Icitabo Icaibela
“Baibolo e citabo ico basabankanya sana ukutula fye na kale.”—E filanda icitabo ca The World Book Encyclopedia.
PAPITA imyaka ukucila pali 550 ukutula apo umwina Germany Johannes Gutenberg atendeke ukupulinta amabuuku pali mashini yaibela. Baibolo e citabo icacindama ico abalilepo ukupulinta pali mashini yakwe.a Ukufuma fye iyo nshita ifitabo ifingi nga nshi, ifilanda pa malyashi ayalekanalekana fyalipulintwa. Nomba nangu cibe ifyo, Baibolo e citabo icacindama sana pa fitabo fyonse ifyabako.
◼ Batunganya ukuti amaBaibolo ukucila pali 4.7 bilioni (ayatuntulu nelyo iciputulwa fye) yalipulintwa. Yalipulintwa imiku isano ukucila ne citabo icakonkapo ukusabankanishiwa ica Quotations From Chairman Mao.
◼ Ukucila pa maBaibolo 50 milioni ayatuntulu nelyo iciputulwa e yo nomba line basabankanye ku bantu mu mwaka umo. Magazini ya The New Yorker yatile “Baibolo e citabo ico abantu uno mwaka bashitile sana, kabili e co bashita sana imyaka yonse.”
◼ Baibolo yalipilibulwa yonse nelyo iciputulwa mu ndimi ukucila pali 2,400. Mupepi ne ndimi shonse isho abantu balanda mu calo conse mwaliba iciputulwa ca Baibolo.
◼ Ilyo Comfucius umwina China uwakwatishe amano, na Siddhārtha Gautama uwatendeke ubuBudda bafyelwe, ninshi abalembele Baibolo mupepi na hafu balipwa kale ukulemba.
◼ Abengi abaishiba sana ifyakulenga, ifyakushika inyimbo e lyo no kulemba ifitabo ifisuma nga nshi, balibomfyako fimo ifyo Baibolo yalandapo.
◼ Nangu ca kuti bakateka balekaanya abantu ukuti besabankanya Baibolo, abamapepo nabo baleoca amaBaibolo, e lyo kwali na balelengulula ifyabamo, lelo na nomba eko yaba. Ukutula na kale takwaba icitabo ico basansa sana nga Baibolo, lelo calitwalilila ukubako.
Ifyo twalanda muli cino cipande fishinka sana, bushe tamulesumina ifyo? Lelo te ifi fyeka ifingalenga tucetekele Baibolo. Mu fipande fikonkelepo twalalanda pa filenga abantu abengi sana ukukanatwishika ifyo Baibolo ilanda.
[Futunoti]
a Baibolo ya kwa Gutenberg, yapilibwilwe mu lulimi lwa ciLatini kabili yapwile ukupilibulwa mu 1455.
[Ifikope pe bula 15]
Mashini ya kupulintilako iya kwa Gutenberg e lyo ne buula limo ilya muli Baibolo apulintile
[Abatusuminishe]
Press: Courtesy American Bible Society; page: © Image Asset Management/age fotostock