Paradise Nelyo Icishala ca Fisooso—Ni Cili kwi Ulesalapo?
TAPAALI nelyo umo uwali no kupumbila wene ku cili conse cimbi ukucila pa cintu wene aali: umutandashi ukufuma ku Europe uwalekabila ukutuusha no kufwaisha ukuipakisha ukubalika kwa kasuba pali paradise ya cishi. Cilya aciluka ukutumbana kwa musensenga kwatalukana ukwacingilile ululamba lwa bemba, mu kusakamanishisha akonkele inshila yakwe ukupula mu mipili ya misukupala yapooswa, ifikopo, imifuko ya plastiki, ifya kupombamo switi ya bulimbo ne ya kumoŋona, amanyunshipepala, na bamagazini. Uwamoneke ukukalifiwa, alipapile nga ca kuti yi yali e paradise aendele ukuti afikeko.
Bushe walibala aukwatapo ica kukumanya capalako? Mulandu nshi abantu balotela pa lwa kuyatuushisha muli paradise imo, lelo lintu banyantamo fye ulukasa, mu kumoneka tabakwata ukutwishika pa lwa kuyalula icishala ca fisooso?
Te mu “Paradise” Fye
Iyi misuula yamonekesha ku kuyemba, ukupempenkana, no busaka tayaba fye kuli “baparadise” uko abatandashi abengi bakonkomokela. Sosaite ya muno nshiku yalipumwa icabipisha ku kukowesha mupepi no kuli konse. Amakwebo ayengi yalakowesha pa cipimo cikalamba pa kupanga amatani ya fisooso. Ifisooso fyabamo sumu ifishabombwapo bwino no kwitaika kwa mafuta filatiinya ukonaula incende shikalamba ishe sonde lyesu, ukulenga shene ukuba ishishalinga ku bumi.
Inkondo na sho shilakowesha. Ilyo icalo caloleshe mu kusakamikwa, inkondo ya Persian Gulf iya 1991 yasanshisheko icipimo cipya. Ifita fya bena Iraq ku mufulo fyasonteke umulilo pa fishima fya mafuta fimo 600, ukwalwila Kuwait “mu cimonwa ca kufisulula ica helo,” nga fintu inyunshipepala ya mu Europe yalondolwele cene. Magazini ya German Geo yainike inferno “akayofi kakulisha aka fyashingulukako akabala akacitwa no kuboko kwa buntunse.”
Pa mpela ya nkondo, umulimo wa kuwamya walitendekwe ilyo line fye. Ukushimya fye ifishima fya mafuta ifyalepya kwabimbilemo imyeshi iingi iya kubombesha. World Health Organization yacitile lipoti ukuti ukukowesha kwaingilishiwako mu Kuwait kuti pambi kwalenga umusenselo wa mfwa kulya ukunininako na 10 peresenti.
Ifyakwata Ubusanso Bwacepako Lelo Ifya Kukalifya nga Nshi
Ku ca kumwenako icili conse icalumbuka kabili ica bubi bwacishapo ica kukowesha kwa fyashingulukako ukwa pa cipimo cikalamba, kwalibako amakana ya fya kumwenako ifya pa cipimo cinono. Baciposepose “balembaula” kuti pambi baba bakakowesha ba busanso bwacepako, lelo nalyo line balafwilisha ukupusula planeti Isonde amaka ya iko aya kuba paradise.
Mu ncende shimo ukulembaula kwaba mpanga yonse ica kuti abana calo “balisuulako ku fya kulembaula,” ukukanafimona na kabili. Fyaba pa mashitima, pa fibumba fya fikuulwa, na pa tuyanda twa balamya. Ukulembaula nomba takwapeleshiwa fye ku fibumba fya fimbusu fya cintubwingi.
Imisumba imo yaisulamo ifikuulwa fyabongoloka kabili ifyalekeleshiwa. Incende sha bwikashi shalikantaikwa na mayanda ya busanku ne mansa. Bamotoka babongoloka, bamashini bapooswa, ne fitantala fyabongoloka filasafya imansa sha mafarmu isho limbi shingaba isha kucebusha ku busuma.
Mu ncende shimo shimo abantu bamoneka abashayangwako pa lwa kukwata imibili ya busali kabili iishapempenkana. Ukulangisha imimonekele ya kusakaisha mu mifwalile ne misakwile taingaba fye pambi iyapokelelwa lelo nelyo fye ukuba e musango. Abatesekesha ukupempenkana no busaka bamonwa nga bashalila mu fya kale nga nshi.
We Ncito Ulakula!
We kampeini wa kuwamya ulakula uwa kwalula ululamba lwa bemba, imitengo, ne mpili sha mushi wesu uwe sonde muli baParadise bakopwa pa nkupo sha bamagazini ba batandashi babembela—ukukanalumbula ifingacitwa ku misumba, amatauni, na mafarmu na ku bantu bene!
Umutandashi ulumbwilwe kale ali uwasekelela pa kumona ababomfi ba kuwamya balepita muli ilya ncende pa numa kalya kene kasuba balefumya ifipimfya fikalamba ifya fitantala. Balishile, nangu cibe fyo, utupimfya twa maglasi yatobaika, utukupiko twa pa mabotolo, utucilwilo twa pa fikopo, ne minshipendwa ya tushiki twa fwaka. E co nangu fye ni pa numa ya kuwamya, kwali kuciliko ubushininkisho ubwingi ubwa kuti imimonekele ya mpanga yaampene mu kupalamisha kwacilapo ku cishala ca fisooso ukucila kuli paradise.
Ukuwamya kwa mu cibulungwa ku kupususha planeti Isonde ukufuma ku kuba icishala ca fisooso ica cibulungwa conse kuti cafwaya ukufumyapo ifishibilo fyonse ifya musango yo ifya isho mpumo. Bushe kuliko ifilolelo ifili fyonse ifya kuti ukuwamya kwa musango yo kukacitikako? Nga ni fyo, shani? Ni bani bakapwishishisha kwene? Lilali?