Ifipusho Ukufuma ku Babelenga
Bushe Sekaria, wishi wa kwa Yohane Kabatisha, acitilwe nkomamatwi kabili cibulu, nga fintu Luka 1:62 imoneka ukulangilila?
Bamo balisondwelela ukuti Sekaria na kabili abele nkomamatwi. Tubelenga mu bulondoloshi bwalembwa ubwa Baibolo ukuti: “Bapene [benike umwana] ishina lya kwa wishi Sekaria, lelo nyina alyaswike, ati, Iyo, kuti ainikwa Yohane. Na bo batile kuli wene, Takuli uwa mu bantu bobe uwitwe shina ili. Awe bacebwishe wishi ukuti beshibe ishina alefwayo kwiniko mwana; na o alombele ica kulembapo, alembele, ati, Ishina lyakwe ni Yohane.”—Luka 1:59-63.
Tapaba nangu cimo, nangula ni fyo, muli ubu bulondoloshi bwalembwa icisosa mu kulungatika ukuti Sekaria taali na maka ya kumfwa pa ciputulwa ca nshita.
Mu kubangilila malaika Gabriele abilishe kuli Sekaria ukufyalwa kwaleisa ukwa mwana mwaume uwali no kwitwa Yohane. Sekaria wa cikoloci acisangile icakosa ukusumina. Malaika ayankwileko ukuti: “Mona, ulebo watalala, uwafilwo kulanda, bukasuke abwiso bushiku ilyo fikapone fi fintu, pantu tautetekele ifyebo fyandi, ifyo fikafishiwapo mu nshita ya fiko.” (Luka 1:13, 18-20) Malaika asosele ukuti imilandile ya kwa Sekaria, te kumfwa kwakwe, e yali no kwambukilwa.
Ubulondoloshi bwalembwa mu kutwalilila busoso kuti: “Pa kufuma [umwashilisha] afililwe ukusosa [ku bantu balepembelela], e fyo baishibe ukuti namone cimonwa mwi tempele; na o alibacebwile no kwikalilila cibulu.” (Luka 1:22) Ishiwi lya ciGreek pano ilyapilibulwa “cibulu” lipeela itontonkanyo lya kuba uwafufutalikwa, mu milandile, ukumfwa, nelyo fyonse fibili. (Luka 7:22) Ni shani pa lwa kwa Sekaria? Cisuma, languluka icacitike lintu aundepwe. “Awe apo pene akanwa kakwe kalicilwilwe; no lulimi lwalikakwilwe, kabili alalanda aletasha Lesa.” (Luka 1:64) Ico mu kubamo amano citungulula ku mimwene ya kuti maka fye ya kulanda aya kwa Sekaria e yanashiwe.
Mulandu nshi, lyene untu bambi ‘bacebushishe’ Sekaria “ukuti beshibe ishina alefwayo kwiniko mwana”? Bakapilibula bamo bacipilibula fye no kuti “mu lulimi lwa kucebusha” nelyo “ukubomfya ululimi lwa kucebusha.”
Sekaria, uwali cibulu ukutula pa kubilisha kwa kwa malaika, ilingi line alepatikishiwa ukubomfyo mubili, umusango wa lulimi lwa kucebusha, ku kuilumbulwila. Ku ca kumwenako, ‘alicebwile’ abo abaali pe tempele. (Luka 1:21, 22) Lintu pa numa alombele ica kulembapo, afwile alicebwile nelyo ukubomfyo mubili. (Luka 1:63) Kuti cacitika, kanshi, ukuti abo baali nankwe mu kati ka ici ciputulwa ca bucibulu nabo bene bakongamine ku kubomfyo mubili.
Kuliko, nangu cibe fyo, ubulondoloshi bwapalishako ku kucebusha kwalumbulwa pali Luka 1:62. Elisabete aali fye nailumbulwila pa lwe shina lya mwana. E co, ukwabula ukumupilika, pambi mu kwanguka babuulile ulutampulo lwakonkelepo kabili ulwalinga ulwa kukwata ukupingulapo kwa mulume wakwe. Baali no kucite co pa kusuminina fye ku mutwe nelyo ukucebusha kwa kubomfyo mubili. Icishinka ca kuti tabalembeele Sekaria icipusho cabo ku kubelenga kuti pambi caba fye bushininkisho bwa kuti alyumfwile amashiwi ya mukashi wakwe. Muli ifyo, ukusuminina fye ku mutwe nelyo ukucebusha kwa kulinganya kuli wene kuti kwakwata ubupilibulo bwa kuti, ‘Cisuma, bonse aba ifwe (ukusanshako na iwe, Sekaria) natumfwa ukutasha kwakwe, lelo cinshi cili e kupingulapo kobe ukwa kupelako pa lwe shina lya mwana?’
Kabili ilyo line fye pa numa icipesha amano na cimbi calicitike, ukubwelulula imibele. “Awe apo pene akanwa kakwe kalicilwilwe; no lulimi lwalikakwilwe, kabili alalanda.” (Luka 1:64) Takwali ukulumbula kwalekabila ukucitwa ukwa kumfwa kwakwe nga ca kuti uku takwayambukilwe.