Mona “Ifyabipa Kabili Ifya Bunani Ifyo Balecita”

1-3. Finshi Yehova alefwaya Esekiele amone pe tempele mu Yerusalemu, kabili mulandu nshi? (Moneni amashiwi ya kwiswila ne cikope pa Cipande 2.)

APO KASESEMA Esekiele ali mwana wa kwa shimapepo, alishibe bwino ifyali mu Mafunde ya kwa Mose. Kanshi alishibe bwino ifyo itempele ilyali mu Yerusalemu lyali, no kupepa ukwasanguluka ukwa kwa Yehova uko bali no kulapepela palya. (Esek. 1:3; Mal. 2:7) Nomba ifyacitike pe tempele lya kwa Yehova mu 612 ninshi Yesu talaisa pano isonde, fyali no kupapusha abaYuda bonse abali ne cishinka, ukubikako fye na Esekiele.

² Yehova alefwaya Esekiele amone ifyabipa ifyalecitika pe tempele no kuti ebe “abakalamba ba mu Yuda” bankole banankwe abalongene mu ng’anda mu mwakwe ifyo alemona. (Belengeni Esekiele 8:1-4; Esek. 11:24, 25; 20:1-3) Yehova abomfeshe umupashi wa mushilo ukufumya Esekiele mu ng’anda mu mwakwe, (mu cimonwa) iyali mu Tel-abibi, mupepi no mumana wa Kebari mu Babiloni, no kumutwala ku Yerusalemu ukwali ukutali nga nshi. Yehova atwele kasesema pe tempele pa mwinshi wa lubansa lwa mu kati uwabelele ku kapinda ka ku kuso. Palya e po Yehova atendekele ukutandasha Esekiele pe tempele mu cimonwa.

³ Esekiele amwene ifintu 4 ifyamupeseshe amano kabili ifyalelangilila ifyo ukupepa ukwasanguluka kwakowelele. Finshi fyacitike ku kupepa ukwasanguluka ukwa kwa Yehova? Kabili bushe ici cimonwa catukuma shani muno nshiku? Natumone ifyo Esekiele amwene pe tempele. Nomba natubalilepo ukumona ifyo Yehova enekela abamupepa ukulacita.

“Ndi Lesa Uufwaya Ukulampepa fye Neka”

4. Cinshi Yehova afwaya abamupepa balecita?

⁴ Imyaka nalimo 900 ilyo Esekiele talabako, Yehova alilondolwele bwino ifyo afwaya abamupepa balecita. Mwi Funde lya bubili pa Mafunde 10 ayo Yehova apeele abena Israele, abebele ukuti:a “Ne Yehova Lesa wenu ndi Lesa uufwaya ukulampepa fye neka.” (Ukufu. 20:5) Amashiwi ya kuti “ndi Lesa uufwaya ukulampepa fye neka,” yalelangilila ukuti Yehova tali no kubasuminisha ukulapepa balesa bambi kano fye ena. Nga fintu twasambilile mu Cipandwa 2 muli cino citabo, ica kubalilapo pa fifwaikwa pa kuti tulepepa Lesa mu nshila iyasanguluka, kulapepa fye Yehova eka. Abamupepa e o bafwile ukubika pa ntanshi mu bumi bwabo. (Ukufu. 20:3) Kanshi kuti twatila, Yehova enekela abamupepa, ukutwalilila ukuba abasanguluka lwa ku mupashi ukupitila mu kukanalasakaanya ukupepa kwa cine no kwa bufi. Mu mwaka wa 1513 ninshi Yesu talaisa pano isonde, abena Israele bali-itemenwe ukupangana icipangano ce funde na Yehova. Ifi bacitile fyalangile ukuti balisumine ukulapepa fye Yehova eka. (Ukufu. 24:3-8) Yehova alasunga ifipangano, kanshi ale-enekela ukuti na bo apangene nabo icipangano, baali no kusunga icipangano.—Amala. 7:9, 10; 2 Sam. 22:26.

5, 6. Cinshi Yehova alefwaila abena Israele balemupepa fye eka?

⁵ Bushe cali fye bwino filya Yehova alefwaya ukuti abena Israele balemupepa fye eka? Ee cali fye bwino! Pantu ni Lesa Wa Maka Yonse, e walinga ukuteka ku muulu na pe sonde, e Ntulo ya bumi kabili e ulenga ifya mweo ukutwalilila ukubako. (Amalu. 36:9; Imil. 17:28) Na kabili Yehova e walepususha abena Israele. Ilyo alebapeela Amafunde 10 abebele ati: “Nine Yehova Lesa wenu, uwamufumishe mu calo ca Egupti, mu ng’anda ya busha.” (Ukufu. 20:2) Kanshi Yehova e o fye abena Israele balingile ukulapepa.

⁶ Yehova taaluka. (Mal. 3:6) Lyonse afwaya ukuti e o abantu balepepa fye eka. Kanshi nalimo kuti mwaelenganya ifyo aumfwile pa fintu 4 ifyabipa ifyo abaYuda balecita ifyo alangile Esekiele mu cimonwa.

Ica Kubalilapo ico Amwene: Icilubi ca Kalumwa

7. (a) Finshi abaYuda abasangu balecita pa mpongolo ya ku kapinda ka ku kuso iye tempele, kabili fyalengele Yehova acita cinshi? (Moneni icikope pa ntendekelo.) (b) Cinshi calengele Yehova abe na kalumwa? (Moneni futunoti 2.)

⁷ Belengeni Esekiele 8:5, 6. Esekiele afwile alipapile sana pa fyo amwene! Pa mpongolo ya ku kapinda ka ku kuso ake tempele, abaYuda abaishileba abasangu balepepa icilubi nelyo icimpashanya. Ici cilubi cali cimuti ca kupepelapo ico baimike, icaleimininako Ashera Lesa wa bufi uo abena Kanaani balemona ukuti e wali umukashi wa kwa Baali. Nampo ifi nga e fyo cali nelyo iyo, aba abena Israele abalepepa icilubi balitobele icipangano ico bapangene na Yehova. Filya balepepa icilubi mu cifulo ca kulapepa fye Yehova eka, fyalengele Lesa aba na kalumwa kabili akalipa.b (Amala. 32:16; Esek. 5:13) Taleni tontonkanyeni: Pa myaka ukucila 400, itempele lyali cifulo ca mushilo icaleimininako ukubapo kwa kwa Yehova. (1 Isha. 8:10-13) Nomba filya abena Israele abalepepa icilubi baletele icilubi pe tempele, fyalengele Yehova ‘ataluke sana ku cifulo cakwe ica mushilo.’

8. Finshi twingasambililako ku cimonwa ca cilubi ca kalumwa ico Esekiele amwene?

⁸ Finshi twingasambililako ku cimonwa ca cilubi ca kalumwa ico Esekiele amwene? Filya abaYuda abaishileba abasangu balepepa icilubi, fitwibukishako ifyo imipepele ya bufi iya batila Bena Kristu icita. Aba mu maceici ya batila Bena Kristu batila balapepa Lesa, lelo Lesa tapokelela ukupepa kwabo pantu bapepa ifilubi. Apo Yehova taaluka, kuti twashininkisha ukuti ababa mu mipepele ya batila Bena Kristu balamukalifya nga filya fine abaYuda abaishileba abasangu balemukalifya. (Yako. 1:17) Ukwabula no kutwishika, Yehova alitaluka sana iyi imipepele ya batila Bena Kristu!

9, 10. Lisambililo nshi ilya kutusoka ilyo twingasambilila ku balepepa icilubi pe tempele?

⁹ Lisambililo nshi ilya kutusoka ilyo tulesambilila kuli balya abalepepa icilubi pe tempele? Pa kuti tulepepa fye Yehova eka, tufwile ‘ukufulumuka ukupepa utulubi.’ (1 Kor. 10:14) Nalimo kuti twatontonkanya atuti te kuti imomfye ifilubi nelyo ifimpashanya pa kupepa Yehova!’ Lelo ukupepa utulubi kwaba mu nshila ishalekanalekana, limo te kuti twishibe no kwishiba ukuti tulepepa utulubi. Icitabo cimo icilanda pali Baibo citila: “Umuntu nga atendeka ukumona fimo ukuti fyalicindama sana kabili fyalikwatisha amaka ukucila pa kupepa Lesa, ninshi natendeka ukupepa utulubi.” Kanshi mu kupepa utulubi, mwaliba no kutemwisha ifintu fimo pamo nga, ifyo twakwata, indalama, ukulaalana, ifya kuleseshamo icitendwe na fyonse ifyo umuntu engabika pa ntanshi ukucila ukutangisha ukupepa fye Yehova eka. (Mat. 6:19-21, 24; Efes. 5:5; Kol. 3:5) Tufwile ukutaluka umusango onse uwa kupepa utulubi, pantu Yehova afwaya tulemutemwa ne mitima yesu yonse kabili afwaya tulemupepa fye eka!—1 Yoh. 5:21.

¹⁰ Ifya kubalilapo ifyalecitika ifyo Yehova alangile Esekiele, fyali “ifya bunani ifyabipa nga nshi.” Nomba Yehova aebele kasesema wakwe uwa cishinka ukuti: “Walamona ifya bunani na fimbi ifyabipa ukucila pali ifi.” Finshi fingabipa ukucila pa kupepela icilubi ca kalumwa pe tempele?

Icalenga Bubili ico Amwene: Abakalamba 70 Balefutumwina Tulesa twa Bufi Ububani

11. Fintu nshi ifyabipa ifyo Esekiele amwene ilyo aingile mu lubansa lwa mu kati ulwe tempele mupepi ne ciipailo?

¹¹ Belengeni Esekiele 8:7-12. Esekiele atulile icibumba e lyo aingila mu lubansa lwa mu kati ulwe tempele mupepi ne ciipailo, amwene “ifikulika ifya misango yonse ne finama fya bunani e lyo no tulubi twa bunani tonse” ifyo balengele pa cibumba.c Ifi fyonse balengele pa cibumba fyaleimininako tulesa twa bufi. Lyena ifyo Esekiele akonkeshepo ukumona fyalibipile sana: “Amwene abakalamba 70 aba mu ng’anda ya kwa Israele” nabeminina “mu mfifi” kabili baleocela tulesa twa bufi ububani. Ukulingana na mafunde Lesa apeele abena Israele, ukoca ububani ubwanunkila bwino, kwaleimininako amapepo ayasuma ayo ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka balepepa. (Amalu. 141:2) Lelo ububani ubo balya abakalamba 70 baleocela tulesa twa bufi, bwali fya bunani kuli Yehova. Yehova alemona amapepo yabo nge cena canunka. (Amapi. 15:8) Balya abakalamba baleibepa pantu baletontonkanya abati: “Yehova tatumona.” Lelo Yehova alibamwene kabili alilangile Esekiele fyonse ifyo balecita pe tempele lyakwe!

12. Mulandu nshi tulingile ukutwalilila ukuba aba cishinka na lintu tuli “mu mfifi,” kabili ni bani maka maka abafwile ukuba pa ntanshi mu kuba ne cishinka?

¹² Finshi tulesambilila kuli ili lyashi lyaba mwi buuku lya kwa Esekiele ililanda pa bakalamba ba mu Israele 70 abaleocela tulesa twa bufi ububani? Pa kuti Lesa alekutika amapepo yesu, na pa kuti atwalilile ukumona ukupepa kwesu ukuti kwalisanguluka, tufwile ukutwalilila ukuba aba cishinka na lintu tuli “mu mfifi.” (Amapi. 15:29) Natuleibukisha ukuti Yehova alamona fyonse ifyo tucita. Nga ca kuti twalishininkisha ukuti Yehova e ko aba, tatwakulacita icili conse ico twishibe ukutila kuti camukalifya ilyo tuli fweka. (Heb. 4:13) Baeluda e bafwile ukulakonka sana ifyo amashinte ya mafunde yalanda pa kuti na bambi balebapashanya. (1 Pet. 5:2, 3) Aba mu cilonganino benekela baeluda abeminina pa ntanshi no kutungulula ukulongana, ukulakonka ifyo amashinte ya mafunde ya mu Baibo yalanda na lintu bali “mu mfifi,” e kutila ilyo bali beka ninshi takuli nangu umo uulebamona.—Amalu. 101:2, 3.

Icalenga Butatu ico Amwene: “Abanakashi . . . Baleloosha Lesa Tamusi”

13. Cinshi Esekiele amwene abanakashi abasangu balecita pa mpongolo imo iye tempele?

¹³ Belengeni Esekiele 8:13, 14. Pa numa Yehova alanga Esekiele ifya bunani fibili ifyo abena Israele balecita, na kabili amwebele ukuti: “Walamona ifya bunani na fimbi ifyo balecita ifyabipa ukucila na pali ifi.” Nomba finshi kasesema akonkeshepo ukumona? “Apa kwingilila pa mpongolo ya ku kapinda ka ku kuso iya ng’anda ya kwa Yehova,” amwenepo “abanakashi nabekala kabili baleloosha lesa Tamusi.” Tamusi lesa wa bena Mesopotamia, balemwita no kuti Dumuzi mu filembo fya ciSumeri kabili basumine ukuti ali mulume wa kwa lesa mwanakashi Ishtar uo baleti ni lesa wa bufyashi.d Ifyo abanakashi abena Israele baleloosha fifwile fyali lutambi balekonka pa kupepa ukwakumine imfwa ya kwa lesa Tamusi. Filya balya banakashi baleloosesha Tamusi pe tempele lya kwa Yehova, fyali kukonka ulutambi lwa balepepa balesa ba bufi pa cifulo apalebela ukupepa ukwasanguluka. Ukupepela balesa ba bufi pe tempele lya kwa Lesa takwalengele Yehova alamona kulya ukupepa ukuti kwalisanguluka. E mulandu wine Yehova alemwena balya abanakashi abasangu ukuti balecita “ifya bunani”!

14. Finshi twingasambilila kuli filya Yehova alemona ifyo abanakashi abasangu balecita?

¹⁴ Finshi twingasambilila kuli filya Yehova alemona ifyo balya banakashi balecita? Pa kuti ukupepa kwesu kutwalilile ukuba ukwasanguluka, tatulingile ukulacitako ifyo ababa mu kupepa kwa bufi bacita. Kanshi tatulingile ukulasefyako ifyo abantu basefya ifyafuma mu kupepa kwa bufi. Bushe uko ukusefya kwafuma, e kufwile ukulenga tulesefyako nelyo twilasefyako? Ee! Muno nshiku ifyo abantu bacita nga balesefya fimo pamo nga Krisimasi nelyo Isita, fimoneka kwati tafyabipa. Nomba twilalaba ukuti Yehova ali-imwenene ifyo balecita mu kupepa kwa bufi ifyo abantu baisatendeka ukusefya muli shino nshiku. Ifyo aba mu mipepele ya bufi bacita, Yehova tatendeka ukufimona ukuti fyaliba fye bwino nangu pakokole shani apo batendekela ukuficita, kabili nangu bafisankaanye no kupepa ukwasanguluka.—2 Kor. 6:17; Ukus. 18:2, 4.

Icalenga 4 ico Amwene: Abaume 25 “Balefukamina Akasuba”

15, 16. Finshi abaume 25 balecita mu lubansa lwa mu kati ulwe tempele, kabili mulandu nshi ifyo balecita fyakalifishe sana Yehova?

¹⁵ Belengeni Esekiele 8:15-18. Ilyo Yehova alelanga Esekiele icalenga 4 kabili ica kulekeleshako pa fyabipa ifyo amulangile, amwebele amashiwi yamo yene aya kuti: “Walamona ifya bunani na fimbi ifyabipa ukucila na pali ifi.” Nalimo kasesema aletontonkanya ukuti: ‘Bushe kuli ifyabipa ificilile pali ifi mwene kale?’ Pali iyi nshita, Esekiele ali mu lubansa lwa mu kati ulwe tempele. Pa mwinshi we tempele, amwenepo abaume 25 balefukama no kupepa “akasuba ku kabanga.” Balya baume balisaalwile Yehova nga nshi. Bamusaalwile shani?

¹⁶ Moneni ifyalecitika: Umwinshi we tempele lya kwa Lesa wabelele ku kabanga. Abaleisa mu kupepa Lesa baleingila mwi tempele ninshi nabalosha ku masamba e lyo bafutatila akabanga ukwaletulila akasuba. Lelo abaume 25 abo Esekiele amwene mu cimonwa, ‘balifutatile itempele’ kabili baloseshe ku kabanga pa kuti bapepe akasuba. Ifi bacitile fyalangile ukuti balifutatile Yehova pantu lilya itempele lyali ni “ng’anda ya kwa Yehova.” (1 Isha. 8:10-13) Balya abaume 25 bali basangu. Balisuulile Yehova kabili tabalekonka ifunde ilyaba pa Amalango 4:15-19. Ala balikalifye Lesa uwalinga ukumupepa fye eka!

17, 18. (a) Finshi twingasambilila ku lyashi lya balepepa akasuba pe tempele? (b) Ni bucibusa nshi abena Israele abasangu baonawile, kabili babonawile shani?

¹⁷ Finshi tulesambilila kuli ili lyashi lya balepepa akasuba? Tulesambililako ukuti pa kuti ukupepa kwesu kutwalilile ukuba ukwasanguluka, tufwile ukuleka Yehova aletwafwa ukumfwikisha ifyaba mu Cebo cakwe kabili aletupeela amano. Tuleibukisha ukuti, “Yehova Lesa kasuba,” kabili Icebo cakwe “lubuuto” ulusanika mu nshila shesu. (Amalu. 84:11; 119:105) Yehova abomfya Icebo cakwe ne mpapulo isho icilonganino cakwe cipekanya pa kutupeela amano. Ifi acita filenga tulesala bwino ifya kucita pa kuti tuleba ne nsansa pali ino nshita kabili tukabe no bumi bwa muyayaya ku ntanshi. Nga ca kuti tuleleka cino calo ciletupanda amano pa fyo tulingile ukulaikala, ninshi tulefutatila Yehova. Nga ca kuti twafutatila Yehova tukamukalifya nga nshi, tukamukalifya umutima. Te kuti tutemwe ukukalifya Lesa wesu nangu fye panono. Na kabili icimonwa Esekiele amwene cilatucenjeshako ukuti tufwile ukutaluka abafutatila icine, e kutila abasangu.—Amapi. 11:9.

¹⁸ Ukufika pano, natusambilila pa fintu 4 ifyabipa nga nshi ifyo Esekiele amwene mu cimonwa ifyalelanda pa kupepa utulubi no kupepa kwa bufi, ifilanga ifyo ukupepa kwa baYuda abasangu kwaishileba sana ukwakowela. Filya ukupepa kwa bena Israele kwaishilekowela, fyalengele bucibusa ubo uluko lwakwete na Lesa bwapwa. Ukupepa nga kwakowela, ne mibele ya bantu nayo ilabipa. Kanshi te kuti tupape, filya abasangu abena Israele balecita ifyabipa ifyalekanalekana tafyalengele fye bucibusa bwabo na Lesa bwapwa, lelo fyalilengele baleka no kumfwana bwino na bantu banabo. Natumone nomba ifyo kasesema Esekiele alondolwele ifyo imibele ya basangu abaYuda yabipile ilyo umupashi wa kwa Lesa wamutungulwile.

Imibele Yabipa—“Ifya Nsoni mu Kati Kobe”

19. Bushe Esekiele alondolwele shani ifyabipa ifyo abantu Yehova apangene nabo icipangano balecita?

¹⁹ Belengeni Esekiele 22:3-12. Abena Israele bonse bali ne mibele yabipa ukutendekela fye ku ntungulushi ukufika fye na ku bantu yaweyawe. “Intungulushi” shalebomfya amaka ya shiko ku kusuumya umulopa wa bantu ba kaele. Abantu bonse balisuulile amafunde ya kwa Lesa nga filya fine intungulushi shabo shayasuulile. Mu ndupwa abana “balesaalula” abafyashi babo, kabili ukuulungana na ba mu lupwa kwaliseekele. Mu calo, abena Israele bacipondoka balecenjesha aba ku calo cimbi kabili balecusha abana abashakwete bashibo na bamukamfwilwa. Abena Israele abaume, balelaala na bakashi ba banabo. Abantu baali sana bakaitemwe, pantu balepoka amafisakanwa, baleibila abantu indalama kabili balekongwesha kaloba! Yehova aleumfwa sana ububi nga amona abantu bakwe abo apangene nabo icipangano tabalekonka amafunde yakwe ku mufulo fye. Tabailwike ukuti ico Yehova abapeleele amafunde, ni co alibatemenwe. Filya ifyabipa balecita fyalekalifya sana Yehova. Aebele Esekiele ukweba abantu abalecita ifyabipa ukuti, ‘mwalindabilila fye.’

20. Bushe ifyo Esekiele alandile pa mibele yabipa iyo abantu bakwete mu Yuda, filefikilishiwa shani na muno nshiku?

²⁰ Bushe ifyo Esekiele alandile pa mibele yabipa iyo abantu bakwete mu Yuda filefikilishiwa shani na muno nshiku? Filya abaYuda abasangu baali ne mibele yabipa fitwibukishako ukuti twikala mu calo umo abantu bashaba ne mibele iisuma. Bakateka balabomfya amaka bubi bubi kabili balacusha abantu yaweyawe. Intungulushi sha mapepo, mu kulungatika bashimapepo ba mu maceici ya batila Bena Kristu, balapaala abashilika abaleya ku nkondo, inkondo umo abantu abengi nga nshi bafwa. Aba bashimapepo balilenga ifyebo ifisuma ifyo Baibo ilanda ukwabula ukupita na mu mbali pa kulaalana kwa mwaume no mwanakashi, fyalamoneka ifishacindama. Ici calilenga ukuti imibele mu calo ileya ilebipilako fye. Ukwabula no kutwishika, Yehova akeba ababa mu mipepele ya batila Bena Kristu amashiwi aebele abaYuda abapondweke ukuti: ‘Mwalindabilila fye.’

21. Finshi twingasambilila kuli filya abaYuda bali ne mibele yabipa?

²¹ Finshi fwe bantu ba kwa Yehova twingasambilila kuli filya abaYuda bali ne mibele yabipa? Pa kuti tulepepa Yehova ukulingana ne fyo afwaya, tufwile ukuba abasanguluka muli fyonse ifyo tucita. Ukucita ifi takwa-anguka muli cino calo umwaba imibele yabipa. (2 Tim. 3:1-5) Na lyo line, twalishiba ifyo Yehova omfwa pa mibele yonse iyabipa. (1 Kor. 6:9, 10) Tulakonka ifyo Yehova alanda pa kuba ne mibele iisuma pantu twalimutemwa kabili twalitemwa na mafunde yakwe. (Amalu. 119:97; 1 Yoh. 5:3) Nga twaba ne mibele yabipa ninshi tulelanga ukuti tatwatemwa Lesa wesu uwa mushilo kabili uwasanguluka. Te kuti tutemwe ukucita icingalenga Yehova atweba ati: ‘Mwalindabilila fye.’

22. (a) Pa numa ya kusambilila pa fyo Yehova asokolwele ifyo abaYuda balecita, finshi mulefwaisha ukulacita? (b) Finshi tukasambilila mu cipandwa cikonkelepo?

²² Kuli filya Yehova asokolwele ifyo abaYuda bakoweseshe imipepele yabo ne fyo baali ne mibele yabipa, natusambililako amasambililo ayacindama. Ukwabula no kutwishika ifyo twasambilila nafilenga twalafwaisha ukulapepa fye Yehova eka, pantu e walinga ukumupepa fye eka. Kanshi tulingile ukutaluka ku kupepa utulubi ukwa misango yonse kabili tufwile ukutwalilila ukuba ne mibele iisuma. Nomba finshi Yehova acitilepo pali filya abantu bakwe balekele ukuba ne cishinka? Ilyo Yehova apwishishe ukutandasha kasesema Esekiele pe tempele amwebele ukwabula ukupita na mu mbali ati: “Nkakalipa nga nshi.” (Esek. 8:17, 18) Tulefwaya ukwishiba ifyo Yehova apingwile abaYuda abashali ne cishinka pantu ifi fine e fyo akapingula na cino calo. Mu cipandwa cikonkelepo tukasambilila pa fyo ubupingushi Yehova apingwile abaYuda bwafikilishiwe.