Mwe Baice, Lumbanyeni Yehova!
“Tasheni Yehova ukufuma pano isonde, . . . mwe balumendo na bakashana kumo.”—AMALUMBO 148:7, 12.
1, 2. (a) Finshi ifyo abaice abengi baishiba ukuti balabakaanya ukucita? (b) Mulandu nshi abaice bashilingile ukufulilwa abafyashi nga babakaanya ukucita fimo?
ABAICE balishiba ifyo bashilabasuminisha ukucita. Abengi kuti bamweba imyaka baali na yo ilyo babasuminishe ukuciluka umusebo beka nangu inshita balebeba ukuya mu kusendama nangu ilyo babasuminishe ukwensha motoka. Limo limo, abaice bamona kwati ku fintu ifingi ifyo bafwaya ukucita kwaba fye ubwasuko bumo ubwa kuti, “Lolela ukulileko.”
2 Kanshi mwe baice mwishibe ukuti abafyashi benu balishiba ukutila ca mano ukumukaanya ukucita ifintu fimo, nalimo ni pa kuti bamucingilile. Na kabili mwishibe no kuti Yehova alateemunwa nga muleumfwila abafyashi benu. (Abena Kolose 3:20) Bushe mumfwa kwati tamulatendeka ukuipakisha ubumi bwenu pantu balamukaanya ukucita ifintu fimo? Bushe mutila balimukaanya ukucita ifintu fyonse ifyacindama ukufikila mukakule? Ifyo te fyo caba! Pali nomba kwaliba umulimo uwacindamisha sana ukucila ishuko lyonse ilyo nalimo mulolela. Bushe mwe baice balamusuminisha ukubombako uyu mulimo? Tabamusuminisha fye, lelo Lesa Mukulu Uwasumbukisha alamulaalika ukubombako uyu mulimo!
3. Mulimo nshi Yehova alaalika abaice ukubombako, kabili mepusho nshi twalalanshanyapo?
3 Mulimo nshi tulelandapo? Moneni amashiwi yali mwi lembo apashimpilwe cino cipande, ayaleti: “Tasheni Yehova ukufuma pano isonde, . . . mwe balumendo na bakashana kumo, mwe baume bakote na baice.” (Amalumbo 148:7, 12) Icilelandwapo pali ili lembo, e shuko lyakulisha ilyo mwingakwata: Kuti mwalumbanya Yehova. Bushe mwe baice mulatemwa ukubombako uyu mulimo? Abengi balatemwa nga nshi. Pa kuti mwishibe umulandu cacindamina ukumfwe fyo, lekeni tulande pa mepusho yatatu. Ilya kubalilapo lileti, mulandu nshi mulingile ukulumbanishisha Yehova? Ilya bubili lileti, kuti mwamulumbanya shani mu nshila iisuma? Ilya butatu, ni lilali mulingile ukutendeka ukulumbanya Yehova?
Mulandu Nshi Mulingile Ukulumbanishisha Yehova?
4, 5. (a) Ukulingana na Amalumbo 148, mibele nshi iyacindamisha twabamo? (b) Bushe ububumbo ubushilanda nangu ukutontonkanya bulumbanya shani Yehova?
4 Umulandu uukalamba mulingile ukulumbanishisha Yehova wa kuti ni Kabumba. Amalumbo 148 yalatwafwa sana ukutontonkanya pali ici cishinka. Elenganyeni ukuti mwasanga ibumba ilikalamba ilya bantu baleimba ulwimbo ulusuma nga nshi ica kuti lwamufika pa mutima, bushe kuti mwaumfwa shani? Tutile mwalishiba ukuti amashiwi yali muli ulu lwimbo ya cine, yalanda pa fintu ifyacindama, ifilenga ukuti mulesekelela, kabili ifimukoselesha. Bushe kuti mwafwaisha ukusambilila ulo lwimbo no kutendeka ukwimbako? E fyo fwe bengi twingacita. Amalumbo 148 yalangilila ukuti ifi fine e fyo caba, lelo kuli imwe ifintu fyalicilanapo ukucindama ukucile ci cilangililo. Amalumbo 148 yalanda pe bumba ilikalamba nga nshi, kabili bonse muli ili bumba balumbanya Yehova mu kwikatana. Lelo ilyo mulebelenga ici cipandwa, kuti mwasanga ukuti ifintu fimo nafi-ibela. Finshi ifyo fine?
5 Ifingi ifyalondololwa mu Amalumbo 148 tafilanda kabili tafitontonkanya. Ku ca kumwenako, tubelenga ukuti akasuba, umweshi, intanda, imfula yabuuta, umwela, impili, no tupili filalumbanya Yehova. Bushe ifi fintu ifishaba no bumi kuti fyalumbanya shani Yehova? (Ifikomo 3, 8, 9) Filamulumbanya mu nshila imo ine iyo imiti, ifya mweo fya muli bemba, na bantu bamulumbanishishamo. (Ifikomo 7, 9, 10) Bushe mwalitalamonapo akasuba kalewa nelyo umweshi uutuntulu ule-enda mu muulu ninshi ne ntanda nashibalika? Bushe mwalitambapo inama mwaumfwa bwino pa kumona ifyo shileyangala nelyo bushe mwalitulumushiwapo pa mulandu wa kumona impili ishikalamba nelyo imikonko iyashika? Kanshi “mwalyumfwapo” ifi fibumbwa fileimba ulwimbo lwa kulumbanya Yehova. Fyonse ifyo Yehova apanga fitucinkulako ukuti ni Kabumba uwa maka yonse, kabili takwabako nangu umo uwakwata amaka, amano, nelyo ukutemwa nga ena.—Abena Roma 1:20; Ukusokolola 4:11.
6, 7. (a) Fibumbwa nshi ifya mano ifyo Amalumbo 148 yalondolola ukuti filalumbanya Yehova? (b) Mulandu nshi na ifwe twingatendekela ukulumbanya Yehova? Langilileni.
6 Na kabili Amalumbo 148 yalondolola ukuti ifibumbwa ifitontonkanya na fyo filalumbanya Yehova. Mu cikomo 2, tusanga ukuti ‘umulalo’ wa ku muulu uwa kwa Yehova, bamalaika, balalumbanya Lesa. Mu cikomo 11, abantu ababa no bulashi, pamo nge shamfumu na bakapingula, na bo balalaalikwa ukwamba ukulumbanya Lesa. Apo bamalaika balabekelwa mu kulumbanya Yehova, kanshi tapali umuntu nangu umo uwingaba na maka ya kusosa ukuti alicindamisha ica kuti teti alumbanye Yehova! Lyena mu fikomo 12 na 13, na imwe mwe baice mwalilaalikwa ukuisansha mu kulumbanya Yehova. Bushe ifi mwaishiba fyamulenga ukufwaisha ukutendeka ukulumbanya Yehova?
7 Tontonkanyeni pali ici cilangililo. Nga mwalikwata umunenu uo mwatemwisha kabili alicenjela sana—nalimo mu mangalo, mu fya kulembalemba, nangu mu kwimba inyimbo—bushe teti mulemulandapo kuli balupwa lwenu na ku banenu bambi? Ukwabula no kutwishika e fyo mwingalacita. No kusambilila pali fyonse ifyo Yehova acita kuti kwatulenga ukucita cimo cine. Ku ca kumwenako, Amalumbo 19:1, 2 yatila imyulu yaisulamo intanda ‘ilenge cebo ukufukauka.’ (NW) Nga twatontonkanya sana pa fintu fya kupapusha ifyo Yehova alenga, tulafilwa ukuleka ukulanda pali Lesa wesu ku bantu bambi.
8, 9. Mulandu nshi Yehova afwaila ukuti tulemulumbanya?
8 Umulandu na umbi uukalamba uwa kulumbanishisha Yehova wa kuti e fyo afwaya ukuti tulecita. Mulandu nshi? Bushe ni co alafwaya amalumbo ku bantu? Iyo. Limo limo, fwe bantu tulafwaya ukulumbanishiwa, lelo Yehova alisumbukisha ukutucila. (Esaya 55:8) Taitwishika nelyo ukutwishika imibele yakwe. (Esaya 45:5) Na lyo line, afwaya ifwe ukulamulumbanya kabili alatemunwa nga tulecite fyo. Mulandu nshi? Moneni iyi milandu ibili. Ica kubalilapo fye, alishiba ukuti tulafwaya ukulamulumbanya. Atubumbile no kukabila kwa ku mupashi, ukufwaisha ukupepa. (Mateo 5:3) Nga Yehova amona tulepepa, alateemunwa nga nshi kwati fye ni filya abafyashi benu bateemunwa nga bamumona mulelya ifya kulya ifyo baishiba ukuti fisuma kuli imwe.—Yohane 4:34.
9 Ica bubili ca kuti Yehova alishiba ukuti abantu bambi bafwaya ukutumona tulemulumbanya. Umutumwa Paulo alembele aya mashiwi ku mulumendo Timote, atile: “Lyonse uleyangwa we mwine ne sambilisho lyobe. Ikalilila muli ifi fintu, pantu pa kucite fyo ukaipususha we mwine na balekuumfwa.” (1 Timote 4:16) Ca cine, nga wasambilisha bambi pali Yehova Lesa, e kutila nga ulemulumbanya, na bo kuti basuka baishiba Yehova. Ukwishiba kwa musango yo kuti kwalenga bapusuka no kwikala ku ciyayaya!—Yohane 17:3.
10. Mulandu nshi umutima utupatikishisha ukulumbanya Lesa wesu?
10 Kuli umulandu na umbi uwa kulumbanishisha Yehova. Ibukisheni cilya cilangililo ica munenu uo mwatemwa sana. Nga mwaumfwa bambi balelanda ubufi pali wena, balebifya ishina lyakwe ilisuma, bushe teti mufwaishe ukumupokololako? Ifi fine e ficitika kuli Yehova, balamubepesha ubufi muli cino calo. (Yohane 8:44; Ukusokolola 12:9) Kanshi abamutemwa, umutima ulabapatikisha ukulanda icine pali wena, ukufumyapo ubufi bamubepesha. Bushe na imwe kuti mwatemwa ukulanga ukuti mwalitemwa Yehova kabili mulamutasha no kuti mufwaya wena ukuba Kateka wenu ukucila umulwani wakwe Satana? Kuti mwalangilila ukuti e fyo mufwaya nga mulelumbanya Yehova. Ubwipusho bumbi nomba bwa kutila, kuti mwamulumbanya shani?
Ifyo Abaice Bamo Balumbanya Yehova
11. Fya kumwenako nshi ifya mu Baibolo ifilangilila ukuti abaice kuti balumbanya Yehova mu nshila iisuma nga nshi?
11 Baibolo ilanga ukuti ilingi line abaice balalumbanya Yehova mu nshila iisuma sana. Ku ca kumwenako, kwali umukashana umwina Israele uo basendele bunkole ku Suria. Mu kushipa alandile kuli nakulu uwamwingishe incito pali kasesema wa kwa Yehova, Elisha. Ifyebo fyakwe fyalengele icipesha amano ukucitika, kabili ubunte bwawamisha bwalicitilwe. (2 Ishamfumu 5:1-17) Nangu fye ni Yesu na o aleshimikila mu kushipa ilyo ali umwaice. Pa miku yonse ashimikile iyali no kulembwa mu Malembo, Yehova asalilepo fye cimo. Ilyo Yesu ali ne myaka 12, mu kushipa aipwishe bakasambilisha ba pe tempele lya mu Yerusalemu amepusho kabili balipapile nga nshi pa fyo aishibe inshila sha kwa Yehova.—Luka 2:46-49.
12, 13. (a) Cinshi Yesu acitile mwi tempele inshiku fye ishinono ilyo ashilafwa, kabili fyakumine shani abantu abali palya? (b) Bushe Yesu aumfwile shani pa malumbo yasosele bakalume?
12 Ilyo Yesu akulile, alekoselesha abaice ukulumbanya Yehova. Ku ca kumwenako, inshiku fye ishinono ilyo Yesu ashilafwa, apoosele inshita iikalamba pe tempele mu Yerusalemu. Baibolo itila ilyo ali palya, acitile “ifya kusungusha.” Atamfishe abantu abasangwile cilya cifulo cashila ininga ya fipondo. Kabili aposeshe impofu na balemana. Bonse abali palya, sana sana intungulushi sha mapepo, nga balumbenye Yehova no Mwana wakwe, Mesia. Nomba ku ca bulanda, abengi muli shilya nshiku tabalumbenye Yehova. Balishibe ukuti Lesa e watumine Yesu, lelo baletiina intungulushi sha mapepo. Nomba ibumba lya bantu bamo, lyalilandile mu kushipa. Bushe namubeshiba aba bantu? Baibolo itila: “Ilyo bashimapepo bakalamba na bakalemba bamwene ifya kusungusha ifyo [Yesu] acitile na bakalume abalebilikisha mwi tempele abati: ‘Shi pususheni, Mwana Davidi!’ balifulilwe no kutila kuli [Yesu]: ‘Bushe uleumfwa ifyo aba balesosa?’”—Mateo 21:15, 16; Yohane 12:42.
13 Balya bashimapepo baletontonkanya ukuti Yesu ali no kukalipila balya bakalume balemulumbanya. Bushe alibakalipile? Nakalya! Yesu ayaswike bashimapepo ukuti: “Ee. Bushe tamwabelenga ukuti, ‘Mu tunwa twa tunya no tuleonka e mo mwateyanishishe amalumbo’?” Ukwabulo kutwishika, Yesu na Wishi baliteemwinwe sana ku malumbo ya bakalume. Balya bana bacitile ifyo abakalamba bonse abali pe tempele balingile ukucita. Nangu bali abaice, balishibe bwino bwino ifyalecitika. Balimwene uyu muntu alecite fya kusungusha, ali ne citetekelo no kulanda mu kushipa, kabili balimwene alelanga ukutemwa kwa cine cine kuli Lesa na ku bantu Bakwe. Kanshi nge fyo umwine alesosa, ali “Mwana Davidi,” Mesia walaiwe. Aba bakalume balipaalilwe pa citetekelo cabo ica kuti bakwete ishuko lya kufishapo ukusesema.—Amalumbo 8:2.
14. Bushe ifya bupe abaice bakwata fibapangasha shani ku kulumbanya Yehova?
14 Finshi twingasambililako kuli fi fya kumwenako? Kuti twasambililako ukuti abaice kuti balumbanya Yehova mu nshila iisuma nga nshi. Ilingi line balaba ne ca bupe ca kumona icine bwino bwino kabili mu kwanguka, kabili balalanga icitetekelo cabo no kupimpa. Na kabili baliba ne ca bupe calandwapo pa Amapinda 20:29, apatila: “Ubukata bwa balumendo maka yabo.” Cine cine, mwe baice mwalikwata amaka—ayafwaikwa sana pa kulumbanya Yehova. Bushe kuti mwabomfya shani bwino ici ca bupe?
Kuti Mwalumbanya Shani Yehova?
15. Cinshi cikabilwa pa kulumbanya Yehova mu nshila iisuma?
15 Ukulumbanya Yehova bwino kutendekela mu mutima. Teti mulumbanye Yehova bwino nga ca kuti mulemulumbanya fye pa mulandu wa kuti bambi bafwaya ukuti mulecite fyo. Ibukisheni ukuti ifunde lyakulisha pa mafunde yonse ni li: “Uletemwa Yehova Lesa obe no mutima obe onse, no mweo obe onse, no kutontonkanya kobe konse.” (Mateo 22:37) Bushe mwaisaishiba Yehova pa lwenu ukupitila mu kulaibelengela Baibolo mwe bene? Icisuma icifuma mu kusambilila Icebo ca kwa Lesa kutemwisha Yehova. Ukumulumbanya e nshila yaba bwino iya kulangilamo uko kutemwa. Nga ca kuti fye umutima wenu wafwaya ukuti mutendeke ukulumbanya Yehova, mukaba abacincila mu kumulumbanya.
16, 17. Bushe imisango ya muntu kuti yalenga shani Yehova ukulumbanishiwa? Langilileni.
16 Nomba ilyo mushilatontonkanya pa fyo mwingalanda, mufwile ukutontonkanya pa fyo mulingile ukucita. Nga ca kuti ulya mukashana umwina Israele uwaikeleko pa nshita imo ine na Elisha ali uwabulo mucinshi, nelyo uushaba na bufumacumi, bushe abena Suria abamusendele bunkole nga balyumfwile ifyo alandile pali kasesema wa kwa Yehova? Awe nakalya. Ukupalako, abantu kuti baumfwa ku fyo mulelanda nga ca kuti balishiba ukuti muli ba mucinshi, abafumacumi, kabili aba misango isuma. (Abena Roma 2:21) Moneni ici ca kumwenako.
17 Ku Portugal, umukashana wa myaka 11 balemupatikisha pa sukulu alesambilila ukuti alesefyako amaholide ayalepinkana na kampingu wakwe uwasambilishiwa na Baibolo. Alelondolola mucinshi mucinshi kuli kafundisha wakwe umulandu alekaanina, nomba kafundisha alemupumya. Inshiku shalepita, kabili kafundisha ale-esha libili libili ukumutumfya, no kulanda ifyabipa pa mipepele yakwe. Awe umukashana atwalilile fye ukuba uwa mucinshi. Ilyo papitile imyaka, uyu mukashana aishileba painiya wa nshita yonse. Bushiku bumo pa kulongana kwa citungu, aletamba abaleya mu kubatishiwa kabili aishileishibapo bamo. Ni balya bali bakafundisha wakwe! Ilyo bakumbatene no kuponya ifilamba, banakulu bantu baebele uyu mwanakashi ukuti tabalabile umucinshi akwete ilyo ali umusambi wabo. Lintu Nte aile pa mwabo, bamushimikile imisango isuma iyo umusambi balefunda kale akwete. Ne cafuminemo ca kuti isambililo lyalitendeke, kabili aba banakashi baishiletemwe cine. Nge fyo mwamona muli ici ca kumwenako, ku misango yenu kuti mwalumbanya Yehova mu nshila iisuma nga nshi!
18. Cinshi umwaice engacita nga ca kuti cilamukosela ukutendeka ukulanshanya na bambi pali Baibolo na pali Yehova Lesa ilyo ali pa sukulu?
18 Bushe limo limo cilamukosela ukutendeka ukulanda pa fyo mwasuminamo ilyo muli pa sukulu? Abaice banenu na bambi e fyo bomfwa. Na lyo line, kuti mwalenga bambi ukumwipusha ifyo mwasuminamo. Ku ca kumwenako, nga caliba fye bwino kabili balisuminisha ukusende mpapulo shilanda pali Baibolo, kuti mulesenda pa kuti mulebelengamo pa nshita ya kutuusha nangu pa nshita imbi iyo basuminisha ukucite fyo. Abo musambilila na bo kuti baipusha ifyo mulebelengapo. Lilya mulebasuka nelyo ukubeba ifyo mutemenwemo mu cipande nelyo mwi buuku mulebelenga, mukasanga ukuti bwangu bwangu mukalatendeka ukulanshanya na bo ifyo mwasuminamo. Cikulu mwilalaba ukulaipusha amepusho pa kuti mwishibe ifyo abanenu na bo basuminamo. Mulekutika mucinshi mucinshi, no kubashimikilako ifyo mwasambilila mu Baibolo. Nge fyo amalyashi yali pe bula 29 yalelangilila, abaice abengi balelumbanya Yehova pa sukulu. Ukucite fi kulabalenga ukusekelela apakalamba kabili kulafwa abengi ukwishiba Yehova.
19. Abaice kuti batendeka shani ukubomba bwino umulimo wa ku ng’anda ne ng’anda?
19 Inshila iyawamisha iya kulumbanishishamo Yehova kushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Nga ca kuti tamulatendeka, lekeni ici cine cibe e buyo bwenu. Nga ca kuti mwalitendeka kale ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda, bushe kuliko na fimbi ifyo mwingafwaya ukucita? Ku ca kumwenako, ukucila ukulalanda fye fimo fine pa ng’anda yonse iyo mwayapo, kuti mwabika ubuyo bwa kulawamyako. Kuti mwaipusha abafyashi benu na bambi ababomba sana umulimo wa kushimikila ukuti bamwebeko ifyo mwingacita. Sambilileni ukubomfya sana Baibolo, ifya kucita bwino ifipempu fya kubwelelamo, ne fya kutendeka amasambililo ya Baibolo. (1 Timote 4:15) Nga mulelumbanya sana Yehova muli ishi nshila, e lyo mukacilapo ukumulumbanya bwino, kabili mukalaipakisha ukubombo mulimo wa kubila.
Ni Lilali Mwingatendeka Ukulumbanya Yehova?
20. Mulandu nshi abaice bashilingile ukumfwa ukuti banono teti batendeke ukulumbanya Yehova?
20 Pali aya mepusho yatatu twalandapo muli ici cipande, ilipusho lya kulekelesha e lyangwike sana ukwasuka. Moneni ifyo Baibolo yasuka ili lipusho mu kulungatika: “Ibukisha Kalenga obe mu nshiku sha bulumendo bobe.” (Lukala Milandu 12:1) Ca cine, ino ine, e inshita ya kutendeka ukulumbanya Yehova. Limbi musoso kuti: “Ndi mwaice. Nshaishiba nangu cimo. Nkatendeka nga na nakulako.” Te imwe mweka mumfwe fyo. Ku ca kumwenako, ilyo Yeremia ali umwaice aebele Yehova ukuti: “Awe, mwe Shikulu Yehova! moneni nshaishiba kusosa; pantu ndi mwaice.” Yehova amukoseleshe ukuti taufwile ukutiina. (Yeremia 1:6, 7) Cimo cine na kuli ifwe, tatulingile ukutiine cili conse ilyo tulelumbanya Yehova. Tapali icabipa icingatucitikila ico Yehova engafilwa ukufumyapo.—Amalumbo 118:6.
21, 22. Mulandu nshi abaice abalumbanya Yehova babapashanishisha ku mume, kabili mulandu nshi ukupalanya kwa musango yu kwawamina?
21 Kanshi mwe baice tulemukonkomesha ukuti: Mwishimba ukutendeka ukulumbanya Yehova! Ili line mucili abaice, e lyo ciwamishe ukuti na imwe mwambeko ukubomba umulimo wacindamisha uulebombwa pano isonde. Nga mwayambako, na imwe mukaba mu lupwa ulwacindamisha—ulupwa lwa fibumbwa fya mu muulu ne fya pe sonde ifilumbanya Yehova. Yehova alatemwa nga nshi ukumona ukuti na imwe e mo mwaba muli ulu lupwa. Moneni aya mashiwi yapuutwamo ayo kemba wa malumbo asosele kuli Yehova: “Abantu bobe bakaipeela kuli iwe no kwanga mu kasuba ka bulamba bobe; mu fisamo fya mushilo, ukufuma mwi fumo lya macaca, ngo mume, abalumendo bobe bakesa kuli iwe.”—Amalumbo 110:3.
22 Ala umume ulamoneka bwino akasuba nga kabalika! Ulamoneka bwino, ulabeeka, kabili ulafula ica kuti umuntu teti apende. Ifi fine, e fyo Yehova amona imwe mwe baice abamulumbanya muli shino nshiku ishayafya. Ukwabula no kutwishika, ifi mwasalapo ukulalumbanya Yehova mulalenga umutima wakwe ukusekelela. (Amapinda 27:11) E ico, kanshi, mwe baice mulelumbanya Yehova na maka yenu yonse!
Kuti Mwayasuka Shani?
• Milandu nshi iyacindama imo imo iyo tulingile ukulumbanishisha Yehova?
• Fya kumwenako nshi ifya mu Baibolo ifilangilila ukuti abaice kuti balumbanya Yehova mu nshila iisuma sana?
• Bushe abaice kuti balumbanya shani Yehova pali nomba?
• Ni lilali abaice balingile ukutendeka ukulalumbanya Yehova, kabili mulandu nshi?
[Ifikope pe bula 25]
Nga ca kuti umunenu alicenjela sana muli fimo, bushe teti mule-ebako bambi pa fyo acenjela?
[Icikope pe bula 27]
Abo musambilila na bo kuti batemwa ukwishiba ifyo mwasuminamo
[Icikope pe bula 28]
Nga mulefwaya ukuwamyako imishimikilile yenu, ipusheni Nte uwabomba uyu mulimo pa myaka iingi ukuti amwafwe