Ukutungililwa Kuli Lesa Uushibepa

NGA FINTU CASHIMIKWA NA MARY WILLIS

Ukusonga kwa kubwelela pa nshi ukwa fya bunonshi ukwa calo conse kwalifikile mu ncende ya mu mushi iya Western Australia lintu 1932 yalefika. Ulya mwaka, lintu nali fye ne myaka 19, ine na Ellen Davies twapokelele ukupeelwa kwa mulimo wa kushimikila uko kwafimbile basikweya kilomita 100,000. Icifulo twali no kutendekelapo cali no kuba litauni linono ilya Wiluna, mupepi na bakilomita 950 pa kati ka kapinda ka ku kuso na kabanga aka mushi wesu mu Perth, umusumba ukalamba uwa Western Australia.

MU NSHILA pa kuya kulya, ine na Ellen twaisangile fwe bene mwi tolokoshi lya kwa malonda we shitima uwa bucibusa. Ilyo ishitima lyaiminine apa kwiminina apali ponse umwalole nyanji, malonda mu cikuuku atwebele ubutali bwa nshita twali no kukokolapo. Ici catupeele ishuko lya mu nshita ilya kufuma no kucitilo bunte ku bantu abaleikala muli yalya mekashi ya mu mbali ya nyanji ayaba yeka. Mu kupelako twafikile mwi tauni lyaisulamo imikoti ilya Wiluna lintu kwali inkuuka ya lukungu.

Nangu cibe fyo, icifulo ca kwimininapo ishitima ica pa Wiluna cali bakilomita batatu ukufuma ku tauni. Takuli nangu umo uwa ifwe uwali uwa bulamba nga nshi, kabili twakwete ifibokoshi fya fitabo ifyafina fitatu ne mbokoshi sha fya kufwala shibili. Cinshi twali no kucita? Twakobeke icibokoshi ku mutembo, kabili umo aikete ku lutwe lwa mutembo na umbi ku mpela. Muli iyi nshila twasendele ifibokoshi, cimo na cimo. Twaendele inyendo cinelubali ku kufisha ifibokoshi fyesu fitatu pamo ne mbokoshi ya fya kufwala ukwingila mwi tauni lyali bakilomita batatu ukutalukako. Twaletushatusha pantu amaboko yesu yalikalipe cibi.

Te mulandu no lukungu, ukukalipa kwa maboko, na molu yatompoka, twaliipakishe ukusonsomba ne ca kukumanya cawamisha. Bonse babili twayumfwile ukuti Yehova ali ne fwe, ukuti aletutungilila ukubomba ne yi ntendekelo yakosa ku kushimikila mu fifulo fyabesha ukutali. Mu kwangufyanya twamwene ipaalo lyakwe pa mulimo wesu, napo pene, pantu ukubombesha kwesu kwafuminemo Bob Horn wacaice ukufukatila icine ca Baibolo. Tulasekelela ukuti Bob aali no kupoosa imyaka imo mu mulimo wa pa Bethel no kuti atwalilile ukubombela Yehova mu busumino pa myaka mupepi na 50 ukufikila imfwa yakwe mu 1982.

Ukufuma ku Wiluna twabombele mu mekashi ilyo twali pa lwendo lwesu ulwa bakilomita ukucila pali 725 ukuya ku Geraldton ku lulamba. Ukufuma kulya twalibwelele ku Perth. Inshita sha bushiku shimo shimo twalesendama mu miputule ya balendo iya pa fitesheni fya mashitima pa nshi fye kabili inshita imo twasendeme fye na pa mpimbili mu mbali ya nyanji.

Twalesenda imifuko babikamo imisao iyaisulamo babisiketi bakuipangila abapangilwe no bunga bwa ngano. Ifi fyali e fya kulya fyesu epela pa lubali lwa kubalilapo ulwa lwendo lwesu. Pa nshita shimo twalesanga ifya kulya fyesu ukupitila mu kusuka imbale no kukolopa mu mayanda mufikila abeni na mu fifulo fya kuliilamo. Pa nshita shimbi twali no kubomba mu kasuba katande mono ukusaba intongwe nelyo cilemba. Imisangulo ukufuma ku balesekelela abalepokelela ifitabo fya Baibolo yaleafwa mu fipooswa fyesu.

Icankoseleshe ukusungilila icitetekelo muli Yehova no kubomba ne mibele yaafya iingi mu nsansa muli ishi nshiku cali ca kumwenako no kukansha kwa mu kubangilila napokelele ukufuma kuli mayo.

Ubupyani bwa Bwina Kristu

Mayo alikwete icitetekelo cakosa muli Kabumba, kabili pa nshita yalepa ukufika pantu ningebukisha, ali no kusosa kuli ifwe fwe bana pa lwa wene. Icitetekelo cakwe calyeshiwe apakalamba, nangu cibe fyo, ku mfwa ya ndume yandi uwa myaka ya bukulu cinelubali mu busanso bwa pa sukulu ubwabipisha. Lelo ukucila ukufiitwa ukulola kuli Lesa, mayo atendeke ukusambilila Baibolo mu mukoosha. Alefwaya ukwishiba, nga cingacitika, umulandu kwabela amasanso ya musango yo. Ukusapika kwakwe ukwa cine ca Baibolo kwalilambwilwe, kabili alangishe ukuipeela kwakwe kuli Lesa wa cine, Yehova, ukupitila mu lubatisho lwa mu menshi mu kubangilila kwa ba 1920.

Ukutule lyo ukuya na ku ntanshi, ukulanshanya kwakwe na ifwe fwe bana ilingi line kwalekomaila pa fintu amalayo ya kwa Lesa yaba ayashininkishiwa ukufikilishiwa. Lyonse aletucincisha ukusunga mu muntontonkanya ukuti te mulandu ne cingacitika, ‘Lesa tabepa.’ (Tito 1:2) Pamo nge ca kufumamo, ine na nkashi inandi na bamunyinefwe babili, capamo ne ndupwa shesu na beshikulu, tuli bakalumbanya ba kwa Yehova Lesa. Babili aba bepwa bandi, Alan na Paul Mason, babomba nga bakangalila benda.

Ukufwaisha kwa mu Kubangilila Ukwa Kubila Imbila Nsuma

Nali icikopo ku sukulu kabili nalekele isukulu mu 1926, lintu nali ne myaka ya bukulu 13. Lelo, nalundulwile ukufwaisha kwakosa ukwa kwakana fintu nasambilile pa lwa Baibolo na bambi. Tata atontonkenye ukuti nshakwete amasambililo yalinga ku kwaafwa uuli onse, lelo Mayo atile: “Nelyo nga aeba fye abantu pa lwa nkondo ilepalamina iya Armagedone no kuti abafuuka bakapyane sonde, ico cikasabankanya Ubufumu bwa kwa Lesa.” E co natendeke ukwakana mu mulimo wa kushimikila uwa ku mwinshi no mwinshi mu myaka yandi iya mu kubangilila kwa bupungwe, nangula ca kuti nshali uwabatishiwa ukufikila mu 1930. Mu kwangufyanya pa numa, natendeke umulimo wa bukabila bwa mbila nsuma ubwa nshita yonse mu ncende ukushinguluka Perth.

Umwaka wakonkelepo, 1931, twatendeke ukubomfya ishina lyesu ilipya Inte sha kwa Yehova. Nangu cibe fyo, abene mayanda abengi balikeene ukubomfya kwesu ili shina lyashila ilya kwa Lesa kabili baankwileko mu bunkalwe. Nalyo line natwalilile mu butumikishi ukwabula ukusakamana ifya kukumanya fyabipa. Nali uwacetekela ukuti Lesa tabepa lintu alaya ukuti ababomfi bakwe kuti bashintilila pa ‘maka ayo apeela.’—1 Petro 4:11; Abena Filipi 4:13.

Ukwishiba “Ibumba Likalamba”

Mu 1935, napokelele ukupeelwa kwa mulimo ukuya ku lubali lumbi ulwa calo cikalamba icapabuka ica Australia. Muli ifyo, pa myaka iingi pa numa ya ico nabombele ngo mutumikishi painiya ukushinguluka icitungu ca New England iyaba mu citungu ca New South Wales, mupepi na bakilomita 4,000 ukutaluka ukufuma ku wali kale umushi wandi uwa Perth.

Ukufikila ulya mwaka nalelyako ifimpashanya fya mukate ushatutumuka na waini wakashika pa Cibukisho ca cila mwaka ica mfwa ya kwa Yesu. Nangula ca kuti ici calelangulukwa icalungama ukucita, maka maka ku batumikishi bapimpa aba nshita yonse, nshatalile mba uwashininwa ukuti nakwete isubilo lya ku muulu. Lyene, mu 1935, calilengelwe ukumfwika kuli ifwe ukuti kwali ukulonganika kwe bumba likalamba ilyakwata isubilo lya kwikala kuli pe na pe pe sonde. Abengi aba ifwe twalisekelele ukumfwikisha ukuti twali ulubali lwa lilye bumba likalamba, kabili twalilekele ukulyako ifimpashanya. (Yohane 10:16; Ukusokolola 7:9) Icine ca Baibolo calebengeshima mu kulundulukilako, kwati fye ni fintu Yehova aali nalaya.—Amapinda 4:18.

Imishimikilile Ipya

Pa kati ka ba 1930, twatendeke ukubomfya ifilimba fya maseleti mu butumikishi bwesu. Muli ifyo, incinga shesu ishakosa shali no kukakilwako ifya kusendelapo ifipe ku ntanshi na ku numa te ku kusenda fye ifilimba fyafina fyeka lelo na maseleti ne fyola fyesu ifya fitabo na fyo fine. Nali no kusakamanishisha lintu incinga yaiswilepo ifipe pantu nga ca kuti yaliwile, yali iyafinisha ica kuti te kuti njimye na kabili!

Mupepi na ilya nshita na kabili twatendeke ifyaleitwa umulongo wa fyebo. Ilyo twaleenda mu misebo ikalamba iya mu tauni, twalefwala ifipampa, nelyo ifya kukobeka pa ntanshi na ku numa, ifyo fyalelangisha imicincisho ya kucebusha. Nasangile uyu mulimo ukuba uwa kwesha kukalamba ukwa citetekelo, maka maka lintu naiketwe no kukomenwa ubushiku bonse mu kamuputule ka cifungo kanono mwi tauni lya Lismore. Cali ca kulenge nsoni ukuletwa ku cilye ubushiku bwakonkelepo ukwabula ukunsuminisha nelyo fye kusakula umushishi wandi! Lelo na kabili Yehova alintungilile nga fintu aali nalaya. Umulandu walikeenwe pantu umulandu wampeele fye kapokola wanjikete wali wa kuti icipampa candi cali ca kukalifya ku butotelo bwakwe.

Ukubwelela ku Masamba

Mu kubangilila kwa ba 1940, ukushimikila kwandi ukwa bupainiya kwambwekeshemo ku matauni ya mu ncende ya mu mushi iya Western Australia. Kuno nalitwalilile ukuipakisha ifya kukumanya fyaibela na mapaalo ya ku mupashi. Ilintu nali mu mulimo wandi ku Northam, nakumenye namayanda uwapamfiwa, Flo Timmins, mupepi na bakilomita 11 ukufuma kwi tauni. Alipokelele icitabo ca Reconciliation, kabili mu kwipipa pa numa abele Nte ya kwa Yehova Lesa uwaipeela. Acili uwacincila mu mulimo wa Bufumu, kabili umwana mwanakashi wakwe, pali iyo nshita uwali fye ne myaka ine, lintu akulile abele umutumikishi painiya waibela.

Lelo kwaliko ifya kukumanya fimbi ifishingalabwa. Inshita imo, ine na kabomba munandi twaleabuka ubulalo mu Northam pa cikocikala citintwa na bakabalwe, lintu mu kupumikisha kabalwe atendeke ukubutukisha, ukutulenga ukwabuka umumana wa Avon uwalepoosa mu munsokwe wine wine. Pa numa ya kwenda mupepi na kilomita umo, kabalwe alinashishe ulubilo.

Icupo no Lupwa

Mu 1950, naupilwe kuli Arthur Willis, uwali na o wine painiya pa myaka iingi. Twaikalike mu ncende ya mu mushi iya West Australia iya Pingelly, uko twapaalilwe no mwana mwaume, Bentley, no mwana mwanakashi, Eunice. Lintu abana bali mupepi no kupwishe sukulu, Arthur apingwilepo ukulembesha bupainiya na kabili. Ica kumwenako cisuma ica bawishi cakoseleshe abana besu bonse babili ukutendeka bupainiya bwa nshita yonse mu kwangufyanya lintu bafikilepo.

Arthur ilingi line alesenda abana ku ncende sha mu mishi ishabela ukutali ku kushimikila. Pa kashita kamo, ali no kufuma pa ŋanda na bene pa mulungu umo nelyo ukucilapo pa nshita imo, ukusake nsakwe cila bushiku. Mu kati ka uku kukanabapo kwakwe, nashele pa ŋanda ndesakamana ubukwebo bwa kupanga ifipe fya mu mayanda ubwa lupwa, ukucilenga ukucitikako kuli aba batatu ukubomba bupainiya.

Ukucitilo Bunte pa Kati ka Bakaya

Ulucelo lumo pa numa ulupwa lube nalubwela ukufuma ku nyendo shabo isha mu ncende ya mu mushi, twapokelele umutandashi ushaleenekelwa. Uyu mutandashi ali Mukaya, uwaipwishe ukuti: “Ncite nshi pa kuti nkabwele?” Pa kubalilapo twalipelenganishiwe. Lyene Arthur aishilemwishiba ngo mwaume uyo imyaka iingi ku numa alitamfiwe ukufuma mu cilonganino ca Bwina Kristu pa mulandu wa bucakolwa. Ukutule lyo akwete ukushimikwa kwa kutulumusha ukwa kunwesha no kuibimba mu nkongole shafulisha.

Arthur alondolwele cintu alekabila ukucita ku kubweshiwa mu kuteyanya kwa kwa Yehova ukwa busaka. Alifuminepo mu mutalalila ukwabula ukusosa ifingi, kabili bonse twaletwishika ico ali no kucita. Twafililwe ukusumina icacitike pa myeshi inono iyakonkelepo. Ukwaluka uko uyu mwaume acitile ni cikanga fye kwisuminwa! Talepuupuutuka fye ukufuma ku mpika yakwe iya kunwesha lelo aletandalila abantu mu citungu, ukubacinkulako ulwa nkongole shakwe, kabili lyene ukulipila imisha abalilile! Ilelo na kabili ni munyina wa Bwina Kristu, kabili pa nshita imo abombele ngo mutumikishi painiya.

Mwali Abakaya abengi mu Pingelly, kabili twaliipakishe ubutumikishi ubwacilapo ukwikusha, ukwaafwa aba bantu bapetama ukusambilila no kupokelela icine ca Cebo ca kwa Lesa. Fintu caba ca kukoshe citetekelo kuli ine pa kukwatamo lubali mu kwaafwa Abakaya ba ku Australia abengi mu kusambilila icine!

Icilonganino calitampilwe mu Pingelly, kabili pa kutendeka, abengi aba filundwa fya ciko bali Bakaya. Twali no kusambilisha abengi aba bene ukubelenga no kulemba. Kwali impatila ilingi line ukulosha kuli bene muli shilya nshiku sha kubangilila, lelo abantu ba mu tauni panono panono baishilecindika Inte Abakaya pa mulandu wa mikalile yabo iya busaka na pa kuba abana calo bacetekelwa.

Ukwaafwa kwa kwa Yehova Ukushifilwa

Umulume wandi uwatemwikwa, Arthur, uwali nabombela Lesa mu busumino pa myaka 57, afwile mu kubangilila kwa 1986. Alicindikwe kuli bashimakwebo bonse aba mu Pingelly na ku bantu ba mu citungu. Na kabili, Yehova alintungilile, ukumpeela ubukose bwa kushipikisha uku kulufya kwa mu kupumikisha.

Umwana umwaume wandi, Bentley, abomba nga eluda ku kapinda ka ku kuso aka Western Australia, uko wene no mukashi wakwe, Lorna, bakusha ulupwa lwabo mu cine. Intulo ya buseko bukalamba na imbi kuli ine ya kuti umwana mwanakashi wandi, Eunice, alitwalilila mu mulimo wa nshita yonse ukufika kuli kano kasuba. Wene no mulume wakwe, Jeff, babomba nga bapainiya. Njikala na bene nomba kabili nalipaalwa pa kuba na maka ya kubomba bupainiya bwa kwafwilisha pa cishinte catwalilila.

Pa myaka ukucila pali 60, nalikumanya ukufikilishiwa kwa bulayo bwa kwa Yehova ubwabamo ukutemwa ubwa kukosha ababomfi bakwe no kubaafwa ukubomba ne mibele iili yonse iyo pambi bengalolenkana na yo. Alapayanya ukukabila kwesu konse nga ca kuti tatutwishike wene nelyo ukumusenda mu kabepekesho. Icitetekelo candi calikoshiwa apantu nalyumfwa ukuboko kwa kwa Lesa kulebomba, kabili nalimona ifyo apeela ipaalo lyakwe nelyo fye ukucila pa fintu twingeluka. (Malaki 3:10) Cine cine, Lesa tabepa!

[Icikope pe bula 27]

Mary mu 1933

[Ifikope pe bula 29]

Mary na Arthur mu myaka ya pa numa