Bushe Ulukaakala Nalubipisha?
◼ Umuluendo uwalwala ubushilu, ali ne mfuti kabili aipaya abana be sukulu banankwe na bakafundisha ba pa sukulu pa mwakwe.
◼ Akakashana bakeba abafyashi bakako cabapeshamano.
◼ Umulumendo asumina ukuti naipaya umuntu ku mufulo kabili alangako abanankwe icitumbi kabili pa milungu iingi tebeleko nangu umo.
◼ Umwaume uulungana na bana alepanda amano abaume banankwe pa Inteneti ifya kulungana na bana.
AYA e amalyashi yamo yamo abantu bomfwa pa mulabasa ayalanda pa lukaakala kabili yalaponya abantu pa musao. Bushe uko mwikala, takumulenga ukumfwa umwenso sana sana nga bwaila? Bushe imwe nelyo ulupwa lwenu balibala abamusansapo? Ukuli konse fye nelyo ni mu fyalo umwaliko umutende, abengi bali mu mwenso pantu imisoka no lukaakala nafifula. Natulandepo panono pa fyacitike mu fyalo ifyalekanalekana.
JAPAN: Inyunshipepala ya Asia Times yashimika ukuti: “Kale icalo ca Japan cali pa fyalo fimo umushali sana ulukaakala . . . Nomba cilemoneka kwati umutende abantu baleipakisha walipwa kabili nomba basakamikwa fye umo shacela pa misoka e lyo no kusansa abantu ukulecitika icalo fye conse.”
LATIN AMERICA: Inyunshipepala imo iya mu 2006 iya mu Brazil yatile, abantu bamo abalumbuka sana mu calo ca Brazil batile abantu bakema abakalalwisha ubuteko mu musumba wa São Paulo. Pa mulandu wa lukaakala ulucitika limo limo pa milungu iingi, mu ncende ishingi isha mu musumba, kateeka wa mu calo ca Brazil atumine abashilika ukulalonda mu misebo yonse iya mu musumba. Inyushipepala ya Tiempos del Mundo yatile mu Central America na mu Mexico, “mwaliba amabumba ya baice abacita sana ulukaakala mupepi na 50,000 kabili ici, calenga abemininako ubuteko muli yo misumba ukuipangasha kucili conse icingesa. Inyunshipepala yatwalilila ukulanda ukuti mu mwaka wa 2005 mweka, amabumba ya baice bacipondoka baipeye abantu nalimo 15,000 mu El Salvador, Honduras, na Guatemala.”
CANADA: Inyunshipepala ya USA Today iya mu 2006 yatile, “Abafwailikisha pa lukaakala batile, amabumba ya bacipondoka nayafula nga nshi. Bakapokola batile . . . mu misebo ya mu musumba wa Toronto mwaba amabumba ya bacipondoka 73.” Inyushipepala imo ine yatile umukalamba wa bakapokola mu Toronto alisumine ukuti tabakabale abapwisha aya mabumba ya bacipondoka.
SOUTH AFRICA: Patrick Burton uufwailikisha pa lukaakala alandile muli nyunshipepala ya Financial Mail ukuti: “Muli fyonse ifyo abaice abengi aba mu South Africa balecita balomfwa umwenso pantu ulukaakala nalufula sana. Kwaliba bamukukulu ababomfya ifyanso fyabipisha, abapokolola bamotoka, na beba mu mabanki.”
FRANCE: Abengi abekala mu mayanda ayantunti lyonse balomfwa umwenso “ilyo balenina amatabo ayaonauka, na lintu baletwala imyotoka umo bashisungila pantu e mufisama bamukukulu. Kabili balomfwa no mwenso ukunina ifimbayambaya fya cintubwingi nga bwaila.”—E filanda inyunshipepala ya Guardian Weekly.
UNITED STATES: Amabumba ya bamukukulu abene bene e yalelenga ulukaakala ukufula sana. Ukulingana na lipoti ya The New York Times, kapokola umo alandile ukuti mu citungu cimo ica mu United States abaice nalimo 17,000 abaume na banakashi, umo pali aba, aliba mwi bumba limo ilya mabumba ya bamukukulu 700. Pa myaka fye ine iyapitapo na kulundwa abaice nalimo 10,000.
BRITAIN: Ukulingana na lipoti ya ba UNICEF iyalandile pa fyo ulukaakala lwakuma abana, inyunshipepala ya The Times iya ku London yatile: “Abena Britain abengi abaice balebepaya ku ba mfuti . . . Umushinku wa baice abo bepaya na bepaya abanabo uleya ulecepelako, baleya balebekako fye abaice.” Abantu abo bakaka mu England na mu Wales nabafulilako nalimo nabafika kuli 80,000.
KENYA: Nyina no mwana wakwe umukashana ilyo bali mu motoka balibapikile imfuti kuli bamukukulu ba myotoka pantu tabapatwike bwangu ukufuma mu musebo uukalamba umupita bamotoka abengi. Mu musumba uukalamba uwa Nairobi mu Kenya, na mufula sana ulukaakala ulwalekanalekana, kuli abalepokolola imyotoka, abalesansa abantu ukufwaya ukubebila kabili kuli na balesansa fye abantu mu mayanda yabo.
Bushe takuli ifyo bengacita ku kucefyako ulukaakala ululeya lulebipilako fye? Cinshi cilelenga ulukaakala? Bushe kukabako inshita ilyo abantu bakekala mu mutende na mu mutelelwe? Ifipande ifyalakonkapo fyalalanda pali ifi fipusho.