Afweni Umwana Wenu Ilyo ali no Bulanda

NAMAYO umo bukali bukali aebele uubomba mwi tuuka bashitisha amabuuku ukuti: “Ituuka lyenu nangu mwaisula amabuuku, tamwaba ne buuku lingaafwa umwana wandi!” Uyu namayo alefwaisha ukwishiba ifya kucita pa kuti aafwe umwana wakwe umulumendo uwali no bulanda ilyo lupwa afwile.

Uyu namayo alefwaisha ukwafwa umwana wakwe, e calengele akalipe. Umwana umunono nga aishiba ukuti umuntu uo atemwa nafwa, na o wine alomfwa sana ububi! Abana balakula bwino nga ca kuti ulupwa lulebasakamana, lelo imfwa kuti yasenda no muntu umwana munono atemwisha. Mwe bafyashi, kuti mwayafwa shani umwana nga ca kuti ica musango yo cili mupepi no kucitika nelyo nga calicitika kale?

Cishinka ukuti naimwe kuti mwasakamana nga ca kuti mwafwilwa; kuti mulelunguluka umutima no kuba na malangulushi. Lelo tamufwile ukulaba ukuti ni mwe mufwile ukukosha umwana wenu. Ulupapulo lumo ulwasabankanishiwe na ba ku cipatala ca Minnesota ku Amerika lwatile: “Abana balakutikisha ifilelandwa kabili limo tabeluka ifyo baleumfwa, kanshi nga tamubapooseleko mano, abana kuti balosha mumbi ifyo baumfwa.” Ulu lupapulo lwatile no kuti: “Abafyashi bafwile ukulaeba abana icishinka.” Kanshi kuti cawama ukulondolwela abana icishinka ukulingana no mushinku bafikilepo. Lelo kwena calikosa, pantu abana bamo kuti baishiba bwangu ico mulelandapo, nomba bambi kano mwalondolola.—1 Abena Korinti 3:11.

Ifyo Mwingalondolola Imfwa

Abafwailisha ifintu batila nga ca kuti abafyashi balelanda no mwana pa mfwa, tabafwile fye ukubomfya amashiwi pamo nga, “nayalaala,” “naluba,” nelyo ukuti “alitusha,” ukwabula ukulondolola umo cilolele. Ukubomfya amashiwi ya musango yo ukwabula ukuyalondolola bwino kuti kwafulunganya umwaice. Cishinka, Yesu alibomfeshe ishiwi lya kuti, ukulaala ilyo alelanda pa mfwa kabili ili lishiwi lyalilingile. Lelo mwilaba ukuti talelanda ku baice. Na kuba, Yesu alilondolwele umo aloseshe. Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Lasaro nalaalo tulo.” Nangu ca kuti abasambi baali bakalamba, baumfwile kwati Yesu “alelanda pa kulaala fye utulo.” Yesu epa kubalondolwela bwino ukuti: “Lasaro nafwa.” (Yohane 11:11-14) Nga ca kuti abakalamba bailwike fye ilyo Yesu alondolwele, bushe abana e bengomfwa nga tamulondolwele?

Ba Mary Ann na ba James P. Emswiler balembele mu lupapulo lwabo ati: “Umufyashi nga talondolwelele bwino umwana ifyo imfwa yaba, umwana kuti atampa ukula-elenganya fimo ifingalamutiinya nelyo ukumucusha.” Ku cakumwenako, nga baeba umwana ukuti uufwile alele fye, kuti balenga alatiina ukulaala, alamona kwati nga ayalaala tabuuke iyo. E lyo nga bamweba ukuti uufwile “natusha,” umwana kutila alatontonkanya ukuti uufwile namulekelesha kabili tamutemwa.

Abafyashi abengi basanga ukuti umwana alomfwapo bwangu nga ca kuti uulelondolola imfwa alebomfya amashiwi yayanguka ukucila ukubomfya amashiwi yapikana nelyo aya manshoko. (1 Abena Korinti 14:9) Abafwailisha pali uyu mulandu batila caliwama ukukoselesha umwana ukulaipusha amepusho no kulanda pa filemusakamika. Nga mulelanshanya na bana lyonse, kuti mwabalungika umo baluba kabili kuti mwaishiba na fimbi ifilebasakamika.

Uko Mwingasanga Ifingamwafwa Sana

Pa nshita ya kulosha, umwana akalaenekela imwe ukumusansamusha no kwasuka amepusho yakwe. Ni kwi mwingasanga ifyebo ifisuma pa mfwa? Abengi basanga ukuti Baibolo e ingatusansamusha sana no kutupeela isubilo line line. Ilalanda icine pa fyo imfwa yaishile, ifyo abafwa baaba ne fyo cikaba ku bafwa. Icishinka ca kuti “abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo,” kuti cayafwa umwana wenu ukwishiba ukuti umuntu atemwa uufwile talecula. (Lukala Milandu 9:5) E lyo muli Baibolo, mwaliba no bulayo bwa kwa Lesa ubwa kuti tukamona abantu besu abafwa na kabili muli paradaise pe sonde.—Yohane 5:28, 29.

Nga mwabomfya Amalembo ya Mushilo, kuti mwaafwa umwana ukwishiba ukutila Baibolo ilatwafwa no kutusansamusha mu macushi yonse. Na kabili, umwana wenu akeshiba ukuti Icebo ca kwa Lesa e co mukonka mu fyacindama ifyo mucita mu bumi.—Amapinda 22:6; 2 Timote 3:15.

Amepusho Yenu Yayasukwa

Ilyo muleafwa umwana wenu uuli no bulanda, ifintu fimo nalimo kuti fyamupelenganya. Cinshi mwingacita?a Natumone amepusho yamo ayo abantu batemwa ukwipusha.

• Bushe caliba fye bwino umwana ukumona uko ndeloosha? Ca cifyalilwa ukufwaya ukucingilila umwana. Lelo bushe ciibi umwana wenu nga amumona mulelosha? Abafyashi abengi balishiba ukuti caliba fye bwino ukukanafishilisha ubulanda, na kuba cilenga no mwana aishiba ukuti ca cifyalilwa ukuloosha. Abafyashi bamo balalanshanya na bana babo pa bantu Baibolo yalandapo abalooseshe pa lwalala. Cimo icalembwa cilanda pali Yesu uwalukwishe ifilamba ilyo cibusa wakwe Lasaro afwile. Yesu tafishilishe ubulanda akwete.—Yohane 11:35.

• Bushe umwana wandi umunono kuti asangwako ku cililo pa ng’anda, atemwa ku manda nelyo ku mapepo yabako pa bushiku bwa kushiika? Nga kuti asangwako, kuti cawama libe tamulaya mwamulondolwela ifileyacitika no mulandu abantu balesangilwako. Limo abafyashi balamona nga kuti cawama umwana tasangilweko ku cililo na ku kushiika nangu nga kuti asangwa fye kumo. Pa fililo fya Nte sha kwa Yehova balalanda amalyashi ya cililo. Abana abasangwako balanonkelamo muli aya malyashi ya mu Baibolo. Na kabili, ‘ukutemwa kwa ba bwananyina’ ababa pa cililo, kulatalalikako abana imitima no kubasansamusha.—Abena Roma 12:10, 15; Yohane 13:34, 35.

• Bushe kuti nalanda pa mutemwikwa uufwile ku mwana wandi? Bamo abafwailisha ifintu batila, nga tamulelandapo nangu panono pa muyashi, umwana wenu kuti alamona kwati mulemufisa ifintu fimo pa mufwe nelyo mulefwaya ukulabililako fye ku ufwile. Kalemba wa fitabo Julia Rathkey atile: “Calicindama ukwafwa abana ukulatontonkanyapo pa ufwile no kukanatiina.” Ukulanda pa mufwe, napamo imibele isuma akwete ne fisuma alecita pa calo, kuti kwatontololako ubulanda. BaNte abakwata abana, basansamushisha abana kwi subilo lya mu Baibolo ilya kuti abantu bakabuuka no kwisaikala muli paradaise pe sonde ilyo ukulwala ne mfwa fikafumapo.—Ukusokolola 21:4.

• Kuti nayafwa shani umwana wandi pa nshita aleloosha? Pa nshita ya kuloosha, imimonekele ya mwana wenu kuti yamulanga ukuti ali no bulanda, nalimo no kulwala kuti alwala. Umwana kuti alemoneka uwafulwa nelyo uwabombomana pa mulandu no nkumba-bulili no bulanda. Tamufwile kupapa umwana wenu nga alemona kwati e ulengele imfwa, nangu nga alefwaya ukulaaba na imwe lyonse nelyo nga alesakamana sana nga mwakokola ukubwela atemwa nga mwalwala. Kuti mwacita shani umwana wenu nga nakalipa? Umwana wenu tafwile ukulamona kwati tamulebikako amano ku ifilemucusha. Kanshi mulebikako sana amano pa kuti muleishiba ifilemusakamika. Mwilamona kwati umwana munono e na imfwa taimukalifya. Mulemusansamusha lyonse no kumukoselesha ukwipusha ifipusho e lyo kabili mulelanshanya nankwe. “Ukusansamusha ukufuma mu Malembo” kuti kwakosha isubilo lya mwana wenu ne subilo lyenu.—Abena Roma 15:4.

• Ni lilali ningatampa ukubomba imilimo ya pa ng’anda ne milimo imbi? Abaishiba ifyo umuntu aba nga afwilwa batila, umuntu afwile ukutwalilila ukulacita ifingi ifyo alecita kale. Ukutwalilila ukucita ifintu ifyacindama kulaafwa sana ukupwisha icikonko. Abafyashi abengi, Inte sha kwa Yehova basanga ukuti ukutwalilila ukusambilila Baibolo no lupwa no kusangwa ku kulongana kwa Bena Kristu kulenga ulupwa ukushikatala no kukosa.—Amalango 6:4-9; AbaHebere 10:24, 25.

Ukufikila Yehova Lesa akafumyepo ukulwala ne mfwa, abana bakalaba no bulanda ilyo imfwa yabaponena. (Esaya 25:8) Lelo nga ca kuti, mulebakoselesha no kubasansamusha ilyo uo batemwa afwa, ubulanda bakwata kuti bulecepako.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 19]

Mulekoselesha umwana ukwipusha ifipusho no kulanda pa filemusakamika

[Icikope pe bula 20]

Twalilileni ukulacita ifyo mwalecita kale, ukusanshako no kusambilila Baibolo pa ng’anda