Umutende wa Calo—Cinshi Mu Cituntulu Ukapilibula?

UMUTENDE wa calo uo Lesa akwata mu muntontonkanya ukabimbamo icacila pa kupwisha inkondo mu cibulungwa nelyo ukukangana kwa manyukiliya. Ici caliba icamonekesha ukufuma ku nshila iyo Baibolo ibomfeshamo ishiwi “umutende.”

Ku ca kumwenako, mu Malembo ya ciHebere (“Icipingo ca Kale”) ishiwi lya umutende ni sha·lohmʹ. Umusango wa ili shiwi walibomfiwa pa Ukutendeka 37:14, apo icikolwe Yakobo eba umwana wakwe Yosefe ukuti: “Kamone nga babo mutende bamunonko, kabili umukuni nga wabo mutende, no kumbwesesho mulandu.”a Sha·lohmʹ lyalibomfiwa na kabili pa Ukutendeka 41:16, NW, apo lyapilibulwa nga “ubusuma.”

Mu mano ya Baibolo, kanshi, umutende utuntulu ubimbamo te kupwa fye kwa bulwani lelo na kabili ubutuntulu bwa bumi, ukucingililwa, no kuba bwino. Ulwesu ulwafumineko lwalangilile ukuti abantunse tabakwata maka ya kupikulula ukupelenganya kwa kuletako umutende. Ni Yesu Kristu fye, “Cilolo wa mutende,” e ukasuntinkanya ifipimfya capamo no kuletako umutende utuntulu pe sonde. (Esaya 9:6, 7) Languluka, ku ca kumwenako, ico Baibolo isobela pa Ilumbo 72:7, 8 pa lwa kuteka kwa ulya: “Lekeni ubulungami bupuuke mu nshiku sha iko, no bwingi bwa mutende ukasuke aubulapo umweshi. Lekeni ibe no bufumu ukutula kuli bemba no kufika kuli bemba, kabili ukutula ku Mumana no kufika ku mpela sha calo.” Elenganya—ubutuntulu bwa bumi, ukucingililwa, no kuba bwino pa cipimo ca mu kusalala kwa calo! Takuli icipangano ca bupolitiki icingapwishishisha ico. Bufumu bwa kwa Lesa bweka e bwingapwishishisha, kabili bukafikilisha ifyafulilako. Baibolo itupeela impendwa ya kubeluka kwa mu busesemo ukwa kucincimusha muli uyu mutende wa calo uwa nshita ya ku ntanshi. Natulanguluke kumo ukwa kwene.

Ukulaalike Fyanso ukwa mu Cibulungwa—Inshila ya kwa Lesa!

Ilumbo 46:8, 9 lisoso kuti: “Iseni, mumone imilimo ya kwa Yehova, ifyo acito kupomona mu calo: aputulo bulwi ukufika ku mpela ya calo, ubuta abufuna, afuna ne fumo, amaceleta ayoca mu mulilo.” Amashiwi “ubuta,” “ifumo,” ne ‘celeta,’ yaba fishibilo fya musango uuli onse uwa canso ca nkondo nelyo imibombele ya nkondo. Yehova muli ifyo afika ukutali ukucila pa kupelesha ifyanso nelyo fye ukulaalike fyanso kwapwililika. Alafumyapo mu kukumanina ifyanso fya manyukiliya, iminshinga, amatanka, imifwi ifwintwa, amabomba ya kupoosa ku minwe, ifya kupuusha fya pulastiki, amaraifo, amapisto—icili conse icingatiinya umutende wa cibulungwa!

Nangu cibe fyo, ifyanso ifine fyeka tafilenga inkondo. Ilingi line, inkondo yakwata intulo ya iko mu bantunse bashapwililika aba lupato, abafunuka, nelyo aba musango wa lukakala. (Linganyeniko Yakobo 4:1-3.) Ubufumu bwa kwa Lesa kanshi bukasansa iyi ntulo ya cilenga inkondo pa kufumyapo imibele ya buntu iya musango yo iyabipa mu bantu. Shani? Ukupitila muli programu wa kusambilisha uwa mu cibulungwa. “Icalo cikesulamo ukwishiba Yehova, ifyo amenshi yafimba pali bemba.”—Esaya 11:9.

Pa kuba “abasambilishiwa kuli Yehova” muli ifyo, umutundu wa muntu tawakabale aumona ukupusana kwa mushobo nge cishinte ca kukansana, ubulwani, nelyo imisuula. (Yohane 6:45, NW) “Lesa taba na kapaatulula,” kabili abekashi ba mwi sonde bakabelebesha ukukanakwata akapaatulula kwakwe. (Imilimo 10:34) Ubufumu na kabili bukafumyapo ukucitikako ukuli konse ukwa kukansana kwa nko pa kufumyapo imipaka ya nko. ‘Ukutula kuli bemba ukuya kuli bemba na ku mpela sha pano isonde,’ bonse bakalapa bucishinka bwabo ubwa kuitemenwa no kutasha ku kuteka kwa kwa Kristu.—Ilumbo 72:8, NW.

Pa kuti umutende wa musango yo ukatwalilile, Ubufumu bukafumyapo na kabili amaka yacilishapo kulekanya mu lyashi lya kale ilya muntu: ubutotelo bwa bufi. (Sefania 2:11) Umutundu wa muntu ukekatana mu kupepa kwa uko ukwa kwa Lesa wa cine eka. (Esaya 2:2, 3) Bumunyina bwa mu kusala kwa calo bukanana!

Umutende pa Mayanda

Kuti waba wa bucindami nshi, nangu cibe fyo, umutende wa calo nga ca kuti amayanda ya pa mbali yali icibansa ca bulwi uko insele, amashiwi ya kukalifya, ne fintiinya fyabeleko lyonse. Ifyo e fintu caba ku ndupwa ishingi ilelo. Indupwa shimbi shifisa ubulwani bwashika mu cifimbo ca kutalala tondolo.

Umutende wa cine kanshi ufwile ukusanshako umutalalila wa mu ŋanda. Pe samba lya programu wa kusambilisha uwa Bufumu, abalume na bakashi bakasambilishiwa ifya kubomba na umo no munankwe mu kutemwa no mucinshi. (Abena Kolose 3:18, 19) Abana bakasambilishiwa ifya ‘kunakila abafyashi babo muli fyonse.’ (Abena Kolose 3:20) Takwakabe aba myaka yacile ikumi abapondoka ku kufulunganya no kusakamika abafyashi babo. Icumfwila cikaba e cishinte calungama, ukubombela pamo e cipope. Abana bakaba ca kusekelela ukumona kabili ubuseko ukubapo.

Ilelo, ukutitikisha kwa fya bunonshi kulabifya apakalamba ukukanshika kwa lupwa, pantu abafyashi bonse ilingi line balakakililwako ku kusenda ifipe fyafina ifya ncito ya ku mubili. Lelo pe samba lya kuteka kwa kwa Kristu, indupwa shikelululwa ku fisendo fya kutitikisha mu fya ndalama—ukusonkela kwasumbana, ukulipila kulenina ukwa mayanda ya pa nkongole, imisonko ilenina pa mulu, ukubulwe ncito. Umulimo wa kufikilisha, uwa kusonsomba ukaba uwingi. Kabili takuli uukakabila ukubulwa iŋanda. Mona ifyo ubusesemo bwa kwa Esaya 65:21-23 bwebekesha ifi fishinka ukuti: “Bakakuula amayanda no kwikalamo, . . . tabakakuule na bambi abekalamo, tabakalime na bambi abalyako; . . . ne milimo ya minwe yabo abasalwa bandi bakasekelamo pa myaka iingi; tabakacucutikile ibusha, nangu kufyalila abana itentula, pantu bene bufyashi bwa bapaalwa ba kwa Yehova, na bafuma mu nda shabo bakaba pamo na bo.”

Elenganya ukwikala mu cifulo ico icishilekusansa ne mimonekele, ifiunda, ne cena ca kubola kwa mu matauni! Elenganya ukwikala pa mpanga yaemba—impanga yobe—iyalimwa mu kupwililika, iyalinganishiwa bwino, iyasakamanwa bwino. Elenganya ukupeema umwela uuli uwa busaka kabili uwasanguluka mu kucincimusha; ukuumfwa, te kutumpuluka kwa muno nshiku ukwa kufooma kwakaluka, lelo ifiunda fya kukokolola, ifya cifyalilwa. Ca cine, abantu bamo abashuka kale kale balaipakisha icipimo cimo ica ifi fintu. Lelo pe samba lya Bufumu bwa kwa Lesa, ukwikala mu mibele ya mutende kukapakishiwa na bali bonse. Takwakabe abapiina, aba nsala, abapusulwa.—Ilumbo 72:13, 14, 16.

Baibolo mu kulundapo ilayo ukuti “lelo ababifi bakaputulwa mu calo.” (Amapinda 2:22) Ico cipilibula ukulofya ulukakala. Nga ca kuti umwana obe uwacepesha aya mu kwangala, tawakasakamikwe pa lwa balulunkanya abana nelyo abeba abantu ukubelamina mu finshingwa, bamotoka na banamutekenya ba myotoka abakolwa ababulwo kulama, nelyo amabumba yendauka aya misepela yakaluka ku miti ikola. Abana bobe bakangala mu kucingililwa kwapwililila no mutelelwe.

Umutende no Busuma bwa Pa Lobe

Mu kupelako, kwabako ulubali lwa busuma bwa pa lobe. Nelyo mibele ya Paradise taicefyako ubukali bwa kansa nelyo ukukalipwa kwa kufimba mu mfyumfyu. Umutende wa cine cine ufwile kanshi ukusanshako ukupwisha kwa bulwele, intenda, ne mfwa. Bushe icintu ca musango yo kuti cacitika? Lintu aali pe sonde, Yesu Kristu mu kubwekeshabwekeshapo alangile amaka yakwe pa kunakuka kwa muntunse. (Mateo 8:14-17) Ukufuma ku cifulo cakwe ica mu mulu, Kristu akaba na maka ya kubomba ifisungusho mu kusalala kwe sonde! “Pali iyo nshita,” (NW) e filaya Baibolo, “yakashibulwa amenso ya mpofu, na matwi ya bankomamatwi yakakomonwa; e lyo uwalemana amolu akacilauka nge nsebula, no lulimi lwa kwa cibulu lukaaula.”—Esaya 33:24; 35:5, 6.

Kampeini wa kwa Kristu uwa kulwisha ubulanda bwa muntunse takapelele palya, nangu cibe fyo. Umutumwa Paulo alondolola ukukuma kuli bumfumu bwa kwa Kristu ukuti: “Pantu ali no kuteka, akasuke [Lesa, NW] abika abalwani bonse pa nshi ya makasa yakwe. (Umulwani wa kupelelekesha ukufubalishiwa ni mfwa.)” (1 Abena Korinti 15:25, 26) Ici cipilibula ukufumyapo icimfulumfulu cintu imfwa yaleta pa mutundu wa muntu ukufuma fye pa kutendeka. Nge fyo Yesu Kristu umwine wine alondolwele ukuti: “Inshita ileisa, iyo bonse aba mu nshishi [sha cibukisho, NW] bakomfwamo ishiwi [lya kwa Kristu], no kufumamo.” (Yohane 5:28, 29) Amamilioni yashingapendwa abaikalako abomi no kufwa mu bulanda muli fyo bakakwata ishuko lya mu nshita ilya kwakana mu mutende wa calo uuleisa.

Bushe ukakanamo? Inte sha kwa Yehova balekucincisha ukusambilila ifyafulilako pa lwa cintu Baibolo isambilisha muli uku kuloshako.b Icilolelo ca mutende wa calo caliba ica kucincimusha nga nshi, icituntulu nga nshi, icishingasuulwako. Ba uwaebekeshiwa ukuti nga ca kuti wapilikita we mwine ku kusambilila no kubomfya Icebo ca kwa Lesa, “Lesa wa mutende akaba na [iwe, NW].”—ku ciyayaya!—Abena Filipi 4:9.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 5]

Yehova akalenga inkondo ukupwa “ukufika ku mpela ya calo”

[Abatusuminishe]

USAF Official Photo

[Icikope pe bula 6]

Abalume na bakashi bakasambilishiwa ifya kubomba mu mutende umo no munankwe