“Tusambilisheni Ukupepa”

“MWE SHIKULU, tusambilisheni ukupepa.” Umo uwa basambi ba kwa Yesu Kristu e walombele fyo. (Luka 11:1) Uyu musambi ashalumbulwa ishina ukwabula ukutwishika aali muntu uwatesekeshe nga nshi ipepo. Bakapepa ba cine ilelo na bo balishiba ubucindami bwa liko. Na kuba, ipepo e nshila umo Umuntu Wapulishamo mu kubumbwa konse atumfwilamo! Shi baleni langulukeni! ‘Komfwa we pepo’ alangwako ku mafya yesu umo umo na masakamika. (Ilumbo 65:2) Icacilanapo kucindama, ukupitila mwi pepo, tulatootela no kulumbanya Lesa.—Abena Filipi 4:6.

Nangu ni fyo, amashiwi ya kuti “tusambilisheni ukupepa” yalemyako ifipusho fyakakala. Ukupulinkana icalo conse inshila sha kutununukilamo Lesa ishingi shilabomfiwa ku ba mipepele yalekanalekana. Lelo bushe kwalibako inshila ya kupepelamo iyalungama ne yalubana? Pa kwasuka, intanshi natubebete imyata imo iyaseeka ukukuma ku kupepa. Twalatontomesha pali ilya iipepwa mu Latin America.

Ifilubi na “Balinshi Batakatifu”

Ifyalo fya ku Latin America mu cinkumbawile, fyalishika nga nshi mu mapepo. Ku ca kumwenako, mu Mexico monse kuti mwasangamo icibelesho caseeka ica kupepa ku “balinshi batakatifu.” Mu cine cine, cintu caseeka mu matauni ya mu Mexico ukukwata “abalinshi batakatifu” abo bakwatila ne mitebeto pa nshiku nkulu shimo. BaKatolika abena Mexico na kabili balapepa ku filubi fyalekanalekana. Nangu cibe fyo, umusango wa kulomba uko uulepepa alelomba e upima “umutakatifu” balepepako. Nga ca kuti umuntu alefwaya uwa kuupana na o, kuti pambi ayasha kandulo ku “Mutakatifu” Anthony. Umuntu uuli mupepi no kwima ubulendo bwa muli motoka kuti aipeela mu maboko ya “Mutakatifu” Christopher, umulinshi wa bayendo, ukucilisha aba muli bamotoka.

Nangu ni fyo, ni kwi kuntu imyata ya musango yu yafumine? Ilyashi lya kale lilangilila ukuti lintu abena Spain bafikile mu Mexico, basangile abantu abaipeelesha ku kupepa balesa ba cisenshi. Mu citabo cakwe Los Aztecas, Hombre y Tribu (Abena Aztec, Abantu ne Mitundu), Victor Wolfgang von Hagen asoso kuti: “Umo na umo alikwete lesa wakwe, icilimwa icili conse calikwete lesa wa ciko, umulimo onse na lesa wa uko, kwali na lesa wa baleipaya. Yacatecuhtli wali mulungu wa bashimakwebo. Muli ici calo mwalepepwa balesa abengi, balesa bonse bakongaminepo kumo kabili balikwete incito yabo.”

Ukupalana kwa aba balesa ku “batakatifu” ba ciKatolika kwali ukwamonekesha nga nshi ica kuti lintu abena Spain balecandila ifyalo baeseshe ukusangula abakaya ukuba “Abena Kristu,” abakaya balekele fye ukupepa ifilubi no kutendeka ukupepa “abatakatifu” be calici. Icipande muli The Wall Street Journal casumine ukuti buKatolika bwa mu ncende shimo isha ku Mexico bwatuntuka ku busenshi. Casosele ukuti mu ncende imo, ubwingi bwa “batakatifu” 64 abashinshimunwa ne cintubwingi bwalingana fye na “balesa ba bena Maya.”

New Catholic Encyclopedia isoso kuti “pa kati ka batakatifu na bantu pe sonde paliba ukumfwana kwacetekelwa ukwe senge, . . . ukumfwana uko, kushibatalusha kuli Kristu na Lesa, lelo ukubalenga ukupalaminako.” Lelo ni shani fintu ukumfwana uko kwaba lubali lwa busenshi kwingapalamika umuntu kuli Lesa? Bushe amapepo ayapepwa ku “batakatifu” ba musango yo mu cine cine kuti yateemuna Lesa?

Ukwafuma Kolona

Umwata waseeka na umbi usanshamo ukubomfya kolona. Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano (Dikishonari wa ciSpanish ca ku America) alondolola kolona ukuti “mwando wa bulungu 50 nelyo 150 ubwakakwa mu tufundo twa bulungu 10, e lyo pakonka ubukulileko na palutwe e pakakilwa umusalaba, pali nomba uutangililwa no bulungu butatu.”

Ukulondolola ifibomfiwa kolona, ulupapulo lwa ciKatolika lumo lusoso kuti: “Kolona Mutakatifu lipepo lya pa kanwa na mu mutima ilya kupepela Ififundisho fya kulubulwa kwesu. Apangwa no bulungu 150. Icifundo cimo cimo ica bulungu 10 cisanshamo ukushimbula ipepo lya We Shifwe, imiku 10, Nakucelela Maria, na Amalumbo Kuli Tata. Kulaba ukutepelesha ififundisho pa numa ya cifundo cimo na cimo ica bulungu 10.” Ififundisho, nelyo ifisambilisho, e fyo baKatolika balingile ukwishiba, muli kuno kuloshako ukukuma ku bumi, ukucula, ne mfwa ya kwa Kristu Yesu.

The World Book Encyclopedia isoso kuti: “Ukupepela muli kolona ukwa mu kubangilila kwatendeke mu buKristu mu Nkulo sha pa Kati, lelo kwaishileanana fye muli ba 1400 na ba 1500.” Bushe baKatolika e babomfya fye kolona beka? Iyo. Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano ilondololo kuti: “Ukupepa kwa baShilamu, baLama, na baBuddha na ko kulabomfya ubulungu bwapalako.” Mu kushininkisha, Encyclopedia of Religion and Religions yalandapo kuti: “Catubululwa ukuti abaShilamu bafumishe Kolona ku baBuddha, e lyo Abena Kristu bafumishe ku baShilamu pa nshita ya Nkondo sha Mushilo.”

Bamo basoso kuti kolona ibomba fye nge ca kwaafwa ukwibukisha lintu uulepepa alefwaya ukupepa amapepo yafulilako. Lelo bushe ukubomfya yene kulateemuna Lesa?

Tatulekabila ukutunganya nelyo ukukansana pa kwishiba nga ca kuti imyata ya musango yo yalilinga nelyo yalisuminishiwa. Yesu apayenye icasuko ca maka lintu abakonshi bakwe balombele ukuti abasambilishe ukupepa. Cintu asosele calabuutusha e lyo napamo no kusungusha bakabelenga bamo.

[Ifikope pe bula 3]

Ilingi line baKatolika balabomfya kolona. Bushe yafumine kwi?