Isambililo 26

Imifwaile ya Kubwekeshapo no Kubomfya Umubili

1-3. Mulandu nshi ukubwekeshapo kwabela ni nshila ya kusambilishishamo iyakatama?

¹ Imifwaile ulelandila ilingile ukuba ya kupeela ifyebo ifyo ibumba lyobe likebukisha kabili ifyo lingabomfya. Nga ca kuti bafilaba, ubunonshi ninshi bwaluba. Imo iya nshila shikalamba isho wingabafwilamo ukupampamika mu muntontonkanya ifintu yaba kubwekeshapo ifishinka ficilishepo kucindama. Calisoswa mu kulingisha ukuti ukubwekeshapo e kaafwa wa kwibukisha. Ukubwekeshapo e imo iya nshila sha kusambilishishamo ishakatama. Nausambilila kale ukukatama kwa kuko mu kulundana no kubomfya amalembo. Lelo “Ukubwekeshapo ku kukomailapo” kwatantikwa kweka pali slipi obe wa Ukufunda kwa Milandile pantu kubomba na ku mbali shimbi isha lyashi lyobe.

² Pa kukwafwilisho kuba uwafikapo waishibisha mu kubomfya ukubwekeshapo ku kukomailapo, twalalanda pali uyu mulandu ukufuma ku mbali shapusana shibili. Lumo lumo lwakuma ku nshila yapusanako iya kubwekeshapo; lumo lumo lwakwate mifwaile yapusanako mu cilolwa. Ukubwekeshapo ifishinka fikalamba kubomba pamo nge ca kwafwilisho kwibukisha. Ukubwekeshapo ifishinka fishacumfwika kwafwilisho kumfwikisha.

³ Mu kulanguluka iyi mibele, te mipeelele fye yeka yakatama lelo no kupekanya na ko. Ukabilo kupimina libela ni mfundo nshi shilefwayo kubwekeshapo na lintu cingacilapo kuwama ukushibwekeshapo.

4-6. Londolola fintu ukusupula “kwatwalilila” no kusupula “kwa kusondwelela” kwingabomfiwa mu kubwekeshapo ifishinka fikalamba.

⁴ Ukubwekeshapo ifishinka fikalamba. Ukubwekeshapo ifishinka fikalamba ilingi kupwilikishiwa mu musango wa kusupula. Twalalanda pa misango yapulamo ibili, twalaita yene ukusupula “kwatwalilila” no kusupula “kwa kusondwelela.”

⁵ Ukusupula kwatwalilila kubimbamo ukupituluka mu fipulilemo mu cishinka cikalamba cimo cimo ilyo cilelangulukwapo, ukusansha ifipulilemo mu fishinka fikalamba ifitangilileko ku kusupula kukonkelepo kumo kumo. Muli yi nshila ilyashi likakakanishiwa mu kucilapo ukuwama.

⁶ Ku mpela ya lyashi, ukusupula kwa kusondwelela, nampo nga kwabomfiwa mu kuba no kusupula kwatwalilila nelyo iyo, kuleta fyonse capamo kabili ilyashi lyonse kuti lyapitulukwamo mu fyebo finono ifipi. Limo limo kuti cayafwilisho kulumbule mpendwa ya cine cine iya fishinka fili no kupitulukwamo. Ici ca kwafwilisho kwibukisha calundwako.

7-10. Ni shani fintu ukubwekeshapo kwa kusupula kwa fishinka kwingalundululwa mu kubamo buseko?

⁷ Ukusupula takukabila kuba fye ukubwekeshapo kwaumina nelyo ukulondolola cipya cipya ifishinka nelyo imfundo. Kuti kwapwilikishiwa mu nshila shalekanalekana: ku cilangililo, ku kubomfye lembo, ku kulanda pa mulandu ukufuma ku mimwene yapusanako, ku kulinganya nelyo ukucilanya, ku kuletako ifyapalana, ku kubomfya mashiwi yapalana nelyo ifipusho. Ku kulangilila, ukusupula kubomba ukwa lyashi lya cintubwingi pambi kuti kwaba lubali ulwipi, ulwa maminiti yasano, ukubomfya Malembo ya citendekelo ne fyebo fya kushinina ifya lyashi. Ilyashi lyonse ninshi lyakamununwa, ica kuti mupepi no uli onse kuti alisenda no kuyabomfya.

⁸ Umusango wa kubwekeshapo uwa kusupula ukucilisha wabo wa kwaafwa mu kulundana na malyashi ayabimbamo ukupelulula no kukonkana, kabili inshita ipitapo pa kati ka kulanshanya no kupitulukamo kwipi ilafwilisha ukulenga amatontonkanyo ukulambatila mu kushika mu mintontonkanya ye bumba. Nangu cibe fyo, te lyonse cabe cafwaikwa ukusupule cishinka. Ilingi kuti calondololwa fye cipya cipya pa numa pamo nge citendekelo ca kufumamo cimo ica cishinka cimbi icili no kulundululwa.

⁹ Inshila na imbi iyo ifishinka fikalamba fingabwekeshiwapo yaba kufitantika mu mitendekele ya lyashi, lyene ukukonkamo mu kuba no kulundulula kwatwalilila ukwa ifi fishinka mu mubili. Uku kubwekeshapo mu kulundapo kulalambatika imfundo mu muntontonkanya.

¹⁰ Pa kubelesha ishi nshila shapusanapusana isha kubwekeshapo ifishinka fikalamba, fingi fingacitwa ku kulenge lyashi ukube lya kuleto buseko kabili ilyo bengaipakisha pamo pene no kulilenga ilyayanguka ukwibukisha.

11-14. Fya kusangwilako nshi fya mpikwe fyabimbwamo mu kubwekeshapo ifishinka fishumfwikike?

¹¹ Ukubwekeshapo ifishinka fishumfwikike. Nampo nge cishinka cili no kubwekeshiwapo pa kuti cumfwike cashintilila apakalamba pe bumba lyobe. Nga ca kuti cili cishinka cakatama kabili te kuti cumfwike kuli bene ukwabulo kukwate shuko lya kucumfwa ukulondololwa ukucila pa muku umo, ufwile ukucilanguluka cipya cipya mu nshila imo nga te ifyo ukafika ku nsondwelelo ya lyashi lyobe ukwabulo kukonkwa ne bumba lyobe. Ku lubali lumbi, ukubwekeshapo kushafwaikwa, ukushibomfiwa pa kukomailapo, kuti kwalenga ilyashi lyobe ukufulamo amashiwi kabili ilishabamo buseko.

¹² Uletontonkanya pa lwe bumba lyobe pa kupekanye lyashi. Cilingile ukukupeele citontonshi ca musango wa mpika shimo isho ibumba lyobe pambi lingakwata. Pekanya ukubwekeshapo imfundo sha musango yo mu nshila imo pa kuti shingamwenwa mu mimwene yapusanako.

¹³ Ni shani wingeshiba nga ca kuti tauleumfwikwa? Loleshe bumba lyobe. Bebeta ukumoneka kwa finso nelyo, nga ulelanda ku muntu umo nelyo babili, ipusha ifipusho.

¹⁴ Lelo ishiba bwino ukuti: Ukubwekeshapo amashiwi yamo yene te lyonse kukapwilikishe mifwaile yobe. Mwabamo ifyacilapo mu kusambilisha ukucila na pali co. Nga ca kuti ibumba lyobe talyacikumfwa pa muku wa kubalilapo, ukulanda fye amashiwi yamo yene mu kubwekeshabwekeshapo te kuti pambi cibe cakumanina ukuilenga ukumfwikwa mu kuwaminako. Cinshi wingacita pa lwa cene? Ufwile ukuba uwakondenkana. Kuti cafwaya ifya kusanshamo fya kupumikisha ku lyashi lyobe. Ukusambilila kobe ukwa kubomba no kukabila kwe bumba lyobe kukapima ku cipimo cikalamba amaka yobe nga kasambilisha.

**********

15-18. Ni shani fintu umo engasambilila ukubomfyo mubili kwa kulondolola?

¹⁵ Ukubomfya umubili, na ko, kulalundako kukomaila pa cintu ulesosa, kabili ilingi kulakosha ubupilibulo bwe shiwi lyalandwa. Muli iyi nshila kulasailisha no kupeela maka ku mfundo. Mupepi no uli onse alanda mu kuba ne mibele imo iya kubomfya umubili. E co, nga taubomfya mubili pa cisebele, ibumba lyobe kuti lyaishibe fyo tauli uwakakuka. Lelo lintu wabomfya umubili mu cifyalilwa, ibumba talyakatontonkanye ulwa iwe; lelo likalatontonkanya ulwa fyo ulesosa. Ukubomfya umubili kulakwaafwa ukuba uwacincila, ukukumbamo kuyumfwa kobe na muli fyo ukukafya imipeelele yobe. Takulingile ukukopwa ukufuma mu citabo cimo. Tawatalile ausambilila ifya kumwentula nelyo ukuseka nelyo ukufulwa, e co tacili cafwaikwa ukwambula ifyo umuntu umbi abomfya umubili, kabili lintu kwacilapo ukuba ukwa cifyalilwa no kwa kuicitikila fye e lyo cicilapo kuwama. Ukulumbulula kwa pa menso kwendela pamo no kubomfya umubili mu kubikamo kuyumfwa kwi shiwi lilelandwa.

¹⁶ Ukubomfyo mubili kwaba mu mbali sha cinkumbawile shibili ukulosha ku mibele ya kuko: ukwa kulondolola no kwa kukomaila.

¹⁷ Ukubomfyo mubili kwa kulondolola. Ukubomfyo mubili kwa kulondolola kulumbulule ncitilo nelyo ukulangisho bukulu ne cifulo. Uku e kwayangukisha ukusambilila. E co, nga walikwata impika mu kubomfya umubili pa cisebele, esha ukubomfya umubili kwa kulondolola ukwayanguka intanshi.

¹⁸ Lintu ulebombela pali iyi mibele mwi sukulu, wilaikushiwa fye no kubomfyo mubili limo fye nelyo libili. Esho kubomfyo mubili ilingi ukupulinkana mu lyashi lyonse. Pa kucite ci, fwaya amashiwi ayalelangisha intunga, intamfu, ubukulu, incende, umusenselo, ukupusana, ififulo fyayampana nelyo ukulinganya. Nga cingafwaikwa, bike fishibilo pali ayo mashiwi pali autulaini obe, mu kukwibukisha ukubomfyo mubili pali ico cishinka. Twalilila ne ci cibelesho, nangu cingati wapokelela “C” umuku wa ntanshi. Pa numa ya malyashi yanono ukasango kuti taulekabila na kabili ukubike fishibilo pa kubomfyo mubili kobe nelyo ukutontonkanya libela pa lwa kwene kabili ukalabomfyo mubili mu cifyalilwa.

19, 20. Ukubomfyo mubili kwa kukomailapo kubomba mifwaile nshi?

¹⁹ Ukubomfyo mubili kwa kukomailapo. Ukubomfyo mubili kwa kukomailapo kulumbululo kuyumfwa no kushininwa. Kubika apa kwiminina, kucincisha no kukoshe mfundo. Kanshi ukubomfyo mubili kwa kukomailapo kwalibo kwakatama. Lelo, cenjela! Ukubomfyo mubili kwa kukomailapo ilingi e kusanguke fibelesho. Pa kuleshe ci, sengauko kubomfyo mubili kwabwekeshiwabwekeshiwapo.

²⁰ Nga ca kuti impika yobe yaba fibelesho mu kubomfyo mubili, pelela fye ku kubomfyo mubili kwa kulondolola pali ino nshita. Ilyo wabo walamuka mu kubomfyo mubili kwa uyu musango, ukubomfyo mubili kwa kukomailapo kukaba fye cintu ca cifyalilwa. Ilyo ulenonka ukubelesha no kuba uwakakuka pa cisebele, ukubomfyo mubili kwa kukomailapo kukalalumbulula ukuyumfwa kobe ukwa lwa nkati mu cifyalilwa, ukulangisha ukushininwa kobe no kufumaluka. Kulalundako ubupilibulo ku milandile yobe.