ICIPUSHO 5

Bushe Mfwile Ukucita Shani nga Balencusha ku Sukulu?

ICO UFWILE UKWISHIBA

Ifyo ucita nga balekucusha kuti fyalenga bacilamo ukukucusha nelyo baleka.

**BUSHE KUTI WACITA SHANI?**

Tontonkanya pali ici: Thomas talefwaya ukulaya ku sukulu. Icilengele ni co imyeshi itatu iyafumineko abanankwe balitandenye ilyashi lya bufi pali ena. Lyena batendeke no kumwita amashina yambi. Inshita shimo Thomas balamupunka ica kuti na mabuuku yapona, e lyo uwacimupunka acita kwati tacishiba. Inshita shimo kuti bamusunka fye mu numa, e lyo lilya ati apilibuke tamwene uwamusunka. Mailo calicilile napo ilyo umo pa bamucusha amutumiine amashiwi ya kumutiinya pa Intaneti . . .

Bushe nga cali niwe, kuti wacita shani?

TALA TONTONKANYA!

Wimona kwati tapali ifyo wingacita, na kuba kuti wacimfya uulekucusha ukwabula ukulwa nankwe. Bushe kuti wacita shani ifyo?

WILAKALIPA. Baibolo itila: “Uwatumpa afumya icipyu cakwe conse, nomba uwa mano alacikaanya.” (Amapinda 29:11) Nga taulekalipa, kuti baleka ukukucusha.
WILABWEKESHAMO. Baibolo itila: “Mwilabwesesha ububi pa bubi.” (Abena Roma 12:17) Ukubwesesha ububi pa bubi kuti kwalenga fye ifintu ukubipilako.
WILACITA IFINGALENGA BALAKUCUSHA. Baibolo itila: “Uwasalapuka nga amona ububi alabelama.” (Amapinda 22:3) Uleesha na maka yonse ukukanasangwa na bantu abengakucusha kabili wilaya uko bengasangwa.
ULEBASUKA MU NSHILA IISUMA. Baibolo itila: “Ukwasuka ukwafuuka kunasha ubukali.” (Amapinda 15:1) Kuti waesha fye no kufitwala mu mipuulwe. Ku ca kumwenako, nga ca kuti uulefwaya ukulakucusha akweba ati walina sana, kuti waimya fye amapeya no kumweba ati: “Nalimo ifi nacita fyalalenga mbwesheko umubili panono!”
ULEFUMAPO. Nora uuli ne myaka 19 atile: “Ukukanayasuka kulanga ukuti uli wa mano, walishipa kabili waliilama ukucila uulekucusha.”—2 Timote 2:24.
ULEICETEKELA. Abacusha abanabo baleshiba nga ca kuti umuntu taicetekela kabili tapali ifyo engacita nga balemucusha. Nga bamona ukuti teti bamucimfye balaleka ukumucusha.
ULEEBAKO BAMBI. Uwali kafundisha atile: “Nga balekucusha ufwile ukwebako bambi. Nga wacita ifi ukalenga no kuti bambi belabacusha.”

Umulumendo nashipa pa kulanda no umucusha — Nga nauicetekela tabakalekucusha

IFYO ULINGILE UKWISHIBA

Ukucusha umuntu takupilibula fye ukumuma nelyo ukumutiinya, lelo mwalunda ne fyakonkapo:

Ukulanda ifyabipa. Celine uuli ne myaka 20 atile: “Nshakalabe amashina banjinike ne fyo balempontela. Balengele ndemona kwati nalisuulwa, ndi wacabecabe, kabili abantu balimpata. Amashiwi balenjeba yalibipile ica kuti no kunguma kwawamapo.”
Ukukankamba umuntu. Haley uuli ne myaka 18 atile: “Abo nalesambilila nabo batampile ukuntaluka. Inshita ya kulya nga yafika, balecita kwati pa tebulo tapali incende pantu tabalefwaya ukuti ndeikala nabo. Pa mwaka uutuntulu naleikala fye neka kabili nalelila sana.”
Ukutuma ifikope na mashiwi ayabi pa Intaneti. Daniel uuli ne myaka 14 atile: “Ukutuma fye amashiwi ayanono pa Intaneti kuti kwaonaula ishina lya muntu kabili kuti mwafuma fye ne mfwa. Bamo kuti bamona kwati ndekukumya fye, lelo ifya musango yu filacitika!”

**AMEPUSHO**
CINE NELYO BUFI	AMASUKO
1 Ni kale sana abantu batendeke ukucusha abanabo.	1 Cine. Baibolo yalilanda pa baNefili. Ili ishina lipilibula ukuti: “Abatitikisha Abanabo.”—Ukutendeka 6:4.
2 Ukucusha umuntu takwabipa.	2 Bufi. Ukucusha umuntu kubi kabili kuti mwafuma fye ne mfwa. Bamo baliyipailanapo pa mulandu wa kubacusha sana.
3 Inshila iisuma iya kuleseshamo abacusha abanabo kubabwekeshamo.	3 Bufi. Abacusha abanabo ilingi line balakwatapo amaka ukucila abo bacusha, kanshi ukufwaya ukubalwisha kuicusha fye.
4 Nga wamona balecusha umuntu, taufwile ukwebako nangu umo.	4 Bufi. Nga wamona umunobe balemucusha e lyo wakaana ukuyalanda ifilecitika, ninshi na iwe wine mulandu obe kabili ninshi ulelenga batwalilile ukulacusha abantu mu nshita ya kuti baleke.
5 Abacusha abanabo nabo bene tabaicetekela.	5 Cine. Nangu ca kuti bamo abacusha abanabo baimona ukuti balicindama, abengi te fyo baimona kabili e co batitikishisha na banabo pa kuti baleumfwako bwino.
6 Abacusha abanabo kuti bayaluka.	6 Cine. Nga kwaba aba kubafwa, abacusha abanabo kuti bayalula imibele yabo ne fyo batontonkanya.