Bushe Ulubembu Mulumona Shani?

“TAMWABA ulubembu muli imwe, tamwaba ubucushi muli imwe; muli citapo ca maka yonse.” Ayo e mashiwi yasosele Vivekananda uwa mano ya buntunse uwalumbuka umuHindu lintu alelondolola ifyebo fimo mu citabo ca mushilo ica baHindu, ica Bhagavad Gita. Ukulosha kuli Vedanta, atunga ukuti: “Icilubo cakulisha ca kusosa ukuti umuntontonkanya obe walinakuka, ukuti uli mubembu.”a

Nangu ni fyo, bushe ca cine ukuti tamwaba ulubembu mu muntu? Kabili nga kwaliba ico umuntu apyana nga afyalwa, cinshi? “Ukupyana tupyana fye ukupalana kwa mubili,” kweka fye, e fisosa Nikhilananda, kafundisha wa mipepele uwa ciHindu. Imibele imbi ilengwa ne “fintu umo alecita mu bumi bwa ku numa.” Ukulingana na Vivekananda, “ni mwe mulenga ubuyo bwenu.” UbuHindu tabusambilishapo ifili fyonse pa lubembu lwa kupyana.

Abena Zoroaster, abaShinto, baConfucius, na baBuddha nabo bene tabakwata imfundo ya kuti ulubembu lulapyanwa. Na mu mipepele fye iyatumbinkanamo ubuYuda no buKristu, iyaba no mwata wa kufunda icifundisho ca lubembu ulupyanwa, imibele ya bantu ukulosha ku lubembu ilealuka. Ilelo abantu abashiimona ababembu balefulilako.

Uwasambilila ifya mipepele Cornelius Plantinga, Jr. asosa ukuti: “Imibele ya muno nshiku taisuminisha ukubipilwa pa mibele; taisuminisha maka maka ukuipeela umulandu.” Amacalici ya Kristendomu kuti yapeelwa umulandu pantu yaliceefya ukukakala kwa lubembu. Cilolo kabili shimapepo uwa pa yuniversiti asosa ukuti: “Mwilaya ku calici nga mulefwaya ukumfwa pa lubembu.” Elyo Ukulingana na Plantinga, amacalici yamo yasuntinkanya ulubembu ku bubifi bwa mu bwikashi.

Ca cine, ububifi bwa muno nshiku bwingi. Ulukaakala, imisoka, inkondo, ukukangana kwa mikowa, ukubomfya imiti ikola, ukubulwo bufumacumi, ulumanimani, no kusunga abana bubi bubi nafyanana konse konse. Na kuba, umwanda wa myaka uwalenga 20 wishibikwa ngo mwanda untu imyeo ilufiwe sana ukucila umwanda wa myaka uuli onse umbi. Kuli ci, mulundeko ubukali no bucushi ubufuma mu kulwala, ukukota, ne mfwa. Bushe kuli uushifwaya ukulubulwa ku mafya yakalamba ayaba mu calo ilelo?

Kanshi, ni shani fintu mumona ulubembu? Bushe ulubembu lulapyanwa? Bushe tukatalaba abantungwa ku bukali no kucula? Icipande cikonkelepo calaasuka ifi fipusho.

[Futunoti]