Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w99 3/15 amabu. 24-25
  • Ukushimpwa pa Ntendekelo sha Cisenshi

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Ukushimpwa pa Ntendekelo sha Cisenshi
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1999
  • Ifipalileko
  • Bushe Kuli Ukusuminishanya kwi “Tempele Lya Kwa Lesa” no Tulubi mu Greece?
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1997
  • Ubusangu—Inshila ya Kuya Kuli Lesa Yacilikilwa
    Ukusapika Lesa Ukwa Mutundu wa Muntu
  • Krisimasi—Bushe E Nshila ya Kusengelamo Yesu?
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1991
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1999
w99 3/15 amabu. 24-25

Ukushimpwa pa Ntendekelo sha Cisenshi

PA KATI ka fyaimikwa ifingi ifisuma ifitandalilwa ku Rome, Italy, litempele lya Pantheon. Ici cikuulwa cawamisha icakuulilwe na bena Roma caba cimo pa fikuulwa finono kulya icashala cilemoneka nga fintu cali ku kale. Catendekwe na Agrippa mupepi na 27 B.C.E., kabili cakuulilwe cipya cipya na Hadrian mupepi na 120 B.C.E. Icintu cimo icaibela pa lwa ici cikuulwa bukulu bwa mutenge wabulungana uwa mamita 43 ukuputula pa kati, kabili ni muno nshiku fye baisaucila mu bwipi. Mu kutendekelako Pantheon lyali litempele lya basenshi, ishina lipilibula “icifulo ca balesa bonse,” mwi shiwi lya ciGriki ca cine cine. Na nomba, licili licalici lya ciRoma Katolika. Ni shani fintu ukupilibuka kwakula umusango yo kwacitike?

Mu 609 C.E., Papa Boniface IV alipeele cipya cipya ili tempele lishalebomfiwa pa nshita ntali nge calici lya “Bwina Kristu.” Pali yo nshita lyapeelwe ishina lya kuti Icalici lya Santa Maria Rotunda. Icipande calembelwe mu 1900 muli magazini wa ba Shimapepo ba mu Italy uwa La Civiltà Cattolica, calandile ukuti imifwaile yakwete Boniface mu muntontonkanya iye tempele ya “kucindikamo capamo Abena Kristu bonse aba kufwile cisumino, nelyo abatakatifu bonse, lelo solwe solwe Nacisungu Nyina kwa Lesa.” Amashina Icalici lya ciRoma Katolika lyainika Pantheon aya Santa Maria ad Martyres nelyo, ishina limbi, Santa Maria Rotunda yalangisha imifwaile ishili ya mu malembo.—Linganyeniko Imilimo 14:8-15.

Icipande cimo cine citwalilila ukusoso kuti pa kwalula Pantheon ku mifwaile ipya, “finono fyali no kucitwa. Boniface akonkele amafunde yaanguka ayaimikwe kale kale na Gregory Mutakatifu Mukalamba [Papa Gregory I], uwamutangilile, kalapashi kabili uwa ca kumwenako mu kwalula amatempele ya cisenshi ukuyabomfya mu kupepa kwa buKristu.” Mafunde nshi ayo?

Muli kalata yaleya kuli mishonari ku Britain wa cisenshi, mu 601 C.E., Gregory atubulwile ukuti: “Amatempele ya tulubi mu [Britain] tayalingile ukonaulwa; kano utulubi tweka utulimo . . . Nga ca kuti aya matempele yali fye bwino, kuti cakabilwa ukuyalula ukufuma ku kupepa kwa fibanda ukuba aya kupepelamo Lesa wa cine.” Gregory atontonkenye ukuti nga abasenshi bamona amatempele yabo aya kale tayonawilwe, kuti batwalilila ukulayako. Papa alembele ukuti nangu cibe abasenshi “baleipaya ing’ombe ishingi isha malambo ku fibanda,” calesubilwa ukuti nomba “tabepaya inama sha malambo ku fibanda lelo balepaya ku kuipakisha abene beka pa kulumbanya Lesa.”

BuKatolika bwa ciRoma na kabili “bwalekaanya” ukupepa kwa cisenshi pa kwimika amacalici ya “Bwina Kristu” ayapeelwa amashina ya bantu ukuyapalamika ku matempele ya kale. Ukusefya kwa kale kwalipokelelwe no kukupeela ubupilibulo bwa “Bwina Kristu.” Kuti kwalumbululwa mu mashiwi ya La Civiltà Cattolica aya kuti: “Calishibikwa ku basambi bonse shino nshiku ukuti imyata imo no kusefya kwa mipepele ukwa Bena Kristu ba mu kubangilila fyalyampene ne fibelesho fimo ifya cisenshi. Fyali fibelesho fyatemwikwa sana ku bantu, imyata yaikashiwa kabili iyakonkelwe na bantu ba ku kale. Uluse no kulangulukilako fyalengele Icalici lya ciRoma Katolika ukukanafumyapo ifibelesho ne myata; mu cifulo ca ico, ukufyalwila mu Bwina Kristu nge fipya, icalici lyalicimfishe mu nshila shalemoneka isha kaele lelo isha maka pa kuti abantuuntu fye na basambilila tabailishenye.”

Ica kumwenako caishibikwa bwino ica kupokelelwa kwa kusefya kwa cisenshi caaba ni Krisimasi. Na kuba, December 25, bwali bushiku buntu Abena Roma balesefya dies natalis Solis Invicti, uko e kuti, “ukufyalwa kwa kasuba kashicimfiwa.”

Pa mulandu wa kufwaisha ukusekesha abasenshi, icalici talyakakatile ku cine. Lyalisuminishe icibelesho ca kukumbinkanya ifisumino, ukusakanya ifisumino fya basenshi ne fibelesho fishili fya Bwina Kristu “ifyatemwikwa ku bantu.” Icafuminemo cali licalici lya busangu bwaibela ukufuma ku fisambilisho fya buKristu bwa cine cine. Lintu twatontonkanya pali ifi, nalimo te kuti tupapushiwe pa kumona ifyo itempele lya kale ilya ciRoma ilya Pantheon—“balesa bonse” kuti lyaba icalici lya ciRoma Katolika ilyapeelwa kuli Maria na ku “batakatifu” bonse.

Nangu cibe fyo, cifwile caba ukuti ukwalula ukupeelwa kwe tempele nelyo ishina lya kusefya tacikumanine ku kwalula ‘ukupepa kwa fibanda ukuba ukupepa kwa kwa Lesa wa cine.’ Umutumwa Paulo aipwishe ati: “Kuli ukusuminishanya nshi kwi tempele lya kwa Lesa no tulubi? Fumeni mwi bumba lyabo, mupaatukeko, e fyo asosa Shikulu, kabili mwiikatako ku cishasanguluka; na ine nkamusekelela, kabili nkaba Shinwe, na imwe mukaba abana bandi abaume na bana bandi abanakashi, e fyo asosa Shikulu wa maka yonse.”—2 Abena Korinti 6:16-18.

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi