taulekaba ukucila pa madigiri Celsius 38.3, tamufwile ukumupeela umuti wa kumundapa kano fye nga taleumfwa bwino sana nelyo nga alisamfula. Nga ca kuti umwana tasamfula nelyo takwata ubulwele bwa mutatakuya, tacabipa nangu umubili ukabe sana. Calicindama sana ukulamona ifyo umwana alecita. Nga alelya, alelaala fye bwino nelyo aleangala, tamufwile ukumupeela umuti.”

Ifya Kundapa Ubulwele bwa Mpepo

Ici tacilolele mu kuti tapali ico mwingacita ku kwafwa umwana wenu. Impanda mano sha fya cipatala shitila kuti mwaundapa umwana ukubomfya ishi nshila: Sungileni umwana wenu mu muputule uutaleleko. Mwifwika umwana wenu ifya kufwala fyakaba. (Ukukaba kuti kwalenga ubulwele ukuluminako.) Mulekoselesha umwana ukunwa sana ifyasongoloka, pamo nga amenshi, ifya kunwa bapangila ne fisabo, no muto, pantu ubulwele bwa mpepo bulapwisha amenshi mu mubili.b (Ifya kunwa pamo nga kofi, kokakola, nelyo tii, filalenga umuntu ukulaya libili libili ku cimbusu kabili kuti fyalenga amenshi mu mubili ukucepelako.) Utunya kulatonsha libili libili. Mwilapeela abana abalwele ifya kulya ifya-afya ukusungulula, pantu ubu bulwele bulalenga amala ukufilwa ukubomba bwino.

Ilyo umubili wa mwana umulwele wakaba ukucila amadigiri Celsius 38.9, ilingi line bamupeela umuti wa kutalalikako umubili, pamo nga acetaminophen nelyo ibuprofen. Lelo, calicindama ukumupeela ukulingana ne fyo balemba pe botolo. (Abana abashilakumanya imyaka ibili tabalingile ukupeelwa umuti uli onse ukwabula ukumonana na badokota.) Umuti wa kubwesha ukukaba kwa mubili tawipaya tushishi. E ico, taulenga ubulwele bwa mpepo nelyo amalwele yambi ayapalako ukupola bwangu, lelo kuti walenga fye umwana ukuumfwako bwino. Impanda mano shimo shisoso kuti pa kubweshako ukukaba kwa mubili, abana abashilakumanya imyaka 16 tabalingile ukupeelwa asprin, pantu ilalwalika ubulwele bwa Reye’s syndrome—ubulwele bwipaya.c

Ukupukuta fye umwana ne taulo ilikwete amenshi nako kuti kwa bwesha panshi ukukaba kwa mubili: Bikeni amenshi yanono aya cifulefule mu cibafwa no kwikalikamo umwana, lyene mupukuteni.

Mu mukululo uli pe samba muli ifyebo ifingamwafwa ukupingulapo ilyo mwingaya mu kumonana na badokota. Abekala mu ncende mwaba amalwele yabipisha pamo nga dengue, akashishi ka Ebola, typhoid fever, nelyo yellow fever bafwile ukulaya ku cipatala libili libili.

Kanshi, ico mulingile ukucita sana kulenga umwana wenu ukuumfwa bwino. Muleibukisha ukuti te lyonse ubulwele bwa mpepo bukosa sana ica kuti bwaonaula ne mishipa nelyo ukulenge mfwa. Nangu ca kuti kulasakamika, ukufunta kulengwa no bulwele bwa mpepo, te lyonse kuleta amafya ya mutatakuya.

Kwena, ukucingilila umwana e muti usuma. Kabili inshila isuma sana iya kucingililamo umwana wenu kumusambilisha ubusaka. Mufwile ukusambilisha abana ukusamba ku minwe lyonse—maka maka ilyo bashilatendeka ukulya, pa numa ya kufuma ku cimbusu, pa numa ya kupoose nshita ikalamba pa cintubwingi, nelyo pa numa ya kwikata ifitekwa pamo nge mbwa na pushi. Nga ca kuti umwana wenu alwala ubulwele bwa mpepo, te mulandu ne fyo mwesha ukumucingilila, mwisakamikwa sana. Nga fintu tusambilile, fingi ifyo mwingacita ku kwafwa umwana wenu ukupola.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 14]

Iteni Badokota Nga ca Kuti Umwana Wenu Nalwala Ubulwele bwa Mpepo Kabili . . .

◼ Ali ne myeshi itatu nelyo ukucepako kabili umubili ukabile amadigiri Celsius 38 nelyo ukucilapo

◼ Ali pa kati ka myeshi itatu ukufika ku myeshi 6 kabili umubili ukabile amadigiri Celsius 38.3 nelyo ukucilapo

◼ Alicila imyeshi 6 kabili umubili ukabile amadigiri Celsius 40 nelyo ukucilapo

◼ Talenwa ifyasongoloka kabili alemoneka kwati takwete menshi mu mubili

◼ Alefunta nelyo takwete sana amaka

◼ Nga ca kuti ubulwele bwa mpepo bwatwalilila na pa numa ya nshiku shitatu

◼ Nga alelila sana nelyo nga ca kuti alesata no kutulumuka

◼ Nga ca kuti pali ifimufulwime, alefilwa ukupeema bwino, alepolomya, nelyo aleluka sana

◼ Nga nalwala umukoshi nelyo umutwe ulekalipa sana

[Abatusuminishe]

Abalembele ifi fyebo ni ba: The American Academy of Pediatrics