Ubumi pa Numa ya Mfwa—Ifipusho Ifishayasukwa

“NGA ca kuti umuntu afwa bushe kuti aba umumi na kabili?” (Yobo 14:14, NW) Ici cipusho, icaimishiwe imyanda ya myaka yapitapo ne cikolwe Yobo, calyetetulwapo na bantu muli sosaite iili yonse pa nkulo ishingi, kabili takwabako ukubulisha kwa fyasuko fyatubululwa.

AbaGreek ba pa kale batungile ukuti imyeo ya bafwa yatwalilile ukuba iyumi. Iyi yayabushiwe umumana wa Styx (umumana ukalamba mu calo ca bafwa mu nshimi sha ciGreek) ukuya pe samba lya cifulo ca mushili wapabuka uwitwa icalo ca bafwa. Kulya bakapingula bapingwilile imyeo atemwa ku kulunguluka mu cifungo ce linga lyasumbuka nelyo ku kusangalala mu fifulo fya Cimwemwe pa numa ya mfwa. Abantu ba pa kale bambi batontonkenye ukuti imyeo yabele intanda nelyo ifishinguluka akasuba mu lwelele. Nalyo line bambi bapaashishe ukuti imyeo yali ya kubalika kabili yapalamikwe ku mweshi; umweshi uuli onse ilyo umweshi wakumanina, yalekuushiwa ukuya ku kasuba.

Ilelo, ifya kwelenganya ukulosha ku bumi bwa pa numa fitwalilila ukuba ifyapaka. AbaHindu na baBuddha basumina mu kufwika umubili cipya cipya. AbaShilamu basambilisha ukuti umweo ulapusunsuka imfwa ya mubili kabili pa bupingushi bwa kulekelesha ukaya atemwa ku paradise nelyo kuli helo. BaProtestanti abengi basambilishiwa ukuti imyeo itwalilila ukuba iyumi pa numa ya mfwa ku kukumanya ukusangalala kwa ku mulu nelyo ukulungulushiwa mu mingu sha helo. Kuli ubu bulondoloshi buKatolika bulundako Limbo (icifulo icishili ca ku mulu nelyo helo ukuya imyeo ya abo abashacita ifibi pa numa ya mfwa) no mutwala.

Mu fyalo fimo, ifisumino ukulosha ku myeo yatunganishiwa iya bafwa fyaba kusaakana kwa ntambi sha cikaya na mashina ya buKristu. Ku ca kumwenako, caba mibele pa kati ka baKatolika na baProstestanti mu West Africa ku kufimba ifilola lintu umo afwa ica kuti umo te kuti pambi aloleshe no kumona umupashi wa muntu wafwa. Inshiku amakumi yane pa numa ya mfwa ya mutemwikwa, ulupwa ne fibusa bakakwata umutebeto ku kusefya ukuya kwa mweo ku mulu. Pa numa ya ico, ilingi line pa Krisimasi nelyo pa Bushiku bwa Mwaka Upya, ifibusa bakatandalila inshishi no kupongolwela ifya kunwa fikola pa luputa. Bakalanda fye na ku wafwa, ukwipusha ukusenaminwa no kushimika ilyashi lya lupwa.

Ukwabulo kutwishika, kuliko ukusuminishanya kunono pa kati ka mabutotelo ya calo ukulosha kucicitika mu cine cine pa numa ya mfwa. Lelo, kwalibako mupepi no kukanasuminisha kwa mu kubumbwa konse pa kutunga kwa kutendekelako: bumunshifwa bwa mweo wa buntunse. Ifisambilisho ifingi pa lwa bumi pa numa ya mfwa fyaba fye kulekanalekana kwa uyu mutwe wa lyashi uwa kutendekelako.

Nangu ni fyo, amepusho ya kusakamika ayengi yalailangisha ayene: Ni kwi kuntu fye imfundo ya kuti umweo waba umunshifwa yafuma? Bushe yalisambilishiwa mu Malembo? Nga ca kuti ni fyo, mulandu nshi nangu fitetekelo fishili fya Bwina Kristu fisambilishisha yene? Aya yali mepusho ayashingasuulwako. Te mulandu ne cisumino cobe cakosa ica butotelo, imfwa yaba cishinka ica kulolenkana na co. Ifikansa muli fyo fibimbamo iwe mu nshila ya pa lobe iyashika. E ico tulekulaalika ku kulolesha muli iyi milandu mu kuba no mutontonkanya waisuka.