Bushe Kuti Mwasumina Ukuti Ifipesha Amano Ifyalembwa mu Baibolo Fyalicitike?
NGA ca kutila umuntu umo amushimikila ilyashi ilyamupapusha, icikalenga mukacetekele ilyo lyashi nelyo ukukanalicetekela fintu mwaishiba uyo muntu, nampo nga alalanda icine nelyo iyo. Inshila ashimikilamo ilyo lyashi ne fyo mwamwishiba ukuti alalanda icishinka, e fikalenga ukuti mumucetekele. Nga ca kutila pa myaka iingi alamweba icishinka lyonse kabili tabala amubepapo, kuti mwacetekela ukuti ne li line lyashi amweba lya cine.
E fyaba ne fipesha amano ifyalembwa mu Baibolo. Fyacitike kale sana ninshi ifwe bonse tatulafyalwa. Nangu ca kuti fyacitike kale, kuti twaishiba nga ca kutila ifyo ilanda fya cine kabili kuti twaficetekela. Kuti twaishiba shani? Natulande pali fimo ifilanga ukuti ifipesha amano ifyalembwa mu Baibolo fyalicitike.
Ifipesha amano ifingi fyalecitikila pa cintubwingi. Limo abalemonako uko ifipesha amano filecitika baleba abengi nga nshi. (Ukufuma 14:21-31; 19:16-19) Ifipesha amano tafyalecitikila mu bumfisolo.
Takwaleba ifingi ifyo balecita pa kucita ifipesha amano. Pa kucita ifipesha amano, tabalebomfya ifintu ifyaibela, nelyo ukwita abantu ukuti bese batambe, nangu ukubomfya imicenjelo iili yonse. Ilingi line ifipesha amano fyalembwa mu Baibolo fyalecitika pa nshita abantu bashiletontonkanya na po e lyo limo fyalecitika lintu umuntu alomba fye. (Marko 5:25-29; Luka 7:11-16) Apo fyalecitika muli uyu musango, takwaleba ukuti uulecita icipesha amano alonganike abantu pa kuti bese bamone ifyo alacita.
Abalecita ifipesha amano tabaleficita pa kuti balumbuke, bacindikwe, nelyo ukunonka ifyuma. Lelo balefwaya ukucindika Lesa. (Yohane 11:1-4, 15, 40) Bonse abalecita ifipesha amano pa kuti banonke ifyuma balekandwa.—2 Ishamfumu 5:15, 16, 20, 25-27; Imilimo 8:18-23.
Ifipesha amano fyalekanalekana ifyalembwa mu Baibolo filangilila ukuti te maka ya buntunse yalelenga ukuti ficitike. Ku ca kumwenako, kwalicitike ifipesha amano ifya kutalalika bemba ne cikuuku ca mwela, ukusangula amenshi ukuba umwangashi, ukulenga kwaba icilala na pa numa kwaisaba imfula, ukundapa abalwele, no kushibula amenso ya mpofu. Ifi ifipesha mano fyonse e lyo na fimbi filangilila ukuti kufwile kwaliba amaka ayacila pa maka ya buntunse ayalengele ukuti ficitike.—1 Ishamfumu 17:1-7; 18:41-45; Mateo 8:24-27; Luka 17:11-19; Yohane 2:1-11; 9:1-7.
Abalwani abamwene uko ifipesha amano fyacitike, na bo bene tabakeene ukuti fyalicitike. Ilyo Yesu abuushishe cibusa wakwe Lasaro, abalwani ba kwa Yesu tabakeene ukuti Lasaro alifwile. Inga kuti bakaana shani, pantu na kuba Lasaro ali mu nshiishi pa nshiku shine! (Yohane 11:45-48; 12:9-11) Na lintu papitile imyaka iingi ukutula apo Yesu afwilile, abalembele icitabo ca Jewish Talmud balitwalilile ukusumina ukuti Yesu alikwete amaka ya kucita ifipesha amano. Baletwishika fye uko afumishe amaka ya kucita ifipesha amano. E fyo cali na lintu abasambi ba kwa Yesu babatwele ku cilye ca baYuda, tababepwishe ukuti, “Bushe mwalicitile ifipesha amano?” Lelo babepwishe ukuti: “Ni ku maka nshi atemwa ni mwi shina nshi mwacitiile ici?”—Imilimo 4:1-13.
E ico bushe kuti mwacetekela ukuti ifipesha amano ifyalembwa mu Baibolo fyalicitike? Ukulingana ne fyo twalandapo, cailanga fye apabuuta ukuti ifipesha amano ifyalembwa mu Baibolo kuti twaficetekela. Kwaliba na fimbi ifingalenga twacetekela ukuti ifi ifipesha amano fyalicitike. Ku ca kumwenako, Baibolo nga yalanda pa cintu cimo icacitike, ilingi line ilalanda inshita cacitikilepo, icifulo, e lyo na mashina ya bantu abo cacitikile. Nangu fye ni balya abasuusha ifyalembwa mu Baibolo balapapa pa fyo ilyashi lya kale ilyaba mu Baibolo lyaba ilya cine. Ukusesema ukwingi nga nshi ukwalembwa mu Baibolo kwalifikilishiwa nangu fye ni mu tuntu utunono. Na kabili, mu Baibolo mwaliba ukupanda amano pa fyo abantu bengacita pa kuti baleumfwana na bantu banabo, uku kupanda amano kwalyafwa abantu abalekanalekana na ba mishinku yonse. Takwaba icitabo cimbi umwaba ukupanda amano ukusuma pa fyo abantu bengalaumfwana icingacila pali Baibolo.
Nga ca kuti mucili tamulacetekela ifyalembwa mu Baibolo, kuti cawama ukulubulako inshita ya kubebeta bwino bwino ifyalembwamo. Nga mwaishiba bwino ifyabamo, e lyo mukacetekela sana Baibolo. (Yohane 17:17) Mukeluka ukutila kuti mwacetekela ifipesha amano ifyacitike kale ifyalembwa mu Baibolo. Kabili nga mwasumina ukuti ifi fipesha amano fyalicitike, ninshi mukacetekela ne fyo Baibolo yasobela ukutila fikacitika ku ntanshi.
[Icikope pe bula 7]
Abalwani ba kwa Yesu tabakeene ukuti Lasaro alifwile