Shininkisheni Ukutangishako Ifintu Fyacindama Intanshi!
Bushiku bwa kulongana, lelo muli ne ncito. Cinshi mukacite ntanshi?
MWALYUPA, mwalikwata na bana. Cilya inshita ya kwinuka ukufuma ku ncito yakosa ilepalamina, mwatendeka ukutontonkanya pa kulongana ukuliko icungulo. Nga ca kuti mwakwankwanya pa numa fye ya kwinuka, ninshi mulekwate nshita ya kuyasamba, ukufwala bwino kabili no kulya bwangu bwangu ilyo mushilaya ku kulongana. Mu kupumikisha, abakalamba ba ncito baisamweba ukuti mubombe amaawala yalundwako. Bamulaya ukumulipila indalama ishingi. Kabili mulekabila indalama.
Nelyo tutile mwalyupwa, mwalikwata na bana. Cilya mulepekanya umulalilo, mu kupumikisha mwamono mwina wa fya kufwala ifishilaciswa, kabili fimo filekabila ukufwalwa mailo. Mwaipusha amuti, ‘Nga ca kuti naya ku kulongana mu cungulo, ni lilali nkacisa ifya kufwala?’ Pa mulandu wa kuti e lyo fye mwatampile ncito ya ku mubili iya kuwisha akasuba, e lyo muleishiba ifyo cayafya ukubomba imilimo ya pa ng’anda uku no kuya ku ncito.
Nelyo tutile uli mwana we sukulu. Pe tebulo lya mu muputule usendamamo napatuulama ifya ku sukulu. Ubwingi bwa ifi ifya ku sukulu, fintu bakupeele ukulemba kale, lelo walifilaalikishe, kabili nomba ifya ku sukulu ifilekabila ukutwalwa pa nshita imo ine kuli bakafundisha fyatuulama. Cakutunka ukweba abafyashi ukuti wiya ku kulongana lelo ushale pa ng’anda no kupwisha ukulemba ifya ku sukulu.
Cinshi mwingacita intanshi: bushe ni ncito ya ku mubili iya maawala yalundwapo, ukucisa ifya kufwala, ukulemba ifya ku sukulu, nelyo ukuya ku kulongana. Ukulosha lwa ku mupashi, calola mwi ukutangisha ifyacindama? Ni shani fintu Yehova amona ifi fintu?
Cinshi Mulingile Ukutangishako?
Pa numa fye lintu abena Israele bapeelwe Amafunde Ikumi, umuntu alisangilwe aletebe nkuni pe Sabata. Ifunde lyalibindile ukucite ci. (Impendwa 15:32-34; Amalango 5:12-15) Amuba abapingushi, nga mwapingwile shani uyu mulandu? Bushe nga mwalyeleele ulya muntu no kupelulula ukuti, na kuba talebombela ukuti aleikala ubumi bwa maliila lelo ni ku kupayanya fye ifyalekabila ulupwa lwakwe? Bushe nga mwapelulwile ukuti kwali inshita ishingi mu mwaka isha kubake Sabata no kuti ukufilwa ukulibaka fye umuku umo, napamo pa mulandu wa kuti uyu muntu tatantikile kabela, kuti aeleelwa fye?
Yehova amwene umulandu ngo wakakala nga nshi. Baibolo itwebo kuti: “Lelo Yehova atile kuli Mose, Ukufwa akalengwe ukufwa uyo muntu.” (Impendwa 15:35) Mulandu nshi Yehova akalipile nga nshi pa fyacitile ulya muntu?
Abantu balikwete nshiku 6 isha kutebe nkuni ne sha kufwaya ifya kulya, ifya kufwala, no kusakamana amayanda. Ubushiku bwalenga 7 bwali no kubomfiwa ku fya ku mupashi balekabila. Ilintu tacalubene ukutebe nkuni, calilubene ukuteba mu nshita yali no kubomfiwa ku kupepa Yehova. Nangu cingati Abena Kristu tabatungululwa ne Funde lya kwa Mose, bushe ici icacitike tacitusambilisha ukutangishako ifyalinga ilelo?—Abena Filipi 1:10.
Pa numa ya kupoosa imyaka 40 mu matololo, abena Israele bali abaipekanya ukwingila mu Calo Icalaiwe. Bamo balitendelwe ukulya mana intu Lesa alebapayanishisha mu matololo kabili ukwabulo ukutwishika balefwaya ifya kulya fimbi. Pa kubaafwa ukutekanya ilyo bali no kwingila mu calo “icilefumfumune shiba no buci,” Yehova abacinkwileko ukuti: “Te ku cilyo ceka umuntu ekalila no mweo, lelo kuli conse icifuma mu kanwa ka kwa Yehova e ko umuntu ekalila no mweo.”—Ukufuma 3:8; Amalango 8:3.
Abena Israele baali no kubombesha pa kusange “shiba no buci.” Bali no kucimfya imilalo ya fita, ukukuula amayanda, no kubyala mabala. Nalyo line, Yehova akambishe abantu ukupatulako inshita cila bushiku iya kwetetula pa fya ku mupashi. Na kabili baali no kupatulako inshita ya kusambilisha abana babo inshila sha kwa Lesa. Yehova atile: ‘Mulesambilisha abana benu [amafunde yandi], ukuyasosa pa kwikala mu mayanda yenu, na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.’—Amalango 11:19.
Umwaume onse umwina Israele no musangu mu calo alikambishiwe ukumonekela ku cinso ca kwa Yehova imiku itatu mu mwaka. Apantu balishibe ukuti ulupwa lonse kuti lwamwenamo lwa ku mupashi mu tushita utwa ifi, imitwe ya ndupwa iingi yalitantike ukuya pamo na bakashi babo na bana. Lelo nani ali no kulonda amayanda yabo na mabala pa kuti yesanswa ku balwani ilintu ulupwa lwafuminepo? Yehova abalaile ukuti: “Kabili umuntu nangu umo takakumbwe icalo cobe pa kunina kobe ku kuyamoneka ku cinso ca kwa Yehova Lesa obe imiku itatu mu mwaka umo.” (Ukufuma 34:24) Abena Israele bakabile icitetekelo pa kusumino kuti nga batangisheko ifya ku mupashi, tabali na kucula lwa ku mubili. Bushe Yehova alicitile nga fintu abalaile? Cine cine alicitile!
Mubale Mufwaye Ubufumu
Yesu asambilishe abakonshi bakwe ukutangishako ifya ku mupashi pali fyonse. Mu Lyashi lya pa Lupili, afundile bakakutika bakwe ukuti: “Mwisakamikwa, amuti, Tulelya nshi? nalimo, Tulenwa nshi? nalimo, Tulefwala nshi? . . . Mubale mufwaye ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe, ne fi fyonse [ifikabilwa lwa ku mubili] fikalundwako kuli imwe.” (Mateo 6:31, 33) Ilyo fye Yesu afwile, Abena Kristu babatishiwa abapya balikonkele uku kufunda. ba mu kubangilila balyumfwikishe umwalolele uku kufunda. Abengi bali baYuda nelyo abasangushi abaile ku Yerusalemu ku kusefya umutebeto wa Pentekoste mu 33 C.E. Ilintu bali kulya, kwalicitike icishaleenekelwa. Balyumfwile mbila nsuma pa lwa kwa Yesu Kristu no kuisumina. Apantu balefwaisha ukusambilila ifyafulilako pa lwa cisumino cipya basambilile, balishele mu Yerusalemu. Ifya kulya basendele fyaile filepwa, lelo ifya ku mubili te fintu batangisheko. Balisangile Mesia! Bamunyinabo Abena Kristu balibapeeleko ifya ku mubili fintu bakwete pa kuti bonse “balecincila mu kusambilisha kwa batumwa na . . . mu mapepo.”—Imilimo 2:42.
Mu kuya kwa nshita, Abena Kristu bamo balilekeleshe ukukabila kwa kubishanya lyonse pa kulongana. (AbaHebere 10:23-25) Napamo batendeke ukutemwa ifikwatwa, no kulekelesha ifya ku mupashi ilintu baleesha ukuitulikila indalama abene ne ndupwa shabo. Pa numa ya kucincisha bamunyina ukukanaleka ukulongana, umutumwa Paulo alembele ukuti: “Imibele yenu ibe iishatemwa ndalama; muteke imitima ku fintu ifyo mukwete, pantu Umwine atile, Nshakakupoose nakalya, nangu kukusha nakalya.”—AbaHebere 13:5.
Ukufunda kwa kwa Paulo kwaishileba ukwa pa nshita yalinga. Ilyo papitile myaka isano ukutula apo Paulo alembele kalata ku baHebere, umulalo wa fita fya bena Roma ifya kwa Cestius Gallus washingile Yerusalemu. Abena Kristu ba busumino balibukishe ukusoka kwa kwa Yesu ukwa kuti: “Ilyo mukamona [ici] . . . , uli pa muulu wa ng’anda eikilamo, nangu kwingilamo ku kubuule cintu mu ng’anda yakwe, no uli mu cilime ebwelela ku numa ku kubuule laya lyakwe.” (Marko 13:14-16) Balishibe ukuti ukupusuka kwabo takwashintilile pa ncito yabo no mutengo wa fikwatwa fyabo, lelo ni pa kumfwila amakambisho ya kwa Yesu. Ukwabulo kutwishika, calyangwike ku bayankwileko ku kufunda kwa kwa Paulo no kutangishako ifya ku mupashi ukusha amayanda, incito, ne fikwatwa batemwishishe kabili no kufulumukila ku mpili ukucila abali bonse abashalekele ukutemwe ndalama.
Fintu Bamo Batangishako Ifyacindama Ilelo
Ilelo, Abena Kristu ba busumino balitemwa ukubishanya na bamunyinabo lyonse, kabili balaipusula mu fingi pa kuti fye bengasangwa ku kulongana. Mu ncende shimo, incito shabako fye sha fipani. Munyina umo uko ekala abantu batemwa ukuyaangala pa Fibelushi ubushiku, na muli fyo apangana na bo abomba na bo ukuti engababombela pa Fibelushi ubushiku na bo ukwisamubombela pa nshiku sha kulongana. Bambi bamunyina ababombe fipani basangwa ku kulongana kwa cilonganino ca mupepi nga ca kuti incito yabacilikila ukusangwa ku cilonganino cabo. Muli yi nshila, balasangwa ku kulongana mupepi na konse fye. Ku Canada, uusekelela umupya aishileishiba bwangu bwangu ubucindami bwe Sukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi no Kulongana kwa Mulimo, lelo inshita aleya ku ncito yalemupumfyanya ukusangwa ku kulongana. E co, alelipila untu alebomba nankwe pa kuti amubombele icipani cakwe pa kuti engaba ne nshita ya kusangwa kuli uku kulongana kwacindama.
Abengi abalwala amalwele ya mutatakuya te lingi bapuswa ku kulongana. Lintu tabali na maka ya kuya ku Ng’anda ya Bufumu, balakutika kuli programu ku ng’anda pa foni nelyo tepu iyakopwamo ukulongana. Balalangisha ukutasha kushaiwamina pa kupayanya kwa ku mupashi ukwa kwa Yehova ukupitila mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”! (Mateo 24:45) Abena Kristu abasunga abafyashi abakoloci balatashe cine cine lintu munyina nelyo nkashi aitemenwa ukushala no mufyashi pa kuti na bo bengayasangwa ku kulongana.
Tantikileni Kabela!
Abafyashi abaibukila ulwa kukabila kwabo ukwa ku mupashi balaafwa abana babo ukukatamika ukulongana kwa Bwina Kristu. Lyonse benekela abana babo ukulemba ifya ku sukulu bwangu bwangu fye lintu babapeela mu cifulo ca kuleka fyatuulama. Pa nshiku sha kulongana abana balalemba ifya ku sukulu nga bainuka fye ku sukulu. Ifya kuleseshamo icitendwe ne fintu fimbi tafisuminishiwa ukupumfyanya ukulongana.
Nga mwalyupa, mwalikwata na bana, bushe mwatangishako ukulongana? Nga mwalyupwa, mwalikwata na bana, bushe mulatantikila kabela imilimo yenu pa kuti mwingasangwa ku kulongana? Nga uli wacaice, bushe walikatamika ukulongana ukucila ifya ku sukulu nelyo bushe walikatamika ifya ku sukulu ukucila ukulongana?
Ukulongana kupayanya kwabamo ukutemwa ukwa kwa Yehova. Umo afwile ukubombesha pa kusangwa kuli uku kutantika. Yehova akamupaala nga nshi nga mwatangishako ifyacindama!