Ukupeela Yehova Ico Awaminwa Ukupeelwa
NGA FINTU CASHIMIKWA NA TIMOLEON VASILIOU
Naliiketwe pa mulandu wa kusambilisha Baibolo mu mushi wa Aidhonochori. Bakapokola balimfulile insapato no kutendeka ukumpuma ku fitende. Ilyo batwalilile ukumpuma, ku makasa kwalitaleele kabili nalilekele ukumfwo bukali. Ilyo nshilalondolola icalengele bancushe fi, ico caseekele mu Greece pali iyo nshita, kanshimike ifyo naishileba kasambilisha wa Baibolo.
ILYO nafyelwe mu 1921, ulupwa lwesu lwakuukile kwi tauni lya Rodholívos, ku kapinda ka kuso aka Greece. Ku bwaice, nali ne mibele yabipa. Natendeke ukupeepa fwaka ilyo nali ne myaka 11. Naishilesanguka cakolwa kabili kateya wa njuka, kabili lyonse ubushiku naleya ku maparte ya cimfulumfulu. Nalitemenwe ukulishe filimba, e ico naishileipoosa mwi bumba lya bakalisha wa filimba. Mu mwaka fye umo, nalisambilile ukulishe filimba fyapusanapusana ifya ili bumba. Lelo, pa nshita imo ine, nalefwaisha ukusambilila kabili nalitemenwe ubulungi.
Ku kutendeka kwa 1940, ninshi kuli Inkondo ya Calo iya Cibili, ibumba lyesu ilya bakalisha wa filimba lyalaalikwe ukuyalisha ifilimba pa cililo ca mukashana munono. Ku nshishi, balupwa ne fibusa balililile sana. Nali no bulanda pa kupelelwa kwabo. Natendeke ukuipusha ukuti, ‘Mulandu nshi tufwila? Bushe kwalibako icacila pa bumi bwesu ubwaipipe fi? Ni kwi ningasanga ifyasuko?’
Ilyo papitile inshiku ishinono, namwene kope wa Cipingo Cipya pa shelufu mu ng’anda yandi. Nalimusendele no kutendeka ukumubelenga. Lintu nabelengele ifyo Yesu alandile pali Mateo 24:7 ukuti inkondo shikalamba shikaba lubali lwa cishibilo ca kubapo kwakwe, naliilwike ukuti ifyo alandile fifwile fyalelosha ku nshita yesu. Imilungu yakonkelepo, nalibelengele uyu kope wa Malembo ya Bwina Kristu aya ciGriki imiku iingi.
Lyene mu December 1940, natandalile ulupwa lwali mu bwina mupalamano ulwa kwa mukamfwilwa na bamwane basano. Mu muputule wabo uwa pa muulu, pa tutabo utwingi utwalimo, nasangilepo kamo aka mutwe wa kuti A Desirable Government, akasabankanishiwa na Watch Tower Bible and Tract Society. Naikele mu muputule wa pa muulu no kukabelenga konse. Nalishininwe sana ku fyo nabelengele ukuti cine cine twikala mu nshita iyo Baibolo ita “inshiku sha kulekelesha” no kuti Yehova nomba line akafumyapo ubwikashi buno no kupyanikapo icalo cipya ica bulungami.—2 Timote 3:1-5; 2 Petro 3:13.
Ico natemenweko sana bushinino bwa mu Malembo ubwa kuti aba busumino bakekala kuli pe na pe muli paradise wa pe sonde no kuti ukucula ne mfwa tafyakabeko muli ico calo cipya icikalatekwa no Bufumu bwa kwa Lesa. (Amalumbo 37:9-11, 29; Ukusokolola 21:3, 4) Ilyo nalebelenga, nalitootele Lesa mwi pepo pali ifi fintu, kabili nalombele ukuti anange ifyo afwaya. Nalikutulwike ukuti Yehova Lesa aliwaminwa ukupepwa no mweo wandi onse.—Mateo 22:37.
Ukucitapo Cimo pa fyo Nasambilile
Lilya line, nalilekele fwaka, ukukolwa, no kuteye njuka. Nalonganike bamwana mukamfwilwa basano pamo na baice bandi batatu, no kubalondolwela ifyo nasambilile muli kalya katabo. Mu kwangufyanya twatendeke ukubila ifyebo ifinono ifyo twasambilile. Mu bwikashi abantu batendeke ukulatwita Inte sha kwa Yehova, nangu ca kuti tatwatalile atukumanapo ne Nte. Ukufuma lilya line, nalebomba amaawala ukucila pali 100 cila mweshi ku kushimikila bambi ifisuma nasambilile.
Umupatili umo uwe calici lya Greek Orthodox aile kuli mwine mushi ku kuilishanya pa lwa ifwe. Nangu cingati tatwaishibe pa lwa ico, inshiku ishafumineko kwali Nte umulumendo uwasangile kabalwe uwalubile no kumubwesha ku bene. Pa mulandu wa bufumacumi bwa musango yo, mwine mushi alicindike Inte, kabili alikeene ukukutika ku mupatili.
Bushiku bumo mu October 1941, ilyo naleshimikila pa mushika, umo alinjebele ukuti kwali Inte ya kwa Yehova uwaleikala mwi tauni ilyapalamineko uwe shina lya Christos Triantafillou kabili uwali kale kapokola. Nalileko mu kumumona kabili anjebele ukuti asangwike Inte mu 1932. Fintu nasansamwike lintu ampeele impapulo ishingi isha kale isha Watch Tower Society! Ishi mpapulo shalingafwile sana ukulunduluka lwa ku mupashi.
Mu 1943, nalangishe ukuipeela kwandi kuli Lesa ukupitila mu lubatisho lwa mu menshi. Pali iyo nshita naletungulula amasambililo ya Baibolo mu mishi itatu iyapalamene, Dhravískos, Palaeokomi, na Mavrolofos. Nabomfeshe icitabo ca The Harp of God pamo nge ca kwafwa ukusambilila Baibolo. Kuli pele pele, nali ne shuko lya kumonako ifilonganino fine ifya Nte sha kwa Yehova ifyapangilwe muli ici cifulo.
Ukushimikila te Mulandu na Mafya
Mu 1944, icalo ca Greece calilubwilwe ku kutekwa na Germany, kabili palipitileko inshita pa kuti tutendeke ukulembeshanya ne ofeshi lya Watch Tower Society mu Athens. Iofeshi lyandaalike ukuyashimikila ku cifulo uko abantu bashatalile abomfwapo ubukombe bwa Bufumu. Mu mwaka nafikile kulya, nabombele imyeshi itatu pa farmu e lyo ne myeshi imbi iyashala nabombele mu butumikishi.
Ulya mwaka nali ne shuko lya kumona bamayo pamo na mukamfwilwa na bamwane uko balebatishiwa. Marianthi, kasuli wa kwa mukamfwilwa wena abatishiwe mu 1943 kabili aishilebo mukashi wandi uwatemwikwa mu November mu mwaka ulya wine. Pa numa ya myaka 30, mu 1974 batata na bo baishileba Inte yabatishiwa.
Ku kutendeka kwa 1945 twapokelele magazini wa kubalilapo uwakopololwa pali mashini uwa Ulupungu lwa kwa Kalinda ukufuma kwi ofeshi lya Sosaite. Icipande cikalamba icali muli uyu magazini cali no mutwe wa kuti “Kabiyeni, Kalengeni Inko Shonse Ukuba Abasambi.” (Mateo 28:19, The Emphatic Diaglott) Mu kwangufyanya ine na Marianthi twalifumine pa ng’anda no kuyabombela ku fifulo fya kutali ku kabanga ka Mumana wa Strymon. Inte shimbi shaishiletukonka pa numa.
Ilingi line pa kuya ku mishi twaleenda intamfu iitali ukwabule nsapato ukupita mu mipokapoka no kunine mpili. Tatwalefwala insapato pantu tatwakwete shimbi isha kupyanikishapo nga shalepuka. Ukufuma mu 1946 ukufika mu 1949, mu Greece mwali inkondo ya bana calo, kabili ukwenda kwaletiinya. Ilingi line twalesanga ifitumbi mu misebo.
Te mulandu na mafya ya musango yo, twalitwalilile ukubomba mu kupimpa. Ilingi naleumfwa nga fintu kemba wa malumbo alembele ati: “Ilyo nyenda mu mupokapoka wa kufiita kwa mfwa, nshitiina bubi; pantu imwe muli pamo na ine: inkonto yenu no mutambu wenu filansansamusha.” (Amalumbo 23:4) Pali iyi nshita ilingi twalesha amayanda pa milungu ingi, kabili limo limo nalepoosa amaawala 250 cila mweshi mu butumikishi.
Ubutumikishi Bwesu mu Aidhonochori
Mu 1946 twatandalile umushi umo uwa Aidhonochori, uwabela pa lupili. Kulya twakumene no mwaume umo uwatwebele ukuti mu mushi mwali abaume babili abalefwaya ukumfwo bukombe bwa Baibolo. Lelo, talefwayo kututwala kuli aba bantu pa mulandu wa kutiina abena mupalamano. Nangu cibe fyo, twalilondweke kabili balitupokelele bwino. Na kuba, ilyo papitile fye inshita inono, abantu baiswilemo pa mu muputule wa kutuushishamo! Bafwile bali ni balupwa atemwa ifibusa fyapalamisha. Nalipapile sana ilyo namwene ifyo baikele shilili no kukutika sana kuli ifwe. Mu kwangufyanya, twaishileishiba ukuti balefwaisha ukukumana ne Nte sha kwa Yehova, lelo ilyo abena Germany baleteka, takwali Nte nangu umo kuli ico cifulo. Cinshi calengele ukuti bafwaishe ukukumana ne Nte?
Aba baume babili abakwete indupwa bali abalumbuka mu cilonganino ca bupolitiki ica Communist Party ica mu mushi, kabili balisambilishe abantu imfundo sha ciKomyunisti. Lelo baishilesanga icitabo ca Government, icasabankanishiwa na Watch Tower Society. Pa mulandu wa kubelenga ici citabo, balishininwe ukuti isubilo fye lyeka ku kukwata ubuteko bwapwililika, kabili ubwalungama Bufumu bwa kwa Lesa.
Twalilanshenye na ba baume ne fibusa fyabo ukufika pa kati ka bushiku. Baliikushiwe sana lintu Baibolo yaaswike ifipusho baipwishe. Lelo, baKomyunisti mu mushi balefwayo kunjipaya pa mulandu wa kuti bamwene kwati nine naalwile ishali intungulushi shabo. Na kuba, ulya mwaume uwatwebele ukuti mu mushi mwali abalefwaya ubukombe na o alisangilweko pa bushiku bwa kubalilapo. Kuli pele pele uyu mwaume alilundulwike mu kwishiba Baibolo, alibatishiwe, kabili aishileba eluda wa Bwina Kristu.
Ukupakasa kwa Bukalushi
Lilya line twakumene na bali kale baKomyunisti twapulikilwe fye bakapokola baingila mu ng’anda twaletungulula ukulongana. Baiketepo ifwe bane no kututwala ku kapokola ninshi nabatusonte mfuti. Tushifika kulya, umukalamba wa bakapokola uwaleumfwana na bapatili be calici lya Greek Orthodox, alitushobawile. Pa kulekelesha atwipwishe ati, “Cinshi nalacita kuli imwe?”
Bakapokola bambi abaiminine ku numa yesu bayasukile capamo abati, “Natubome fye nge yalya mani!”
Pali iyo nshita ninshi nabwila sana. Bakapokola balitukomene mu muputule wa pa nshi kabili baile ku cikuulwa ca bwalwa icapalamineko. Lintu bakolelwe, balibwelele no kuntwala ku muputule wa pa muulu.
Ilyo namwene ifyo bakolelwe, nalimwene kwati kuti banjipaya inshita iili yonse. E ico nalipepele kuli Lesa ukuti ampeele amaka ya kushipikisha ubucushi bonse ubwali no kumponena. Nga fintu nacishimika ku ntendekelo, babuulile inkonto no kutendeka ukumpuma ku fitende. Pa numa ya ico balimpumine umubili onse, no kumpoosa mu muputule wa pa nshi. Baishilefumya na umbi no kutendeka ukumupuma.
Pali iyi nshita, natendeke ukukoselesha Inte shimbi shibili ishacaice ukulolenkana no bwesho bali no kupitamo. Lelo bakapokola baishilesendapo ine ku muputule wa pa muulu. Balimfulile ifya kufwala, kabili basano balimpumine nalimo iawala limo, no kunyantaula ku mutwe kuli bamacense ba bushilika. Lyene bampoosele pa matabo, apo nafwile icipuupu nalimo pa maawala 12.
Ilyo batukakwile, ulupwa lumo mu mushi lwalitupokelele mu mwabo no kutusunga. Ubushiku bwakonkelepo, twalibwelele ku mwesu. Twalitembwike no kupomponteka ku mpumo ica kuti ulwendo twaleenda amaawala yabili, twaendele amaawala 8. Nalifimbile sana ica kuti Marianthi alindubile.
Ukulunduluka te Mulandu no Kukaanya
Mu 1949, ilyo inkondo ya bana calo yalelwikwa, twakuukile ku Thessalonica. Nalisontelwe ukuba kaafwa wa mubomfi wa cilonganino muli cimo ica filonganino fine mu musumba. Pa numa ya mwaka umo icilonganino calilundulwike ica kuti twalipangile na cimbi, kabili nasontelwe ukuba umubomfi wa cilonganino nelyo kangalila wa kutangilila. Ilyo papitile fye umwaka umo icilonganino cipya calikulile sana, ica kuti icilonganino na cimbi calipangilwe!
Bakakaanya balifulilwe pa kumona ukulunduluka kwa Nte sha kwa Yehova mu Thessalonica. Bushiku bumo mu 1952 ilyo nafumine ku ncito, nasangile naboca ing’anda yesu. Marianthi apuswike fye kwempe. Pali ubo bushiku ku kulongana, twalilondolwele ukuti ico twafwalile ifya kufwala ifyalamba ni co fyonse ifyo twakwete fyalipiile. Bamunyinefwe ba Bwina Kristu balitulangulukileko no kutwafwilishako.
Mu 1961, nalituminwe mu mulimo wa kwenda, uwa kutandalila ifilonganino fyalekanalekana cila mulungu ku kukoselesha bamunyina lwa ku mupashi. Pa myaka 27 iyakonkelepo, ine na Marianthi twatandalile imiputule ne fitungu mu Macedonia, Thrace, na Thessaly. Nangu ca kuti umukashi wandi uwatemwikwa Marianthi apofwile mu 1948, ili lyonse alibombele mu kushipa pamo na ine, kabili alishipikishe amesho ya citetekelo ayengi. Na o wine aliiketwe, ukulubulwishiwa, no kukakwa imiku ingi. Lyene alitendeke ukulwalilila, kabili mu 1988 alifwile pa numa ya kulwala kansa pa nshita ntali.
Mu mwaka umo wine, nalisontelwe ukuba painiya waibela mu Thessalonica. Nomba, pa numa ya kubombela Yehova imyaka ukucila pali 56, ncili ndabombesha kabili ndaibimbamo mu mbali shonse isha butumikishi. Inshita shimo, ndatungulula amasambililo ya Baibolo ayengi nangu fye 20 cila mulungu ku bantu abalefwaya ukwishiba icine.
Nomba nalitesekesho kuti cine cine twaba ku ntendekelo ya programu mukalamba uwa kusambilisha uukatwalilila na mu calo cipya ica kwa Yehova pa myaka ikana limo. Nalyo line, ndemona kwati ino te nshita ya kunashako imibombele, ukulaalikisha, nelyo ukupoose nshita yesu ku kwikusha ulunkumbwa lwesu ulwa mubili. Ndetootela Lesa pa kungafwa ukufishe cilayo nalaile pa kutendeka pantu Yehova cine cine aliwaminwa ukumupepa no kumubombela no mweo onse.
[Icikope pe bula 24]
Ukulanda ilyashi ilyo twabindilwe ukushimikila
[Icikope pe bula 25]
No mukashi wandi, Marianthi